Hôm nay mình nói tiếp chuyện về tiếng Việt đi, không phải theo kiểu khoe chữ khoe cách viết mà là nói về cách mà nó tồn tại trong tiếng nói và sự giao tiếp của người Việt. Để biết là tại sao chúng ta lại phát âm như vậy, nói như vậy, truyền đạt như vậy và hiểu như vậy.

Tiếng Nôm - chữ nho- cách viết- cách đọc- cách dùng - cách hiểu... ta tạm bỏ qua, thay vào đó ta chỉ nói về căn nguyên ban sơ của thuở ban đầu, về việc tại sao nó lại có trong tâm tưởng của tổ tiên ta, rồi truyền đến ta với biểu hiện là chữ quốc ngữ trong hiện tại.

Dân tộc, chính dân tộc không nằm trong da thịt hay mặt mũi tay chân, không phải là những thứ biểu hiện nhìn thấy được, mà nó nằm ở chính cái tâm tưởng truyền thừa đó, một dòng chảy giúp nâng đỡ thân, tâm và linh hồn của ta.

*

Quán triệt: Khi hình thức bộ lạc tồn tại, thì sau đó sẽ là sự phát triển và phân tách của các bộ lạc. Lý do vì lúc đó tổ tiên của chúng ta vẫn chưa làm chủ được việc nuôi trồng cày cấy, khiến việc sinh tồn chỉ có thể dựa vào tài nguyên của vùng đất họ đang sống mà thôi, vậy nên khi dân số tăng lên, khiến tài nguyên không đủ để nuôi sống cả bộ lạc nữa thì việc tách ra là bắt buộc.

Việc tách ra thành nhiều bộ lạc sẽ tạo ra một nhu cầu mới trong hệ sinh thái xã hội, đó là nhu cầu giao thương buôn bán trao đổi vật phẩm với nhau. Chính là hình thức sơ khai nhất của cái gọi là chợ như bây giờ.

Nhưng khoảng cách giữa các bộ lạc thường rất xa, vùng đất càng ít tài nguyên thì khoảng cách sẽ càng xa và ngược lại, lý do là phải phân chia lãnh thổ làm sao đó để mỗi bộ lạc đều sẽ kiếm được đủ lượng tài nguyên cho nhu cầu sinh tồn của mình. Vậy nên không thể họp chợ mỗi ngày được, nhanh lắm thì cũng phải tính bằng con trăng, giao ước trước địa điểm và nhìn trăng để biết thời điểm.

Cái chuyện đi họp chợ cũng rất công phu, xét ra thì tầm quan trọng của việc trao đổi hàng hóa cũng không kém cạnh gì so với việc săn bắt hái lượm. Và thời đó thì phụ nữ vẫn đang làm chủ xã hội, vậy nên cái quá trình đi chợ và thương lượng này sẽ do phụ nữ nắm quyền dẫn dắt, điều phối và quyết định.

Đoàn người di chuyển, với những người phụ nữ dẫn đầu và những người đàn ông mang vác hàng hóa đi theo sau, sẽ được gọi là 'QUÁN CÁI'. (Quán là cái nhóm đó, được vẽ hay viết lại bằng hình ảnh 5 người, có 4 người được nối với nhau bằng các nét gạch thẳng tượng trưng cho nhóm đang mang vác và một người đi phía trước dẫn đường. Cái là để chỉ rằng người đi phía trước là phụ nữ thuộc giống cái đang điều khiến cái nhóm kia.)

Triệt: Thời cổ đại tới trung đại thì phần tượng hình của chữ triệt sẽ là vẽ cảnh một người đang đi trên bờ rồi bỗng trượt chân sắp té xuống ruộng, là chữ nhân nằm cạnh rồi nghiêng vào chữ điền. Chưa té nhưng kết quả tiếp theo sẽ là chắc chắn phải té, tức không còn lựa chọn nào khác, vậy nên nó là triệt - bắt buộc phải thế.

Nhưng đó cũng chỉ là nghĩa chuyển mà thôi, còn xa xưa hơn nữa thì chữ triệt này nó ám chỉ việc những người phụ nữ đầu lĩnh kia vì tới chợ rồi ham trao đổi quá nhiều, cộng thêm với việc săn bắt dọc đường, tất cả khiến cho lượng hàng hóa phải mang vác trên đường về của nhóm người đàn ông kia trở nên quá nặng nề, khiến họ mệt mỏi và thường xuyên vấp té.

Và khi té xuống, vì đau mệt và vì bực tức nên họ sẽ mắng là 'quán triệt'. Tức cái nhóm mà để mấy bà dẫn dắt thì sớm muộn gì cũng té chết hay đuối chết mà thôi.

Bây giờ, trong thời nay, cái nghĩa của 'quán triệt' chủ yếu được dùng theo kiểu "có người dẫn dắt thì phải đi theo, để cho dù có té thì cũng phải té chung với nhau".

Nhưng cái tâm tưởng căn nguyên ban đầu của 'quán triệt' thì vẫn đúng, vẫn như vậy, là 'nghe theo lời mấy bà thì chỉ có dập mật mà chết thôi'. Tức hình thức đã không còn nữa, nhưng căn nguyên hình thành nên thì vẫn y nguyên giá trị ban đầu của nó.

Giống như câu nói dân gian "lời cha ông ta nói có bao giờ sai đâu mà...". Là 'cha ông' nói, chứ không phải "mẹ bà" nói, đặc biệt là những khi cha ông mà nói về mẹ bà thì chắc chắn sẽ không sai.

Tại vì cha ông bị dập mặt nhiều lần rồi nên họ biết.

*

TLV

*

Khi bạn có được linh hồn, rồi làm chủ được nó, hoặc là có thể cảm nhận và hòa hợp với nó thì bạn sẽ cảm nhận được dòng chảy kia và biết rằng không có gì là vô nghĩa cả, mọi thứ vẫn luôn còn đó, vẫn là một phần đã tạo nên hiện tại và làm nền móng để giúp hiện tại còn có trong tương lai.

Chẳng ai là thật sự giỏi hơn ai cả, có chăng là chúng ta đã cảm nhận được gì và có gì trong nền tảng của mình, để kế thừa và tạo ra thêm nhiều ý nghĩa mới cho cuộc đời, cho thế giới này.

Hồi xưa tôi hay gọi giống với đa số, gọi là 'thế giới khác'. Còn bây giờ thì tôi muốn gọi nó là 'thế giới lớn' hơn, chính là ngay thế giới này, thế giới mà ta đang sống, một thế giới mà mọi thứ luôn hòa quyện với nhau trong không gian và thời gian vô tận.

Và khác biệt chỉ nằm ở chỗ ta cảm nhận nó được bao nhiêu.

*"*"*