§1 më ®Çu

-Theo kinh nghÖm cho biÕt cã nhiÒu tr−êng hîp tai n¹n lao ®éng x¶y ra do nguyªn nh©n liªn

quan ®Õn nh÷ng thiÕu sãt trong hå s¬ thiÕt kÕ, chñ yÕu lµ thiÕu biÖn ph¸p b¶o hé lao ®éng.

-§iÒu quan träng nhÊt trong thiÕt kÕ tæ chøc x©y dùng vµ thiÕt kÕ thi c«ng lµ ph¶i ®Ò ra ®−îc

biÖn ph¸p thi c«ng tèi −u víi yªu cÇu tr−íc tiªn lµ ph¶i ®¶m b¶o an toµn lao ®éng, sau ®ã míi

®Õn vÊn ®Ò kinh tÕ vµ c¸c yÕu tè kh¸c.

§2 néi dung chñ yÕu cña c«ng t¸c thiÕt kÕ biÖn ph¸p kü thuËt an toµn

-C«ng t¸c thiÕt kÕ biÖn ph¸p kü thuËt an toµn ph¶i tiÕn hµnh song song víi c«ng t¸c thiÕt kÕ

biÖn ph¸p kü thuËt vµ tæ chøc thi c«ng. Néi dung ph¶i ®Ò cËp ®Õn nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n sau

®©y:

1.  BiÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn thi c«ng trong qu¸ tr×nh x©y l¾p. VÝ dô: thi c«ng c«ng t¸c

chó träng khi ®µo s©u; thi c«ng c«ng t¸c BT vµ BTCT chó ý nh÷ng c«ng viÖc trªn cao;

thi c«ng l¾p ghÐp c¸c cÊu kiÖn sö dông c¸c thiÕt bÞ kü thuËt cã khèi l−îng, kÝch th−íc

lín vµ c«ng kÒnh cÇn chän ph−¬ng ph¸p treo buéc vµ th¸o dì kÕt cÊu an toµn, biÖn

ph¸p ®−a nh©n c«ng lªn xuèng vµ tæ chøc lµm viÖc trªn cao; thi c«ng bèc dì, vËn

chuyÓn c¸c kÕt cÊu vµ vËt liÖu x©y dùng, thiÕt bÞ kü thuËt, m¸y mãc trªn c¸c kho b·i.

2.  B¶o ®¶m an toµn ®i l¹i, giao th«ng vËn chuyÓn trªn c«ng tr−êng, chó träng c¸c tuyÕn

®−êng giao nhau, hÖ thèng cÊp ®iÖn, cÊp n−íc vµ tho¸t n−íc.

3.  BiÖn ph¸p ®Ò phßng tai n¹n ®iÖn trªn c«ng tr−êng. Thùc hiÖn nèi ®Êt cho c¸c m¸y mãc

thiÕt bÞ ®iÖn, sö dông c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tù ®éng an toµn trªn m¸y hµn ®iÖn; rµo ng¨n,

treo biÓn b¸o nh÷ng n¬i nguy hiÓm.

4.  Lµm hÖ thèng chèng sÐt trªn c¸c c«ng tr−êng, ®Æc biÖt c¸c c«ng tr−êng cã chiÒu cao

lín.

5. BiÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn phßng chèng ch¸y chung trªn c«ng tr−êng vµ nh÷ng n¬i dÔ

ph¸t sinh ch¸y. X©y dùng nhµ cöa, kho tµng, n¬i chøa nhiªn liÖu theo ®óng néi quy

phßng ch¸y.

§3 an toµn lao ®éng khi lËp tiÕn ®é thi c«ng

-C¨n cø vµo biÖn ph¸p thi c«ng ®· chän, kh¶ n¨ng vµ thêi gian cung cÊp nh©n lùc, thiÕt bÞ

m¸y mãc, nguyªn vËt liÖu,...®Ó quyÕt ®Þnh chän thêi gian thi c«ng sao cho ®¶m b¶o an toµn

cho mçi d¹ng c«ng t¸c, mèi qu¸ tr×nh ph¶i hoµn thµnh trªn c«ng tr−êng. TiÕn ®é thi c«ng cã

thÓ ®−îc lËp trªn s¬ ®å ngang, m¹ng, lÞch hoÆc d©y chuyÒn.

-§Ó ®¶m b¶o an toµn lao ®éng khi lËp tiÕn ®é thi c«ng ph¶i chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau ®Ó tr¸nh

c¸c tr−êng hîp sù cè ®¸ng tiÕc x¶y ra:

1. Tr×nh tù vµ thêi gian thi c«ng c¸c c«ng viÖc ph¶i x¸c ®Þnh trªn c¬ së yªu cÇu vµ ®iÒu

kiÖn kü thuËt ®Ó ®¶m b¶o sù nhÞp nhµng tõng h¹ng môc hoÆc toµn bé c«ng tr×nh.

- 30 -

2.  X¸c ®Þnh kÝch th−íc c¸c c«ng ®o¹n, tuyÕn c«ng t¸c hîp lý sao cho tæ, ®éi c«ng nh©n Ýt

ph¶i di chuyÓn nhÊt trong 1 ca, tr¸nh nh÷ng thiÕu sãt khi bè trÝ s¾p xÕp chç lµm viÖc

trong mçi lÇn thay ®æi.

3.  Khi tæ chøc thi c«ng d©y chuyÒn kh«ng ®−îc bè trÝ c«ng viÖc lµm c¸c tÇng kh¸c nhau

trªn cïng 1 ph−¬ng ®øng nÕu kh«ng cã sµn b¶o vÖ cè ®Þnh hoÆc t¹m thêi; kh«ng bè trÝ

ng−êi lµm viÖc d−íi tÇm ho¹t ®éng cña cÇn trôc.

4.  Trong tiÕn ®é tæ chøc thi c«ng d©y chuyÒn trªn c¸c ph©n ®o¹n ph¶i ®¶m b¶o sù lµm

viÖc nhÞp nhµng gi÷a c¸c tæ, ®éi tr¸nh chång chÐo g©y trë ng¹i vµ tai n¹n cho nhau.

§4 an toµn lao ®éng khi lËp mÆt b»ng thi c«ng

-MÆt b»ng thi c«ng quy ®Þnh râ chç lµm viÖc cña m¸y mãc, kho vËt liÖu vµ n¬i ®Ó cÊu kiÖn;

hÖ thèng s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp phô, c«ng tr×nh t¹m; hÖ thèng ®−êng vËn chuyÓn, ®−êng thi

c«ng trong vµ ngoµi c«ng tr−êng; hÖ thèng ®iÖn n−íc...

-Bè trÝ mÆt b»ng thi c«ng kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c thi c«ng mµ cßn ph¶i chó ý

tíi vÖ sinh vµ an toµn lao ®éng.

I.Tiªu chuÈn vµ biÖn ph¸p lËp mÆt b»ng thi c«ng:

-Khi thiÕt kÕ mÆt b»ng thi c«ng ph¶i c¨n cø vµo diÖn tÝch khu ®Êt, ®Þa thÕ, vÞ trÝ c¸c c«ng tr×nh

®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c c«ng tr×nh phôc vô thi c«ng, vÞ trÝ tËp kÕt m¸y mãc, thiÕt bÞ, kho b·i,

®−êng vËn chuyÓn, hÖ thèng cung cÊp ®iÖn n−íc, hÖ tèng tho¸t n−íc,... §ång thêi ph¶i ®Ò cËp

®Õn nh÷ng yªu cÇu néi dung vÒ kü thuËt an toµn, vÖ sinh lao ®éng vµ phßng chèng ch¸y sau

®©y:

1.  ThiÕt kÕ c¸c phßng sinh ho¹t phôc vô cho c«ng nh©n ph¶i tÝnh to¸n theo quy ph¹m ®Ó

®¶m b¶o tiªu chuÈn vÖ sinh lao ®éng. Nªn thiÕt kÕ theo kiÓu th¸o l¾p hoÆc cã thÓ di

chuyÓn ®−îc ®Ó tiÕt kiÖm vËt liÖu vµ tiÖn lîi khi sö dông. Khu vÖ sinh ph¶i ®Ó ë cuèi

h−íng giã, xa chç lµm viÖc nh−ng kh«ng qu¸ 100m.

2.  Tæ chøc ®−êng vËn chuyÓn vµ ®−êng ®i l¹i hîp lý. §−êng vËn chuyÓn trªn c«ng tr−êng

ph¶i ®¶m b¶o nh− sau:

•    §−êng 1 chiÒu tèi thiÓu 4m, ®−êng 2 chiÒu tèi thiÓu 7m.

•    Tr¸nh bè trÝ giao nhau nhiÒu trªn luång vËn chuyÓn gi÷a ®−êng s¾t vµ ®−¬nngf

«t«.

•    Chç giao nhau ®¶m b¶o ph¶i nh×n râ tõ xa 50m tõ mäi phÝa.

•    B¸n kÝnh ®−êng vßng nhá nhÊt tõ 30-40m.

•    §é dèc ngang kh«ng qu¸ 5%.

3.  ThiÕt kÕ chiÕu s¸ng chç lµm viÖc cho c¸c c«ng viÖc lµm ®ªm vµ trªn c¸c ®−êng ®i l¹i

theo tiªu chuÈn ¸nh s¸ng.

4.  Rµo ch¾n c¸c vïng nguy hiÓm nh− tr¹m biÕn thÕ, khu vùc ®Ó vËt liÖu dÔ ch¸y næ, xung

quanh c¸c dµn gi¸o c¸c c«ng tr×nh cao, khu vùc xung quanh vïng ho¹t ®éng cña c¸c

cÇn trôc, hè v«i,...

5.  Trªn b×nh ®å x©y dùng ph¶i chØ râ n¬i dÔ g©y ho¶ ho¹n, ®−êng ®i qua vµ ®−êng di

chuyÓn cña xe hoÆc ®−êng chÝnh tho¸t ng−êi khi cã ho¶ ho¹n. Ph¶i bè trÝ chi tiÕt vÞ trÝ

c¸c c«ng tr×nh phßng ho¶.

- 33 -

CH¦¥NG iv: Kü thuËt an toµn khi sö dông m¸y x©y dùng

§1 më ®Çu

-C¬ giíi ho¸ c¸c c«ng viÖc trong x©y dùng kh«ng nh÷ng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn

gi¶m chÊn th−¬ng tai n¹n do c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña c«ng nh©n ®−îc gi¶m nhÑ vµ an toµn

h¬n.

-C¸c m¸y mãc thi c«ng th−êng dïng trªn c«ng tr−êng: m¸y lµm ®Êt (m¸y ®µo, ñi, c¹p), m¸y

n©ng chuyÓn (cÇn trôc, thang t¶i, b¨ng chuyÒn), m¸y s¶n xuÊt vËt liÖu (m¸y ®Ëp, nghiÒn, sµng

®¸, m¸y trén BT), m¸y gia c«ng kim lo¹i, gç, m¸y ®ãng cäc, m¸y khoan phôt v÷a, m¸y lu,

m¸y san, m¸y ph¸t ®iÖn, biÕm ¸p, m¸y b¬m,... HÇu hÕt c¸c lo¹i m¸y mãc trªn ®Òu cã c¸c lo¹i

phô tïng nh− d©y c¸p, curoa, rßng räc, puli, mãc cÈu, xÝch,...

-Khi sö dông c¸c m¸y mãc vµ c¸c phô tïng cña chóng nÕu kh«ng hiÓu biÕt hÕt c¬ cÊu vµ tÝnh

n¨ng ho¹t ®éng, kh«ng n¾m v÷ng quy tr×nh vËn hµnh, kh«ng tu©n theo néi quy an toµn khi sö

dông cã thÓ g©y ra nh÷ng sù cè vµ tai n¹n lao ®éng.

§2 c¸c nguyªn nh©n chÝnh g©y ra sù cè, tai n¹n lao ®éng

-Nguyªn nh©n sù cè, tai n¹n khi sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ bao gåm thiÕt kÕ, chÕ t¹o, l¾p ®Æt

vµ sö dông. ë ®©y chØ xem xÐt vµ ph©n tÝch nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu vÒ l¾p ®Æt vµ sö

dông.

1.  M¸y sö dông kh«ng tèt:

a) M¸y kh«ng hoµn chØnh:

•    ThiÕu thiÕt bÞ an toµn hoÆc cã nh÷ng ®· bÞ háng, ho¹t ®éng thiÕu chÝnh x¸c, mÊt t¸c

dông tù ®éng b¶o vÖ khi lµm viÖc qu¸ giíi h¹n tÝnh n¨ng cho phÐp.

•    ThiÕu c¸c thiÕt bÞ tÝn hiÖu ©m thanh, ¸nh s¸ng (®Ìn, cßi, chu«ng).

•    ThiÕu c¸c thiÕt bÞ ¸p kÕ, v«n kÕ, ampe kÕ, thiÕt bÞ chØ søc n©ng cña cÇn trôc ë ®é

v−¬n t−¬ng øng...

b)  M¸y ®· h− háng:

•    C¸c bé phËn, chi tiÕt cÊu t¹o cña m¸y ®· bÞ biÕn d¹ng lín, cong vªnh, r¹n nøt, ®øt

g·y.

•    Hép sè bÞ trôc trÆc lµm cho vËn tèc chuyÓn ®éng theo ph−¬ng ngang, ph−¬ng ®øng,

xoay kh«ng chÝnh x¸c theo ®iÒu khiÓn cña ng−êi vËn hµnh.

•    HÖ thèng phanh ®iÒu khiÓn bÞ gØ mßn kh«ng ®ñ t¸c dông h·m.

2.  M¸y bÞ mÊt c©n b»ng æn ®Þnh:

•    §©y lµ nguyªn nh©n th−êng g©y ra sù cè vµ tai n¹n.

•    Do m¸y ®Æt trªn nÒn kh«ng v÷ng ch¾c: nÒn yÕu hoÆc nÒn dèc qu¸ gãc nghiªng cho

phÐp khi cÈu hµng hoÆc ®æ vËt liÖu.

•    CÈu n©ng qu¸ träng t¶i.

•    Tèc ®é di chuyÓn, n©ng h¹ vËt víi tèc ®é nhanh g©y ra m«men qu¸n tÝnh, m«men ly

t©m lín. §Æc biÖt h·m phanh ®ét ngét g©y ra lËt ®æ m¸y.

An toµn lao ®éng: Ch−¬ng IV:Kü thuËt an toµn khi sö dông m¸y x©y dùng

- 34 -

•    M¸y lµm viÖc khi cã giã lín (trªn cÊp 6), ®Æc biÖt ®èi víi m¸y cã träng t©m cao.

3.  ThiÕu c¸c thiÕt bÞ che ch¾n, rµo ng¨n nguy hiÓm:

•    Vïng nguy hiÓm khi m¸y mãc ho¹t ®éng lµ kho¶ng kh«ng gian hay xuÊt hiÖn mèi

nguy hiÓm cho søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng con ng−êi. Trong vïng nµy th−êng x¶y ra c¸c

tai n¹n sau:

M¸y kÑp, cuén quÇn ¸o, tãc, ch©n tay ë c¸c bé phËn truyÒn ®éng.

C¸c m·nh dông cô vµ vËt liÖu gia c«ng v¨ng b¾n vµo ng−êi.

Bôi, h¬i, khÝ ®éc to¶ ra ë c¸c m¸y gia c«ng vËt liÖu g©y nªn c¸c bÖnh ngoµi da,

¶nh h−ëng c¬ quan h« hÊp, tiªu ho¸ cña con ng−êi.

C¸c bé phËn m¸y va ®Ëp vµo ng−êi hoÆc ®Êt ®¸, vËt cÈu tõ m¸y r¬i vµo ng−êi

trong vïng nguy hiÓm.

Khoan ®µo ë c¸c m¸y ®µo, vïng ho¹t ®éng trong tÇm víi c¶u cÇn trôc.

4.  Sù cè tai n¹n ®iÖn:

•    Dßng ®iÖn rß rØ ra vá vµ c¸c bé phËn kim lo¹i cña m¸y do phÇn c¸ch ®iÖn bÞ háng.

•    Xe m¸y ®Ì lªn d©y ®iÖn d−íi ®Êt hoÆc va ch¹m vµo ®−êng d©y ®iÖn trªn kh«ng khi

m¸y ho¹t ®éng ë gÇn hoÆc di chuyÓn phÝa d−íi trong ph¹m vi nguy hiÓm.

5.  ThiÕu ¸nh s¸ng:

•    ChiÕu s¸ng kh«ng ®Çy ®ñ lµm cho ng−êi ®IÒu khiÓn m¸y mãc dÔ mÖt mái, ph¶n x¹

thÇn kinh chËm, l©u ngµy gi¶m thÞ lùc lµ nguyªn nh©n gi¸n tiÕp g©y chÊn th−¬ng,

®ång thêi lµm gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng vµ h¹ chÊt l−îng s¶n phÈm.

•    ChiÕu s¸ng qu¸ thõa g©y hiÖn t−îng m¾t bÞ chãi, b¾t buéc m¾t ph¶i thÝch nghi. §iÒu

nµy lµm gi¶m sù thu hót cña m¾t, l©u ngµy thÞ lùc gi¶m.

•    ThiÕu ¸nh s¸ng trong nhµ x−ëng hoÆc lµm viÖc vµo ban ®ªm, s−¬ng mï lµm cho

ng−êi ®iÒu khiÓn m¸y kh«ng nh×n râ c¸c bé phËn trªn m¸y vµ khu vùc xung quanh

dÉn tíi tai n¹n.

6. Do ng−êi vËn hµnh:

•    Kh«ng ®¶m b¶o tr×nh ®é chuyªn m«n: ch−a thµnh thôc tay nghÒ, thao t¸c kh«ng

chuÈn x¸c, ch−a cã kinh nghiÖm xö lý kÞp thêi c¸c  sù cè.

•    Vi ph¹m c¸c ®iÒu lÖ, n«Þ quy, quy ph¹m an toµn: sö dông m¸y kh«ng ®óng c«ng cô,

tÝnh n¨ng sö dông.

•    Kh«ng ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ søc khoÎ: m¾t kÐm, tai nghÔnh ng·ng, bÞ c¸c bÖnh vÒ

tim m¹ch,...

•    Vi ph¹m kû luËt lao ®éng: rêi khái m¸y khi m¸y ®ang cßn ho¹t ®éng, say r−îu bia

trong lóc vËn hµnh m¸y, giao m¸y cho ng−êi kh«ng cã nghiÖp vô, nhiÖm vô ®iÒu

khiÓn...

7.  ThiÕu sãt trong qu¶n lý:

•     ThiÕu hoÆc kh«ng cã hå s¬, lý lÞch tµi liÖu h−íng dÉn vÒ l¾p ®Æt, sö dông b¶o qu¶n

m¸y.

•    Kh«ng thùc hiÖn ®¨ng kiÓm, kh¸m nghiÖm, chÕ ®é trung tu b¶o d−ìng, söa ch÷a

theo ®Þnh kú.

•    Ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm kh«ng râ rµng trong viÖc qu¶n lý sö dông.

An toµn lao ®éng: Ch−¬ng IV:Kü thuËt an toµn khi sö dông m¸y x©y dùng