Tiết trời lất phất mưa Xuân. Hàng thược dược ba trồng mới đó mà đã chớm nụ đơm bông. Vườn rau của mẹ đủ các loại hành, ngò, xà lách cũng không chịu thua kém chị hoa kia, cựa mình trỗi dậy vươn lên xanh mơn mởn như thách thức cả họ nhà sâu chuyên phá đám...

Ngước nhìn mấy chậu mai vàng của ông Sáu kề bên với những búp nụ mịn màng dịu ngọt hương thơm. Từng đàn chim én trú Đông đâu đó cũng kịp bay về. Lũ chuồn chuồn cũng hòa mình trong vũ điệu ấy, ngẩn ngơ bay lượn. Ừ, có lẽ mùa Xuân của đất trời đang tưng bừng gõ cửa khắp muôn nơi.

Những chuyến xe lặng thầm lăn bánh đưa từng người con xa xứ về với cội nguồn sau một năm mỏi mòn bon chen nơi phố thị. Đặt chân lên miền đất mẹ, tôi có cảm giác cuộc sống dường như chậm lại, lắng đọng, bầu trời sâu thẳm và trong xanh vời vợi. Cánh đồng lúa đương thì con gái đẻ nhánh nẩy nở sinh sôi, nhịp nhàng rung rinh theo gió. Nương đậu phộng đang mùa ra gương vàng óng tô điểm cả một vùng trời.

Đã trở thành thông lệ, vào những ngày cuối năm, mọi người ai ai cũng tất bật hơn, hối hả hơn, khiến lòng náo nức và nôn nao kỳ lạ. Dù bận, nhưng mẹ vẫn dành thời gian gói những đòn bánh tét thơm mùi nếp hương để bày mâm cỗ dâng lên ông bà tổ tiên. Tôi thì không quên nhiệm vụ muôn thuở của mình, chọn những tàu lá chuối lành lặn có sẵn trước bờ ao, rồi cẩn thận đem hơ đều qua lửa, sau đó rọc ra từng miếng nhỏ. Mẹ kỹ lưỡng chọn loại nếp dẻo và loại đậu đen thuộc diện ngon nhất, đem đãi thật sạch rồi hong cho ráo, thêm vào ít muối để có độ đậm nhạt vừa phải. Ba cũng kỳ công không kém, ngồi tỉ mẩn chẻ từng sợi lạt giang rồi ngâm nước lấy độ mềm dẻo dùng để buộc. Mỗi người một việc, sau khi các công đoạn đã hoàn thành xong. Mẹ khéo léo trổ tài, chỉ trong thoáng chốc mà các đòn bánh tét đã gói xong hệt như cánh tay bụ bẫm của những em bé con nhà giàu, rồi nhẹ nhàng cho vào nồi đồng, đổ ngập nước bắc lên bếp lửa đỏ hồng trước hiên nhà mà ba vừa nhóm xong. Mẹ thường gói hai loại bánh tét đậu đen và bánh tét thịt hay còn gọi là bánh tét có nhân. Tôi thì thích loại bánh tét thứ nhất, vì mỗi khi ăn vào có cảm giác như được hít thở không khí hương đồng gió nội, và tất cả những nguyên liệu đó do mồ hôi công sức của ba mẹ gian nan vun bồi trên chính mảnh đất chôn nhau cắt rốn, mà không phải bỏ tiền ra mua thứ gì ngoài chợ.

Hồi còn tấm bé và cho tới bây giờ, tôi vẫn thích mỗi khi còn dôi ra ít gạo nếp, mẹ lấy đó để gói những chiếc bánh ú có hình chóp nón trông rất xinh. Những ngày giáp Tết trời lành lạnh, được ngồi đun lửa khói phả lên khuôn mặt ửng hồng thì không gì sánh bằng. Quê tôi, hầu như nhà nào cũng gói bánh tét mỗi độ Xuân về, đám trẻ cứ thế vây quanh nồi bánh mà chẳng chịu rong chơi như mọi hôm. Bởi vậy, không một cái Tết nào gia đình thiếu vắng nồi bánh tét ấm áp mặn nồng hơi Xuân.Vào sáng mồng Một Tết, mẹ dậy thật sớm sửa soạn mâm cỗ tinh tươm rồi cả gia đình sang nhà thờ để cúng bái ông bà, tổ tiên, trời đất. Lúc mới chập chững về làm dâu, bà nội khó tính nhưng không kiệm lời khen mẹ vẹn toàn chu đáo, đảm đang, chính vì vậy mà mẹ dễ dàng ghi điểm trong mắt nội.

Tôi nhớ, tự lâu lắm rồi cũng vào dịp đầu Xuân, đông đủ con cháu ngồi quây quần trên tấm phản gỗ mít này, được nghe bà kể chuyện sự tích "Bánh chưng bánh dày" mà hoàng tử Tiết Liêu hiền hậu, hiếu thảo dâng đức Vua anh minh. Sau một hồi chấm chọn, cuối cùng hoàng tử được chọn lên nối ngôi Vua, trị vì đất nước.

Có lẽ cuộc sống đã thầm ban tặng cho tôi những thứ thật dân dã, thi vị mà không phải ai cũng có được. Mỗi lần đi xa trở về "phố núi", được thả mình trên các con đường làng ven xóm uốn quanh, được chiêm ngưỡng những nải chuối treo lủng lẳng thân cây chín vàng, được nghe tiếng chim chào mào chuyền cành kêu ỏm tỏi, được ngắm những vỉ bánh tráng trắng tinh còn thơm mùi gạo mới và coi đó là món quà đẹp đẽ mê hồn của làng tôi.

Và càng tô thêm nét văn hóa độc đáo hơn nữa trong ngày Xuân, trò chơi bài chòi là món ăn tinh thần không thể thiếu của người nông dân chân chất nơi đây. Đặc biệt, đối với các bậc lão thành, đó là mảnh ký ức luôn thường trực trong tâm trí họ. Cái thú của bài chòi không phải ở chỗ ăn thua, mà chủ yếu vui đầu năm và gặp mặt được tất cả bà con trong làng, cùng chúc nhau một năm mới sức khỏe, an lành, thịnh vượng.

Sau những ngày đoàn viên sum họp, anh em chúng tôi cũng sẽ phải xa mẹ để tiếp tục rong ruổi kiếm tìm cuộc hành trình trên con đường mưu sinh nghiệt ngã. Mẹ lặng lẽ đặt vào túi xách mỗi đứa đòn bánh tét mà nước mắt như chực lăn trên gò má xương xương, hốc hác, gọi là quà quê mẹ gửi bạn con phương xa, và mẹ cũng biết con gái bà rất thích món này, có thể để vậy ăn lâu ngày hoặc chiên giòn chấm nước mắm cũng rất tuyệt.

Mỗi độ Xuân về, dù không còn xác pháo vương vãi nằm chỏng chơ trên mặt đất, nhưng trước mắt tôi là một bức tranh màu hồng đầy ý nghĩa. Dù đi đâu, làm gì, mùi vị bánh tét quê nhà vẫn cứ đậm trong ký ức, quyện lại thoang thoảng đâu đây...

ST.