Vẫn thường hay nghĩ, thực ra viết tùy bút dễ hơn hay viết truyện dễ hơn. Đang trong giai đoạn kẹt cốt truyện, thực sự không thể nghĩ ra nổi một cái plot nào đàng hoàng, mới lạ, dễ nhìn, nên cảm thấy có vẻ như tùy bút dễ viết hơn một chút. Vẫn thường suy nghĩ rất nhiều, nên không thiếu tài liệu để viết xuống. Có điều sau đó lại nghĩ lại. 

Thực ra đứng từ phương diện nhìn nhận, viết truyện sẽ lại dễ nhìn nhận hơn một chút, vì người ta có thể tách bạch rõ ràng giữa thế giới đó và thế giới thật của mình, để không hòa lẫn, để không thấy đau. Tùy vào tác giả, nhưng người ta có thể tạo ra một vũ trụ khác cho tác phẩm của mình, tạo ra thật nhiều nhân vật, mường tượng xem họ muốn làm gì, hoặc khéo léo gán một chút cuộc sống mình mong muốn vào những nhân vật đó, để họ mang theo khả năng đẹp đẽ mình tạo ra mà đi hoàn thành sứ mệnh mình theo đuổi một lòng. Mấy hôm trước có nghe về một tác giả, chị ấy đến tham quan một thắng cảnh nào đó, ở đó chơi, rồi nói với bạn mình, nhân vật của cô ấy sẽ nuôi thật nhiều bướm. Rồi ở nơi đó một thiên truyện khuấy động tâm tư của hàng ngàn độc giả trong và ngoài nước ra đời. Lúc đó đã nghĩ, thế giới quan của tác giả sao có thể đẹp đẽ và rộng lớn đến thế. Người ta có thể nhìn một thứ ai cũng có thấy được, rồi tưởng tượng ra thật nhiều thứ không phải ai cũng có thể mường tượng ra. Làm sao họ có thể thoát khỏi bản thân rốt ráo sạch sẽ đến như vậy, để tâm trí mình ngao du thật xa thật xa, mang theo những nhân vật kia đi hoàn thành cuộc đời cuộc mình, với vấp ngã, với gian truân cũng đầy đủ hạnh phúc và mãn nguyện. Thực sự thấy khâm phục quá trời. Làm thế nào vậy nha? Làm thế nào để thoát ra rồi nghĩ tới nhiều thứ như vậy được?

Đối với tùy bút mà nói, vẻ như không yêu cầu thoát xác sạch sẽ như vậy, vì tùy bút thường mang quan điểm cá nhân. Không yêu cầu nghĩ ra một cốt truyện logic kĩ lưỡng, nhưng lại yêu cầu viết ra những suy nghĩ có nội dung, và gây ấn tượng nhất định. Thế nên nhiều lúc tùy bút cũng không dễ dàng gì. Thứ nhất, vấn đề là chỗ có nội dung. Thực sự thì đối với thể loại tùy bút, cho tới thời điểm viết ra cái này, thì không có kiến thức thực sự sâu sắc. Theo định nghĩa đi ha, với dựa theo trí nhớ về những cuốn tùy bút đã đọc, vẻ như tùy bút kể nhiều về quá khứ, không có nhiều yếu tố hư cấu như truyện, đơn giản là trần thuật chuyện mình hay một ai đó đã trải qua. Nếu nói vậy, một người chưa trải qua nhiều, thực sự sẽ không tìm được đủ nội dung cho tùy bút của mình bớt sáo rỗng. Nói tới đây tự nhiên nghĩ, thực ra tùy bút chỉ là trần thuật, hay có mang nhiều cảm xúc không nhỉ? Vì nếu có, đó là cái vấn đề thứ hai. Chạm quá nhiều đến cảm xúc, kể ra quá nhiều về thứ mình đã trải qua, thực ra sẽ hơi khó khăn đối với những người có xu hướng cảm thấy khó chịu khi người khác không coi trọng cảm xúc của mình đúng ngưỡng mình cần. Yêu bản thân mình hoàn toàn không có gì là sai cả, nên việc cảm thấy khó chịu khi người ta không coi trọng cảm xúc của mình cũng không sai. Việc phơi bày bản thân trần trụi như vậy trước mặt thật nhiều người, như một con mèo phải nằm ngửa ra giữa một khu đất hoang rộng lớn đầy người, cần rất nhiều cảm giác an toàn và tự tin. Phải cảm thấy an toàn rằng vẫn sẽ có người yêu mình để cảm thấy tự tin. Phải cảm thấy tự tin rằng dù người ta có thấy thế nào đi nữa cũng chẳng liên quan đến mình để cảm thấy an toàn. Hai trạng thái này, t nghĩ là vô cùng cần thiết. Có nhiều văn nhân lão luyện trong nghề, thực ra vẻ như họ cũng không thèm để tâm nhiều như vậy, vì cái họ muốn là viết, chỉ vậy thôi, ai là ai kệ ai. Nói đến văn nhân, nhớ đến một nhân vật trong một truyện từng đọc. Anh từng xuất bản một cuốn sách, có một đàn em, làm trong giới giải trí, đã nói với anh rằng em vô cùng ngưỡng mộ cuộc sống hoang dã anh kể, em thích được sống cuộc sống như anh, tiêu sái phóng khoáng, thoải mái mà làm những chuyện mình muốn làm. Lúc đó đã nghĩ, dù biết cuốn sách kia hoàn toàn là hư cấu, nhưng rất muốn đọc. Anh ấy kể về cuộc sống ngày xưa mình ở giữa rừng núi, thích leo cây thì leo cây thích hái quả thì hái quả, không màng chuyện gì. Những quyết định sau này của anh cũng như cách anh miêu tả mình, là một ''trục nhân''. Viết cuốn đó khi anh đâu khoảng hai mấy, thực sự rất muốn đọc, để biết một người hai mươi mấy thì những nội dung người đó viết sẽ sâu cỡ nào, để biết một cuốn tùy bút thì có thể sâu cỡ nào. Có điều, chỉ có bấy nhiêu, chỉ kể về một mảnh rừng, chắc phải có nhiều hơn nữa, nhưng anh vẽ ra được một cảnh tượng tuyệt vời như thế, để một người không hề chứng kiến bằng mắt bằng tai cũng có thể hâm mộ cuộc sống của anh. Cũng ngưỡng mộ chị tác giả đã vẽ ra một nhân vật đẹp đẽ như vậy. Uầy, hơi lạc đề .-. cơ mà lỡ rồi thì thôi cũng không ráng kéo cho dài, chỉ là muốn nói, tùy bút chạm tới nhiều quá, phơi bày nhiều quá, khiến người ta nhạy cảm, dễ tổn thương, đó là cái khó của tùy bút. Khó nữa là làm sao phơi bày cho đúng những câu chuyện có nội dung. 

Kết lại, vẻ như cả tùy bút và truyện đều vô cùng chú trọng phần nội dung. Trước đây đã từng đọc chỉ vì văn phong đẹp đẽ mượt mà quá, nên có thể đọc bao nhiêu lần đều không chán. Bây giờ những áng văn mình theo, lại thiên về nội dung nhiều. Nói chung chắc là mỗi tác phẩm thì sẽ mỗi khác, cảm xúc cũng khác, yêu cầu của tác giả cũng khác, nên truyện hay tùy bút khó hơn, phải tùy tác giả, tùy thời điểm, tùy cảm xúc rồi.