Hàn Mặc Tử

Hàn Mặc Tử (Sinh 22 tháng 9, 1912 tại Đồng Hới, Quảng Bình, Việt Nam - Mất 11 tháng 11, 1940 (28 tuổi)

tại Quy Nhơn, Việt Nam) là một nhà thơ nổi tiếng, khởi đầu cho dòng thơ lãng mạn hiện đại Việt Nam, là người khởi xướng ra trường thơ loạn, trường thơ điên.

Tiểu sử

Hàn Mặc Tử tên thật là Nguyễn Trọng Trí, sinh ở làng Lệ Mỹ, Đồng Hới, Quảng Bình. Hàn Mạc Tử, Lệ Thanh, Phong Trần là các bút danh khác của ông. Ông có tài năng làm thơ từ rất sớm. Ông cũng đã từng gặp gỡ Phan Bội Châu và chịu ảnh hưởng khá lớn của chí sỹ này. Ông được Phan Bội Châu giới thiệu bài thơ Thức khuya của mình lên một tờ báo. Sau này, ông được một suất học bổng đi Pháp nhưng vì quá thân với Phan Bội Châu nên đành đình lại. Ông quyết định lên Sài Gòn lập nghiệp. Năm đó ông 21 tuổi.

Lên Sài Gòn, ông làm phóng viên phụ trách trang thơ cho tờ báo Công luận. Khi ấy, Mộng Cầm ở Phan Thiết cũng làm thơ và hay gửi lên báo. Hai người bắt đầu trao đổi thư từ với nhau, và ông quyết định ra Phan Thiết gặp Mộng Cầm. Một tình yêu lãng mạn, nên thơ nảy nở giữa hai người [1].

Ít lâu sau, ông mắc bệnh phong - một căn bệnh nan y thời đó. Ông bỏ tất cả quay về Quy Nhơn và mất khi mới 28 tuổi [2].

Cuộc đời của ông được biết đến với nhiều mối tình, với nhiều người phụ nữ khác nhau, đã để lại nhiều dấu ấn trong văn thơ của ông - có những người ông đã gặp, có những người ông chỉ giao tiếp qua thư từ, và có người ông chỉ biết tên như Hoàng Cúc, Mai Đình, Mộng Cầm, Thương Thương, Ngọc Sương, Thanh Huy, Mỹ Thiện.

Tên của ông được đặt cho đường phố ở Huế và Phan Thiết. Có ít nhất hai bài hát được sáng tác để nói về cuộc đời ông: Hàn Mặc Tử của Trần Thiện Thanh[3] và Trường ca Hàn Mặc Tử của Phạm Duy[4].

Năm 2004, Hãng phim truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh (TFS) đã thực hiện bộ phim Hàn Mặc Tử để kỷ niệm ông.

Một số bài thơ nổi tiếng

Nhiều bài thơ của Hàn Mặc Tử đã được phổ nhạc vì tính lãng mạn của nó. Sau đây là một số bài được nhiều nhà phê bình đánh giá là hay và đã được đưa vào sách giáo khoa bậc trung học.

Bình luận và nhận xét

Đánh giá và bình luận về tài thơ của Hàn Mặc Tử có rất nhiều, sau đây là một số đánh giá của các nhà thơ văn nổi tiếng:

* "Trước không có ai, sau không có ai, Hàn Mặc Tử như một ngôi sao chổi xoẹt qua bầu trời Việt Nam với cái đuôi chói lòa rực rỡ của mình"

* "Tôi xin hứa hẹn với các người rằng, mai sau, những cái tầm thường, mực thước kia sẽ biến tan đi, và còn lại của cái thời kỳ này, chút gì đáng kể đó là Hàn Mạc Tử." - (Nhà thơ Chế Lan Viên).

* "Sẽ không thể giải thích được đầy đủ hiện tượng Hàn Mặc Tử nếu chỉ vận dụng thi pháp của chủ nghĩa lãng mạn và ảnh hưởng của Kinh thánh. Chúng ta cần nghiên cứu thêm lý luận của chủ nghĩa tượng trưng và chủ nghĩa siêu thực. Trong những bài thơ siêu thực của Hàn Mặc Tử, người ta không phân biệt được hư và thực, sắc và không, thế gian và xuất thế gian, cái hữu hình và cái vô hình, nội tâm và ngoại giới, chủ thể và khách thể, thế giới cảm xúc và phi cảm xúc. Mọi giác quan bị trộn lẫn, mọi lôgic bình thường trong tư duy và ngôn ngữ, trong ngữ pháp và thi pháp bị đảo lộn bất ngờ. Nhà thơ đã có những so sánh ví von, những đối chiếu kết hợp lạ kỳ, tạo nên sự độc đáo đầy kinh ngạc và kinh dị đối với người đọc." - (Nhà phê bình văn học Phan Cự Đệ).

* "Hàn Mặc Tử có khoảng bảy bài hay, trong đó có bốn bài đạt đến độ toàn bích. Còn lại là những câu thơ thiên tài. Những câu thơ này, phi Hàn Mặc Tử, không ai có thể viết nổi. Tiếc là những câu thơ ấy lại nằm trong những bài thơ còn rất nhiều xộc xệch..." - (Nhà thơ Trần Đăng Khoa)

* "...Theo tôi thơ đời Hàn Mặc Tử sẽ còn lại nhiều. Ông là người rất có tài, đóng góp xứng đáng vào Thơ mới." - (Nhà thơ Huy Cận).

* "...Một nguồn thơ rào rạt và lạ lùng..." và "Vườn thơ Hàn rộng không bờ không bến càng đi xa càng ớn lạnh..." - (Nhà phê bình văn học Hoài Thanh).

<><><><><><><><><>

Tuyển tập thơ Hàn Mặc Tử

Mùa xuân chín

Trong làn nắng ửng: khói mơ tan

Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng

Sột soạt gió trêu tà áo biếc

Trên giàn thiên lý bóng xuân sang.

Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời

Bao cô thôn nữ hát trên đồi

Ngày mai trong đám xuân xanh ấy

Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi.

Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi

Hổn hển như lời của nước mây

Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc

Nghe ra ý vị và mê say.

Khách xa gặp lúc mùa xuân chín

Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng

Chị ấy năm nay còn gánh thóc

Dọc bờ sông trắng, nắng chang chang.

__________________

Buồn Thu

Ấp úng không ra được nửa lời,

Tình thu bi thiết lắm thu ơi!

Vội vàng cánh nhạn bay đi trớt.

Hiu hắt hơi may thoảng lại rồi...

Nằm gắng đã không thành mộng được,

Ngâm tràn cho đỡ lúc buồn thôi.

Ngàn trùng bóng liễu trông xanh ngắt,

Cảnh sắp về đông mắt đã vơi.

...........................................................

Tiếng Suối Reo

Đâu gió lên tầng mây che mắt lạ

Ta muôn năm len lỏi ở Đào Nguyên

Nước trong sáng lòng ta thơm vô giá

Sao không ai đi lạc tới non tiên?

Để ta dâng, ta mời ai giải khát

Nếm cho bưa mùi vị nước trường sinh

Ồ tiếng tiêu đâu bay ra man mác

Khiến nao nao nguồn thanh tịnh quanh mình.

................................................................................

Lời Chim Phụ Họa

Tiếng tiêu nao từ phương xa bay vẳng

Tiếng thanh thanh mà rất mực tương tư

Xuân đây rồi lan tràn như bóng nắng

Ta nên bay cho khỏi vướng sầu u.

Tiếng Tiêu

Vàng bay theovàng đuổi theo vàng bay

TIếng vàng này vừa mê vừa say

Dồn qua phương đông mặt trời chưa nóng

Dồn qua phương tây màu sắc hây hây

Ta là khúc Phượng Cầu Hoàng năm trước

Đem ân tình rải khắp cả trời duyên

Cho Quân Thụy lấy nàng Thôi thuyền quyên

Xuân vô cùng đến ngàn năm ơn phước.

Song le Nàng vẫn luôn luôn cách biệt

Bến Ô Giang lành lạnh khúc thầm thương

Ta vẫn còn ngân bao lời tha thiết

Trong nắng mai dìu dịu mối sầu vương.

.......................................................................

Xuân Đầu Tiên

Mai sáng mai, trời cao rộng quá

Gió căng hơi và nhạc lên mây

Đôi lòng cũng ấm như xuân ấm

Chỉ có ao xuân trắng trẻo thay .

Mai này thiên địa mới tinh khôi

Gió căng hơi và nhạc lên trời

Chim khuyên hót tiếng đầu tiên hết

Hoa lá hồ nghi sự lạ đời .

Trái cây bằng ngọc vỏ bằng gấm

Còn mặt trời kia tợ khối vàng

Có người trai mới in như nguyết

Gió căng hơi và nhạc lên ngàn.

Thuở ấy càn khôn mới dựng nên

Mùa thơ chưa gặt tốt tươi lên

Người thơ phong vận như thơ ấy

Nào đã ra đời ngọc biết tên.

Xuân gấm đầu tiên giữa cõi đời

Mùi thơm ngây dại sóng con người

Hãy hoan hô, lời cao như sấm

- Vạn tuế, bay ơi! nắng rợp trời.

.......................................................

Vội Vàng Chi Lắm

Vội vàng chi lắm nhạn lưng mây

Chầm chậm cho mình giữ mối dây

Về đến Thần Kinh khoan nghỉ đã

Ghé miền Gia Hội tỏ tình ngay

Suốt năm canh mộng hồn mê mỏi

Chỉ một lòng son muốn giải bày

Này nhạn! Ta còn quên chút nữa

Con tim non nớt tặng nàng đây

........................................................

Đây thôn Vỹ Dạ

Sao anh không về chơi thôn Vỹ?

Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên,

Vườn ai mướt quá xanh như ngọc

Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

Gió theo lối gió, mây đường mây

Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay...

Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,

Có chở trăng về kịp tối nay?

Mơ khách đường xa, khách đường xa,

Áo em trắng quá nhìn không ra...

Ở đây sương khói mờ nhân ảnh,

Ai biết tình ai có đậm đà

................................................

Âm nhạc

Tinh hơn đồng trinh

Hừng qua hừng đông

Em mình nghe không

Im chưa nên đông

Say chưa ra lòng

Đều ngâm giấm cả .

Màu nào sắp rã

Vồng nào sắp cao

Ánh nào tương giao

Muôn thương đều lắng

Nhấn nào khăn khắn

Nhịp nào âu lo

Em hãy cầu cho .

Tinh hơn đồng trinh

Hừng quá hừng đông

Em mình nghe không?

Nhạc vàng tỏ rõ

Như sao trên trời

Đem nguyền ra phơi

Đem phần ra phơi

Ân tình tri ngộ

Trước đời trăng lên.

Em hãy làm duyên

Em cứ y nguyên

Đàn rơ tơ riết

Cả lòng đam mê .

In hình tưởng nhớ

Như tuồng ai ra

Như tuồng lân la

Đâu đây quyến luyến

Đố Nàng gần xa .

Màu không thấy ửng

Mùi qua linh thiêng

Những cốt cách tiên

Thảy đều cảm biết

Khi lòng xin thương

Lên gần đài Trăng

Hương ráng sức hương

Bừng bừng cao trăng.

Dâng lên quá trí

Quá giải Hàn Giang

Đố Nàng nói sao .

Trong nụ cười nao

Trong búp hoa nào

Có gì phôi thai .

Sao vấn vương hoài

Sao đầm hơi thở

Hương đầm hơi nhớ

Hương đầm hơi quen

Đố Nàng hay em

............................................

Đừng Cho Lòng Bay Xa

9 Thượng thanh khí tiết ra nguồn sinh khí

Xa xôi trăng mọc nước Huyền Vi,

Đây Miên Trường, đây Vĩnh Cửu, tề phi!

Cao cao vượt với hai hàng bóng vía .

Trời nhật nguyệt cầu vồng bắt tứ phía,

Ôi Hoàng Hoa, hồn phách đến nơi đây .

Hương ân tình cho kết lại thành dây,

Mong manh như lời nhớ thương hàng triệu

Đàn cung bậc gió dồn lên âm điệu,

Sững lòng chưa ? Say chấp cả thanh bai .

Sang chơi thôi, sang chơi thôi! mà ai,

Thu đây rồi, bước lên cầu Ô Thước

Sao! Vàng sao rơi đầy nơi sóng nước,

Đừng ngả tay mà hứng máu trời sa .

Thôi kéo về đừng cho lòng bay xa ...

Thu vươn này, thu vươn ra như ý ...

Mau rất mau trong muôn hoa kiều mỵ,

Mùa rất trai và ánh sáng rất cao .

Đừng nói buồn mà không khí nao nao,

Để chơi vơi này bông trăng lá gió,

Để phiêu phiêu này tờ thơ vàng võ,

Để dầm dề hạt lệ đôi ta .

Tầng thượng tầng lâu đài ngọc đơm ra .

Khói nhạt nhạt xen vô màu xanh biếc.

Đẩy đưa dài hơi ngào ngạt trầm mơ .

Thinh không tan như bào ảnh hư vô,

Giải Ngân Hà biến theo cầu Ô Thước.

Và ước ao nhớ nhung lần lượt

Đắm im lìm trong mường tượng buồn thiu

.............................................................................

Duyên môn

Từ khi đôi má đỏ hây hây

Em tập thêu thùa, tập vá may

Chim sáo trước sân bay tới đậu

Em mừng: sắp được lấy chồng đây .

Những lượt thu về, em thấy xuân

Trên đôi má nõn lại phai dần

Và lòng em chẳng còn nao nức

Như lúc trăng lên đốt khói trầm.

Người nói duyên em đã muộn màng

Bởi vì nghèo khó chẳng xênh xang

Nhưng xuân em chín từ năm ngoái

Há phải vì em áo nối quàng.

.....................................................

Gái Quê

Xuân trẻ, xuân non, xuân lịch sự

Tôi đều nhận thấy trên môi em

Làn môi mong mỏng tươi như máu

Đã khiến môi tôi mấp máy thèm.

Từ lúc bóng em bỏ trái đào

Tới chừng cặp má đỏ au au

Tôi đều nhận thấy trong con mắt

Một vẻ ngây thơ và ước ao

Lớn lên, em đã biết làm duyên

Mỗi lúc gặp tôi che nón nghiêng

Nghe nói ba em chưa chịu nhận

Cau trầu của khách láng giềng bên.

..................................................................

Mất Duyên

Xuân em hơ hớ đào non

Chàng đã thương thương muốn kết hôn

Từ ấy xuân em càng chín ửng

Ngày ngày giặt lụa bến sông con.

Chàng đã vời ai đi tới bỏ

Cau trầu, lễ vật ở nhà em

Má em nhận gả không đòi cưới

Thấp thỏm em mừng được tấm duyên.

Từ ấy sao chàng không trở lại

Vuông tơ em dệt đã gần xong

Mấy lần đổi lá dâu ngoài ngõ

Mấy lượt mong chàng, chàng biết không?

..........................................................................

Mơ Duyên

Non nước tâm tình rộng bốn phương

Đòi em làm Nhạc, tôi làm Hương

Đêm nay đại yến Lâm Xuân các

Điêu Thuyền đàn khúc Tề Vương

Xong rồi đôi ta qua Đào Nguyên

Em làm rượu ngọt, anh làm men

Tiên cô không đợi duyên mời mọc

Say thôi gò má đỏ rần lên.

Liêu Tây bây giờ đang chiêm bao

Bao giờ ly biệt đến phương nao

Ước chi ta hóa làm Lê Ảnh

Để khóc thương nhau đến bạc đầu .

..............................................................

Huyền Ảo

Mới lớn lên trăng đã thẹn thò

Thơm như tình ái của ni cô

Gió say lướt mướt trong màu sáng

Hoa với tôi đều cảm động sơ

Đang khi mầu nhiệm phủ ban đêm

Có thứ gì rơi giữa khoảng im

Rơi tự thượng tầng không khí xuống

Tiếng vang nhè nhẹ dội vào tim.

Tôi với hồn hoa vẫn nín thinh

Ngấm ngầm trao đổi những ân tình

Để thêm ấm áp nguồn tơ tưởng

Để bóng trời khuya bớt giật mình.

Từ đầu canh một đến canh tư

Tôi thấy trăng mơ biến hóa như

Hương khói ở đâu ngoài xứ mộng

Cứ là mỗi phút mỗi nên thơ.

Ánh trăng mỏng quá không che nổi

Những vẻ xanh xao của mặt hồ

Những nét buồn buồn tơ liễu rủ

Những lời năn nỉ của hư vô.

Không gian dầy đặc toàn trăng cả

Tôi cũng trăng mà nàng cũng trăng

Mỗi ảnh mỗi hình thêm phiếu diễu

Nàng xa tôi quá nói nghe chăng.

...

Còn nhiều nữa.Mình sẽ post sau.Pi pi