Câu 1: Phân tích điều kiện ra đời, tồn tại, đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá a) Phân tích điều kiện ra đời:

            * Lịch sử phát triển của nền sản xuất xã hội đã và đang trải qua hai hình thức tổ chức kinh tế - xã hội cơ bản là: sản xuất tự cung tự cấp và sản xuất hàng hoá.

            - Sản xuất tự cung tự cấp (kinh tế tự nhiên) là kiểu tổ chức kinh tế mà sản phẩm được sản xuất ra để thoả mãn nhu cầu của chính người sản xuất ra nó.

            - Sản xuất hàng hoá (kinh tế hàng hoá) là kiểu tổ chức kinh tế mà sản phẩm sản xuất ra để thoả mãn nhu cầu của người khác thông qua trao đổi, mua bán.            

( So sánh Kinh tế tự nhiên và kinh tế hàng hóa)

- LLSX ở trình độ thấp, do đó sản xuất của con ng­ười lệ thuộc chặt chẽ vào tự nhiên. 

- LLSX đã phát triển đến một trình độ nhất định, SX bớt lệ thuộc vào tự nhiên.

- Số l­ượng SP chỉ đủ cung ứng cho một nhóm nhỏ các cá nhân (SX tự cung tự cấp, tự sản tự tiêu). 

- Số lượng SP v­ượt ra khỏi nhu cầu của ng­ười SX -> nảy sinh quan hệ trao đổi, mua bán.

- Ngành sản xuất chính: săn bắn, hái l­ượm, nông nghiệp sx nhỏ,… 

- Ngành sản xuất chính: thủ công nghiệp, công nghiệp, nông nghiệp sx lớn, dịch vụ,…

*Tuy nhiên, sản xuất hàng hoá là phạm trù mang tính lịch sử, nó chỉ ra đời khi có đủ hai điều kiện sau đây:

Thứ nhất, Phân công lao động xã hội

            Phân công lao động xã hội là sự chuyên môn hoá sản xuất, sự phân chia lực lượng lao động xã hội thành những ngành, những nghề chuyên môn hoá khác nhau, sản xuất những sản phẩm khác nhau.

            Do phân công lao động xã hội dẫn đến chuyên môn hoá nên mỗi người chỉ sản xuất một hoặc vài thứ sản phẩm hay chi tiết của sản phẩm nên tất yếu cần có sự trao đổi sản phẩm lẫn nhau giữa những người sản xuất. Mặt khác, do phân công lao động xã hội, chuyên môn hoá sản xuất nên năng xuất lao động tăng lên, sản phẩm thặng dư ngày càng nhiều, vì thế việc trao đổi sản phẩm dưới hình thái hàng hoá ngày càng phổ biến.

            Như vậy, phân công lao động xã hội là cơ sở của sản xuất hàng hoá. Nó làm cho những người sản xuất liên hệ và phụ thuộc vào nhau

Thứ hai, Sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế giữa những người sản xuất

            Tức là những người sản xuất trở thành những chủ thể có sự độc lập nhất định với nhau nên sản phẩm làm ra thuộc quyền sở hữu của các chủ thể kinh tế đó. Vì vậy, người này muốn tiêu dùng sản phẩm của người khác phải thông qua trao đổi, mua bán hàng hoá.

            Trong lịch sử sự tách biệt này do chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất quy định. Bởi vì trong chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất thì tư liệu sản xuất thuộc sở hữu của mỗi cá nhân và kết quả là sản phẩm làm ra thuộc quyền sở hữu của họ và người khác muốn dùng sản phẩm đó thì phải thông qua mua bán.

            Đó là hai điều kiện khách quan cần và đủ để sản xuất hàng hoá ra đời và tồn tại. b) Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá

* Đặc trưng của sản xuất hàng hoá:

       - Sản xuất hàng hoá là sản xuất để trao đổi, mua-bán. 

Trong lịch sử loài người tồn tại hai kiểu tổ chức kinh tế khác nhau là sản xuất tự cung, tự cấp và sản xuất hàng hoá. Sản xuất tự cung, tự cấp là kiểu tổ chức kinh tế trong đó sản phẩm được sản xuất ra nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính bản thân người sản xuất như sản xuất của người nông dân trong thời kì công xã nguyên thuỷ, sản xuất của những nông dân gia trưởng dưới chế độ phong kiến v.v. Ngược lại, sản xuất hàng hoá là kiểu tổ chức kinh tế trong đó sản phẩm được sản xuất ra để bán chứ không phải là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của chính người trực tiếp sản xuất ra nó, tức là để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người khác, thông qua việc trao đổi, mua-bán.

       - Lao động của người sản xuất hàng hoá vừa mang tính tư nhân, vừa mang tính xã hội. Lao động của người sản xuất hàng hoá mang tính chất xã hội vì sản phẩm làm ra để cho xã hội, đáp ứng nhu cầu của người khác trong xã hội. Nhưng tồn tại chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, thì lao động của người sản xuất hàng hoá đồng thời lại mang tính chất tư nhân, vì việc sản xuất cái gì, như thế nào là công việc riêng, mang tính độc lập của mỗi người. Tính chất tư nhân đó có thể phù hợp hoặc không phù hợp với tính chất xã hội. Đó chính là mâu thuẫn cơ bản của sản xuất hàng hoá. Mâu thuẫn giữa lao động tư nhân và lao động xã hội là cơ sở, mầm mống của khủng hoảng trong nền kinh tế hàng hoá.

* Ưu thế của sản xuất hàng hoá:

            -Thứ nhất: Sản xuất hàng hoá thúc đẩy quá trình xã hội hoá sản xuất. Sản xuất hàng hoá ra đời trên cơ sở phân công lao động xã hội nên tạo ra tính chuyên môn hoá cao, từ đó cho phép khai thác được lợi thế về tự nhiên, xã hội, kỹ thuật của từng người, từng vùng, từng quốc gia; đồng thời làm cho mối liên hệ kinh tế giữa các ngành, các vùng, các quốc gia ngày càng chặt chẽ là cơ sở nâng cao năng suất lao động và tạo điều kiện cải tiến công cụ lao động, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế.

                     -Thứ hai: Trong nền sản xuất hàng hoá, quy mô sản xuất được mở rộng tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng những thành tựu khoa học – kỹ thuật vào sản xuất… thúc đẩy sản xuất phát triển.

            - Thứ ba: Trong nền sản xuất hàng hoá, dưới tác động của các quy luật kinh tế như quy luật giá trị, cạnh tranh, cung- cầu...  buộc người sản xuất hàng hoá luôn luôn năng động, nhạy bén, cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế, …thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển mạnhmẽ.

            -Thứ tư: Sản xuất hàng hoá góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của xã hội. Với năng suất lao động cao, chất lượng hàng hoá tốt và khối lượng ngày càng nhiều, chủng loại đa dạng và phong phú... sản xuất hàng hoá làm cho thị trường mở rộng, giao lưu kinh tế - xã hội giữa các vùng, các miền, các địa phương và quốc tế phát triển từ đó tạo điều kiện thoả mãn ngày càng tốt hơn các nhu cầu vật chất và tinh thần ngày càng cao cũng như sự phát triển tự do và toàn diện của mỗi thành viên trong xã hội.

            Tuy nhiên,bên cạnh mặt tích cực, sản xuất hàng hoá cũng có những mặt hạn chế như: sự phân hoá giàu - nghèo, khủng hoảng kinh tế, ô nhiễm môi trường...