– Xin bác giúp em chuyện này, không chỉ em mà ông huyện cũng vô cùng cảm tạ ân đức của bác.

– Cậu Nếp, việc đấy tôi chả giúp được đâu. Cậu bảo ông chủ cậu tới thưa chuyện trực tiếp với quan lớn thì hơn.

Nếp vẫn cố nài:

– Em lạy bác, bác dón tay làm phúc cho em.

Người thư lại vẫn lắc đầu nguầy nguậy. Thằng Nếp lạy lục hồi lâu mà không có kết quả, bèn lấy từ trong túi áo ra năm quan tiền, dúi vào tay người đối diện:

– Em cắn rơm cắn cỏ em lạy bác. Bác không giúp em là ông huyện đánh em tuốt xác, rồi đuổi thẳng cổ. Coi như bác nể tình em cứu bác khỏi đám cháy dạo nọ.

Viên thư lại sững sờ. Hắn bất đắc dĩ tặc lưỡi gật đầu:

– Tôi đồng ý giúp cậu, coi như trả cái ân tình xưa cậu liều mạng lao vào biển lửa cứu tôi. Tôi chỉ biết giúp thôi, quan lớn có chấp thuận hay không thì tôi mặc kệ cậu với ông huyện nhé!

Thằng đầy tớ mừng rơn. Nó cảm tạ rốt rít, van xin "quan bác" nhận số tiền kia. Song, viên thư lại một mực từ chối.

Cùng lúc đó, trong một gian nhà nhỏ tách biệt hẳn với nơi ông huyện và bà hai sinh sống, có người thiếu nữ đang dựa lưng vào bức tường đá ong vững chắc mà đăm chiêu suy nghĩ. Cánh tay phải ngọc ngà xuất hiện một vết xây xát lớn nơi cùi chỏ. Tấm áo cánh mỏng tang cọ vào vết thương đỏ hỏn khiến Nguyễn Phương khẽ nhăn mặt, nghiến răng cởi phắt chiếc áo cho khỏi chạm vào da thịt. Trên thân thể ngọc ngà chỉ còn yếm trắng phau phau cùng váy lĩnh đen bóng. Thiếu nữ chỉ đờ đẫn ngồi một góc, mặt ủ mày chau.

Cánh cửa bỗng hé mở, bà lão hay đưa cơm cho Phương bước vào. Nhìn thấy bên tay bị trầy xước của cô, bà giật mình kinh hãi, lóng ngóng lấy lọ thuốc lúc nào cũng thủ sẵn trong túi ra. Vừa bôi thuốc cho Nguyễn Phương, bà vừa rít lên khe khẽ:

– Khốn nạn, bà hai đánh con phải không?

– Sao bà biết ạ?

– Bà đoán vậy. Ở đây chỉ có mỗi bà hai ghen ghét con chứ chẳng còn ai khác.

Cô Phương trấn an bà lão:

– Bà Hà yên tâm, con bôi thuốc vài ngày là lặn hết mà.

Quả thật, lớp thuốc man mát đã xoa dịu sự bỏng rát của vết thương. Cô thấy dễ chịu hẳn. Bà Hà với tay lấy chiếc làn cói, bê ra một chiếc hộp gỗ, trong đựng bát cháo gà lớn. Cháo hãy còn nóng hôi hổi, khói bốc lên nghi ngút, đưa theo mùi hương ngào ngạt của những hạt gạo tám xoan nghiền mịn, trắng tinh như bông và vài miếng thịt gà xé sợi thơm phức. Bà đưa cho Phương cái thìa nhỏ, ngọt nhạt nằn nì:

– Sáng nay con chưa ăn gì, buổi trưa bà nấu cháo gà con thích này, con ăn đi cho nóng.

Nguyễn Phương nhỏ nhẹ cảm ơn bà làm bếp tốt bụng. Một tay người thiếu nữ bưng bát cháo, tay kia chậm chạp xúc từng thìa nhỏ đưa vào miệng, ăn ngon lành.

Chờ Phương uống xong chút nước, bà Hà mới ngậm ngùi hỏi:

– Bà hai đánh con lúc nào? Đang yên đang lành sao tự dưng...

Thấy cô ngần ngại đưa mắt ra phía cánh cửa, bà Hà tinh ý đáp ngay:

– Con không cần sợ chúng nghe thấy đâu, ban nãy bà cho cả lũ uống say mèm người rồi, vần chúng xuống sông thì chúng cũng chả hay đâu.

– Sáng sớm nay bà ạ, mụ Liên đến chỗ con.

Phương kể lại cho bà lão nghe sự việc vào tờ mờ sáng hôm nay. Bà hai cùng mấy đứa tâm phúc đến gian phòng này. Đang ngủ say sưa, Nguyễn Phương bị thằng Dần dựng dậy một cách thô bạo, dúi đầu xuống đất. Vừa kịp ý thức được chuyện gì thì giọng mụ Liên the thé cất lên:

– Con ranh kia, ông vừa có lệnh bảy hôm nữa đến sinh nhật của Tri phủ Thanh Giang, mày phải đến hầu hạ ngài. Liệu mà ứng xử cho khéo vào nghe không, quan lớn mà hài lòng thì ông huyện được cất nhắc, mày cũng sẽ được làm bà ba của quan huyện một cách đường hoàng và ăn sung mặc sướng trọn đời mãn kiếp, cha mẹ mày thì được thêm tiền mà trang trải cuộc sống. Làm người phải biết đường cân nhắc thiệt hơn, chớ nên cứng đầu cứng cổ kẻo thiệt thân.

Lời nói của mụ vô tình khơi lại câu chuyện một năm trước. Bấy giờ cây cơm cháy mọc hoang ở ven rừng được nhiều người tìm kiếm nhằm điều chế thuốc trị mụn nhọt. Nhưng một bà phi tần trong cung đã bí mật dùng lá của nó bào chế ra một loại thuốc độc loại nhẹ nhằm làm suy yếu sức khoẻ của Tam hoàng tử. Bị hạ độc ngấm ngầm trong thời gian dài, thân thể cường tráng của ngài ấy mệt mỏi thấy rõ. Thái y điều tra ra được nguyên nhân, tâu lên hoàng thượng. Vua lập tức ra lệnh cấm tàng trữ loại cây này, người nào không tuân chỉ lập tức bị đày đi biệt xứ. Cha Phương bị người ta vu oan cất giấu quốc cấm. Chớp được cơ hội ngàn vàng, lão huyện Tửu ép Phương làm vợ bé của lão, nếu không sẽ tâu lên bên trên. Thấy cả nhà chạy đôn chạy đáo khắp nơi, làm đủ mọi điều mà chẳng minh oan được cho thầy Hòe, Phương đành gạt nước mắt chấp thuận. Chém cha cái án ngờ lòa mây¹, chém cha thằng chó đểu nào cố tình đan giậm giật giàm² hòng gieo vạ tày đình cho người thiện lương!

Nguyễn Phương vẫn khảm sâu trong tâm trí cái hình ảnh thê thảm của mình ngày đầu tiên ở nhà quan huyện: Bà hai ghen tuông, bắt bọn người làm hắt những chậu nước buốt giá vào người Phương giữa cái rét nàng Bân lạnh thấu tâm can. Phương bị ốm mê man mất nửa tháng trời, may có bà Hà giấu mụ Liên, âm thầm thuốc thang chăm sóc. Nực cười thay, sau bao phen giày tía vò hồng chán chê mê mỏi, Hoá nhi³ bỗng giở lòng đoái thương má đào. Tưởng chừng hồn phách đi đến Cửu Nguyên⁴, ngờ đâu cô dần dần hồi tỉnh. Gớm thật, bình vẫn chưa rơi trâm còn chưa gãy, khéo khen ông Tạo giỏi đùa cợt hờn ghen.

Kì lạ là sau lần hành hạ đó, mụ Liên không dám làm gì Nguyễn Phương nữa, thỉnh thoảng giáp mặt cũng chỉ mạt sát, nguyền rủa thậm tệ cho đỡ tức mà thôi. Từ lúc đó, Phương đã nhận ra điều bất bình thường, con người mụ ta quai xanh vành chảo⁵, lòng dạ rắn rết lắm kia mà! Loại người móng tay mỏ sẻ⁶ ấy đâu có sợ Phương hay dễ bề bỏ qua cho người mình ghét như vậy. Hẳn sự bất tường đương xảy đến với mình mà mình chẳng rõ.

Ở đây ngày cơm ba bữa, cao lương mỹ vị chẳng thiếu thứ gì, thức thời trân⁷ ngồn ngộn giữa mâm son. Thang lan⁸ luôn sẵn sàng tắm hoa ngát, phấn son luôn chầu chực tô thắm miệng thêu. Bởi vậy da dẻ cô Phương dần trở nên trắng trẻo như ngó cần, mềm mại như tơ lụa, mắt hồ thu lúng liếng càng long lanh tuyệt vời, suối tóc cứ mượt tựa nhung, đen óng.

Tuy vậy, kể từ hôm bước chân vào dinh quan huyện đến nay, Nguyễn Phương chưa hề nhìn thấy "chồng" mình buổi nào, huống chi là đòi hỏi lửa hương. Dạo gần đây, bà hai cử người đến nơi này canh giữ cả ngày lẫn đêm càng khiến Phương dấy lên nỗi nghi ngại. Có lẽ lão huyện Tửu thật sự sắp "tặng" Phương cho viên quan nào đó nhằm mưu cầu danh lợi. Đối với lão huyện quen thói phàm phu, thân cát đằng⁹ nào đáng tiếc lục tham hồng. Thuận thế nước dẫy sóng dồi, lão khôn ngoan gieo mồi thuỷ tinh¹⁰ vào hàm rồng cá¹¹. Có khi rồng cá vui thích, huyện Tửu câu thỏa thuê châu báu ngọc ngà. Giọt hồng¹² đầm đìa chảy xuống yếm trắng, Phương tủi phận mình bạc hơn vôi.

Đếm không xuể số lần cô toan đâm đầu vào tường mà nhắm mắt xuôi tay cho rảnh kiếp. Tuy nhiên bà Hà tốt khuyên, tha thiết khuyên nhủ hết lời. Mình cười đáng nghìn vàng, mình xứng ở kim ốc¹³, tội gì để sen rũ trong ao liễu tàn trước gió. Bà Hà một hai nhủ Phương hãy kiên nhẫn đợi gương nhật nguyệt soi tới, ắt bọn ác nhân sẽ bị dao quỷ thần trừng phạt. Chớ làm cái điều dạt dột, thiệt mình chứ thiệt người đâu! Phương nguôi nguôi, nhưng chưa dầu¹⁴ cơn chán nản ê chề.

Sự uất hận tràn ngập đôi mắt sắc sảo của người thiếu nữ đang độ xuân xanh mơn mởn. Đôi mắt mở to trừng trừng nhìn bà hai đầy giận dữ. Phương đẩy thằng Dần ra, đứng thẳng dậy, chỉ thẳng tay vào mặt con mụ mà xỉa xói:

– Câm ngay mồm đi. Tao không ngờ là vợ chồng chúng mày lại đê tiện thế. Con Liên! Mày hơn tao có hai tuổi nhưng già đời nước vỏ lựu máu mào gà¹⁵, lá gió cành chim¹⁶ nhơ nhớp dưới trướng ông thần Bạch Mi¹⁷. Đúng là thứ giăng há lẳng lơ, đốn mạt. Trơ trẽn hơn cả mày là thằng Tửu, vì lòng tham vô đáy mà nhẫn tâm bắt vợ nó hầu hạ thằng khác, so với thằng Ngô Khởi sát thê cầu tướng¹⁸ cũng chẳng kém cạnh nỗi nào. Luân thường đạo lý để đâu? Đạo làm vợ làm chồng để đâu? Chúng mày đúng là loại cầm thú, không biết nhục nhã là gì.

Bà hai chẳng bao giờ muốn nhắc lại dĩ vãng nhơ nhuốc của mình. Mụ cay cú xô Phương ngã dúi dụi. Cô Phương cũng không vừa, đứng dậy vả mụ ba phát đau điếng. Con hầu gái quá ư kinh hãi, run rẩy chạy lại đỡ bà hai. Chắc chắn bà ta sẽ chẳng dám đụng đến mình, Nguyễn Phương cười khẩy, tiếp tục mỉa mai:

– Mày đừng nghĩ tao vào đây mới hơn năm trời mà không biết những việc bẩn thỉu của mày. Gớm thật! Mày làm bà lớn mình vàng đách ngọc rồi nhưng vẫn được lão Tửu cho phép sống cái đời mượn màu chiêu tập đánh lận con đen¹⁹, tha hồ vành ngoài bảy chữ vành trong tám nghề²⁰. Nhất mày Liên nhé!

Bà hai gào rú như điên. Giận sôi máu, bà đẩy con nhãi con láo xược vào bức tường đá ong gồ ghề khiến cùi trỏ cánh tay phải của nó trầy trụa hết cả, móng tay bà nhọn hoắt vô tình rạch da người đối diện ri rỉ giọt máu đào. Đúng lúc mụ ta giơ tay định tát cho hồng rụng thắm rời thì thằng tâm phúc bên cạnh ngăn lại:

– Bẩm bà, ông có lệnh mấy ngày này không được làm bà ba bị thương, nhất là mặt bà ba.

Bà hai nghiến răng nghiến lợi nuốt cục tức xuống. Được cái, bà biết trọng lợi ích về sau, biết tham cái xuyến cái vòng nên đành bấm bụng nhịn như nhịn cơm sống. Bà hai chẳng thèm chấp nhặt hơn thua con nhãi kia nữa, bà lườm nó rồi thưỡn thẹo bỏ về với đứa đầy tớ gái. Hai thằng kia cũng cút mất. Gian phòng lấy lại vẻ cô quạnh vốn có. Máu ở miệng vết thương đã thôi chảy ra. Nhưng nghĩ tới cảnh mình sắp thành cành hoa được rao bán, cô quặn thắt chín khúc ruột. Ý nghĩ ấy như một con dao bén ngót khía sâu vào vết thương, làm nó càng thêm đau rát kinh người. Đau thể xác một, đau trong tâm mười. Đau đến nỗi Phương tưởng như con tim mình rỉ máu.

...
Chú thích:

¹ Án ngờ lòa mây: Sự việc rất oan uổng.

² Đan giậm giật giàm: Thêu dệt, bịa đặt để làm hại người khác.

³ Hóa nhi: Tạo hóa.

⁴ Cửu Nguyên: Cửu tuyền, nơi chín suối.

⁵ Quai xanh vành chảo: Người đáo để, ghê gớm, chua ngoa.

⁶ Móng tay mỏ sẻ: Móng tay có hình giống mỏ chim sẻ, theo quan niệm thời xưa thì người có móng tay mỏ sẻ là người bụng dạ âm hiểm.

⁷ Thời trân: Thức ăn quý đương vào mùa.

⁸ Thang lan: Nước nấu bằng lá lan, tức lá sả.

⁹ Cát đằng: Cây cát (sắn) và Cây đằng (bìm), dùng để chỉ thân phận vợ bé.

¹⁰ Mồi thủy tinh: mồi trong suốt, ý chỉ Nguyễn Phương.

¹¹ Rồng cá: Ngư long, giao long, thuồng luồng. Câu trên mượn các từ của câu thơ trong truyện Kiều của Nguyễn Du: “Giữa dòng nước dẫy sóng dồi / Trước hàm rồng cá gieo mồi thủy tinh.”.

¹² Giọt hồng: Giọt nước mắt của người con gái đẹp.

¹³ Kim ốc: Nhà vàng.

¹⁴ Dầu: Nguôi, hết.

¹⁵ Nước vỏ lựu máu mào gà: Gái thanh lâu sau khi tiếp khách xong thì lấy vỏ lựu nấu lên rồi pha máu mào gà vào để rửa.

¹⁶ Lá gió cành chim: Ý chỉ gái giang hồ tiếp khách bốn phương.

¹⁷ Bạch Mi: Tổ sư của nghề làm gái lầu xanh.

¹⁸ Ngô Khởi sát thê cầu tướng: Ngô Khởi giết vợ để được làm tướng.

¹⁹ Lấy ý từ câu thơ trong truyện Kiều: “Nước vỏ lựu máu mào gà / Mượn màu chiêu tập lại là còn nguyên”, “Mập mờ đánh lận con đen / Bao nhiêu cũng bấy nhiêu tiền mất chi”.

²⁰ Vành ngoài bảy chữ vành trong tám nghề: Câu thơ trong truyện Kiều: “Này con thuộc lấy làm lòng / Vành ngoài bảy chữ vành trong tám nghề”. Chỉ các thuật tiếp khách của gái lầu xanh.