Lúc còn sinh thời soạn giả Viễn Châu từng kể, trong chuyến đi từ Bạc Liêu về Sài Gòn, khi đến Ngã Bảy (Phụng Hiệp, Hậu Giang) ông tình cờ thấy người bán chiếu vác từ con lộ quanh xóm xuống ghe chiếu, mặt buồn rười rượi. Với sự nhạy cảm của người nghệ sĩ, ông đã hư cấu nên bài ca cổ để đời.

Sông rạch Ngã Bảy cũng là nơi có nhiều cá ngát sinh sống. Đây là loài cá sinh trưởng trong môi trường tự nhiên, cho đến nay, người ta vẫn chưa nuôi được loại cá này trong lồng bè hay ao mương.

Cá ngát cùng họ với cá trê, cá chốt nhưng con lớn hơn, màu đen và râu mép nhiều hơn. Chẳng những vậy, cá ngát cái thường ôm bộ trứng lớn, trứng lại ngon, bùi ít có thứ trứng gì sánh kịp.

Người ta có thể dùng câu, chài để bắt cá. Cá ngát trong hang lớn hơn, thịt dai, ngọt và ngon vô cùng. Dân gian đợi những ngày con nước ròng sát, lội dọc mé sông, phát hiện thấy hang cá, theo kinh nghiệm người ta sẽ đoán biết, và biết luôn chúng sẽ chui miệng hang chính hay là các ngách để chặn trước bằng lưới. Dùng tay thụt vào các ngách còn lại, cá thấy động chui vào bẫy đã giăng sẵn.

Khi bắt cá cần hết sức tránh gai nhọn của nó. Nếu chẳng may bị chúng đâm phải có người bị hành nóng lạnh mấy ngày còn rên than nhức!

Cá ngát thường được người miền quê ưa thích với món nấu canh chua. Rau bổi nấu canh chua cá ngát ngon ngọt nhất là cây chuối hột hoặc chuối xiêm non xắt ghém. Chất tạo chua là cơm mẻ.

Đập cá chết, chặt bỏ ngạnh, lăn sơ qua tro bếp để làm nhớt. Cá rửa sạch để ráo.

Ra mé vườn lựa trong những bụi chuối hột mọc hoang cây non mọc cao vừa quá đầu người. Đem về xắt bằng dao bén cho thật nhuyễn. Để chuối trắng, người ta thường ngâm chuối đã xắt trong nước có pha ít nước cốt chanh.

Có người còn cho vào nước ngâm ấy ít cọng rau xà lách. Không biết chất gì đã tạo ra hay một sự kỵ rơ nào đó mà chuối ghém ngâm trong nước này trắng phau, ngon mắt mà không hề có độc chất. Vớt chuối ra rổ để ráo nước.

Chuẩn bị xong, bắc nồi nước lên nấu cơm mẻ. Nước sôi dùng rổ dày lược bỏ cái mẻ. Nước trong nồi sôi lại thì thả cá vào. Cá vừa chín tới, vớt ra dĩa để riêng. Rau cần hành lá, ngò gai xắt nhuyễn cùng những lát ớt dùng để nêm canh cùng với đó là muối hột, đường cát, chút bột ngọt.

Cuối cùng cho chuối ghém vào. Sơ qua, chờ nước sôi lại, nhấc xuống múc ra tô, gắp cá để trở lại lên phía trên.

Cá ngát nấu canh chua ăn không biết... ngán. Canh chua cá ngát chấm với muối, ớt, bột ngọt pha với chính nước canh ấy.

Bên tô canh chua nóng hổi thường là tộ cá ngát kho khô. Cá ngát làm sạch đã ráo nước được đem ướp với nước mắm ngon, đường, bột ngọt, tiêu xay, ớt lát,... Chờ một thời gian thì cho vào nồi đất để kho lửa liu riu cho cá thấm đều. Nhiều khi để tạo độ sánh người ta cho thêm ít nước cơm sôi mới chắt vô kho chung.

Món nào có sự góp mặt của cá ngát cũng tạo cảm giác thơm, ngọt, ngon cho người thưởng thức.

Chiều, gió thổi hiu hiu vừa nhâm nhi vài ly rượu đế với canh chua cá ngát, cao hứng vô luôn câu vọng cổ Tình anh bán chiếu của Vua vọng cổ Viễn Châu: Ghe chiếu Cà Mau đã cắm sào trên bờ kênh Ngã Bảy, sao cô gái năm xưa chẳng thấy ra... chào vừa nghe tiếng sóng rì rào vỗ bờ thì đã đời biết mấy!

ST.