Buổi sáng rảnh rỗi, nổi hứng đi làm muối vừng. Ở nhà đang bảo có gió mùa. Ở bên này trời nóng quá nên giờ mình đâm ra lại thích lạnh lẽo mới chết chứ. Lạnh lẽo tí cho thơ mộng, chứ nóng chảy mỡ quanh năm suốt tháng thế này thì còn thơ mộng cái giề.

Nhớ hồi còn ở nhà, những buổi sáng thức dậy thấy mặt đất khô trắng, trời âm u, gió thổi, thế là biết mùa Đông đã về.

Mùa Đông, bà hay làm muối vừng. Bà vặn cái bếp dầu thật nhỏ lửa, cháu ngồi kiên nhẫn đảo. Rang lạc trước. Lạc rang xong bà cẩn thận bọc vào giấy báo, rồi ủ vào trong chăn bông. Bà bảo rang lạc chỉ cần chín 9 phần, phần còn lại ủ nóng sẽ chín âm là vừa. Bà kỹ tính lắm, rang quá tay một chút là bị bà mắng ngay. Rang lạc xong thì rang muối. Hồi đó toàn muối hạt chứ không có muối tinh. Muối hạt ướt nhẹp, phải rang cho khô cong rồi mới cho vào cối cà cho mịn. Sau đó đến rang vừng. Lửa phải để thật nhỏ, đảo nhẹ nhàng liên tục. Thú thật tôi hồi bé mải chơi, hay sốt ruột, cứ thỉnh thoảng lại lén bà vặn lửa to lên cho nhanh. Nhưng bà biết ngay, lại vặn nhỏ lửa xuống. Hạt vừng phải rang thật chậm rãi, đến lúc nào bà nếm, bảo vừng đã hết hăng, thì mới gọi là được. Nhiều khi bà chả cần nếm, lấy tay bóp nhuyễn một hạt vừng, là biết đã chín hay chưa. Nhiều lần bà bảo cô cháu sốt ruột "mày thấy chưa, bóp mà hạt vừng trợt ra như này là chưa chín". Thế là cháu lại ngồi hì hụi đảo tiếp. Rang vừng khó, phút này chưa chín, phút sau đã quá lửa.

Đến phần giã, tôi cầm chày giã bồm bộp. Vừng mới đầu còn nguyên hạt, sau một lúc bị giã thì dồn thành một tảng cong lên bên thành cối, rồi đổ ụp xuống. Lại giã tiếp. Cứ vài lần cong lên đổ xuống là xong phần vừng. Trong lúc đó thì bà lôi gói lạc đang ủ trong chăn bông ra, xát và thổi cho bay vỏ, rồi đổ nốt vào cối. Lạc đắt hơn vừng nên thường vừng nhiều lạc ít. Giã một hồi chả thấy lạc đâu. Tôi thường cố tình giã né ra để chừa lại một ít lạc to to, để lúc ăn xóc xóc cái lọ vài cái là lạc to nổi lên. Hồi đó tôi còn nghĩ bụng bao giờ lớn sẽ làm món muối vừng toàn lạc là lạc ăn cho đã hehe.

Vừng làm xong, bà bỏ vào cái lọ, vặn nắp rất chặt. Cháu từ đầu tới giờ lao động hăng say chỉ mong mỏi có giờ phút được bà cho cái cối vẫn còn dính tí vừng. Cháu cho vào cối mấy thìa cơm nóng bốc khói, hăm hở giã tiếp cho cơm và vừng quyện lẫn vào nhau thành món bánh dày vừng ngon cực kỳ. Giã nhuyễn ra thế ăn lại ngon hơn vào bữa được ăn cơm với muối vừng vừa làm nhiều mới lạ chứ.

Cứ thế, hai bà cháu lụi hụi mấy tiếng đồng hồ trong căn bếp u u tối. Ngoài sân, gió mùa Đông Bắc thổi. . .

Hôm nọ mấy mẹ con đi siêu thị, con Anna lăng xăng bê về một túi lạc to tướng, nó bảo "để cho voi ăn". Người còn chẳng có mà ăn của đâu cho voi hả em bé kia.

Sáng nay đứng rang lạc và rang vừng. Đứng mỏi cả chân không xong bèn kê cái ghế ngồi thu lu. Rang xong thì đến màn giã. Hồi lâu lâu mua cái cối bé tẹo để làm sốt pesto cho mấy bố con nhà kia, hôm nay lôi ra giã vừng. Mất toi hai tiếng, xong lọ vừng, thấy cái bếp cũng thơm ra dáng phết.

Thế, trưa nay ăn cơm nguội muối vừng, thêm tí canh dưa, à còn cả mấy củ khoai lang luộc ăn mấy lần rồi mà chưa hết. Ăn uống thế này thì tui sẽ đạt tới cảnh giới chết vạ gì nhỉ???

ST.