Câu 6: Trình bày quá trình sản xuất giá trị thặng dư và các kết luận rút ra từ sự nghiên cứu này?

a) Trình bày quá trình sản xuất giá trị thặng dư:

- Quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa là một quá trình hai mặt: quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng và quá trình lớn lên của giá trị hay là quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư. Hai quá trình này thống nhất với nhau.

- Đặc điểm của quá trình sản xuất giá trị thặng dư:

                        + Công nhân làm việc dưới sự kiểm soát của nhà tư bản.

                        + Toàn bộ sản phẩm làm ra thuộc về nhà tư bản.

            - Phân tích ví dụ về quá trình sản xuất GTTD: đưa ra giả định, nêu ví dụ và phân tích ví dụ rồi rút ra Khái niệm GTTD

            * Giả định:

            - Nhà tư bản mua tư liệu sản xuất và sức lao động động đúng giá trị.

            - Khấu hao máy móc, vật tư đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.

            - Năng suất lao động đạt một trình độ nhất định.

            * Ví dụ:

            Để sản xuất ra 10kg sợi, nhà tư bản chi phí các yếu tố sản xuất như sau:

            - Mua 10kg bông: 10USD

            - Mua sức lao động của công nhân trong 1 ngày (8 giờ): 3USD

            - Hao mòn máy móc để chuyển 10kg bông thành sợi: 2USD 

            * Phân tích ví dụ:

            Giả sử trong 4 giờ đầu của ngày lao động:

            Bằng lao động cụ thể, công nhân sử dụng máy móc để chuyển 10kg bông thành sợi, theo đó giá trị của bông (10USD) và phần hao mòn máy móc (2USD) được chuyển vào sợi; bằng lao động trừu tượng, người công nhân đã tạo ra một lượng giá trị mới bằng giá trị sức lao động (3USD).

           Như vậy, giá trị của 10kg sợi là 15USD. Nếu quá trình sản xuất chỉ dừng lại ở đây thì nhà tư bản chưa có GTTD. Vì thế quá trình sản xuất vẫn tiếp tục ở ca thứ 2, tức là 4h lao động tiếp theo.

            Trong 4  giờ lao động tiếp theo của ngày lao động:

            Nhà tư bản chỉ phải chi phí các yếu tố sản xuất như sau:

            - Mua 10kg bông: 10USD

            - Hao mòn máy móc để chuyển 10kg bông thành sợi: 2USD

            Quá trình lao động lại tiếp tục diễn ra và kết thúc quá trình này, người công nhân lại tạo ra 10kg sợi có giá trị là 15USD.

            Tổng kết cả 2 ca làm việc

Tổng tư bản ứng trước:

- Tiền mua 20kg bông: 20USD

- Hao mòn máy móc: 4USD

- Tiền mua slđ trong 1 ngày: 3USD

Tổng chi phí nhà tư bản bỏ ra: 27USD

Tổng giá trị của sản phẩm mới:

- Giá trị bông chuyển vào sợi: 20USD

- Giá trị máy móc chuyển vào sợi: 4USD

- Giá trị do sức lao động của người công nhân tạo ra trong 8 giờ: 6USD

Tổng giá trị nhà tư bản thu được: 30USD

            Vậy, giá trị thặng dư là phần giá trị mới dôi ra ngoài giá trị sức lao động do công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không.

b. Một số kết luận rút ra từ quá trình sản xuất giá trị thặng dư: 3 kết luận

            Một là, phân tích giá trị sản phẩm được sản xuất ra (20kg sợi), chúng ta thấy có 2 phần: giá trị những tư liệu sản xuất nhờ lao động cụ thể của công nhân mà được bảo toàn và di chuyển vào sản phẩm mới gọi là giá trị cũ (trong ví dụ là 24 USD). Giá trị do lao động trừu tượng của công nhân tạo ra trong quá trình sản xuất gọi là giá trị mới (trong ví dụ là 6 USD). Phần giá trị mới này lớn hơn giá trị sức lao động, nó bằng giá trị sức lao động cộng với giá trị thặng dư.

            Hai là, ngày lao động của công nhân bao giờ cũng chia thành 2 phần: thời gian lao động cần thiết và thời gian lao động thặng dư.

            Ba là, sau khi nghiên cứu quá trình sản xuất giá trị thặng dư, chúng ta nhận thấy mâu thuẫn của công thức chung của tư bản đã được giải quyết.