Trong bài viết #2. "Những người bạn có thể biết", Nhan Nguyen có bình luận và đặt cho mình câu hỏi "Tại sao lại là độ tuổi đó? Hệ thống đã và sẽ có thể tác động gì, khi vấn đề này với văn hoá Việt Nam, khó mà tiếp cận cởi mở nhỉ. Vậy mình có thể làm gì? [...] Thế còn những cách tiếp cận khác thì sao nhỉ? Làm sao mình tìm ra từ cái gốc rễ và tác động từ đó."

Khi Nhạn hỏi mình cũng đã suy nghĩ và đưa ra câu trả lời nằm trong tầm suy nghĩ cá nhân của mình, và cũng không có trích dẫn thêm lập luận, giải thích bên ngoài. Rất may mắn là cho đến ngày hôm nay, mình lại tình cờ xem một màn phỏng vấn Tarana Burke - người khởi xướng phong trào #MeToo vào năm 2006 trên mạng xã hội MySpace - trên chương trình The Daily Show With Trevor Noah. Video phỏng vấn được đăng tải ngày 4 tháng 6 năm 2018, nửa năm sau sự bùng nổ của phong trào #MeToo, với bài báo của Ronan Farrow châm ngòi. Trong mà phỏng vấn này, Burke đã chia sẻ suy nghĩ và quan điểm của bà về điều gì ngăn "tiếp cận cởi mở" vấn đề xâm hại tình dục. Cho bài viết ngày hôm nay, mình muốn chia sẻ với các bạn bản dịch cho phần trả lời này của bà, và suy nghĩ của mình về câu chuyện tại Việt Nam. 

Bài viết ngày hôm nay, mình đặc biệt gửi đến Nhạn <3

---

Trevor Noah: Tôi đã nhận ra rằng trong các văn hóa của người da màu, đa phần có một suy nghĩ rằng chúng ta không nên nói về những điều này. Tôi nhớ về khi còn nhỏ, nếu có một người chú bị buộc tội lạm dụng một cô gái trẻ, thì chính cô gái đó sẽ gặp rắc rối. Chị làm thế nào để bắt đầu những cuộc đối thoại này trong các cộng đồng da màu ? Để khiến những người khác đi về phía mình, và khiến họ nhận ra rằng hành động của cộng đồng phải bắt đầu từ bên trong từ bên trong?

Tarana Burke: Tôi cảm thấy tôi như đã nói về điều này trước đây rồi. Chúng ta phải...chúng ta phải có thể cùng lúc giữ hai sự thật - hoặc là nhiều hơn một sự thật. Phải không? Và... tôi đang đặc biệt nói về cộng đồng người da đen. Tôi nghĩ trong cộng đồng người da đen, chúng ta đang cực kì tập trung vào một sự thật rằng, lịch sử của đàn ông da đen bị cáo buộc hiếp dâm và bạo lực tình dục sai đất nước này là có thật. Điều này là đúng. Không có gì nghi ngờ về nó cả. Lịch sử, bạn biết đấy, chứng minh điều này. Nhưng cũng có một sự thật rằng, trong mỗi một cộng đồng, những người thực hiện hành vi bạo lực tình dục, trừ cộng đồng người bản địa, phần lớn là người trong cộng đồng đó. Và nếu đúng là như vậy, và chúng ta biết rằng phụ nữ da đen là nạn nhân của tấn công tình dục và bạo lực tình dục, vậy điều này phần lớn xảy ra dưới bàn tay của đàn ông da đen. Vậy nên chúng ta phải gỡ mở suy nghĩ này, rằng chúng ta phải giữ im lặng để bảo vệ những người đàn ông của chúng ta và chúng ta phải bảo vệ cộng đồng. Và chúng ta đồng thời cũng phải dỡ ra những ý niệm về tính nữ và tính dục, và, anh biết đấy, về việc một cô gái phát triển và cô ấy có một cơ thể, và rất đột nhiên, cô ấy phải chịu trách nhiệm hoàn toàn cho việc bảo vệ bản thân, khỏi những kẻ gây tội. Nó là lỗi của cô ấy, rằng cô ấy phát triển ngực và mông, và anh biết đấy, đàn ông, đàn ông lớn tuổi cảm thấy cô ấy hấp dẫn...Tôi chắc rằng, anh biết điều gì xảy ra trong các cồng đồng tại châu Phi và cũng như trong các cộng đồng tại Mỹ-- rằng ta có những quy tắc, phải không nào? Đừng ngồi lên đùi ai. Đừng để ai đó động chạm vào những vùng kín. Tất cả những quy tắc, tất cả những gánh nặng đó lên vai một đứa trẻ. Nhưng điều mà chúng ta không hay nói chính là: nếu những quy tắc đó bị phá, đó không phải là lỗi của con. Con không chịu trách nhiệm về điều đó. Người lớn chịu hoàn toàn trách nhiệm trong việc đảm bảo con được an toàn. Và đó là điều chúng ta phải hiểu rõ. Chúng ta phải giúp mọi người trong cộng đồng hiểu rõ, và, thật sự, có những cuộc đối thoại thật lòng.

--

Câu trả lời của Tarana Burke phần lớn dựa trên trải nghiệm văn hóa của cộng đồng người da đen tại Mỹ - những luồng áp bức và những va chạm mà bà đưa ra cần phải nghe và hiểu trong bối cảnh chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa mà cộng đồng bà thuộc về đang sinh sống. Tuy nhiên, mặc dù câu chuyện xung quanh lịch sử và tình trạng xâm hại tình dục và bạo lực tình dục tại Việt Nam cũng cần phải được kể, nghe và hiểu trong bối cảnh đại phương, nhưng mình vẫn tìm thấy một lập luận mà mình cùng chia sẻ với Tarana Burke. Đó là dù chúng ta có thể dạy trẻ bao nhiêu cách để bảo vệ bản thân khỏi xâm hại và bạo lực tình dục, chúng ta có thể gia tăng mức độ trừng phạt những kẻ thủ hại đến đâu, nhiệm vụ của chúng ta vẫn sẽ chưa hoàn thành nếu trẻ em lớn lên mà không biết và hiểu rằng, nếu có ai đó xâm hại hay tấn công mình, đó không phải là lỗi của các em. Hãy khô khan mà coi đó là thủ tục của một quy trình đi, rằng quy trình xử lí xâm hại và bạo lực sẽ chỉ được coi là hoàn thành, nếu 1. ai cũng nắm rõ, hiểu và tin rằng, nếu bản thân có khi nào bị xâm hại, đó không phải là lỗi của của mình và 2. nếu điều đau buồn xảy ra, ai cũng nắm rõ, hiểu và tin rằng, bản thân có bị xâm hại, đó không phải là lỗi của mình.

Khi còn nhỏ chúng ta được dạy để hiểu rằng chúng ta sở hữu tên gọi của mình, và cái tên đó gắn liền với chúng ta đến mức, khi có ai đó gọi cái tên mà bản thân sở hữu, chúng ta sẽ phản ứng ngay lập tức. Điều này trở thành một bản năng không bao giờ mất đi của chúng ta, dù chúng ta trưởng thành đến mức nào. Liệu chúng ta có thể tạo ra một bản năng như vậy cho trẻ em về sở hữu cơ thể của mình, và đảm bảo rằng, khi các em lớn, bản năng đó vẫn tồn tại vô điều kiện?

---

Khi nào mình đã tìm hiểu đầy đủ và sẵn sàng hơn, mình sẽ thử sức viết một bài nghị luận về điều gì đang kìm lại cuộc chiến chống lại xâm hại và bạo lực tình tại Việt Nam.

Bạn có thể xem bài TedTalk "Me Too is a movement, not a moment" của Tarana Burke về phong trào #MeToo tại đây:

https://youtu.be/zP3LaAYzA3Q

Bạn có thể xem video toàn màn phỏng vấn giữa Trevor Noah và Tarana Burke trên The Daily Show With Trevor Noah tại đây:

https://youtu.be/GfJ3bIAQOKg