Chái bếp là hình ảnh đẹp của mỗi vùng quê Việt Nam trước đây, nó đã gắn với kí ức của bao người theo nhiều năm tháng. Dù ở bất kì vùng quê nào thì chái bếp cũng được xây cất theo cách nghĩ sao cho tiện dụng nhất.

Đó chỉ là một gian nhà nhỏ liền kề với ngôi nhà lớn ba gian, hoặc một phần không gian có mái hiên che ở nơi góc sân nhỏ. Trong chái bếp có đủ thứ nồi niêu xoong chảo lỉnh kỉnh. Ngoài ra chái bếp còn là nơi chứa công cụ lao động, củi, lá ngô, lá tre khô để đun nấu quanh năm.

Thậm chí trong chái bếp thường có những cái xề treo lủng lẳng và có cả những trái bắp, mướp, trái bầu khô. Không những thế, đây còn là nơi lý tưởng cho gà, vịt ấp trứng. Bếp rất đơn sơ, chỉ mấy cục đất sét hay mấy cục gạch ống cũng được kê ngay ngắn thành bếp.

Tuy chật hẹp, nhưng nhờ sự sắp xếp của những người phụ nữ mà chái bếp vẫn gọn gàng ngăn nắp. Quan sát sự sắp xếp bài trí trong chái bếp có thể đánh giá được bàn tay khéo léo, sự tinh tế và lòng hiếu hạnh của những người phụ nữ trong từng gia đình.

Bởi những người phụ nữ đảm đang luôn biết chăm chút cho chái bếp của nhà mình. Sự gọn gàng của chái bếp còn là tiêu chuẩn của không ít bà mẹ chồng dùng để kén chọn các nàng dâu thảo hiền.

Bếp xưa đơn sơ là thế nhưng vẫn luôn từng ngày đỏ lửa. Mỗi khi lửa được nhóm lên thường có rất nhiều khói. Nhiều khi nhóm được lửa mà nước mắt chảy đầm đìa, nhất là những khi trời ẩm ướt, củi không bắt lửa phải cúi gập người mà thổi, khói cuộn lên bay vào mắt cay xè, mùi khói bếp nồng nồng khiến cho chúng ta đi xa bất cứ nơi nào cũng không dễ dàng mà quên được.

Nhớ những ngày mưa lạnh được quây quần bên bếp lửa nướng khoai, luộc ngô, rang những mẻ ngô thơm lừng ấm bụng. Những đêm Giao Thừa ngồi trông nồi bánh chưng bên ánh lửa bập bùng, cùng nhau ôn lại những câu chuyện vui buồn của cả một năm lao động vất vả, hay mỗi khi có công to việc lớn hoặc giỗ chạp là chái bếp lại rộn ràng, mùi thơm nức mũi làm rạng rỡ những nụ cười.

Không ít người sau nhiều năm bươn chải, mới chợt nhận ra chái bếp chính là không gian của nhiều thế hệ phụ nữ nối tiếp nhau thắp lên một ngọn lửa tình cảm gia đình, làm nên cái hồn gia đình trong mỗi cuộc đời chúng ta.

Chỉ với tiếng cơm sôi réo rắt và những làn khói bếp từ mái tranh toả lên bầu trời vào mỗi buổi chiều tà khiến cho bất cứ người xa xứ nào cũng phải nao lòng.

Ngày nay thời đại công nghiệp hóa với nhiều thiết bị gia dụng tiên tiến, phần không gian bếp không còn là chỗ riêng tư dành cho người nội trợ mà trở thành không gian chung để họp mặt gia đình và làm nơi tiếp khách khi có tiệc tùng.

Người ta sử dụng bếp gas, lò vi sóng, lò nướng, nồi cơm điện và nhiều vật dụng hiện đại khác. Ta không còn được hít hà mùi khét của rơm, củi và hình ảnh của những chái bếp xưa chỉ còn là hoài niệm rất xa trong kí ức mỗi người.

Chái bếp luôn gợi cho người ta một cảm giác ấm cúng gần gũi yên ả của những buổi chiều tà và những bữa cơm sum họp gia đình ấm áp. Chái bếp vẫn là nơi khiến cho ta nhớ về quê, nhớ về mẹ với những quá khứ và kỉ niệm không thể nào quên.

ST.