Trong ký ức tuổi thơ tôi, mỗi khi mùa mưa đến là đồng quê lại có biết bao sản vật từ thiên nhiên mang đến cho con người. Ếch, nhái, lươn, cá đồng, ốc đồng... từng ngày ẩn mình tránh nắng vậy mà chỉ cần một vài cơn mưa đầu mùa là điều kiện thuận lợi cho chúng sinh sôi.

Nhưng riêng nhà tôi lại khoái bắt ốc đồng nhất vì đó là món khoái khẩu chung cả nhà. Những mương liếp sau vườn, nơi có nhiều bông súng, lục bình, cù nèo thường là nơi lý tưởng cho ốc trú ngụ sinh sống, ẩn nấp.

Cách bắt ốc bằng vợt cũng đơn giản, chỉ cần lựa chỗ có nhiều bông súng nhẹ nhàng đặt rổ xuống dưới những lá bông súng, rà thêm một lát rồi lấy vợt lên. Tuy cách này nhẹ nhàng nhưng bắt không được nhiều ốc. Muốn bắt được nhiều ốc thì phải trầm mình lội xuống mương, ôi thôi nhiều vô kể.

Hồi nhỏ tôi thường đi mò ốc với ông ngoại, mỗi lần được đi như vậy tôi đều hớn hở và hăng hái lắm, phát hiện con ốc, tôi mừng còn hơn người ta bắt được vàng. Nghe ngoại kể ngày xưa đi bắt ốc rất dễ, ốc đó đầy trong liếp trong mương, bắt chút xíu là cả bao cả thùng. Bây giờ tại ốc bươu vàng hại lúa không cách nào diệt chúng nên nhà nông buộc lòng phải phun thuốc diệt ốc.

Con ốc bươu đen, ốc lác vì thế cũng bị vạ lây, bởi vậy bây giờ muốn bắt được nhiều ốc thì phải mò lâu lắm mới đủ ăn. Ở quê xa chợ nên nhiều lúc có khách đến bà con quê tôi có món gì thì đãi món đó, người dân thường gọi nôm na là cây nhà lá vườn.

Lần nào chúng tôi bắt ốc vô ngoại đều lựa lại, tôi cũng phụ giúp ngoại lựa ốc, tôi không có kinh nghiệm nhiều nên ngoại chỉ tôi cách phân biệt giữa ốc bươu vàng với ốc bươu đen. Ốc bươu đen có miệng tròn hơn, no hơn , cái mài ốc gần như bằng với miệng nó còn con ốc bươu vàng thì mài của nó lõm sâu vô trong nhiều.

Ốc mang về không phải lựa ra xong mà chế biến ngay mà phải ngâm với nước cơm vo hoặc ớt đập giập chừng ba đến bốn tiếng. Làm như vậy là làm cho ốc sạch ruột, nghĩa là trong quá trình ngâm ốc sẽ nhả hết chất cặn bã ra ngoài.

Tôi giúp ngoại ra sau hè bẻ ít lá ổi, lá sả luộc ốc. Ngâm ốc xong chỉ cần rửa sạch rồi cho vào nồi để sả, lá ổi vào bắc ngay lên bếp, không cần đổ thêm nước, vì vậy thịt ốc mới giữ được độ ngọt nhiều và thịt chắc hơn.

Trong thời gian luộc ốc tôi giúp ngoại băm ít sả, ớt để làm nước chấm cơm mẻ. Ốc đồng mà làm nước chấm này là đúng bài rồi, sử dụng một chút khoảng nửa chén cơm mẻ, một nhúm sả ớt thêm đường, bột ngọt và thêm một ít muối cho vừa ăn là xong.

Luộc ốc rất nhanh , khoảng 10-15 phút là chín, ốc chín rất dễ nhận biết đó là mài ốc tróc ra khỏi miệng của nó, nhờ hương vị lá ổi lá sả mà khi ăn ốc có mùi vừa thơm lại có vị ngọt. Món ốc luộc thường thì làm món ăn chơi thay cho ăn vặt, hoặc khi có khách gia đình tôi thường dùng món ốc để đãi khách.

Ốc bươu, ốc lác có thể chế biến được nhiều món, thường khi nhà có khách người dân quê tôi hay làm món lẩu mắm ốc đồng bởi nó mang nhiều hương vị hơn khi ăn kèm theo các loại rau đồng. Ốc lể ra lấy thịt, đem ướp với gia vị sả ớt cho thấm, nước lẩu xong cho thịt ốc vào.

Ngoài việc dùng ốc bươu, nhiều người còn có sở thích với con ốc đắng. Ốc đắng sau khi ngâm xong làm ốc cho sạch là cho vào chảo xào, sau đó cho một ít nước cốt dừa xào chung, món này gọi là ốc xào dừa. Bọn trẻ chúng tôi rất thích thú với mùi thơm lừng của nước cốt dừa, vị ngọt ngọt của ốc hòa lẫn vào nhau.

Khi nhà có khách những món ngon từ ốc đã trở thành quen thuộc, thơm ngon hấp dẫn, ngồi nhâm nhi vài ly rượu đế cho ấm lòng, mà cái tình làng nghĩa xóm đơn sơ lại càng thêm gắn chặt. Mọi người vui vẻ nói cười, có lẽ bà con quê tôi vui vì mùa mưa đã đến, mang nước tưới cho ruộng đồng, cây trái, mang sức sống mới cho những sinh vật sau một thời gian dài chống chọi với sự khắc nghiệt của mùa khô.

Với riêng tôi khi những cơn mưa đầu mùa đến tôi lại nhớ những ngày đi bắt ốc, hái rau trên mảnh đất quê mình. Nhớ sao những món ngon mẹ làm, nhớ sao những buổi trưa xì xụp với món ốc xào dừa ngọt béo. Những điều bình dị nhất đôi khi cũng là hạnh phúc nhất, ký ức đẹp nhất nuôi dưỡng tâm hồn biết bao người con của ruộng đồng sông nước. Và cái hương vị ngon ngọt của món ốc đồng sẽ mãi còn đọng trong tôi dù thời gian vẫn cứ trôi.

ST.