Tên của đóa hồng - Umberto Eco

by vy

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Chào mừng các bạn đón đọc đầu sách từ dự án sách cho thiết bị di động Nguồn: http://vn­thuquan.net/ Tạo ebook: Nguyễn Kim Vỹ. MỤC LỤC Vài dòng về tác giả Lời mở đầu KHỞI ĐẦU TỪ MỘT BẢN THẢO GHI CHÚ NGÀY THỨ NHẤT KINH XẾ SÁNG KINH TRƢA GẦN GIỜ KINH XẾ TRƢA & SAU KINH XẾ TRƢA KINH CHIỀU KINH TỐI NGÀY THỨ HAI KINH XẾ SÁNG KINH TRƢA KINH XẾ TRƢA SAU KINH CHIỀU KINH TỐI ĐÊM NGÀY THỨ BA

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net KINH XẾ SÁNG KINH TRƢA KINH XẾ TRƢA KINH CHIỀU SAU KINH TỐI ĐÊM NGÀY THỨ TƢ KINH ĐẦU KINH XẾ SÁNG KINH TRƢA KINH XẾ TRƢA KINH CHIỀU KINH TỐI SAU KINH TỐI ĐÊM NGÀY THỨ NĂM KINH XẾ SÁNG KINH TRƢA KINH XẾ TRƢA KINH CHIỀU KINH TỐI NGÀY THỨ SÁU KINH NGỢI KHEN KINH ĐẦU KINH XẾ SÁNG

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net SAU KINH XẾ SÁNG KINH TRƢA KINH XẾ TRƢA GIỮA KINH CHIỀU VÀ KINH TỐI SAU KINH TỐI NGÀY THỨ BẢY ĐÊM Trang cuối cùng Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng Vài dòng về tác giả Nguyên văn tiếng Anh: The Name of the Rose

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Giải PRE­MIO STRE­GA 1981 Giải MEDI­CI 1982 Giải CE­SAR 1987 Sách bán chạy nhất Châu Âu 1987 "Hãy tƣởng tƣợng một lâu đài thời trung cổ, với các viên quản hầm, làm vƣờn, dƣợc thảo sƣ và các tu sinh trẻ. Lần lƣợt sáu tu sĩ bị ám sát bằng những cách hết sức kỳ quặc. Một học giả dòng Fran­cis­co đƣợc phái đến để khám phá sự bí ẩn đó, nhƣng rồi ông lại thấy mình vƣớng vào những điều bí ẩn còn đáng sợ hơn nữa ... Và thế là bắt đầu cuộc truy tìm điều bí mật và ý nghĩa thực sự của các từ ngữ,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net biểu tƣợng, ý tƣởng, tất cả những dấu hiệu có thể nghĩ ra đƣợc mà thế giới hữu hình chứa đựng đằng sau bức màn bí mật đó“... Um­ber­to đã viết tiểu thuyết đầu tay của mình .... và nó đã trở nên một biến cố văn học”. Tạp chí bình sách NEW YORK TIMES Vài dòng về tác giả

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Um­ber­to Eco sinh ngày 5 tháng 1 năm 1932 tại Alessan­dria, Ý, nay sinh sống tại Mi­lan. Là một nhà văn kiêm nhà triệu chứng học, ông là một trong những ngƣời trí thức Ý tiếng tăm nhất, đƣợc đánh giá cao ở nƣớc ngoài. Những tƣ tƣởng của ông, khởi thủy từ sự ca ngợi cái đẹp thời Trung Cổ, bao gồm nhiều đề tài rất

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net khác biệt nhau, nhƣ những tác phẩm về nghệ thuật tiên phong: “Tác phẩm mở ngỏ” (1962), và văn hóa quần chúng: “Siêu nhân của đám đông” và “Khải huyền và Chính trực”. Ông từng là giáo sƣ giảng dạy tại các Đại học Mỹ, và từ năm 1971, đƣợc bầu làm Khoa trƣởng khoa Triệu chứng học của Đại học Bologne. Ông quan tâm đến các hiện tƣợng đƣơng thời và viết rất nhiều bài xã luận. Tuy nhiên, những chủ đề đa dạng này đƣợc kết tụ trong tác phẩm của ông bằng cách đặt vấn đề chung mà ông minh họa trong những tác phẩm đầy tính chất lý thuyết nhất nhƣ: “Cấu trúc hư vô” (1968), “Khái luận về Triệu chứng tổng quát” (1975). Ta có thể phân biệt hai tiền đề trong tƣ tƣởng ông: 1. Sự cần thiết phải có một phƣơng pháp phân tích tổng hợp, có thể giải thích mỗi hiện tƣợng văn hóa nhƣ một sự kiện truyền thông đƣợc những qui tắc hỗ trợ. 2. Sự tin tƣởng rằng mỗi ý niệm triết học hay mỗi hiển thị văn hóa phải đƣợc nghiên cứu nhƣ một dấu hiệu của một môi trƣờng lịch sử xác định, chính học thuyết Triệu chứng phải đƣợc đặt trong điều kiện này. Tất cả hoạt động sôi nổi của tác giả đều nhằm định nghĩa những qui tắc này, chúng không đƣợc lý giải nhƣ luật bất di bất dịch nhƣng đƣợc hiểu nhƣ những công cụ truyền cảm thông và nhằm thử nghiệm những qui tắc này trong việc lý giải thực tiễn. Trong phạm vi này, có quyển “TÊN CỦA ĐÓA HỒNG”, với lối cấu trúc tuy phức tạp nhƣng ăn khớp với nhau: với sự tinh tế trong việc làm sống lại lịch sử và các mƣu đồ trí thức, tác phẩm đã hiển hiện kiến thức văn hóa của nhà văn. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Lời mở đầu Trong “Những lời chú giải về quyển “TÊN CỦA ĐÓA HỒNG” đăng trên một tạp chí Ý, UM­BER­TO ECO khẳng định rằng một nhà văn luôn luôn nghĩ đến độc giả. Chính ECO đã từng nói rằng khi viết, tác giả phải “nhắm vào” người đọc. Cũng có khi nhà văn nhằm vào một số người đặc biệt nào đó, nhưng thông thường ông nói với một độc giả tưởng tượng mà ông hy vọng sẽ tạo ra được nhờ tác phẩm của mình. Có lẽ ECO đã không tiên đoán được sự thành công vĩ đại, và không ngờ tiểu thuyết này đã được đón nhận quá nồng nhiệt ở Ý và nước ngoài, một sự thành công mà các nhà phê bình văn học và những chuyên gia về truyền thông cố tìm cách giải thích. Điều làm điên đầu các nhà phê bình và các chủ bút không phải là việc phát hành quyển sách này quá nhanh chóng và rộng rãi, mà vì quyển sách này vừa phong phú vừa phức tạp; một sản phẩm văn học có giá trị khiến cả nhà phê bình lẫn độc giả bình dân, giới trí thức cũng như quảng đại quần chúng cùng lưu tâm. Vậy thì nguyên nhân đưa đến sự thành công này là gì? Và làm thế nào một quyển tiểu thuyết đặt trọng tâm trong một Tu viện thời Trung Cổ ở Ý, đầy rẫy những liên hệ lịch sử và triết lý, lại có thể chinh phục mọi tầng lớp người trên thế giới? Đã có lần, trong thị trường sách báo của chúng ta, có một sự phân biệt rõ ràng giữa những tác phẩm dành cho số đông và sách cho giới trí thức cùng người sành điệu. Sự phân đôi này, một phần vì việc san bằng và thương mại hóa văn học, mà nguyên nhân là do các phương tiện truyền thông quảng đại (ra­dio, tivi, báo chí…), mặt khác, vì phản ứng đối kháng của các thức giả để chống lại sự hạ thấp dân trí này. Thật mâu thuẫn thay, hiện nay giới trí thức Ý xem một tác phẩm càng được nhiều người đọc bao nhiêu thì càng kém giá trị bấy nhiêu. UM­BER­TO ECO cho rằng nguyên lý này phải bị hủy bỏ, và “TÊN CỦA ĐÓA HỒNG” là minh chứng cho lời nói của ông và có lẽ đó là lý do ông thành công. Thật ra, tiểu thuyết này nhằm vào một quần chúng đủ loại, người ta đọc và hiểu nó như một cái hộp nhiệm màu hay để giải trí, nhờ tính chất hồi hộp và sinh động của một truyện trinh thám, xen lẫn với những suy ngẫm triết lý. Vì sự háo hức, đợi chờ kết cục và sức quyến rũ của tác phẩm, độc giả nào cầm trong tay quyển sách cũng có thể thưởng thức được một trong những sự kiện nêu trên. Với mục đích này, cấu trúc quyển sách rất phức tạp, vì nó đưa ra nhiều khúc mắc nhưng không cho cái nào nổi trội lên. Thế nên, đọc “TÊN CỦA ĐÓA HỒNG” như đi vào một phòng thí nghiệm, trong đó mỗi sự giải thích phải được gạn lọc bằng một ý nghĩa khác nhau và tất cả các đoạn văn đều quan

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trọng. Là một “Tiểu thuyết lịch sử” cho những ai xem đó là một công trình tỉ mỉ sống động của một thời đại, là một “tư duy triết lý” cho đọc giả nào xem các khúc mắc là cái cớ để suy luận sâu xa hơn; hay là môt “truyện trinh thám” cho người nào thích tình tiết hấp dẫn. Sự phóng khoáng này làm cho độc giả “giải trí một cách trí thức”, người đọc bị lôi cuốn bởi một quyển tiểu thuyết “khúc mắc nhưng thú vị”. Đó là kết quả của một công trình uyên bác của một nhà văn đã từng nghiên cứu luật quân bình ảnh hưởng đến người kể chuyện như thế nào. Chính ECO trước khi thành văn sĩ đã từng là nhà phê bình, và là một độc giả rất chăm chú. Vậy đây không phải là một quyển sách đòi hỏi sự thông minh của người đọc, tác giả chỉ cần độc giả mà ông “nhắm vào” một ít kiên nhẫn để vượt qua những trang đầu, rồi lặng lẽ theo hai tu sĩ đến chân tường của tu viện. Chuyện xảy ra trong một tu viện dòng Bene­dict cuối năm 1327. Bối cảnh lịch sử là nước Ý bị dày xéo giữa những trận đụng độ giữa Giáo hoàng và Triều đình, giữa Giáo hội và các tập đoàn dị giáo. Cả nước bất mãn vì không có một quyền lực trung ương: Giáo hoàng thì dời về Avi­gnon bên bờ sông Rhône nước Pháp, còn Hoàng đế thì bận đối phó với nước Đức. Chính tu viện, dù bề ngoài có vẻ bình lặng, cũng bị chao đảo bởi âm vang của các biến cố trên. Chuyện kể về một Tu sĩ tên William xứ Baskerville. Ông đã làm sáng tỏ một loạt án mạng xảy ra tại tu viện, bên trong những bức tường kiên cố, được dùng làm nơi gặp gỡ giữa các đại biểu dòng Fran­cis­co và sứ giả của Giáo hoàng. Người kể chuyện là một tu sĩ nhớ lại những biến cố xảy ra lúc ông còn là một thiếu niên. Đó là tu sinh Ad­so xứ Melk, đệ tử của Thày William. Cốt chuyện bao quanh một quyển sách bí ẩn được cất giấu trong Thư viện, mà chỉ một thiểu số người có thẩm quyền mới được vào. Bên ngoài Thư viện này, và bên kia bức tường Tu viện, là một thế giới của những kẻ phàm tục, những người bị loại bỏ, chỉ trông cậy vào lực lượng dị giáo để kết hợp thành mối đe dọa cho gi­ai cấp Tăng lữ. William xứ Baskerville, người không bao giờ hài lòng với những lối giải thích giản dị, kiên quyết xoay theo một đường hướng đầy trí tuệ, ông không dựa vào những sự phán đoán trong một thế giới xen lẫn những mâu thuẫn giữa đức tin chính thống và dị giáo, công lý và lạm quyền, sự thật và nhầm lẫn. Nhờ một ánh sáng mờ nhạt nhưng bền bỉ, ông dần dần phanh phui các âm mưu, để rồi đến tận trung tâm Thư viện, nơi cất giấu những điều bí ẩn. Trên chặng đường điều tra gi­an nan chằng chịt các dấu vết của thầy William, may thay, chúng ta cuối cùng cũng có được lời giải đáp. Nếu không, có lẽ mọi sự thật đều mong manh, và sự hiểu biết chỉ là sự lạm dụng của trí năng. Quyển sách chấm dứt bằng cách đưa ra cho độc giả hai lựa chọn: sự yên lặng của Ad­so, người tìm thấy bình an trong tâm hồn nhờ suy ngẫm về cõi hư vô; hay sự tìm kiếm của William, người không rõ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net mục đích của chính mình, nhưng trong tiến trình tìm kiếm đó, người ấy đã xây dựng nên một thế giới mà chúng ta đang sống đây, với đầy khuyết điểm và bấp bênh. ELIZ­ABET­TA CABASSI Tùy viên Văn hóa Đại sứ quán Ý (Hà Nội) Nguyên bản tiếng Ý: “IL NOME DEL­LA ROSA” , NXB Fab­bri – Bom­piani, Son­zog­no, Etas, 1980. Dịch theo bản tiếng Anh “THE NAME OF THE ROSE”, NXB Pan­books, Cavaya Place, Lon­don và Mar­tin Seck­er và War­burg cùng hợp tác xuất bản 1984, do Ban Văn Hóa Hội ngƣời Việt Nam tại CHLB Đức gửi tặng Nhà xuất bản Trẻ. Phần dịch tiếng La-​tinh trong tác phẩm này là của bà Eliz­abet­ta Cabassi và anh Nguyễn Văn Nội. Các chú giải của ngƣời dịch. Để bạn đọc dễ theo dõi, ngƣời dịch đã chuyển nghĩa các câu La-​tinh vào bản dịch tiếng Việt và ghi lại nguyên thể La-​tinh trong phần chú thích. Tuy nhiên những câu La-​tinh có ý nghĩa quan trọng đến diễn biến câu chuyện, đặc biệt là tên các phòng trong MÊ CUNG THƢ VIỆN, vẫn đƣợc giữ nguyên dạng và có chú thích nghĩa tiếng Việt bên dƣới.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KHỞI ĐẦU TỪ MỘT BẢN THẢO Vào ngày 16 tháng 8 năm 1968, tôi đƣợc trao một quyển sách do một linh mục Val­let nào đó viết, Bản thảo của Dom Ad­son xứ Melk dịch sang tiếng Pháp từ ấn bản của Dom J. Ma­bil­lon (do Nhà In của Tu viện Source, ở Paris, xuất bản năm 1842). Đƣợc bổ sung bằng những cứ liệu lịch sử quả thực vô cùng hiếm hoi, quyển sách tuyên bố đã tái hiện một cách trung thực một bản thảo hồi thế kỉ 14, mà trƣớc kia đã đƣợc một học giả vĩ đại ở thế kỷ 18 tìm thấy trong một tu viện ở Melk, ngƣời đã cho chúng ta lƣợng tƣ liệu lớn về lịch sử của dòng Bene­dict. Phát hiện mang tính học thuật này (tôi muốn nói của tôi, theo thứ tự xếp hàng thứ ba) khiến tôi vô cùng thích thú trong thời gi­an lƣu lại Prague để

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đợi một ngƣời bạn thân. Sáu ngày sau khi quân đội Xô Viết tiến vào thành phố này, tôi xoay xở đến đƣợc biên giới Áo ở Linx, và từ đó đi đến Viên, nơi tôi hội ngộ với bạn thân yêu của tôi và cùng nhau ngƣợc dòng Danube. Trong một trạng thái hƣng phấn trí tuệ, tôi say mê đọc câu chuyện khủng khiếp của Ad­so xứ Melk, và đắm đuối vào quyển sách đến nỗi, trong một cơn hứng chí, tôi đã hoàn thành bản dịch. Trong thời gi­an đang dịch, chúng tôi đã đến địa phận xứ Melk, nơi Tu viện nguy nga Stift tọa lạc trên một khúc rẽ của dòng sông, đứng bền vững cho tới ngày nay sau vài ba lần trùng tu trong nhiều thế kỷ. Nhƣ bạn đọc hẳn đã đoán trƣớc, trong Thƣ viện của Tu viện này, tôi chẳng tìm thấy một dấu vết nào về bản thảo của Ad­so. Trƣớc khi chúng tôi đến Salzburg, vào một đêm định mệnh, tại một khách sạn nhỏ trên vùng biển Mond­see, ngƣời bạn đồng hành của tôi đột nhiên biến mất, mang theo quyển sách của Ab­bé Val­let, nhƣng không phải do thù ghét tôi, mà do anh đã ra đi quá bất ngờ và vội vã. Thế là tôi bị bỏ lại với một số tập bản thảo trong tay, và một cảm giác trống rỗng mênh mông trong lòng. Vài tháng sau, tại Paris, tôi quyết định hoàn tất đến cùng công trình nghiên cứu của mình.Trong số vài mẫu tƣ liệu tôi đã trích từ tác phẩm bằng tiếng Pháp, tôi vẫn còn giữ đƣợc tên gốc của bản thảo, Vet­era Analec­ta, Những điều cũ kỹ thâu lƣợm đƣợc. Tôi nhanh chóng tìm đƣợc quyển sách mang tên Vet­era Analec­ta đó tại Thƣ viện Thánh Geneviève, nhƣng tôi vô cùng ngạc nhiên nhận ra ấn bản tôi gặp có hai chi tiết khác với sự miêu tả trong quyển tiếng Pháp: thứ nhất, tên nhà xuất bản; và thứ hai là thời gi­an xuất bản, ấn bản này xuất bản sau hai năm. Tôi chẳng cần phải nói thêm rằng ấn bản này chẳng khớp với bản thảo nào của Ad­so hay Ad­son xứ Melk cả; ngƣợc lại, nó chỉ là tuyển tập các bài viết ngắn hoặc trung bình, trong khi câu chuyện do Val­let viết lại kéo dài đến mấy trăm trang. Đồng thời, tôi cũng hỏi ý kiến các nhà nghiên cứu thời Trung Cổ nhƣ ngài Éti­enne Gilson lừng danh, nhƣng rõ ràng là quyển sách Vet­era Analec­ta tôi đã thấy ở Thƣ viện Thánh Geneviève là quyển duy nhất. Tôi bèn đi thực tế đến Tu viện Source, trong vùng Passy và trao đổi với bạn tôi, Dom Arne Lahnest­edt, càng đoan chắc thêm rằng chẳng có linh mục Val­let nào đã xuất bản sách nhờ nhà in của tu viện cả, vào do đó, nó không hề tồn tại. Các học giả Pháp xƣa nay vốn thƣờng xem nhẹ việc cung cấp những tƣ liệu tiểu sử đáng tin cậy, nhƣng trong trƣờng hợp này, tác giả đã tỏ ra bàng quan thái quá. Tôi bắt đầu nghĩ mình đã gặp phải một quyển sách giả mạo. Bây giờ,tôi chẳng thể thu hồi bản thảo gốc của Val­let đƣợc nữa, hoặc ít nhất tôi cũng chẳng dám đòi ngƣời đã mang nó đi phải đem trả lại. Tôi chỉ còn lại các ghi chú của mình và tôi đâm nghi ngờ chúng. Có những giây phút kỳ diệu, bao hàm cả sự mệt mỏi rã rời của thân xác lẫn sự hƣng phấn thần kinh cực độ, làm sinh ra ảo giác về những nhân ảnh trong quá khứ. Nhƣ về sau tôi đã học đƣợc từ một quyển sách nhỏ rất thú vị của linh mục Buc­quoy, cũng có cả ảo giác về những quyển sách chƣa đƣợc

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net viết ra. Nếu không có một điều gì mới xảy ra, có lẽ tôi vẫn còn thắc mắc không hiểu câu chuyện của Ad­so xứ Melk phát xuất từ đâu; thế nhƣng vào năm 1970, tại Buenos Aires, khi tôi đang tẩn mẩn xem sách trên các kệ trong một hiệu bán sách cũ trên đại lộ Cori­entes, cách cửa hàng sách vĩ đại Pa­tio del Tan­go không xa lắm, tôi bắt gặp một quyển sách nhỏ của Mi­lo Temes­var, “Bàn về cách sử dụng gương trong khi đánh cờ”. Đó là bản dịch tiếng Ý từ bản gốc tiếng Geor­gian (Tbil­isi, 1934), ngày nay vô phƣơng tìm lại đƣợc. Trong quyển sách đó, tôi vô cùng ngạc nhiên khi đọc những câu trích giống hệt nhƣ trong bản thảo của Ad­so, mặc dù nguồn gốc chẳng phải của Val­let hay Ma­bil­lon nào cả, mà là của Thày Athana­sius Kircher. Nhƣng từ tác phẩm nào cơ chứ? Một tác giả - tôi muốn giấu tên – về sau, bảo đảm với tôi rằng dòng Tên chẳng bao giờ nhắc đến Ad­so xứ Melk cả. Thế nhƣng, những trang sách của Temes­var hiện ở trƣớc mắt tôi, và những mẩu chuyện anh ta kể giống hệt nhƣ trong bản thảo của Val­let, đặc biệt sự miêu tả về Mê cung thì chẳng thể nghi ngờ mảy may. Tôi kết luận rằng, Hồi ký của Ad­so và những sự kiện ông kể lại cũng mang tính chất giống nhau: chúng đƣợc bao phủ bởi vô vàn bí ẩn mờ ảo, bắt đầu bằng tung tích của tác giả, và chấm dứt bằng vị trí của tu viện mà Ad­so đã thận trọng nhất quyết không tiết lộ. Chúng ta có thể mƣờng tƣợng ra một vùng nào đó giữa Pom­posa và Con­ques, và suy đoán giả định rằng tu viện tọa lạc đâu đó dọc theo vùng đồi núi trung tâm Ap­penines, giữa Pied­mont, Lig­uria và Pháp. Còn về thời khắc xảy ra các biến cố ông miêu tả trong Hồi ký, chúng ta biết là vào khoảng cuối tháng 11 năm 1327; mặt khác, thời điểm tác giả viết Hồi ký thì ta không chắc chắn lắm. Xét theo việc ông mô tả mình là tu sinh năm 1327, và việc ông bảo mình đã kề cái chết khi viết Hồi ký, chúng ta có thể phỏng tính là bản thảo này đƣợc viết vào khoảng thập niên cuối hay gần cuối thế kỷ XIV. …Tóm lại, trong tôi chất chứa nhiều nỗi nghi ngờ. Tình thực, tôi chẳng biết tại sao tôi lại quyết định gom góp can đảm, giới thiệu bản thảo của Ad­so xứ Melk, nhƣ thể nó có thực. Hãy cho rằng đó là một hành động yêu thƣơng. Hay, nếu nhƣ bạn thích, đó là một cách để tôi tự giải thoát khỏi vô số nỗi ám ảnh dai dẳng. Tôi viết lại câu chuyện này, chẳng quan hoài đến việc nó có hợp thời hay không. Vào những năm khi tôi phát hiện quyển sách của linh mục Val­let, nhiều ngƣời vẫn tin rằng con ngƣời chỉ nên viết về những gì thuộc về hiện tại, nhằm mục đích thay đổi thế gi­an này. Giờ đây, sau hơn mƣời năm các nhà văn đƣợc khôi phục lại phẩm giá cao quý nhất của mình, họ có thể hoan hỉ viết, thuần túy chỉ vì niềm vui đƣợc sáng tạo và do đó, giờ tôi có thể tha hồ kể chuyện của Ad­so xứ Melk, thuần túy chỉ vì niềm vui đƣợc kể lại chuyện ấy. Tôi rất khoan khoái thấy rằng câu chuyện đã lùi về một quá khứ xa xăm – những con quái vật đƣợc sinh ra trong giấc ngủ thời ấy đã bị thời đại duy lý ngày nay xua đi tất cả - tách hẳn những ràng buộc của thế kỷ chúng ta, về thời gi­an tính cách xa những niềm hy vọng và sự khẳng định của chúng ta.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Vì đây chỉ là một chuyện kể, không phải chuyện lo lắng trong đời thƣờng. Đọc quyển sách này, ta có thể ngâm lại câu thơ của Kem­pis vĩ đại: “Tôi đã tìm kiếm sự an ngơi trong tất cả, nhƣng tôi chỉ có thể tìm thấy nó trong góc đọc sách mà thôi.”[1] Năm, tháng Giêng, 1980. UM­BER­TO ECO [1] In om­nibus re­quiem quae­sivi, et nusquam in­veni nisi in an­gu­lo cum li­bro. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng GHI CHÚ Bản thảo của Ad­so được chia thành bảy ngày, mỗi ngày lại được chia thành nhiều gi­ai đoạn tương ứng với các giờ kinh lễ. Các tiểu tựa, viết dưới dạng ngôi thứ ba, có lẽ do Valet thêm vào. Nhưng do các tiểu tựa này sẽ giúp quý độc giả dễ định hướng theo dõi câu chuyện và do kỹ thuật hành văn này cũng không xa lạ lắm đối với nền văn học địa phương thời bấy giờ, tôi thấy không cần phải loại bỏ chúng. Cách Ad­so liên hệ với các giờ kinh lễ khiến tôi hơi hoang mang, vì các giờ kinh thay đổi theo từng địa phương, từng mùa; hơn thế nữa, hoàn toàn có khả năng là trong thế kỷ XIV, các luật lệ của dòng thánh Bene­dict đã không được triệt để tuân hành. Tuy nhiên, tôi tin rằng quý độc giả có thể tin vào thời gi­an biểu dưới đây, xem nó như một bản hướng dẫn. Thời gi­an biểu này, một phần được suy diễn ra từ bản thảo, một phần dựa theo sự so sánh giữa Luật gốc và sự miêu tả đời tu hành trong sách “ Thời gi­an biểu của dòng Bene­dict ” của Edouard Schnei­der, xuất bản tại Paris năm 1925: KINH SỚM: khoảng từ 2 giờ 30 đến 3 giờ sáng. KINH NGỢI KHEN: khoảng từ 5 giờ đến 6 giờ sáng, chấm dứt vào lúc bình minh. KINH ĐẦU: khoảng 7 giờ 30, trước rạng đông một chút. KINH XẾ SÁNG: khoảng 9 giờ. KINH TRƯA: giữa trưa. KINH XẾ TRƯA: khoảng giữa 2 và 3 giờ chiều. KINH CHIỀU: khoảng 4 giờ 30, lúc hoàng hôn, luật dòng quy định phải dùng bữa trước khi trời tối. KINH TỐI: khoảng 6 giờ, trước 7 giờ (các tu sĩ đi ngủ) Sự tính toán này dựa trên thực tế rằng ở phía Bắc nước Ý, vào khoảng cuối tháng 11, mặt trời mọc vào lúc 7 giờ rưỡi và lặn vào khoảng 4 giờ 40 chiều MỞ ĐẦU

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Khởi đầu là Chúa Lời, và Chúa Lời ở bên Chúa, và Chúa Lời là Chúa. Đó là khởi đầu với Chúa, và nhiệm vụ của mọi tu sĩ kính đạo là ngày ngày, với sự khiêm cung, ngân nga điều vĩnh cửu duy nhất mà sự thật hiển nhiên của nó có thể khẳng định đƣợc. Nhƣng ngày nay, chúng ta nhìn qua một lăng kính tăm tối, và sự thật, trƣớc khi đƣợc phơi bày ra với mọi ngƣời, chỉ hiện lên qua những mảnh vụn của thế gi­an lầm lạc này, do đó ta phải xƣớng lên những dấu hiệu trung thực của nó, thậm chí khi chúng đối với ta có vẻ còn mờ nhạt, và nhƣ thể đã trộn lẫn với một tâm địa hoàn toàn độc ác. Sau khi đi đến cuối đƣờng đời tội lỗi của mình, tóc đã bạc, tôi hóa già đi cùng với thế gi­an ngày mỗi già nua này, đợi đến ngày sẽ mất hút vào vực sâu thăm thẳm của cõi thiêng liêng yên vắng và cùng dự vào ánh sáng thánh thiện của trí tuệ. Giờ đây, với tấm thân nặng nề, bệnh hoạn, quanh quẩn trong căn phòng nhỏ nơi tu viện Melk thân yêu này, tôi chuẩn bị để lại trên bản da này lời chứng của tôi về những sự kiện kỳ diệu và kinh khủng tôi đã chứng kiến trong thời trai trẻ, ghi lại đúng từng chữ một tất cả những gì tôi đã tai nghe mắt thấy, không theo một bản mẫu nào cả, mong truyền lại cho hậu thế các dấu hiệu và biểu tƣợng, để những ngƣời đi sau sẽ xin nguyện cầu giải mã tìm ra ý nghĩa của chúng. Xin Chúa ban ân cho các lời chứng trong sáng của con về những sự việc đã xảy ra trong tu viện, mà vì đạo đức và tôn kính, con nghĩ chẳng nên nói tên ra. Lúc đó, vào khoảng cuối năm 1327, năm Hoàng đế Louis hạ giáng xuống nƣớc Ý để khôi phục lại chức vụ của Thánh Đế La Mã, tuân theo ý Chúa và trƣớc sự hoang mang của tên soán ngôi tàn ác, tên buôn thần bán thánh, tên lãnh tụ dị giáo, kẻ đã làm ô danh các tông đồ của Chúa ở Avi­gnon. Tôi muốn nói đến linh hồn tội lỗi của Jacques, kẻ đƣợc những tên vô đạo kính cẩn gọi là John XXII. Có lẽ để giúp các bạn hiểu rõ những biến cố mà tôi đã tham dự vào, tôi cần kể lại những gì đã xảy ra trong những năm hồi cuối thế kỷ trƣớc, theo nhƣ cách tôi hiểu qua thực tế bản thân hồi bấy giờ, và theo nhƣ cách tôi nhớ lại bây giờ, bổ sung thêm những câu chuyện khác tôi đƣợc biết sau đó – nếu nhƣ trí nhớ tôi vẫn còn khả năng đan nổi cơ man các sự kiện rối bung lại với nhau. Hồi đầu thế kỷ trƣớc, Giáo hoàng Clemen­té V đã dời Giáo triều về Avi­gnon, để mặc La mã trở thành miếng mồi ngon cho các lãnh chúa tham lam ở địa phƣơng, rồi dần dần thành phố thánh của Kitô giáo đã bị biến thành một gánh xiếc, hay thành một nhà chứa, bị các thủ lĩnh của thành phố tranh giành xâu xé lẫn nhau. Nó chẳng phải là một nƣớc Cộng hòa dù ngƣời ta vẫn gọi nhƣ vậy, và thƣờng bị các nhóm vũ trang tấn công nhằm gây bạo động hay cƣớp bóc. Các tu sĩ trốn tránh luật đời đã cầm đầu những bọn bất lƣơng xách gƣơm đi cƣớp của, và lộng hành thực hiện các vụ phạm giới. Làm thế nào ngăn thành phố lãnh đạo thế giới khỏi trở thành mục tiêu của kẻ muốn chiếm lấy ngai vàng của Thánh đế La Mã, và khôi phục chức vị của lãnh địa đó, trƣớc đây vốn thuộc về Cae­sars? Do đó, năm 1314, năm vị Hoàng tử Đức ở Franc­furt đã bầu Louis lên ngôi trị vì tối cao của Đế chế. Nhƣng cũng cùng ngày đó, bên kia bờ sông Main, bá tƣớc Palan­tine và Tổng Giám mục xứ Cologne

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đã bầu Fred­er­ick nƣớc Áo lên cùng ngôi vị đó. Hai Hoàng đế cho một ngai vàng và một Đức Giáo hoàng cho hai Hoàng Đế; quả là một tình thế khiến phát sinh cảnh đại hỗn loạn. Hai năm sau tại Avi­gnon, một Giáo hoàng mới đƣợc cử lên. Ông là Jacques, một ông già 72 tuổi, kẻ, nhƣ tôi đã nói, lấy tên là John XXII. Và Chúa đã phán rằng, không một Giáo hoàng nào lại đƣợc lấy cái tên nhƣ thế nữa, cái tên mà những ngƣời chính trực ngày nay vô cùng ghê tởm. Là một ngƣời Pháp tận tụy với vua Pháp, ông đã ủng hộ tên Philip đẹp trai chống lại các Hiệp sĩ Tem­plar (1), những ngƣời đã bị nhà vua buộc oan uổng vào những tội ác ghê tởm nhất, để ông có thể chiếm đoạt tài sản của họ, nhờ sự đồng lõa của tên giáo sĩ phản đạo đó. Năm 1322, vua Louis đánh bại kình địch của mình là Fred­er­ick. John sợ hãi Hoàng đế duy nhất, thậm chí còn hơn cả khi lão sợ hai Hoàng đế. Ông bèn rút phép thông công của ngƣời chiến thắng; vua Louis đổi lại, bèn tố cáo Giáo hoàng là kẻ lạc đạo. Tôi cũng cần kể lại, trong chính năm đó, Đại hội của Dòng Fran­cis­co ở Pe­ru­gia đã diễn ra nhƣ thế nào, và Tổng Giám mục Michael, theo lời khẩn cầu của các tu sĩ dòng Thánh thần, đã tuyên bố về sự nghèo khó của Chúa Kitô nhƣ một vấn đề về đức tin và giáo lý ra sao. Ông phán, nếu Chúa Kitô cùng với tông đồ có sở hữu một vật gì đó, Ngài chỉ sở hữu nó nhƣ một vật hữu ích. Một nghị quyết cao quý nhằm bảo vệ phẩm hạnh và đạo đức của dòng tu nhƣ thế khiến Giáo hoàng vô cùng khó chịu. Có lẽ lão nhận thấy rõ nghị quyết đó chứa đựng một nguyên lý có thể đe dọa những yêu sách lão đã đƣa ra, với cƣơng vị lãnh đạo tối cao của Giáo hội, nhƣ khƣớc từ việc triều đình đƣợc quyền bổ nhiệm Giám mục, ngƣợc lại, khăng khăng cho rằng Giáo hoàng có quyền trao quyền cho Hoàng đế. Bị khích động bởi nhiều nguyên do này nọ, năm 1323, John ban sắc lệnh tố cáo các đề nghị của dòng Fran­cis­co. Theo tôi, chính vào thời điểm đó, vua Louis mới xem các tu sĩ dòng Fran­cis­co, nay là kẻ thù của Giáo hoàng, nhƣ những ngƣời bạn đồng minh tiềm tàng của ngƣời. Bằng việc khẳng định sự nghèo khó của Chúa Kitô, mặt này hay mặt khác, họ đang củng cố tƣ tƣởng các nhà Thần học ở triều đình, nhƣ Mar­sil­ius và John xứ Jan­dun. Và cuối cùng, trƣớc khi xảy ra các biến cố tôi đang thuật lại chừng vài tháng, vua Louis dàn xếp với vị vua chiến bại Fred­er­ick, rồi hạ giáng xuống Ý và lên ngôi vua ở Mi­lan. Đó là tình hình khi tôi – một tu sinh trẻ ở tu viện dòng Bene­dict xứ Melk – bị cha ép rời khỏi cảnh êm ấm ở nhà thờ để chen lấn đi trong đoàn tùy tùng của vua Louis, nhƣ một tên tiểu tốt hèn mọn. Cha tôi nghĩ nên dắt tôi theo để tôi đƣợc xem các danh lam thắng cảnh ở Ý và dự buổi đăng quang của Hoàng đế tại La Mã. Nhƣng rồi cuộc bao vây thành Pisa khiến ông phải dồn tâm sức vào việc binh bị. Còn lại một mình, tôi đi lang thang trong các thành phố của xứ Tus­cany, một phần vì nhàn rỗi, một phần vì muốn học hỏi. Nhƣng cha mẹ tôi e ngại sự tự do phóng túng này không thích hợp với một thiếu niên đã hiến đời mình cho việc tu hành. Theo lời khuyên của Mar­sil­ius, một ngƣời rất yêu mến tôi, cha mẹ tôi quyết định đặt tôi dƣới quyền giám hộ của một học giả dòng Fran­cis­co, Sƣ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Huynh William xứ Baskerville, hiện sắp nhận lãnh một sứ mệnh sẽ đƣa ông đến các thành phố nổi tiếng và tu viện cổ xƣa. Thế là tôi trở thành môn đệ, đồng thời là ngƣời ghi chép của Thày William, và tôi chẳng bao giờ ân hận về việc này, vì cùng với ông, tôi đã đƣợc chứng kiến những biến cố đáng thuật lại, nhƣ tôi hiện đang ghi để truyền cho hậu thế. Lúc bấy giờ tôi chẳng biết thầy William đang tìm kiếm điều gì, và tình thực mà nói, đến ngày nay tôi vẫn chƣa biết. Tôi cho rằng bản thân ông cũng không biết, mặc dù chỉ có hai điều luôn ám ảnh ông, đó là lòng khát khao tìm chân lý và sự hoài nghi rằng chân lý không phải lúc nào cũng hiện ra trƣớc mắt. Có lẽ trong những năm đó, nhiệm vụ thế tục đã khiến ông xao nhãng các công việc nghiên cứu thân thƣơng của mình. Trong suốt hành trình, tôi vẫn chẳng biết tí gì về sứ mệnh đã trao cho thầy William, hay có lẽ ông chẳng bao giờ nói với tôi về việc đó. Chính nhờ nghe lỏm các mẩu đối thoại với các Cha bề trên của các tu viện nơi chúng tôi dừng chân, tôi mới hình dung đƣợc vài nét về bản chất của sứ mệnh này. Nhƣng chỉ khi đến đích, tôi mới hoàn toàn hiểu rõ nó, nhƣ tôi sắp kể ra liền đây. Đích của chúng tôi ở phƣơng Bắc, tuy vậy hành trình của chúng tôi không theo một đƣờng thẳng và chúng tôi đã nghỉ ở nhiều tu viện khác nhau. Thế cho nên, chúng tôi đang rẽ về hƣớng Tây trong khi mục tiêu cuối cùng lại nằm ở hƣớng Đông. Chúng tôi hầu nhƣ men theo đƣờng núi chạy từ Pisa theo hƣớng đƣờng hành hƣơng đến Santiego, rồi dừng chân tại một nơi mà những biến cố kinh khủng xảy ra ở đó đã khiến tôi chẳng muốn miêu tả rõ vị trí làm gì. Các Lãnh chúa ở đó đều là chƣ hầu của triều đình, và các Cha bề trên trong dòng tu của chúng tôi đều nhất trí chống lại đức Giáo hoàng suy đồi và lạc đạo. Hành trình của chúng tôi kéo dài hai tuần, trải qua nhiều nỗi thăng trầm, và trong thời gi­an đó, tôi có dịp biết rõ ông thầy mới của tôi. Trong những trang sắp tới, tôi sẽ không sa vào việc miêu tả nhân vật – trừ khi một biểu hiện trên gƣơng mặt, hay một cử chỉ hiện ra nhƣ dấu hiệu của một ngôn ngữ không lời hùng hồn – vì, nhƣ Boethius nói – không có gì phù du hơn hình thể bên ngoài, vốn sẽ tàn úa, biến đổi đi nhƣ hoa trên đồng khi mùa thu đến. Giờ đây, nếu ta miêu tả Cha bề trên Abo có đôi mắt nghiêm khắc, gò má nhợt nhạt thì có ích chi đâu, khi thi thể ông và những ngƣời chung quanh ông giờ đã thành tro bụi, và chỉ có linh hồn Chúa ban cho họ là vẫn còn tỏa rạng một ánh sáng không hề tắt? Thế nhƣng tôi muốn miêu tả thầy William ít nhất một lần, vì những đƣờng nét độc đáo của ông đã gây ấn tƣợng mạnh lên tâm trí tôi. Đặc điểm của một ngƣời trẻ là thƣờng gắn bó với một ngƣời lớn tuổi và khôn ngoan hơn mình, không chỉ do hấp lực toát ra từ lời nói và trí tuệ sắc sảo của ngƣời ấy, mà còn do vẻ ngoài của ngƣời ấy nữa. Thân thể ấy trở nên rất thân thiết với ta nhƣ bóng ngƣời cha ruột, ngƣời cha ta nhớ rõ từng cử chỉ, quan sát từng nụ cƣời, từng cái chau mày, nhƣng không hề mảy may thèm muốn làm ô uế thân thể đó bằng tình yêu nhục dục. Ngày xƣa, con ngƣời cao lớn và đẹp đẽ (ngày nay, họ là lũ trẻ con, lũ lùn), nhƣng đó chỉ là một trong nhiều sự kiện nhấn mạnh thảm họa của một thế giới ngày càng già cỗi. Tuổi trẻ chẳng còn muốn

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nghiên cứu gì nữa, việc học hành đang xuống dốc, toàn thế giới đang đi bằng đầu, những kẻ mù dắt những kẻ cũng mù không kém và khiến họ ngã nhào xuống vực thẳm, chim rời khỏi tổ trƣớc khi bay, lừa đực chơi đàn “lia”, và lũ trâu bò nhảy múa… Tất cả mọi thứ đã đi sai đƣờng. Trong những ngày đó, thầy tôi đã truyền cho tôi sự khao khát học hỏi và khả năng phán đoán đƣờng ngay lẽ phải, dù lối đi có khúc khuỷu quanh co. Ngƣời có óc quan sát tệ nhất cũng phải chú ý ngay đến thể chất Sƣ huynh William lúc bấy giờ. Ông cao hơn hẳn ngƣời thƣờng và rất gầy, nên trông càng cao hơn. Mắt ông sắc, nhìn thấu suốt tâm can; chiếc mũi nhỏ và hơn khoằm khiến gƣơng mặt ông giống một ngƣời luôn đặt mình trong tình trạng báo động, trừ những lúc ông lừ đừ mà tôi sẽ nói sau. Cằm ông cũng biểu lộ nét cƣơng nghị, dù gƣơng mặt dài đầy tàn nhang – nhƣ tôi vẫn thƣờng thấy ở những ngƣời sinh quán tại vùng giữa Hi­ber­nia và North­hum­bria – đôi lúc lại lộ vẻ lƣỡng lự, hoang mang. Về sau tôi mới hiểu vẻ tƣởng chừng nhƣ hoang mang ấy chính là sự hiếu kỳ, nhƣng thoạt đầu tôi ít hiểu về hạnh này nên thƣờng cho rằng đó chỉ là sự đam mê mang tính tò mò, hiếu kỳ. Tôi cứ mãi tin rằng, một ngƣời biết suy xét không nên dung dƣỡng một sự đam mê nhƣ thế, mà chỉ nên theo đuổi chân lý mà ta biết đƣợc tự thuở khởi nguyên. Vào độ trai trẻ ấy, mấy chùm lông màu vàng hoe mọc từ trong tai ông và đôi mày rậm màu vàng đập vào óc tôi những ấn tƣợng đầu tiên và sâu sắc nhất. Có lẽ ông đã trải qua 50 mùa xuân đời, và do đó đã già lắm rồi, thế nhƣng cơ thể khang kiện của ông di chuyển linh hoạt mà ngay bản thân tôi cũng chẳng so kịp. Khi phải đối đầu với một sự kiện đột biến nào, sinh lực trong ông dƣờng nhƣ vô tận. Tuy nhiên, tính năng động của ông đôi khi chùn lại và ông uể oải rút về. Tôi đã thấy ông nằm hàng mấy giờ liền trên ổ nệm rơm trong phòng tôi, nhát gừng phát ra vài tiếng mà không hề động đậy một sớ thịt nào trên khuôn mặt. Vào những lúc đó, mắt ông nhìn trống vắng xa xôi, và nếu tôi không biết rõ lối sống thanh bạch, chính trực của ông, hẳn tôi sẽ ngờ ông đang chịu tác dụng của một loại dƣợc thảo gây ảo giác nào đó. Tuy nhiên, tôi công nhận rằng trên đƣờng đi, ông thỉnh thoảng lại dừng chân bên một cánh đồng hay một cánh rừng để lƣợm hái một loại lá nào đó, rồi nhai nhai chúng với một vẻ rất chăm chú. Ông mang theo một ít bên mình và ăn thứ lá đó vào những lúc thần kinh căng thẳng nhất. Có một lần tôi hỏi ông đó là loại lá gì, ông cƣời bảo rằng một tín đồ Công giáo tốt đôi khi có thể học tập ở các ngƣời vô thần, và khi tôi xin ông đƣợc nếm qua thứ lá đó thì ông đáp lại: những loại dƣợc thảo tốt cho một tu sĩ già dòng Fran­cis­co lại không tốt cho một tu sinh trẻ dòng Bene­dict. Trong thời gi­an ở bên nhau, thầy trò tôi không có điều kiện sinh hoạt đều đặn lắm: ngay khi ở tu viện, chúng tôi thƣờng thức đêm và ngủ vật vờ vào ban ngày, thƣờng không dự các thánh lễ. Tuy nhiên, trên đƣờng đi, ông hiếm khi thức đêm sau kinh Cuối, và sống rất thanh đạm. Lúc ở tu viện, có khi ông tản bộ suốt ngày trong vƣờn sau, nghiên cứu các loại cây nhƣ thể chúng là trân châu bảo ngọc; tôi cũng thấy ông dạo quanh kho tàng của tu viện, nhìn cái rƣơng nạm ngọc nhƣ thể nó chỉ là

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net một bụi táo dại. Có khi ông ở cả ngày trong thƣ viện, lật các bản thảo nhƣ thể chẳng tìm kiếm chi cả mà chỉ muốn ngó qua cho vui, trong khi đó quanh chúng tôi, xác của các tu sĩ bị thảm sát cứ tăng lên mãi. Một ngày nọ, tôi bắt gặp ông đang rảo bƣớc trong vƣờn hoa, chẳng có chủ đích gì rõ rệt, nhƣ thể ông chẳng cần giải thích với Chúa công việc của mình. Ở dòng tu của tôi, ngƣời ta dạy tôi cách sử dụng thời gi­an hoàn toàn khác, và tôi đem kể với ông nhƣ vậy. Ông đáp rằng vẻ đẹp của vũ trụ không chỉ xuất phát từ sự tổng hòa nhiều bản thể đa dạng, mà còn từ sự đa dạng của các bản thể trong khối tổng hòa… Trong thời gi­an thầy trò tôi ở tu viện, tay ông lúc nào cũng bám đầy bụi sách, bụi nhũ, từ những minh họa còn mới, hay chất bột vàng vàng ông xem thử trong bệnh xá của Sev­er­inus. Dƣờng nhƣ ông cần có đôi tay để suy nghĩ, một đặc tính tôi cho rằng hợp với thợ sửa chữa hơn. Nhƣng khi ông chạm vào những vật mỏng manh nhất, chẳng hạn những quyển sách chép tay mới đƣợc minh họa, hay những trang giấy cũ mèm, giòn nhƣ bánh không men, tôi cảm thấy trong đôi tay ông một vẻ dịu dàng khác thƣờng, vẻ dịu dàng ta vẫn nhận biết khi ông nâng niu các máy móc của mình. Tôi xin kể cụ thể, làm cách nào con ngƣời lạ lùng ấy đã mang theo trong chiếc xắc bên mình những vật dụng tôi chƣa hề thấy mà ông vẫn gọi là các bộ máy kỳ diệu. Ông nói máy móc là kết quả nghệ thuật của con ngƣời, và cái chúng tái sản xuất ra không phải là các hình thái, mà là sự vận hành của chính chúng. Ông giảng cho tôi nghe những điều kỳ diệu trong chiếc đồng hồ, máy đo độ cao thiên thể và nam châm. Thoạt đầu, tôi sợ đó là phép phù thủy, nên bèn giả vờ ngủ say trong những đêm ông ngắm nhìn tinh tú, tay cầm một vật hình tam giác lạ lùng. Những tu sĩ dòng Fran­cis­co ở Ý và quê tôi là những ngƣời rất chất phác, thƣờng là thất học, và tôi bày tỏ lòng ngƣỡng mộ của mình đối với tài học của ông. Nhƣng ông mỉm cƣời bảo các tu sĩ dòng Fran­cis­co ở đảo ông đƣợc đúc trong một khuôn khác: “Roger Ba­con, ngƣời ta kính nhƣ thầy, đã dạy rằng Luật tạo hóa một ngày kia sẽ bao gồm khoa học về máy móc, một phép lạ tự nhiên và lành mạnh. Trong tƣơng lai, bằng cách khai thác sức mạnh thiên nhiên, con ngƣời sẽ có thể tạo ra những công cụ hàng hải cho phép chỉ cần một ngƣời điều khiển tầu thuyền tiến lên, và tầu chạy nhanh hơn nhiều so với các tầu thuyền chạy bằng buồm hay chèo tay. Rồi sẽ có những xe tải tự hành và những phƣơng tiện bay, đƣợc cấu tạo sao cho con ngƣời ngồi bên trong chỉ cần xoay một bộ phận nào đó là có thể đập đôi cánh nhân tạo theo cách chim bay. Rồi những công cụ nhỏ tí xíu sẽ nhấc đƣợc những trọng lƣợng nặng và con ngƣời sẽ có các phƣơng tiện du lịch dƣới đáy biển”. Khi tôi hỏi hỏi thầy những máy móc trên ở đâu ra, ông bảo chúng đã đƣợc chế tạo từ thuở xa xƣa, và thậm chí có vài loại đƣợc chế trong thời đại chúng ta: “Trừ máy bay, ta chƣa hề thấy hay biết ai đã nhìn thấy nó, nhƣng ta biết một nhà thông thái đã hình thành nó trong óc. Cầu có thể bắc qua sông không cần cột kèo chống đỡ gì cả, và các loại máy chƣa nghe nói đến đều có thể là hiện thực. Nhƣng con đừng bận tâm nếu chúng chƣa xuất hiện, vì nhƣ thế không có nghĩa là chúng sẽ không xuất hiện

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net sau này. Và ta bảo con hay rằng, Thƣợng đế ƣớc mong có những máy đó và chúng hẳn đã hiện hữu trong trí Ngài, dù bạn ta ở Oc­cam có phủ nhận các tƣ tƣởng đã tồn tại nhƣ vậy chăng nữa; ta nói điều này không vì chúng ta có thể quyết định thiên nhiên cao quý mà chính vì chúng ta không thể giới hạn gì ở thiên nhiên cả”. Đó không phải là điều mâu thuẫn duy nhất mà tôi đƣợc nghe ông phát biểu, nhƣng ngay lúc này đây, khi tôi già hơn, khôn hơn thuở xƣa, tôi vẫn chƣa hiểu hết làm thế nào mà thầy tôi lại tin tƣởng vào ngƣời bạn của thầy ở Oc­cam nhƣ thế, đồng thời lại lấy lời Ba­con ra thề, nhƣ ông vẫn thƣờng làm. Cũng đúng là vào những thời kỳ đen tối thuở ấy, một ngƣời khôn ngoan phải tin vào những điều mâu thuẫn nhƣ vậy. Đó, có lẽ là tôi đã nói năng lảm nhảm về thầy William, nhƣ thể thâu lƣợm những ấn tƣợng riêng lẻ của tôi thời bấy giờ vào phần Mở đầu này. Ông là ai, và ông đang làm gì, thƣa bạn đọc thân mến, có lẽ các bạn sẽ suy ra từ những hành động của ông trong thời gi­an chúng tôi ở tu viện. Tôi cũng không hứa hẹn sẽ cống hiên cho các bạn một cấu trúc hoàn thiện mà chỉ là một loạt chuyện kể kỳ diệu và kinh khủng. Và nhƣ vậy, sau khi tôi đã lần hồi hiểu rõ thầy tôi và cùng thầy tôi hàn huyên rất lâu trong suốt cuộc hành trình, chúng tôi đến chân đồi, nơi tu viện tọa lạc. Đã đến lúc câu chuyện của tôi bắt đầu, và xin tay tôi đừng run rẩy để tôi chuẩn bị kể lại những việc đã xảy ra. Chú thích: [1] Thành viên của Thập Tự Quân, đầu thế kỷ XII, bảo vệ những người hành hương đến Thành địa Pales­tine. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng NGÀY THỨ NHẤT KINH ĐẦU Đến chân Tu viện. William trổ tài phán đoán nhanh nhậy và độc đáo.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Một buổi sáng đẹp trời cuối tháng Mƣời một. Đêm qua có mƣa tuyết nhỏ, và mặt nƣớc đƣợc phủ một lớp tuyết man mác dày không quá ba ngón tay. Trong màn đêm, ngay sau khi Kinh Ngợi Khen vừa dứt, chúng tôi nghe tiếng kinh cầu vang lên từ ngôi làng trong thung lũng. Khi vầng dƣơng vừa ló dạng, chúng tôi khởi hành đi về hƣớng núi. Tôi trông thấy tu viện, khi đang vất vả leo ngƣợc con đƣờng mòn dốc đứng chạy vòng theo ngọn núi. Tôi rất kinh ngạc, không phải vì những bức tƣờng bao quanh tứ phía, hình dạng tƣơng tự nhƣ các bức tƣờng ta vẫn thấy trong mọi xứ đạo, mà vì tòa nhà đồ sộ, về sau tôi đƣợc biết là Đại Dinh. Đó là một khối bát giác, nhìn từ xa trông giống nhƣ một khối tứ giác, một hình khối hoàn thiện, thể hiện tính kiên cố của đất Thánh - các mặt phía nam nằm trên bình địa của tu viện, trong khi các mặt phía Bắc dƣờng nhƣ dựng lên từ vách núi thẳng đứng. Tôi có thể nói rằng vách núi với cùng một mầu và chất đá dƣờng nhƣ vƣơn thẳng lên lên trời từ những điểm cố định ở bên dƣới, và ở một khoảng nào đó, trở nên một tháp thành sừng sững nhƣ công trình của những vị thần khổng lồ thân quen với cả trời và đất. Ba dãy cửa sổ thể hiện rõ nhịp hƣớng thƣợng theo thế ba ngôi của dinh thự này, do đó khối thực thể hình vuông dƣới đất là cái tinh thần hình tam giác trên trời. Khi chúng tôi đến gần, chúng tôi nhận ra rằng mỗi góc của khối tứ giác này còn bao gồm một ngọn tháp bẩy cạnh, trong đó năm cạnh lộ rõ ra ngoài; nhƣ thế, bốn cạnh của khối bát giác lớn tạo nên bốn thất giác đài nhỏ hơn, mà bên ngoài trông nhƣ các ngũ giác đài. Do đó, ai cũng có thể nhận thấy sự hòa hợp tuyệt diệu của rất nhiều thánh số, mỗi số thể hiện một ý nghĩa tinh thần cao cả. Tám, con số hoàn thiện cho mọi khối tứ giác; bốn, con số của Phúc âm; năm, con số của ngũ châu trên thế giới; bẩy, con số của quà tặng từ Thánh Linh. Về mặt kiến trúc và qui mô, Đại Dinh trông tƣơng tự nhƣ thành Ur­sine hay thành Monte về sau tôi gặp ở miền Nam bán đảo Ý, nhƣng vị trí hẻo lánh xa vời vợi của nó khiến nó trở nên hùng vĩ hơn những Thành kia, và có khả năng khơi dậy nỗi sợ hãi trong lòng ngƣời khách đang dần tiến đến gần. Cũng may, chúng tôi đến vào một sáng mùa đông rất quang đãng, nên lần đầu tiên này không phải nhìn thấy tòa Đại Dinh ấy nhƣ lúc nó hiện lên trong những ngày giông bão. Tuy nhiên, tôi không nói nó khiến chúng tôi phấn khởi. Tôi thấy sợ hãi, và mơ hồ cảm thấy bất an. Có Chúa biết linh cảm này không phải là những bóng ma trong linh hồn non dại của tôi, và tôi đang giảng đúng những điềm báo in sờ sờ trong đá vào thời các vị thần khổng lồ khởi công xây dựng, trƣớc khi các tu sĩ tà tâm đem tế tòa Đại Dinh này cho việc giữ gìn lời Thánh. Khi mấy con la nhỏ của thầy trò tôi vƣợt lên đƣợc khúc rẽ cuối trên núi, nơi đƣờng mòn chính phân làm ba nhánh và tạo nên hai con đƣờng mòn phụ, thầy tôi dừng lại một lát để ngắm con đƣờng, hai bên đƣờng và phía trên con đƣờng, nơi một rặng thông vạn niên thanh dài trên một đoạn ngắn hợp thành một mái nhà thiên nhiên phủ đầy tuyết trắng xóa.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Ông nói: - Đây là một tu viện giàu có. Tu viện trƣởng thích phô trƣơng của cải trong các dịp công lễ. Tôi đã quen nghe thầy tôi tuyên bố những điều hết sức lạ thƣờng nên chẳng hỏi vặn thầy làm gì. Vừa đi thêm đƣợc một đoạn, chúng tôi nghe có tiếng ồn ào và khi đến lối rẽ kế thì một nhóm tu sĩ cùng với tôi tớ, mặt lộ vẻ lo lắng, hiện ra. Một ngƣời trong nhóm, khi thấy chúng tôi, bèn tiến đến và chào hỏi rất thân thiện: - Xin chào Sƣ huynh, xin Sƣ huynh chớ ngạc nhiên, chúng tôi đã đƣợc thông báo về chuyến đến thăm của Sƣ huynh. Tôi là Remi­gio, quản hầm của tu viện. Và nếu nhƣ đây chính là Sƣ huynh William xứ Baskerville thì tôi phải thông báo cho Cha bề trên ngay - Hắn ra lệnh cho một ngƣời trong nhóm - Anh chạy lên báo là khách của chúng ta sắp vào nội thành. - Xin cám ơn Sƣ huynh Quản hầm - thầy tôi lịch sự đáp lại - Tôi vô cùng trân trọng lòng mến khách của Sƣ huynh, vì để đón tiếp chúng tôi, Huynh đã phải gián đoạn việc tìm kiếm của mình. Nhƣng chớ lo lắng. Chú ngựa đi lối này, theo đƣờng mòn bên tay phải. Nó sẽ đi không xa đâu, vì phải dừng lại khi đến ụ phân. Nó đủ thông minh để khỏi lao đầu xuống cái dốc đứng đó... - Huynh thấy nó lúc nào ? - Viên quản hầm hỏi. Thầy William quay nhìn tôi với vẻ thích thú - Chúng ta nào có thấy nó, Ad­so nhỉ? Nhƣng nếu Huynh đang đi lùng Brunel­lus, chú ngựa chỉ có thể ở nơi tôi vừa nói. Viên Quản hầm lƣỡng lự, nhìn thầy William của tôi, rồi lại nhìn con đƣờng, và cuối cùng hỏi: - Brunel­lus? Làm sao huynh biết? - Đi đi, đi đi - thầy William nói - Rõ ràng Huynh đang đi lùng Brunel­lus, chú ngựa yêu của Cha bề trên, chiến mã trong bầy ngựa, cao mƣời lăm gang, da sậm, đuôi dầy, vó tròn nhỏ nhƣng bƣớc rất vững đều, đầu nhỏ, tai thính, mắt to. Nó rẽ phải, nhƣ tôi đã nói, nhƣng dẫu sao chăng nữa thì Huynh cũng nên khẩn trƣơng đi thôi. Viên Quản hầm ngần ngừ thêm một lát nữa, đoạn ra hiệu cho mọi ngƣời trong nhóm cùng hối hả chạy theo đƣờng mòn bên tay phải, trong khi la của chúng tôi lại tiếp tục leo dốc. Quá đỗi tò mò, tôi định cất tiếng hỏi thầy William thì ông ra hiệu cho tôi hãy đợi: quả thật chỉ vài phút sau, chúng tôi nghe tiếng reo hò tở mở, và khi đến chỗ ngoặt, chúng tôi gặp lại nhóm tu sĩ cùng với tôi tớ đang nắm dây dắt ngựa đi. Khi họ đi ngang qua, tất cả đều kinh ngạc liếc nhìn chúng tôi đoạn họ vƣợt lên phía trƣớc, đi về hƣớng tu viện. Tôi tin thầy William cũng chậm bƣớc lại để họ có đủ thời giờ thuật lại những việc đã xẩy ra. Tôi cho rằng khi cần bộc lộ óc phán đoán nhạy bén của mình thì thầy tôi, một ngƣời đức hạnh mẫu mực về mọi mặt, đã vƣớng phải thói kiêu căng. Nhƣng sau khi đánh giá đƣợc tài ngoại gi­ao tinh tế của thầy, tôi hiểu ông muốn để cho danh tiếng của một trí giả mở đƣờng trƣớc khi ông đến nơi. Cuối cùng, tôi không kiềm chế nổi nữa, bèn hỏi: - Giờ xin thầy kể cho con nghe, làm sao thầy biết đƣợc điều đó?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Ad­so này, suốt cuộc hành trình, ta đã dạy con biết nhận ra những dấu hiệu, qua đó sự việc thế gi­an mở ra cho ta xem nhƣ một quyển sách lớn. Alanus de In­sulis đã nói: Mọi tạo vật trần gi­an Như tranh, như sách Mở ra cho ta chiêm ngưỡng. Ông đã nghĩ đến những dãy biểu tƣợng vô hạn mà Chúa, qua các sinh linh, đã sử dụng để phán cho chúng ta về cuộc sống bất tử. Nhƣng vũ trụ thậm chí còn giàu sức biểu đạt hơn Alanus nghĩ, và nó không chỉ nói đến những điều tối cao vốn luôn đƣợc đề cập bằng những cách mơ hồ, mà còn nói đến những sự vật gần gũi hơn, và khi ấy nó thể hiện rất rõ. Ta hơi ngƣợng phải nhắc lại cho con những điều con đáng lẽ phải biết. Tại ngã ba, trên mặt tuyết còn mới nguyên, những dấu chân ngựa đi về phía đƣờng mòn bên tay trái của chúng ta hiện lên rất rõ. Với khoảng cách phân bố đẹp, những dấu chân này cho thấy vó ngựa tròn và nhỏ, ngựa đang phi nƣớc kiệu đều đặn - Từ đó ta suy đoán đƣợc bản chất của con ngựa, và biết rằng nó không phóng cuồng loạn nhƣ một con thú điên. Tại nơi rặng thông tạo thành một mái nhà thiên nhiên, vài nhánh cây ở độ cao năm phít (1) vừa mới bị chạm gẫy. Trên một bụi trong một rặng gai mâm xôi mọc trên ngã rẽ vẫn còn vƣơng lại vài sợi lông ngực mầu đen, dài khi chú ngựa phóng qua đó để quẹo sang đƣờng mòn bên phải, vừa chạy vừa tự hào phất chiếc đuôi đẹp của mình... Cuối cùng, con sẽ không thể nói mình không biết con đƣờng đó dẫn đến ụ phân, vì khi chúng ta đi qua chỗ rẽ ở dƣới kia, chúng ta đã thấy một đống phân làm vấy bẩn mặt tuyết trắng ở chân vách đá dốc bên dƣới ngọn tháp lớn ở phía Nam. Và theo vị trí của ngã ba, đƣờng mòn đó chỉ có thể dẫn đến hƣớng đấy. - Vâng, nhƣng còn về cái đầu nhỏ, đôi tai thính, đôi mắt to thì làm thế nào.....? - Ta không nắm rõ chú ngựa này có những đặc điểm đó nhƣng rõ ràng các tu sĩ tin chắc nhƣ vậy. Isidore đã nói: một con ngựa đẹp phải có “đầu nhỏ, tai ngắn và nhọn, mắt to, cánh mũi nở rộng, cổ thẳng, đuôi và bờm dầy, vó tròn và cứng”. Nếu chú ngựa ta đoán đã đi qua đây không phải là tuấn mã đẹp nhất trong đàn thì chỉ có mấy tôi tớ chăn ngựa chạy đi lùng kiếm nó mà thôi. Thế nhƣng, chính quản hầm đã đích thân đôn đốc việc săn lùng lần này. Và đối với một tu sĩ quý ngựa, dù cái mã của ngựa có ra sao đi nữa, ngƣời ấy sẽ chỉ nhận thấy nó y hệt nhƣ cách miêu tả của các bậc trƣởng thƣợng, đặc biệt nếu - đến đây, thầy nhìn tôi cƣời ranh mãnh - ngƣời ấy là một học giả dòng Bene­dict. - Tuyệt, nhƣng sao thầy biết tên nó là Brunel­lus? - Xin Thánh linh mài giũa óc cho con, con ạ! - Thầy tôi la lên - Chứ nó có thể mang tên nào khác đƣợc? Ngay cả Buri­an Vĩ đại, ngƣời sắp trở thành Mục sƣ ở Anh, khi muốn nhắc đến ngựa trong một suy dẫn của mình, đều gọi tên nó là Brunel­lus. Thầy tôi là nhƣ thế đó. Ông không chỉ biết cách đọc quyển sách bao la của thiên nhiên, mà còn biết

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cách các tu sĩ đọc thánh kinh và suy nghĩ qua thánh kinh nhƣ thế nào. Chúng ta sẽ thấy biệt tài này sẽ rất hữu ích cho thầy tôi trong những ngày sắp tới. Hơn thế nữa, lời thầy tôi giảng giài lúc ấy thật rõ ràng, đến nỗi tôi thấy hổ thẹn vì đã không tự mình phát hiện ra điều đó. Tuy nhiên, niềm tự hào đƣợc làm ngƣời tham dự vào việc phát hiện đó đã làm dịu đi nỗi hổ thẹn, và tôi hân hoan vì giờ đây đã tỏ tƣờng sự việc. Sức mạnh của sự thật quả mãnh liệt, đến nỗi giống nhƣ điều thiện, nó cũng là ngƣời truyền bá cho chính mình và xin Thiên Chúa vinh danh cho điều khám phá tuyệt vời đã ban xuống cho con này. Nhƣng ơ kìa, câu chuyện của ta, hãy tiếp tục đi chứ, kẻ tu hành già nua này đang nấn ná quá lâu với những phụ chú bên lề. Nên kể xem chúng tôi đã đến cổng chính của tu viện nhƣ thế nào, và đứng trên thềm là Tu viện trƣởng, cạnh ngƣời có hai tu sinh cùng đỡ một chậu bằng vàng đựng đầy nƣớc. Sau khi chúng tôi xuống la, Cha rửa tay cho thầy William, ôm hôn ông lên môi và chào đón ông theo nghi thức đạo. Thầy William nói: - Tạ ơn Cha bề trên. Con vô vàn hân hoan đƣợc đạt chân lên tu viện của Cha, danh tiếng của nó đã vƣợt xa khỏi những ngọn núi này. Con nhân danh Chúa đến đây nhƣ một kẻ hành hƣơng, và Cha đã trọng đãi con cũng với tƣ cách đó. Nhƣng con cũng nhân danh Chúa trên thế gi­an đến đây, nhƣ lá thơ con xin trao Cha sẽ nói rõ, và con cũng xin nhân danh ngƣời cảm ơn sự đón tiếp của Cha. Tu viện trƣởng đón lá thơ có đóng triện triều đình, và đáp rằng các Tu sĩ của Cha đã viết thơ báo trƣớc việc thầy William đến đây. Đoạn Cha bảo quản hầm đƣa chúng tôi về phòng nghỉ trong khi các ngƣời giữ ngựa dắt la của chúng tôi về tàu. Cha mong sẽ đƣợc viếng thăm sau khi chúng tôi nghỉ ngơi tỉnh táo. Và thế là chúng tôi bƣớc vào khuôn viên rộng mênh mông của tu viện, các tòa nhà trải ra khắp bình nguyên hiền hòa thoai thoải trong vùng trũng hình cái bát mềm mại của đỉnh núi. Tôi sẽ có nhiều dịp bàn kỹ hơn về địa thế của tu viện. Qua khỏi cổng (lối ra duy nhất ở vòng tƣờng ngoài) là một đƣờng lớn viền hai hàng cây dẫn đến giáo đƣờng. Trải dài về phía trái con đƣờng là một khu trồng rau rộng bao la và một mảnh vƣờn về sau tôi biết đƣợc là vƣờn sinh học, bao quanh hai dãy nhà tắm, bệnh xá, và vƣờn dƣợc thảo đàng sau nếp tƣờng uốn lƣợn. Phía sau vƣờn, nằm phía trái giáo đƣờng nổi lên tòa Đại Dinh, đƣợc ngăn cách với Giáo đƣờng bởi một vuông đất rải rác các ngôi mộ. Cửa Bắc của giáo đƣờng đối mặt với ngọn tháp phía Nam của Đại Dinh, nếu khách đi vào từ hƣớng chính diện sẽ là ngọn tháp phía Tây. Về phía trái, tòa Đại Dinh tiếp nối với bức tƣờng thành và từ các ngọn tháp nhìn xuống, nó dƣờng nhƣ đang lao xuống vực thẳm nằm chênh chếch dƣời chân ngọn tháp phía Bắc. Phía phải giáo đƣờng là vài tòa nhà nằm theo hƣớng gió, và một số khác bao quanh nhà tu kín: nhà nghỉ, nhà của Cha bề trên và nhà khách - nơi chúng tôi đang trực chỉ. Chúng tôi đến nhà khách sau khi băng qua một vƣờn hoa tuyệt đẹp. Một dãy các khu nhà ở của nông dân, chuồng ngựa, cối xay gió, xƣởng ép dầu, kho thóc, hầm rƣợu, và một khu tôi nghĩ là dành cho các tu sinh, nằm phía tay phải bên kia bãi cỏ rộng, dọc theo phía tƣờng Nam và lan tiếp về hƣớng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Đông. Với mặt đất bằng phẳng, hơi nhấp nhô uốn lƣợn, các kiến trúc sƣ xa xƣa của Thánh địa này đã có thể ứng dụng nguyên tắc Định hƣớng Nhà thờ tốt hơn Hon­orius Au­gus­to­dunien­sis hay Guil­laume Du­rant. Xét theo vị trí của mặt trời vào lúc đó, tôi nhận thấy rằng cửa chính của giáo đƣờng quay về hƣớng Tây, do đó ca đoàn và bàn thờ chính quay mặt về hƣớng Đông, và ánh dƣơng rực rỡ lúc rạng đông có thể trực tiếp đánh thức các tu sĩ trong nhà nghỉ và các súc vật trong chuồng dậy. Tôi chƣa hề trông thấy một tu viện nào đẹp hơn, kiến trúc khoa học hơn tu viện này. Các tu viên tôi gặp sau này nhƣ St.Gall, Cluny, Fonte­nay và nhiều tu viện khác nữa có lẽ lớn hơn nhƣng định hƣớng không hợp lý bằng. Khác với những tu viện kia, tu viện này độc đáo nhờ tòa Đại Dinh với diện tích đồ sộ khác thƣờng. Tôi không có kinh nghiệm của một kiến trúc sƣ bậc thầy, nhƣng tôi nhận thức ngay rằng tòa Đại Dinh đã đƣợc xây cất từ rất lâu trƣớc các tòa nhà lân cận bao quanh. Có lẽ nó đã định hƣớng nhằm phục vụ các mục đính khác và khối tu viện sau đó mới đƣợc sắp xếp chung quanh nó, theo một cách sao cho cấu trúc của tòa Đại Dinh cao lớn hòa hợp với cấu trúc của giáo đƣờng, ngƣợc lại cấu trúc của giáo đƣờng cũng phải phù hợp với cấu trúc của Đại Dinh. Chú thích: [1] 1 Phút (foot) = 30,5cm. 5 phit (feet) = 150cm, cũng bằng với 5 gang (1 gang = 4 inch = 10cm), chiều cao của con ngựa mà William đã suy đoán ban nẫy. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ SÁNG Tu viện trưởng gi­ao nhiệm vụ cho William Viên quản hầm tƣớng ngƣời mập mạp, hình dáng trông thô lỗ nhƣng vui tính, tóc đã bạc nhƣng sức vẫn cƣờng tráng, ngƣời nhỏ nhƣng nhanh nhẹn. Hắn đƣa chúng tôi về phòng dành cho thầy tôi trong

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nhà khách và hứa trễ nhất là ngày mai sẽ dọn cho tôi một phòng khác, vì tuy tôi chỉ là một tu sinh, tôi vẫn là khách của họ, và do đó sẽ đƣợc họ đón tiếp ân cần. Tạm thời, tối nay tôi sẽ ngủ trong một hốc đá dài và rộng ăn sâu trong tƣờng, và hắn sẽ trải lên đó một ít rơm mới sạch sẽ. Sau đó, các tu sĩ mang đến cho thầy trò tôi rƣợu nho, phô mai, ô liu, bánh mì và nho khô hảo hạng, và để chúng tôi tự do. Chúng tôi ăn uống rất ngon miệng. Thầy tôi không có thói quen khắc khổ của dòng Bene­dict và không ƣa ăn uống trong im lặng. Do đó, ông luôn nói đến những chuyện thật hay, thật khôn ngoan, nhƣ thể một tu sĩ đang đọc cho chúng tôi nghe về cuộc đời của các bậc thánh. Hôm đó, tôi không sao nén đƣợc tính hiếu kỳ muốn hỏi thêm thầy tôi về chuyện con ngựa: - Tuy nhiên, khi thầy phát hiện dấu chân ngựa trên mặt tuyết và các nhành cây gãy, thầy vẫn chƣa biết đó là Brunel­lus. Trên một mặt nào đó những dấu chân này cũng giống nhƣ dấu chân của tất cả những con ngựa khác, hay tối thiểu của tất cả con ngựa cùng loài. Phải chăng, chúng ta nên nói rằng quyển sách thiên nhiên chỉ vẽ cho ta thấy những đặc thù nhất, nhƣ các nhà thần học lỗi lạc đã từng dậy? - Không hoàn toàn nhƣ thế, Ad­so thân mến ạ. Quả là loại dấu chân đó gợi cho ta một khái niệm về “ngựa” và có lẽ sẽ gợi cho ta một khái niệm y hệt nhƣ vậy ở bất kỳ nơi nào ta tìm thấy nó. Nhƣng dấu chân ở địa điểm đó, thời điểm đó, cho ta biết tối thiểu đã có một trong tổng số ngựa tình nghi đã đi ngang qua con đƣờng này. Nhƣ thế ta rơi vào tình trạng phân vân lƣỡng lự giữa khái niệm “ngựa” chung chung và nhận thức vê một con ngựa riêng lẻ. Và dầu ở tình huống nào đi nữa, các dấu vết đặc thù đó đã cho ta sự hiểu biết về một con ngựa tiêu biểu chung. Ta có thể nói rằng, lúc đó ta bị giằng co giữa hai phía, nửa hoang mang trƣớc các dấu vết khác thƣờng, nửa phân vân mơ hồ trƣớc một khái niệm chung chung mang hình dạng mờ mờ nhạt nhạt. Nếu con từ đằng xa trông thấy một vật gì đó và chƣa biết nó là gì cả, con sẽ sẵn sàng mô tả nó nhƣ một hình khối nào đó. Khi con đến gần hơn, con sẽ miêu tả đó là một thú vật, mặc dù chƣa biết nó là ngựa hay lừa. Và cuối cùng, khi nó đến gần hơn nữa, con sẽ có thể bảo rằng đó là một con ngựa, dù vẫn chƣa biết nó tên Brunel­lus hay Niger. Và chỉ khi đến gần một khoảng cách thích hợp, con mới thấy rằng nó là con ngựa Brunel­lus. Khi đó, nhận thức về vật đơn lẻ sẽ là nhận thức hoàn thiện. Do đó, một giờ trƣớc đây, ta có thể nghĩ đến mọi giống ngựa, ấy không phải vì trí tuệ bao quát của ta, mà vì giả thuyết còn quá ít ỏi. Và trí tuệ hiếu kỳ của ta chỉ đƣợc thỏa mãn khi trông thấy chú ngựa các tu sĩ cầm cƣơng dắt đi. Chỉ khi ấy ta mới thực sự biết rằng sự suy diễn của ta trƣớc đây đã đƣa ta tiếp cận sự thật. Trong những lần trƣớc, tôi vô cùng hoài nghi khi nghe thầy bàn đến các tƣ tƣởng chung chung, nhƣng tôi rất khâm phục khi thầy nói đến các sự vật cụ thể; về sau, tôi cũng cho rằng ông có khuynh hƣớng này vì ông là tu sĩ của cả dòng Briton lẫn Fran­cis­co. Tuy nhiên, ngày hôm đó, ông chẳng có sức đâu để đối đầu với các cuộc tranh cãi mang tính thần học, do đó tôi bèn trùm chăn, cuộn mình vào trong hốc và ngủ thiếp đi.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Bất kỳ ai bƣớc vào cũng có thể nhầm tôi với một đống gì đó. Và hẳn Tu viện trƣởng cũng tƣởng nhƣ vậy khi ngƣời viếng thầy William khoảng ba giờ sau khi chúng tôi đến. Thế nên tôi có thể lắng nghe cuộc nói chuyện giữa hai ngƣời mà chẳng bị ai để ý cả. ............................ Thế rồi, Cha bề trên đến, Cha xin lỗi đã làm phiền và nhắc lại lời chào mừng chúng tôi đã đến thăm, đoạn bảo Cha cần nói chuyện riêng với thầy William về một điều hết sức nghiêm trọng. Cha khởi đầu câu chuyện bằng lời ngợi khen vị khách về tài năng của ông, thể hiện qua chuyện con ngựa vừa qua, và hỏi thầy làm cách nào có thể cung cấp những tin tức về con vật mà ông chƣa hề trông thấy một cách tự tin nhƣ vậy. Thầy William nhẹ nhàng lƣợc giải cho Cha nghe cách suy luận của mình, và Cha hết lời ca tụng tài phán đoán nhanh nhạy của ông. Cha bảo Cha đã đón đợi một tài năng nhƣ thế từ một ngƣời thông thái nhƣ Thầy William. Cha đã nhận đƣợc một lá thơ từ Tu viện trƣởng Far­fa, trong đó không chỉ đề cập đến sứ mệnh của Thầy William đối với Hoàng đế, mà còn viết rằng thầy tôi đã xử nhiều vụ án ở Anh và Ý, nổi danh là một phán quan sáng suốt, tài đức vô cùng khiêm tốn. Cha tiếp: - Cha cũng rất vui đƣợc biết trong nhiều vụ án, con đã quyết định cho bị cáo đƣợc trắng án. Chƣa bao giờ hơn những ngày đau buồn này, Cha tin vào sự hiện hữu thƣờng xuyên của quỷ dữ trong đời ngƣời, - Cha kín đáo nhìn quanh nhƣ thể kẻ thù đang chập chờn ẩn nấp trong các bức tƣờng – nhƣng Cha cũng tin rằng Quỷ dữ gieo ác qua những tác nhân thứ hai. Cha biết nó có thể xúi giục nạn nhân làm điều ác theo một cách nào đó, sao cho tội lỗi rơi xuống đầu ngƣời lƣơng thiện, và quỷ dữ cũng sẽ reo vui khi thấy anh ta bị thiêu rụi thế chỗ cho nữ yêu tinh của nó. Để biểu lộ lòng nhiệt tâm của mình, các phán quan thƣờng dùng mọi cách để buộc bị cáo phải nhận tội, nghĩ rằng một phán quan giỏi ở Toà án Tà đạo phải là ngƣời tìm ra một kẻ giơ đầu chịu báng để kết thúc vụ án... - Phán quan cũng có thể bị quỷ dữ xúi giục. - Có thể, - Tu viện trƣởng dè dặt công nhận, - vì lƣới trời lồng lộng, hỏi ai có thể nhìn thấu suốt đƣợc. Nhƣng Cha không mảy may nghi ngờ những phán quan xứng đáng nhƣ vậy. Sự thật, hôm nay Cha cậy đến con với tƣ cách một phán quan. Trong tu viện này đã xảy ra một việc cần đến sự quan tâm và cố vấn của một ngƣời sắc sảo, thận trọng nhƣ con đây. Sắc sảo, trong việc khám phá, và thận trọng, nếu cần thiết, trong việc che chở. Nếu có một kẻ chăn chiên lầm lạc, kẻ ấy phải đƣợc cách ly khỏi những ngƣời chăn chiên khác, nhƣng thật đau buồn cho chúng ta nếu để con chiên bắt đầu mất lòng tin vào những ngƣời chăn chiên. - Con hiểu ý Cha - Thầy William đáp. Tôi đã có dịp quan sát khi thầy tôi đối đáp mau lẹ và lịch sự nhƣ thế, ông thƣờng thật thà che dấu sự hoang mang hay bất đồng ý kiến của mình. Tu viện trƣởng tiếp:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Vì lý do đó, Cha nghĩ Cha chỉ có thể phó thác kẻ chăn chiên lầm lạc cho những ngƣời nhƣ con, những ngƣời không chỉ có khả năng phân biệt thiện, ác, mà còn biết làm điều gì có lợi, điều gì không. Cha mong rằng con chỉ tuyên án một khi... - ...bị cáo thực sự đã gây tội ác, đã thuốc chết ngƣời, đã làm băng hoại những tâm hồn trong trắng, hay đã gây ra những tội lỗi ghê tởm khác mà miệng con chẳng dám nói ra... - ... con chỉ tuyên án khi, - Tu viện trƣởng tiếp, chẳng màng đến lời cắt ngang ban nãy - sự hiện diện của Quỷ dữ quá hiển hiện trƣớc mắt mọi ngƣời, đến nỗi không thể hành động khác hơn đƣợc, và nếu ta nhân từ thì sự khoan dung sẽ còn gây tai tiếng hơn chính bản thân tội ác. - Khi con buộc tội phạm nhân - Thầy William giải thích, - kẻ ấy phải thực sự là ngƣời đã gây ra những tội ác vô cùng nghiêm trọng, đến nỗi lƣơng tâm buộc con phải gi­ao phạm nhân cho quân đội thế tục. Tu viện trƣởng tỏ vẻ hoang mang trong một lúc. - Tại sao con cứ khăng khăng cho rằng các hành động tội ác không do quỷ dữ gây nên chứ? - Vì lý giải về quan hệ nhân quả là một điều rất khó khăn và con tin rằng Chúa là vị quan toà duy nhất có thể xét xử điều này... Giả sử một ngƣời đã bị thuốc chết. Đó là một dữ kiện. Theo một số dấu hiệu không thể phủ định, con có thể tƣởng tƣợng rằng kẻ đầu độc là ngƣời thứ hai. Dựa vào những chuỗi nhân quả đơn giản nhƣ vậy, trí tuệ con có thể tự tin mà hoạt động. Nhƣng làm sao con có thể phức tạp hoá chuỗi quan hệ đó bằng cách tƣởng tƣợng rằng, để gây ra tội ác đó đã có một sự can thiệp khác không phải của con ngƣời, mà là của ma quỷ? Con không nói rằng điều này không thể xảy ra: Quỷ sứ, giống nhƣ con ngựa quý Brunel­lus của Cha, cũng thể hiện đƣờng đi của nó qua những dấu hiệu rõ ràng. Nhƣng tại sao con lại phải đi săn lùng những bằng chứng này cơ chứ? Chẳng phải việc con biết rằng kẻ gây tội là một con ngƣời và con phải gi­ao ngƣời đó cho luật đời chƣa đủ hay sao? Dù thế nào đi nữa, kẻ ấy sẽ lãnh án tử hình, xin Chúa tha thứ cho hắn! - Nhƣng Cha có nghe nói đến một vụ án ở Kilken­ny cách đây ba năm, trong đó vài kẻ nào đó bị buộc đã phạm một số tội ác ghê tởm, và sau khi xác định đƣợc phạm nhân, con đã không phủ nhận sự can thiệp của Quỷ dữ trong tội lỗi đó. - Nhƣng con cũng chẳng công nhận nó. Quả thực con không phủ nhận. Con là ai mà có thể phán xét mƣu đồ của Quỷ sứ chứ, đặc biệt, - thầy tiếp, dƣờng nhƣ muốn nhấn mạnh lý do này, - đối với các vụ án, trong đó những ngƣời đã khởi xƣớng việc xét xử nhƣ Đức Giám mục, các quan toà tỉnh, toàn thể công chúng, có lẽ kể cả các bị cáo nữa, đều thực tình mong muốn cảm nhận sự hiện diện của Quỷ? Đó, có lẽ bằng chứng có thật duy nhật về sự hiện diện của Quỷ là sự nôn nóng, khao khát của mọi ngƣời khi ấy, mong đƣợc biết Quỷ đang ra tay. - Có phải con muốn bảo Cha rằng, - Tu viện trƣởng nói, giọng lo lắng, - trong nhiều vụ án, Quỷ không chỉ xuất hiện trong bản thân phạm nhân, mà có lẽ và hơn hết, trong các vị phán quan?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Con có thể tuyên bố nhƣ thế chăng? - Thấy William hỏi lại và tôi để ý thấy cách Thầy đặt câu hỏi khiến Tu Viện trƣởng không thể khẳng định câu trả lời. Do đó, Thầy bèn lợi dụng sự im lặng của Cha để đổi hƣớng câu chuyện – nhƣng dù sao đi nữa, những điều này thảy đều xa vời quá. Con đã từ bỏ công việc cao quý đó và nếu con làm thế, ấy chính là do ý Chúa... - Hẳn nhiên rồi, - Tu viện trƣởng công nhận. - ...Còn bây giờ ? - Thầy William tiếp, - con quan tâm đến những vấn đề tế nhị khác. Và nếu Cha vui lòng kể, con muốn bàn đến vấn đề đang khiến Cha ƣu phiền. Tôi cảm thấy Tu viện trƣởng rất hân hoan đã kết thúc đƣợc cuộc tranh cãi và quay trở lại vấn đề Cha quan tâm. Cẩn thận chọn từng từ một, vừa nói vừa giải thích thêm rất lâu, Cha bắt đầu kể về một sự kiện bất thƣờng vừa xảy ra cách đây ba hôm, khiến mọi tu sĩ hết sức lo buồn. Tin thấy William là ngƣời có kiến thức uyên thâm về cả tâm lý con ngƣời lẫn các mƣu ma chƣớc quỷ, Cha kể thầy nghe việc này với hy vọng thầy sẽ dành một phần thời gi­an quý báu của mình để soi sáng sự bí ẩn đau thƣơng này. Chuyện xảy ra nhƣ sau: Adel­mo là một tu sĩ tuy còn trẻ nhƣng đã nổi tiếng là một họa sĩ minh hoạ bậc thầy, Huynh đã liên tục trang trí các bản thảo trong thƣ viện với những hình vẽ đẹp nhất. Một sáng nọ ngƣời chăn dê phát hiện xác Huynh dƣới chân vách đá, bên dƣới toà Đại Dinh. Các tu sĩ trong ca đoàn thấy Huynh trong buổi Kinh Cuối, nhƣng Huynh không có mặt trong buổi Kinh Sớm, do đó, có lẽ Huynh đã rơi xuống vách đá trong khoảng đêm khuya thanh vắng. Đó là một đêm có bão tuyết lớn, màn tuyết sắc nhƣ dao đổ xuống tựa mƣa đá, theo cơn gió cuồng bạo từ phía Nam thốc tới. Xác chết đƣợc phát hiện ở chân vỉa đá dốc, thân bị đá trên đƣờng lăn xuống cứa nát, mình ƣớt đẫm tuyết, ban đầu tan thành nƣớc, sau đóng lại thành từng mảng băng. Xin Chúa ban phƣớc cho tử thi tội nghiệp, yếu đuối đó. Do thi thể đã tan nát vì rơi xuống quá nhiều tầng lớp đá, khó có thể khẳng định chính xác Huynh đã rơi xuống từ điểm nào: nhƣng rõ ràng là từ một trong các dãy cửa sổ quanh ba tầng lầu, trên bốn mặt của ngọn tháp giáp với vực thẳm. - Cha cho chôn xác ở đâu? - Đƣơng nhiên là trong nghĩa trang. Có lẽ con đã để ý thấy: nó nằm ở giữa mạn Bắc của giáo đƣờng, Đại Dinh và vƣờn rau. - Con biết, và con thấy vấn đề của Cha nhƣ sau: nếu tu sĩ đáng thƣơng đó tự tử, ngày hôm sau Cha phải thấy một cánh cửa sổ bị mở ra, nhƣng đằng này Cha thấy mọi cửa sổ đều đóng và khắp các cửa sổ đều không có một vệt tuyết nào. Nhƣ tôi đã nói, Tu viện trƣởng là một ngƣời mang vẻ điềm tĩnh rất đáng khâm phục của một nhà ngoại gi­ao, nhƣng lần này, Cha kinh ngạc ra mặt và sửng sốt hỏi : - Ai nói cho con biết? - Chính Cha đã kể cho con. Nếu cánh cửa sổ mở, Cha hẳn phải nghĩ ngay rằng Huynh ấy đã tự mình lao ra ngoài. Căn cứ theo những gì con thấy ở phía ngoài, các cửa sổ đều rộng, gắn kính mờ, và loại

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cửa sổ nhƣ thế, trong toà nhà cỡ này, thƣờng không đặt ở tầm cao ngang đầu ngƣời. Do đó, thậm chí cửa sổ có mở chăng nữa thì nạn nhân đáng thƣơng ấy hoàn toàn không có khả năng ló đầu ra ngoài và mất thăng bằng đƣợc. Nhƣ vậy, tự tử sẽ là cách giải thích duy nhất ta có thể nghĩ ra, nhƣng trong trƣờng hợp đó, Cha sẽ chẳng cho phép chôn Huynh ấy trong đất Thánh. Nhƣng do Cha đã cử hành tang lễ theo phép thánh, các cửa sổ nhất định phải khép kín. Và vì các cửa sổ đều khép, và vì con chƣa hề nghe thấy, thậm chí trong các vụ án xử bọn phù thuỷ đi nữa, một xác chết nào lại đƣợc Chúa hay Quỷ cho phép leo ngƣợc từ vực thẳm lên để xoá dấu tích tội lỗi của mình: nhƣ thế rõ ràng nạn nhân mà ta cho là đã tự tử, ngƣợc lại, đã bị đẩy tới từ phía sau, hoặc là do một bàn tay con ngƣời hoặc là do một ma lực nào đó. Và Cha đang tự hỏi kẻ nào đã có khả năng, con không nói là đẩy nạn nhân xuống vực thẳm, mà là nâng đƣợc nạn nhân lên đến bệ cửa sổ. Cha đang rất ƣu phiền vì một thế lực độc ác, không biết tự nhiên hay siêu nhiên, đang hoành hành trong tu viện. - Chính nhƣ thế... – Tu viện trƣởng đáp, và không rõ Cha đang khẳng định lời Thầy William hay chấp nhận cách suy luận mà thầy đã nêu ra một cách chặt chẽ và đáng khâm phục. – Nhƣng làm thế nào con biết dƣới chân các cửa sổ không có tuyết? - Vì Cha đã kể gió Nam đang thổi, và gió Nam không thể cuốn tuyết bám vào những cửa sổ quay về hƣớng Đông. - Cha thật chƣa biết hết tài năng của con. Con nói đúng, không có vết tuyết, và bây giờ Cha đã hiểu tại sao. Tất cả mọi việc đều nhƣ con nói, và bây giờ con đã hiểu nỗi lo lắng của Cha. Nếu linh hồn ô uế của một trong các tu sĩ của Cha đã xui hắn phạm cái tội đáng ghét là tự tử thì việc đó cũng đủ nghiêm trọng lắm rồi. Nhƣng Cha có đủ lý do để nghĩ rằng còn có một tu sĩ khác hẳn đã ô uế linh hồn bởi một tội lỗi cũng kinh khủng không kém. Và nếu tất cả là thế... - Thứ nhất, tại sao là một tu sĩ chứ? Trong tu viện còn có bao nhiêu ngƣời khác, ngƣời chăn ngựa, chăn dê, tôi tớ... - Đúng vậy, tu viện tuy nhỏ nhƣng rất giàu, - Tu viện trƣởng tự mãn xác nhận - một trăm năm mƣơi tôi tớ phục vụ sáu mƣơi tu sĩ. Nhƣng mọi việc đều xảy ra trong Đại Dinh. Có lẽ con đã biết đó, tầng trệt của Đại Dinh là nhà bếp và nhà ăn, còn hai tầng trên là phòng biên khảo và thƣ viện. Tuy nhiên, Đại Dinh đƣợc khoá chặt sau bữa tối, và tuyệt đối cấm tất cả mọi ngƣời vào Đại Dinh khi đó. – Cha đoán đƣợc câu hỏi kế của Thấy William và lập tức nói thêm, dù rõ ràng là với vẻ vô cùng miễn cƣỡng – Đƣơng nhiên là kể cả các tu sĩ, nhƣng... - Nhƣng sao? - Nhƣng Cha hoàn toàn phủ nhận, hoàn toàn, con hiểu chứ - khả năng một tôi tớ bạo gan đột nhập Đại Dinh vào ban đêm. – Trong đôi mắt Cha loé lên một nụ cƣời, tuy ngắn nhƣ một tia chớp hay tia sao xẹt, nhƣng lộ vẻ thách thức. – Ta hãy giả định rằng, nếu việc ấy xảy ra thì chúng sẽ rất kinh khủng, con biết đấy... đôi khi lệnh ban ra cho những kẻ chất phác phải kèm theo sự đe doạ ngầm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net rằng, kẻ nào bất tuân sẽ phải chịu một tai hoạ kinh khủng, một sự trừng phạt của siêu nhiên. Trái lại, một tu sĩ... - Con hiểu. - Ngoài ra, một tu sĩ sẽ có những động cơ thúc đẩy anh ta liều lĩnh đột nhập một nơi cấm. Cha muốn nói đến những động cơ rất... hợp lý, mặc dù không hợp pháp. Thầy William để ý thấy thái độ lúng túng của Cha Bề trên, bèn hỏi một câu có vẻ định đổi đề tài, nhƣng câu hỏi ấy lại khiến Cha thêm lúng túng. - Khi nói đến khả năng của một vụ cố sát, Cha có nói “Và nếu tất cả là thế”. Ý Cha muốn nói gì? - Cha đã nói thế à? Không ai giết ngƣời vô cớ, dù nguyên cớ ấy có đồi bại đến đâu đi nữa. Và Cha run rẩy nghĩ đến những động cơ đồi bại xui khiến một tu sĩ giết chết một tu sĩ anh em của mình. Đó, ý Cha là thế. - Không còn gì khác à? - Cha không thể nói gì khác với con. - Cha muốn nói là Cha không có quyền nói điều gì khác? - Sƣ huynh William, Sƣ huynh William, Cha xin con – Tu viện trƣởng nhấn mạnh từ “Sƣ huynh” hai lần. Thầy William, đỏ bừng mặt nói : - Lời xƣng tội phải đƣợc giữ tuyệt mật mãi. - Cảm ơn con. Chúa ơi, hai bậc bề trên của tôi đang bàn bạc về một điều bí ẩn kinh khủng xiết bao; một ngƣời, vì nõi lo lắng; còn ngƣời kia, do tính hiếu kỳ. Là một tu sinh trẻ ngƣời non dạ, mới tiếp cận với những điều bí ẩn trong giới tu sĩ thiêng liêng của Chúa nhƣ tôi đây, tôi cũng hiểu đƣợc Tu viện trƣởng có biết một điều gì đó, nhƣng chỉ biết điều đó qua lời xƣng tội. Hẳn Cha đã nghe từ môi ai đó thốt lên một chi tiết tội lỗi, có liên quan đến kết cục bi thƣơng của Adel­mo. Có lẽ, vì lý do đó mà Cha khẩn cầu thầy William hãy khám phá ra điều bí mật chính bản thân Cha đã nghi ngờ, nhƣng không thể bày tỏ cùng ai. Và Cha hy vọng rằng: trí tuệ phi thƣờng của thầy tôi có thể soi sáng những nơi mà Cha, vì luật từ tâm cao cả, đã phải che đậy nó trong bóng tối. - Thôi đƣợc, con có đƣợc phép thẩm tra các tu sĩ không? - Đƣợc phép. - Con có đƣợc phép đi lại tự do trong tu viện không? - Cha ban cho con quyền đó. - Cha gi­ao cho con sứ mệnh này thể theo thức quân chủ? - Ngay buổi tối nay. - Tuy nhiên con sẽ bắt tay ngay ngày hôm nay, trƣớc khi các tu sĩ biết sứ mệnh Cha đã trao cho con. Ngoài ra, con vô cùng khao khát và đó là một trong các động cơ chính dẫn đến chuyến viếng thăm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net của con ở đây – đƣợc tƣờng lãm thƣ viện của Cha, vốn đƣợc các tu viện khắp xứ đạo hết lời ca tụng. Tu viện trƣởng đứng phắt dậy, mặt đanh lại – Nhƣ Cha đã nói, con có thể đi lại tự do trong khắp khuôn viên của Tu viện. Nhƣng hãy nhớ, chớ có mon men tới tầng thƣợng của Đại Dinh, nơi thƣ viện tọa lạc. - Tại sao lại không? - Đáng lẽ Cha nên giải thích cho con hiểu trƣớc, nhƣng Cha lại nghĩ con đã biết rồi. Thƣ viện của chúng tôi không giống nhƣ các thƣ viện khác… - Con biết nó có nhiều sách hơn mọi thƣ viện khác trong xứ đạo. Con biết so sánh với các kệ sách của Cha, các kệ sách của Bob­bio hay Pom­posa, của Cluny hay Fleury dƣờng nhƣ chỉ là một căn phòng của thằng bé đang mò mẫm học tính toán. Con biết sáu ngàn quyển sách chép tay mà No­vale­sa vẫn thƣờng khoe khoang cách đây hơn trăm năm, so với số sách của Cha chỉ là số lẻ, và có lẽ rất nhiều sách trong số đó đang đƣợc giữ tại đây. Con biết thƣ viện của Cha là ánh sáng duy nhất mà Ki-​tô giáo có thể dùng để đối chọi với ba mƣơi sáu thƣ viện ở Bá Đạt với mƣời ngàn bản viết tay của Vizir Ibn al-​Alka­mi; số kinh thánh của Cha tƣơng đƣơng với hai ngàn bốn trăm quyển Ko­ran mà Cairo vẫn tự hào. Sự tồn tại thƣ viện của Cha là bằng chứng rực rỡ chống lại truyền thuyết tự phụ của những kẻ vô thần, mấy năm trƣớc đây đã tuyên bố rằng thƣ viện phong phú ở Tripoli có đến sáu triệu quyển sách, tám mƣơi ngàn ngƣời viết dẫn giải và hai trăm ngƣời sao chép. - Lạy chúa, con nói đúng. - Con biết nhiều tu sĩ sống quanh Cha đã đến đây từ các tu viện nằm rải rác khắp thế giới. Vài ngƣời lƣu lại đây một thời gi­an để chép lại những bản thảo không tìm thấy ở nơi khác và mang những bản sao đó về quê nhà, họ không quên mang đến trao đổi với Cha một bản thảo quí hiếm khác để Cha sao lại và làm giàu thêm kho tàng của Cha. Những ngƣời khác ở đây rất lâu, đôi khi có ngƣời ở đây cho đến chết, vì chỉ nơi đây mới có những tác phẩm soi sáng công trình nghiên cứu của họ: Do đó, quanh Cha có những tu sĩ Đức, Tây Ban Nha, Pháp, Hy Lạp, Đa-​sa. Con biết Hoàng đế Fred­er­ick cách đây rất lâu đã yêu cầu Cha biên soạn cho Ngƣời một quyển sách về các lời tiên tri của Mer­lin và dịch quyển đó sang tiếng Ả rập để gửi đi làm quà cho lãnh tụ Hồi giáo ở Ai Cập. Cuối cùng con biết một tu viện rực rỡ nhƣ Mur­bach trong thời kỳ thê lƣơng này không còn lấy một quyển sách; ở tu viện thánh Gall chỉ còn lại vài tu sĩ biết viết; trong các thành phố ngày nay mọc lên các nghiệp đoàn, phƣờng hội, bao gồm các thƣờng dân làm việc cho các trƣờng đại học, chỉ có tu viện của Cha là mỗi ngày một tái tạo mới hơn, và – con đang nói gì nhỉ? – ngày càng làm hiển danh dòng tu của Cha. Tu viện trƣởng trầm ngâm: - Tu viện không có sách vở giống nhƣ nền văn minh mà không có tác phẩm, nhƣ trại lính không quân sĩ, nhƣ nhà bếp không nồi niêu xoong chảo, nhƣ bàn tiệc không thức ăn, nhƣ vƣờn cây không cỏ, thảo nguyên không hoa, cây không lá… Dòng tu của chúng ta trƣởng thành dƣới hai yêu cầu: vừa tu vừa làm việc, vẫn còn nhỏ nhoi so với toàn thế giới. Nó là kho tri

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thức, là sự cứu rỗi của nền học vấn cổ đại đang có nguy cơ bị hỏa tai, cƣớp bóc, động đất, sự phát triển của văn hóa mới và sự gia tăng của văn cổ tiêu diệt… Ôi, nhƣ con biết rõ đấy, chúng ta đang sống trong một thời kỳ đen tối và ta hổ thẹn nói cho con hay rằng, cách đây không lâu, Hội đồng Thành phố Viên đã phải tái khẳng định là mọi tu sĩ đều phải thụ giới… Trong số các tu viện của chúng ta mà hai trăm năm trƣớc đây từng chói lọi vẻ nguy nga thần thánh, có bao nhiêu cái đã trở thành nơi trú ẩn của những kẻ lƣời nhác. Dòng tu vẫn còn vững mạnh, nhƣng mùi tanh tƣởi từ các đô thị đang xâm lấn chốn thiêng liêng của chúng ta, các giáo dân bắt đầu phát sinh xu hƣớng bán buôn, bè phái; trong khu dân cƣ rộng lớn bên dƣới kia, nơi linh hồn thánh thiện không còn chỗ ẩn náu, họ không chỉ nói ngôn ngữ thô tục mà còn dùng ngôn ngữ đó để viết sách, mặc dù những loại sách đó sẽ chẳng bao giờ lọt đƣợc vào nhà chúng ta – chúng nhất định sẽ trở thành phƣơng tiện xúi giục của bọn tà giáo! Vì tội lỗi của nhân loại mà thế giới đang đứng chênh vênh trên bờ vực thẳm, bị cuốn hút vào chính cái vực thẳm từ vực thẳm sinh ra. Ngày mai, nhƣ Horo­nius đã nói, con ngƣời sẽ nhỏ bé hơn chúng ta ngày nay, cũng nhƣ chúng ta bây giờ nhỏ bé hơn những ngƣời thời cổ đại. Thế giới sẽ già cỗi đi. Nếu Chúa đã gi­ao cho dòng tu chúng ta một sứ mệnh, sứ mệnh đó chính là ngăn chặn nhân loại khỏi rơi xuống vực thẳm bằng cách giữ gìn, bảo vệ và kế thừa kho tàng tri thức cha ông đã ủy thác cho chúng ta. Đấng Thiên Mệnh đã phán rằng, chính quyền cai trị toàn thế giới, hồi lập thế ở phƣơng Đông, khi thời gi­an xoay đến gần đích hoàn thiện sẽ chuyển về phƣơng Tây, báo cho ta biết ngày tận thế sắp đến, vì quá trình diễn biến của các sự kiện đã đến sát ranh giới của vũ trụ. Nhƣng cho đến khi thời hoàng kim đƣợc xác lập, cho đến khi ta chiến thắng bọn phản giáo súc sinh tanh tƣởi, nhiệm vụ của chúng ta là bảo vệ kho báu của xứ đạo và gìn giữ từng lời dạy của Chúa, y nhƣ lời Ngài đã ban cho các bậc tiên tri và tông đồ, nhƣ các trƣờng dòng hằng rao giảng, mặc dù trong các trƣờng ngày nay, loài rắn độc của lòng tự mãn, ganh tị, ngu xuẩn đang làm tổ. Trong cảnh hoàng hôn điêu tàn hôm nay chúng ta vẫn là những ngọn đuốc sáng thắp cao trên nền trời. Và ngày nào những bức tƣờng này còn đứng vững, chúng ta còn là ngƣời canh giữ lời Chúa dạy. - Amen – thầy William thành kính nói – Nhƣng việc này có liên quan gì đến việc cấm viếng thăm thƣ viện? - William, con biết đấy, để có thể hoàn thành nhiệm vụ thiêng liêng và đồ sộ là làm giàu những bức tƣờng đó, - Tu viện trƣởng nói và hất mặt ra hiệu về phía tòa Đại dinh, đứng cao sừng sững nhìn xuống ngôi giáo đƣờng – các tu sĩ ngoan đạo đã phải lao động cật lực hàng nhiều thế kỷ, theo một kỷ luật sắt. Thƣ viện đƣợc xây dựng theo một đồ án mà hàng nhiều thế kỷ nay chƣa hề ai hay biết, kể cả các tu sĩ đi nữa. Bí mật đƣợc truyền từ cựu quản thƣ viện xuống đƣơng kim quản thƣ viện, và tu sĩ này, khi còn sống, sẽ chỉ giáo lại cho phụ tá quản thƣ viện hay để nếu Tu sĩ ấy có chết bất đắc kỳ tử thì vẫn còn ngƣời trong dòng tu nắm đƣợc bí mật. Cả hai, tuyệt đối không đƣợc hé răng tiết lộ bí mật này. Ngoài việc nắm giữ điều tuyệt mật này, chỉ có tu sĩ quản thƣ viện mới có quyền đi lại trong Mê

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cung thƣ viện, biết nơi chốn và cách sắp xếp sách, và một mình Tu sĩ ấy chịu trách nhiệm bảo quản sách. Các tu sĩ khác làm việc trong phòng biên khảo và có thể biết đƣợc danh mục sách có trong nhƣ viện. Nhƣng danh mục các tựa sách thƣờng chẳng nói lên đƣợc điều gì. Căn cứ vào cách sắp xếp sách và mức độ quý hiếm của nó, chỉ có quản thƣ viện mới biết cuốn sách đó chứa đựng những bí mật gì, những sự thật và điều giả trá gì. Chỉ có quản thƣ viện có quyền quyết định bằng cách nào, khi nào, hay có nên đƣa quyển sách đó cho tu sĩ nào có yêu cầu hay không; đôi khi, tu sĩ ấy hỏi ý kiến Cha trƣớc. Nguyên do vì không phải ai cũng hiểu đƣợc chân lý, và một linh hồn ngoan đạo có thể không nhận chân đƣợc bản chất của tất cả mọi sự giả trá. Cuối cùng, mỗi tu sĩ trong phòng biên khảo có một nhiệm vụ cụ thể riêng và nhiệm vụ đó chỉ yêu cầu họ đọc một số sách nhất định chớ không phải những loại sách khác; nó không yêu cầu họ theo đuổi bất kỳ một sự tò mò ngu ngốc nào phát sinh từ một trí tuệ yếu đuối, lòng kiêu hãnh, hay sự xúi bậy của ma quỷ. -Nhƣ thế, trong thƣ viện cũng có những quyển sách chứa đựng điều giả trá… -Quái vật tồn tại vì chúng là một bộ phận trong thiên cơ, và trong hình thù kinh sợ của những quái vật này bộc lộ sức mạnh của Đấng Tạo hoá. Và cũng theo thiên cơ mà những loại sách của bọn phù thuỷ, sách pháp thuật của bọn Do Thái, truyền thuyết của những nhà thơ đa thần, những điều giả trá của bọn vô thần đƣợc tồn tại. Chính các bậc tiền bối sáng lập nên tu viện này đã thành tâm và thành kính tin tƣởng hàng bao thế kỷ nay rằng đôi mắt tinh tƣờng của một độc giả thông thái có thể nhận thấy trí tuệ thiêng liêng ngời sáng trong những quyển sách, thậm chí trong các sách giả dối. Do đó, thƣ viện cũng là nơi cất giữ những loại sách này. Nhƣng, con hiểu cho, chính vì lý do này mà không phải bất kỳ ai cũng đƣợc phép vào viếng thƣ viện. Hơn thế nữa, - Tu viện trƣởng tiếp, nhƣ thể xin lỗi về lý lẽ không đƣợc chặt chẽ cuối cùng này, - sách là một sinh vật yếu đuối, nó chịu đựng sự bào mòn của thời gi­an, sợ các loài gậm nhấm, kỵ thuỷ, kỵ hỏa, và e ngại những bàn tay vụng về, cục mịch. Nếu mấy trăm năm nay ai cũng đƣợc phép đi lại tự do trong thƣ viện cầm nắm các bản chép tay của chúng tôi thì phần lớn đã chẳng thể tồn tại đến ngày nay. Do đó, quản thƣ viện bảo quản sách chống lại sự tàn phá của cả con ngƣời lẫn thiên nhiên, tận tuỵ cống hiến cả đời mình cho cuộc chiến đấu chống lại những thế lực lãng quên, vốn là kẻ thù của Chân lý. - Và nhƣ thế, ngoại trừ hai ngƣời, không ai đặt chân lên tầng thƣợng của Đại Dinh… Tu viện trƣởng mỉm cƣời – Không ai lên và không ai có thể đến đƣợc. Dù có muốn đi nữa, không ai có thể thành công. Mênh mông nhƣ chân lý nó gìn giữ, phản trắc nhƣ những điều giả dối nó chất chứa, thƣ viện tự bảo vệ mình. Hồn nó là Mê cung, đất của nó là Mê cung, ngƣời có thể vào, và rồi sẽ chẳng ra đƣợc. Cha đã nói cho con biết rồi đó, mong con tuân thủ luật lệ của tu viện. - Nhƣng Cha vẫn chƣa bác bỏ giả thuyết Adel­mo rơi xuống đất từ một trong các cánh cửa sổ của thƣ viện. Làm thế nào con có thể điều tra cái chết của nạn nhân nếu không đƣợc nghiên cứu hiện trƣờng, nơi ta nghi là khởi điểm của cái chết đó.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - William – Tu viện trƣởng nói với giọng hoà hoãn - một ngƣời đã miêu tả con ngựa Brunel­lus của Cha mà không cần thấy nó, miêu tả cái chết của Adel­mo mặc dù không biết gì về việc đó, sẽ dễ dàng nghiên cứu những nơi ngƣời ấy không đƣợc quyền đến. Thầy William cúi đầu – Khi nghiêm khắc, Cha vẫn rất khôn ngoan. Mọi việc sẽ theo nhƣ ý Cha muốn. - Nếu Cha khôn ngoan ấy chính là nhờ Cha biết cách nghiêm khắc. - Điều cuối cùng con xin hỏi. Uberti­no hiện ở đâu? - Hiện ở đây. Và đang đợi con. Con sẽ gặp Cha ấy trong giáo đƣờng. - Khi nào? - Bất kì khi nào – Tu viện trƣởng mỉm cƣời nói – Con nên biết, mặc dù Cha Uberti­no rất thông tuệ, Cha lại không quý thƣ viện lắm. Cha xem nó nhƣ một cám dỗ của thế tục… Phần lớn thời giờ Cha ở giáo đƣờng, tĩnh tâm, cầu nguyện… - Cha Uberti­no già lắm không? - Thầy William ngập ngừng hỏi. - Con không gặp Cha ấy bao lâu rồi? - Đã nhiều năm nay. - Cha đã chán ngán xa lánh thế tục. Năm nay Cha đã sáu mƣơi tám tuổi. Nhƣng Cha tin Cha Uberti­no vẫn giữ đƣợc tinh thần thời trai trẻ. - Con đi tìm Cha Uberti­no ngay đây. Cảm ơn Cha. Tu viện trƣởng hỏi thầy tôi, xem ông có muốn cùng cộng đoàn dùng bữa trƣa sau Kinh Trƣa hay không. Thầy William đáp vừa mới ăn no xong, và muốn đi gặp Cha Uberti­no ngay. Tu viện trƣởng ra về. Khi Tu viện trƣởng vừa ra khỏi phòng thì từ phía sân nổi lên một tiếng rú nhói tim, nhƣ tiếng ai đó bị đâm chết, tiếp sau đó là những tiếng rống khác cũng kinh rợn không kém. Thầy William luống cuống hỏi : - Cái gì thế ? – Tu viện trƣởng mỉm cƣời đáp - Chẳng có gì đâu. Bây giờ là thời điểm mổ heo hàng năm. Công việc của mấy ngƣời chăn heo đó mà. Không phải loại máu con cần quan tâm đâu. Cha bƣớc ra. Chính ông đã tự tƣớc bỏ cái danh hiệu khôn ngoan của mình. Vì buổi sáng hôm sau… Nhƣng chớ quá nóng nảy nhƣ vậy, hỡi cái lƣỡi lắm chuyện của ta. Vì trong cái ngày tôi đang tƣờng thuật đây, và trƣớc khi đêm xuống, đã xảy ra thêm nhiều việc khác cần kể hơn. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net KINH TRƯA Ad­so ngưỡng mộ cánh cửa giáo đường. William hội ngộ Uberti­no Giáo đƣờng này không nguy nga nhƣ những giáo đƣờng sau này tôi gặp ở Stras­bourg, Chartres, Bam­berg và Paris. Nó khá giống những ngôi giáo đƣờng tôi đã gặp ở Ý, với khuynh hƣớng vƣơn thẳng lên trời xanh đến phát chóng mặt, nhƣng thực sự lại trụ rất chắc trên mặt đất, chiều ngang thƣờng lớn hơn chiều cao. Ở từng thứ nhất, giáo đƣờng đƣợc vây bọc bởi một dãy tƣờng vuông điểm những lỗ châu mai giống nhƣ một pháo đài, trên tầng này nổi lên một cấu trúc khác, một giáo đƣờng kiên cố thứ hai, trông hơi giống một ngọn tháp, mái lát đá, trổ nhiều cửa sổ dáng cứng, khắc khổ. Đó là một giáo đƣờng uy nghi nhƣ cha ông ta đã xây dựng ở Provence, Langue­doc, khác hẳn những hình khối trơ trẽn và kiểu trang trí mang gân quá độ của kiến trúc hiện đại mà mấy thế kỷ gần đây mới chú ý tô điểm cho chỗ ca đoàn đứng hát thêm một tháp nhọn táo bạo đâm thẳng lên trời. Hai cột thẳng, không chạm trổ, dựng ở hai bên cổng vào mà lúc mới thoạt nhìn, mở ra nhƣ một vòm cung vĩ đại, nhƣng từ hai cột này lại mở ra hai ô cửa, trên đó chồng chất tầng tầng lớp lớp các vòm cung khác nữa, hƣớng tầm nhìn về phía lối vào chính diện, nhƣ thể vào tận cùng sâu thẳm của đáy vực. Trên đỉnh của lối vào chính này là một mạng đồ sộ, có hai chân vòm chống đỡ hai bên và một cột chạm trổ trụ ở giữa. Cột này chia lối vào thành hai bên, bao quanh bởi những cánh cửa bằng gỗ sồi bọc kim loại. Vào thời điểm đó, mặt trời yếu ớt hầu nhƣ đang rọi thẳng xuống mái nhà và ánh nắng rơi xiên xiên xuống chính diện mà không soi sáng khối mạng trung tâm; do đó, sau khi băng ngang hai cây cột, thầy trò tôi đột nhiên thấy mình lọt vào khu vòm dày đặc những hình cung phát sinh từ hàng loạt dãy cột nhỏ hơn đƣợc phân bố cân đối để đỡ lấy hai ô cửa. Khi mắt chúng tôi cuối cùng quen đƣợc với cảnh u tối, ngôn từ câm lặng từ những phiến đá đƣợc chạm khắc - vốn đập ngay vào mắt nhìn và óc tƣởng tƣợng của bất kỳ ai – làm loá mắt tôi và ném tôi vào một ảo giác mà ngay đến hôm nay, lƣỡi tôi cũng khó lòng miêu tả nổi. Tôi trông thấy một ngai vàng đặt trên trời cao và một con ngƣời ngồi trên đó. Gƣơng mặt của Ngƣời ngồi trên ngai nghiêm và lạnh, đôi mắt mở to, nhìn trừng trừng vào nhân giới đã tiến đến cuối chặng đƣờng lịch sử của mình, mái tóc và hàm râu uy nghi toả chung quanh khuôn mặt và trên lồng ngực nhƣ những dòng sông đều đặn, đƣợc chia thành hai phía đối xứng. Chiếc vƣơng miện trên đầu Ngƣời sáng rực sắc men và ánh châu ngọc; chiếc long bào màu tím, thêu và kết ren bằng chỉ vàng, chỉ bạc, đƣợc xếp thành những nếp rộng trên đầu gối, cầm một quyển sách đƣợc niêm kín; tay phải giơ cao

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trong tƣ thế ban phƣớc, hay tôi có thể nói, khiển trách. Gƣơng mặt Ngƣời đƣợc toả rạng nhờ vẻ đẹp tuyệt vời của một vòng hào quang có kết một thập tự và đính đầy hoa, trong khi đó, chung quanh ngai và phía trên đầu Ngƣời là một cầu vồng bằng ngọc lục bảo sáng lấp lánh. Phía trƣớc ngai, dƣới chân Ngƣời là một biển pha lê êm chảy và quanh Ngƣời, bên cạnh và bên trái ngai, tôi trông thấy bốn sinh vật khủng khiếp - khủng khiếp đối với cái nhìn kinh hãi của tôi, nhƣng lại thân thƣơng, ngoan hiền đối với Ngƣời trên ngai, Ngƣời mà chúng ngợi ca không dứt lời. Thật ra, không phải tất cả bọn đều khủng khiếp, vì trong số đó có một ngƣời đàn ông phía tay trái tôi trông có vẻ khôi ngô, tử tế, tay ông chìa ra quyển sách. Nhƣng phía bên kia có một con đại bàng, tôi trông hãi quá, mỏ nó ngoác ra, vuốt nó chắc nhọn, bộ lông dày kết với nhau nhƣ một chiếc áo giáp, đôi cánh vĩ đại xoè rộng. Dƣới chân Ngƣời trên ngai, bên dƣới hai sinh vật kia là hai con khác: một bò đấu, một sƣ tử; mỗi con quái vật giữ trong vó, trong vuốt của chúng một quyển sách. Đầu chúng quay về hƣớng ngai, nhƣng thân lại quay ra, nhƣ thể vai và cổ đột nhiên bị xoắn vặn dữ dội, lƣờn chúng căng thẳng, tứ chi trông nhƣ của một con vật đang hấp hối, hàm há rộng, hai cái đuôi nhƣ đuôi rắn cuộn lại, quằn quại, ở tận cuối đuôi mọc ra những cái lƣỡi lửa. Cả hai con quái vật đều có cánh, đầu viền hào quang, mặc dù hình thù đáng sợ nhƣ vậy, chúng không phải từ địa ngục mà là từ thiên đàng, và nếu trông chúng có vẻ khủng khiếp, ấy chính là vì chúng đang rống lên khúc ca xƣng tụng Đấng Sắp Hiện, Ngƣời sẽ phán xét ngƣời sống lẫn kẻ chết. Chung quanh ngai, bên dƣới bốn sinh vật nói trên và dƣới chân Ngƣời ngồi trên ngai, nhƣ thể nhìn qua làn nƣớc trong veo của biển pha lê để làm đầy toàn bộ không gi­an ảo ảnh này, có hai mƣơi bốn vị thánh mặc áo choàng trắng, đội vƣơng miện vàng, ngồi trên hai mƣơi bốn ngai nhỏ hai bên chiếc ngai lớn, đƣợc sắp xếp theo khung tam giác của vòm mạng, hàng dƣới cùng có bảy và bảy, rồi ba và ba, rồi hai và hai. Vài ngƣời cầm đàn luýt, một ngƣời cầm lọ nƣớc hoa, và chỉ có một ngƣời chơi đàn. Tất cả những ngƣời khác đều hân hoan, mặt hƣớng về Ngƣời trên ngai, ca vang lời ngợi khen Ngƣời, tứ chi của họ cũng bị vặn xoắn nhƣ tứ chi của bốn sinh vật kia, do đó, mọi ngƣời thảy đều có thể nhìn thấy Ngƣời trên ngai, nhƣng đó không phải là cảnh hỗn loạn, mà là những động tác trong vũ điệu mê ly – nhƣ David đã múa trƣớc thuyền Ark – do đó nghịch với luật chi phối những thân tƣợng, dù con ngƣơi trong mắt họ nằm ở vị trí nào đi nữa thì chúng cũng hội tụ về một điểm rực rỡ chung. Ôi, thật là một cảnh hoà hợp tuyệt vời các nét phóng khoáng, buông thả, các kiểu cách tuy bất thƣờng nhƣng duyên dáng, trong đó ngôn ngữ của chân tay đƣợc biểu hiện thần tình thoát khỏi sức nặng của xác thịt, các số lƣợng cố rót thêm vào những thực thể mới lạ, nhƣ thể một cơn gió dữ dội đã quật vào những vị thánh này, thổi vào họ hơi thở sự sống, và niềm vui điên cuồng nối tiếp khúc nhạc ngợi ca đã đƣợc phép lạ biến hình từ âm thanh hoá thành thực thể… Khi linh hồn tôi còn đang chơi vơi bay bổng vì bản hoà âm của vẻ đẹp dƣơng thế và những biểu tƣợng siêu nhiên hùng tráng, trái tim sắp vỡ tung vì những đợt sóng vui dâng trào thì đôi mắt tôi, lần

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net theo nhịp cân xứng của những cửa sổ chạm những đoá hồng rộ nở dƣới chân các vị thánh, dừng lại nơi những thần linh đan quyện vào nhau trên chiếc cột chính đang chống đỡ khối mạng trung tâm. Chúng là gì vậy và chúng là biểu tƣợng cho thông điệp nào vậy, hỡi ba đôi sƣ tử đứng chồm lên bắt chéo vào nhau tạo thành các hình vòng cung, chân sau trụ trên mặt đất, chân trƣớc bám vào lƣng bạn, bờm xoắn cuộn nhƣ rắn, mồm ngoác to gầm lên đe dọa, thân quấn vào cột bởi một màng keo, hay một tổ tua xoắn xít? Để làm dịu tinh thần tôi và có lẽ cũng nhằm thuần hoá bản chất ác quỷ của mãnh sƣ và biến nó thành biểu tƣợng của những điều cao cả hơn, ở hai bên thân cột hiện lên hai hình ngƣời cao lạ thƣờng, giống hệt hai hình ngƣời khác ở hai bên các chân vòm chạm trổ, nơi gắn các cánh cửa bằng gỗ sồi. Đây là hình bốn ông già, và căn cứ vào đồ tế nhuyễn của họ, tôi nhận ra Pe­ter và Paul, Jeremia và Isa­iah. Áo sống họ cũng vặn vẹo nhƣ đang trong một vũ điệu, những bàn tay dài gầy guộc giơ lên, ngón xoè rộng nhƣ cánh chim, râu tóc lộng bay trong gió tiên tri, nếp xiêm áo lƣợt thƣợt dƣới cử động của đôi chân dài tạo nên những đƣờng sóng cuộn sống động, tuy tƣơng phản với các mãnh sƣ nhƣng làm bằng cùng một chất liệu. Khi tôi thôi ngây mắt nhìn cảnh phức điệu huyễn hoặc giữa tứ chi thần thánh với gân cốt quỷ quái, tôi trông thấy những hình ảnh nghĩ thật đáng kinh sợ bên cạnh cửa, dƣới những cánh cửa hình cung sâu thẳm, và chỉ có thể biện hộ cho sự xuất hiện của chúng ở nơi chốn này nhờ sức mạnh biểu tƣợng và bài học ngụ ngôn mà chúng toát ra. Tôi trông thấy một phụ nữ thật khêu gợi, trần truồng, gầy gò, bị những con cóc kinh tởm gặm nhấm, những con rắn xấn vào mút thịt, đang gi­ao cấu với một Thần Dê bụng phệ có đôi chân quái sƣ đầy lông cứng, họng thô tục đang rống lên lời tự nguyền rủa. Tôi trông thấy một gã bần tiện, xác cứng còng trên chiếc giƣờng xa xỉ lộng lẫy, giờ đang bất lực trở thành con mồi cho đội quân quỷ dữ, một con quỷ xé từ miệng kẻ hấp hối linh hồn của gã dƣới hình thể một hài nhi. Tôi trông thấy một kẻ kiêu hãnh và một ác quỷ bám sau lƣng hắn thọc móng vuốt vào đôi mắt hắn, trong khi đó hai tên háu đói ẩu đả nhau kịch liệt xé xác nhau thành từng mảnh. Tôi cũng trông thấy những sinh vật khác nữa, đầu dê, lông sƣ tử, hàm báo, tất cả bị gi­am vào một khu rừng lửa, mà tôi hầu nhƣ có thể cảm nhận thấy hơi nóng toả ra cháy bỏng. Chung quanh chúng, hoà lẫn với chúng, trên đầu, dƣới chân chúng, thêm những bộ mặt, chân tay khác nữa: một nam một nữ túm tóc nhau, hai con rắn có mào mút mắt một kẻ bị đày địa ngục, một tên nhăn răng cƣời lấy tay có móc câu banh họng một con rắn nhiều đầu, và tất cả những loài thú của quỷ Sa-​tăng tụ tập lại thành một hội đồng bảo vệ cho chiếc ngai đối diện, ngợi ca ngai trong chiến bại của chúng… Toàn thể sinh linh của âm ty dƣờng nhƣ đã hội tụ lại đây, quây thành một tiền sảnh, một rừng thẳm âm u, một hoang mạc trung tâm, cho gƣơng mặt hứa hẹn và đe doạ của Ngƣời. Chúng là những kẻ thất trận trong cuộc thƣ hùng Thiện – Ác Ar­maged­don trƣớc Ngày phán xét, đang đối diện Ngƣời cuối cùng sẽ đến để tách ngƣời sống khỏi kẻ chết. Sững sờ trƣớc cảnh tƣợng này, hoang mang không hiểu giờ đây mình đang ở một nơi thân thiện hay trong thung lũng của Ngày phán xét cuối cùng, tôi kinh hãi quá và không cầm đƣợc nƣớc mắt. Dƣờng nhƣ tôi nghe thấy giọng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nói đó, trông thấy những hƣ ảnh đã bám theo tôi thời tu sinh trai trẻ, lần đầu đọc thánh thƣ, những đêm tĩnh tâm trong ca đoàn xứ Melk, và trong cơn mê sảng của những giác quan yếu đuối, tôi nghe một giọng nói rền vang nhƣ tiếng kèn trôm-​pet phán: “Hãy viết vào sách điều ngƣơi đang thấy” (và đó là việc tôi đang làm). Tôi trông thấy bảy chân nến đai vàng, và ở giữa ngọn nến, Ngƣời nhƣ con trẻ, ngực thắt đai vàng, râu tóc trắng nhƣ tuyết, mắt sáng nhƣ lửa, chân đẹp nhƣ đồng nung trong lò, giọng nói tợ sóng vọng, tay phải Ngƣời chứa bảy tinh tú, miệng phun ra thanh gƣơm hai lƣỡi. Tôi thấy cửa thiên đàng mở ra và Ngƣời ngồi trên ngai hiện lên sáng ngời nhƣ châu ngọc, một cầu vồng bắc chung quanh ngai và từ ngai phóng ra sấm sét. Ngƣời trên ngai cầm trên tay một lƣỡi liềm sắc ngọt, la lên: “Vung liềm của ngƣơi lên và gặt hái đi, vì đã đến lúc ngƣơi phải gặt hái, vì ruộng đồng thế gi­an đã chín rồi”, thế là Ngƣời ngự trên mây ném liềm xuống mặt đất và thu hoạch mùa màng. Chính lúc đó tôi nhận ra những hƣ ảnh ấy đang nói lên một cách chính xác những gì đang xảy ra trong tu viện, những gì chúng tôi đã biết đƣợc từ Cha Bề trên dè dặt. Trong những ngày kế tiếp, tôi đã trở lại không biết bao nhiêu lần để xem xét cánh cửa đó, tin rằng tôi đang trải nghiệm chính những sự kiện nó tƣờng thuật lại. Tôi biết chúng tôi đã leo đến đây để chứng kiến một vụ thảm sát vĩ đại và thần thánh. Ngƣời tôi run rẩy nhƣ thể tắm đẫm mƣa đông buốt giá. Tôi lại nghe một giọng nói khác, nhƣng lần này vọng đến, từ sau lƣng và rất lạ, vì nó xuất phát từ trần gi­an chứ chẳng phải từ trong ảo mộng mù loà của tôi. Nó đã thực sự phá tan ảo ảnh, vì thầy William trƣớc đó cũng chìm đắm vào dòng suy tƣởng, giờ mới cùng tôi quay đầu lại. Con ngƣời sau lƣng chúng tôi rõ ràng là một tu sĩ, mặc dù chiếc áo rách bẩn thỉu khiến gã trông nhƣ một tên du thủ du thực, và bộ mặt gã giống hệt những quái vật tôi vừa mới nhìn thấy trên đầu cột. Không giống các tu sĩ anh em khác, cả đời tôi chƣa bao giờ trông thấy Quỷ, nhƣng tôi tin nếu một ngày kia Quỷ có hiện ra trƣớc mặt tôi, và phép thánh buộc nó không đƣợc che dấu hoàn toàn bản chất của mình dù có giả thành ngƣời đi nữa, hẳn nó sẽ phải mang những đƣờng nét của kẻ đang nói chuyện với chúng tôi bây giờ đây. Đầu gã trọc lóc, không phải bị cạo do phạm tội mà là hậu quả của bệnh chàm nhốt hồi xƣa, trán thấp đến độ nếu gã có mọc tóc hẳn tóc sẽ hoà lẫn với đôi mày rậm và bờm xờm, cặp mắt tròn, đồng tử nhỏ và linh động, tôi không biết ánh nhìn của gã là ngây thơ hay quỉ quyệt; có lẽ là cả hai, trong những tia, những trạng thái khác nhau. Không thể gọi mũi gã là mũi đƣợc, vì nó chỉ là một mẩu xƣơng phát xuất từ giữa đôi mắt, nhƣng nó mới nổi lên thì lập tức chìm xuống ngay, rồi biến dạng thành hai cái lỗ tối đen, hai cánh mũi rậm đầy lông… Một vết sẹo nối mũi với một cái miệng rộng và xấu xí, kéo dài về bên phải nhiều hơn bên trái, giữa môi trên hầu nhƣ không có và môi dƣới dầy trề ra là hàm răng hô, cái nhô ra, cái thụt vào, đen và sắc nhọn nhƣ răng chó. Gã cƣời, và giơ một ngón tay lên nhƣ thể khuyên răn:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Hãy ăn năn sám hối! Coi chừng rồng sắp đến để gặm xác ngƣời! Thần Chết là kẻ tối cao! Cầu San­to Pe­ter đến giải phóng ngƣơi và tất cả tội lỗi của chúng ta! Hãy coi chừng ma quỉ! Luôn rình ta ở một xó nào đó để đớp lấy gót chân ta. Nhƣng Sal­va­tore đâu phải là kẻ ngu đần! Tu viện tốt, và nhà ăn tốt, cầu Chúa chúng ta. Những thứ còn lại không đáng cục cứt. Amen. Phải không? Khi câu chuyện tiếp diễn, tôi sẽ tả chi tiết về con ngƣời này và ghi lại lời của gã. Thú thật, làm việc ấy rất khó vì thuở đó, và cả bây giờ nữa, tôi mù tịt không biết gã nói thứ tiếng gì. Gã không nói tiếng La tinh nhƣ các học giả ở tu viện, không nói tiếng thông tục của các vùng địa phƣơng quanh đó, hay của bất kỳ vùng nào tôi đã đƣợc nghe. Khi ghi lại những lời nói đầu tiên của gã, tôi biết mình mới phác hoạ một ý niệm mơ hồ về cách gã nói. Sau này khi tôi biết về cuộc đời phiêu bạt của gã và những nơi chốn khác nhau gã đã lê gót qua, tôi nhận ra Sal­va­tore nói tất cả các thứ tiếng và không nói thứ tiếng nào cả. Thực ra, gã đã sáng chế cho riêng gã một thứ tiếng sử dụng những yếu tố cơ bản của các thứ tiếng gã biết đƣợc. Có một dạo tôi cho rằng tiếng nói của gã không phải là tiếng nói của Ông tổ Adam mà nhân loại hạnh phúc xƣa kia đã nói - tiếng nói duy nhất đã liên kết mọi ngƣời từ điểm khởi sinh thế giới đến tháp Ba­bel với nhau – cũng không phải một trong những thứ tiếng xuất hiện sau biến cố tàn khốc phân hoá họ; nó chính là tiếng nói của thành phố Ba­bel [1] ngay sau khi bị Chúa trừng phạt, thứ tiếng hỗn loạn thời nguyên sơ. Nhƣng không phải vì việc đó mà tôi có thể gọi lời nói của Sal­va­tore là một thứ tiếng, vì tất cả các thứ tiếng của nhân loại đều có luật và mỗi từ đều biểu thị một sự vật theo một qui luật cố định, vì ngƣời ta không gọi con chó lúc là chó, lúc là mèo đƣợc, hay không thể phát ra những âm thanh chƣa đƣợc con ngƣời gắn cho một ý nghĩa xác định nào đó. Thế nhƣng bằng cách này hay cách khác, tôi vẫn hiểu đƣợc điều Sal­va­tore muốn nói, và những ngƣời khác cũng vậy. Gã nói tất cả các thứ tiếng, không nói tiếng nào đúng cả, khi dùng từ của tiếng này, khi của tiếng khác, có thể đề cập đến điều gì đó ban đầu bằng tiếng La tinh, rồi sau chuyển sang tiếng xứ Provence. Tôi nhận thấy gã ít sáng chế câu nói mới của mình, mà thƣờng sử dụng những thành phần nhớ đƣợc từ các câu nói khác, gã đã nghe đâu đó trƣớc kia, rồi áp dụng chúng vào hoàn cảnh hiện tại và điều gã muốn nói. Thí dụ gã có thể nói về một món ăn bằng cách chỉ dùng số từ những ngƣời cùng ăn món đó với gã đã sử dụng và bộc lộ niềm vui của gã bằng cách chỉ dùng số câu gã đã nghe những ngƣời vui mừng thốt ra vào cái ngày gã trải nghiệm một niềm vui tƣơng tự. Cách gã nói cũng na ná nhƣ bộ mặt gã, chắp từ các mảnh vụn của mặt ngƣời khác lại với nhau, hay giống nhƣ vài cái hòm đựng thánh tích quý báu tôi đã thấy, đƣợc chế tạo từ các mảnh vỡ của các thánh vật khác. Vào giây phút đầu tiên gặp mặt, do cả hai yếu tố bộ mặt và lối nói của gã, Sal­va­tore hiện ra với tôi giống nhƣ những sinh vật lai có vó đầy lông lá tôi vừa nhìn thấy dƣới cửa chính. Về sau tôi nhận thấy gã khá tốt bụng và hóm hỉnh. Rồi về sau nữa… Nhƣng chúng ta không nên vƣợt trƣớc câu chuyện. Đặc biệt khi gã rứt lời, thầy tôi bèn hỏi, giọng hết sức hiếu kì: - Tại sao Huynh bảo hãy ăn năn sám hối?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Lạy Chúa rất nhân hậu, - Sal­va­tore đáp, khẽ cúi đầu - Đức Kitô sẽ đến và loài ngƣời phải sám hối. Phải không? Thầy William nhìn gã, - Huynh từ tu viện dòng Anh em Nghèo khó đến phải không? - Hổng hiểu. - Tôi hỏi có phải Huynh đã sống với các thầy tu dòng thánh Fran­cis hay không? Tôi hỏi Huynh có biết những ngƣời mệnh danh Tông đồ… Mặt Sal­va­tore tái nhợt hay nói đúng hơn, khuôn mặt sạm nắng và hung tợn của gã đổ màu xám xịt. Gã cúi chào thật sâu, cặp môi nửa khép nửa hở lầm bầm “Xin lui”, cuống quýt làm dấu thánh giá rồi bỏ chạy, chốc chốc lại ngoái nhìn chúng tôi. - Thầy hỏi Huynh ấy gì thế? Thầy William nghĩ một lát – Không có gì đâu. Ta sẽ kể cho con nghe sau. Chúng ta hãy vào bên trong đi. Ta cần gặp Cha Uberti­no. Vừa mới sáu giờ. Mặt trời xanh xao từ phƣơng Tây chỉ len lỏi qua đƣợc những cửa sổ nhỏ hẹp, lọt vào nội dinh giáo đƣờng. Một giải sáng mỏng manh chụm lên bàn thờ chính. Và mặt trƣớc bàn thờ dƣờng nhƣ bừng lên những tia vàng rạng rỡ. Các gi­an bên cạnh chìm trong bóng tối. Gần cuối giáo đƣờng, phía trƣớc bàn thờ gi­an bên trái, có dựng một cột dáng thon nhỏ, tạc tƣợng Đức Mẹ đồng trinh bằng đá, theo kiểu mới, với nụ cƣời huyền nhiệm khó tả và vòm bụng nhô cao, khoác một tấm áo xinh đẹp có áo ngắn phủ ngoài, tay bế Chúa Hài Đồng. Dƣới chân Đức Mẹ, một tu sĩ mặc áo dòng Clu­ni­ac đang gần nhƣ xoãi dài dƣới đất để cầu nguyện. Chúng tôi tiến đến. Nghe tiếng chân, tu sĩ ngẩng đầu lên. Ông ta già, đầu hói, mày râu nhẵn nhụi, đôi mắt to màu xanh nhạt, môi mỏng và đỏ, da trắng, sọ xƣơng xẩu và da đầu bám vào đó nhƣ xác ƣớp ngâm sữa. Đôi tay trắng, ngón dài hình ngòi bút. Ông giống nhƣ một trinh nữ tàn tạ vì chết yểu. Thoạt đầu, ông đăm đăm nhìn chúng tôi rất hoang mang, nhƣ thể chúng tôi đã quấy nhiễu ảo mộng tuyệt diệu của ông, rồi gƣơng mặt ông bừng lên niềm vui. Ông la lên: - William, ngƣời thân yêu nhất của ta. – Ông gắng ngồi dậy, đi về phía thầy tôi, ôm thầy tôi vào lòng và hôn lên môi thầy – William! – Ông lập lại, mắt nhòa lệ - Đã bao nhiêu năm trời! Nhƣng Cha vẫn nhận ra Huynh! Bao nhiêu mùa thu rồi, bao nhiêu sự đời đã xảy ra! Chúa đã bày ra bao nhiêu là thử thách! – ông nức nở. Thầy William ôm ông, hết sức xúc động. Trƣớc mặt chúng tôi là Cha Uberti­no. Tôi đã đƣợc nghe nói nhiều về Cha, ngay cả trƣớc khi tôi đến Ý, và còn đƣợc nghe nhiều hơn nữa khi lui tới các tu sĩ dòng Fran­cis­co của triều đình. Ai đó đã kể tôi nghe rằng nhà thơ vĩ đại nhất thời đó ở Flo­rence – Dante Alighieri – mới mất cách đây vài năm, đã sáng tác một bài thơ viết bằng tiếng dân gi­an Tus­cany, trong đó có dành nhiều dòng để bình giải những đoạn do Uberti­no viết trong quyển sách:”Cây của sự sống bị đóng đinh”. Đây không phải là giá trị duy nhất của con ngƣời nổi tiếng này. Nhƣng để độc giả hiểu rõ hơn tầm quan trọng của buổi gặp gỡ hôm nay, tôi cần dựng lại

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net những biến cố xảy ra trong những năm đó, theo sự hiểu biết của tôi thu lƣợm đƣợc nhờ khoảng thời gi­an ngắn lƣu lại vùng Trung Ý, và nhờ lắng nghe các buổi trò chuyện của thầy William với các Cha Bề trên và tu sĩ trong cuộc hành trình của chúng tôi. Tôi sẽ cố gắng kể lại hiểu biết của tôi về vấn đề này, mặc dù tôi không chắc sẽ có thể giải thích đến nơi đến chốn. Các thầy tôi ở Melk thƣờng bảo rằng một ngƣời phƣơng Bắc rất khó nắm rõ sự thăng trầm của tôn giáo và chính trị ở Ý. Bán đảo Ý, nơi giới tăng lữ giàu có và nắm nhiều quyền lực hơn hẳn các nƣớc khác, trong ít nhất hai thế kỷ nay đã dấy lên các phong trào của các tu sĩ sống nghèo hơn chống lại các linh mục biến chất, những kẻ thậm chí đã từ chối không chịu làm lễ ban phƣớc cho họ. Họ họp thành những cộng đồng độc lập và bị các lãnh chúa, đế chế và thị trƣởng căm ghét không kém. Cuối cùng, Thánh Fran­cis xuất hiện, quảng bá lối tu hành khổ hạnh nhƣng không đi ngƣợc lại giáo huấn của Giáo hội. Sau nỗ lực của Ngƣời, Giáo hội đã mở những cuộc triệu tập để kỷ luật nghiêm khắc các phong trào trƣớc đây và thanh lọc các yếu tố chia rẽ tiềm ẩn bên trong. Đáng lẽ sau đó phải là một gi­ai đoạn sùng đạo, an bình. Nhƣng khi dòng Fran­cis­co phát triển và thu hút đƣợc những tu sĩ tốt nhất, nó trở nên quá mạnh và quá gắn bó với thế sự. Do đó, rất nhiều tu sĩ dòng Fran­cis­co mong muốn khôi phục lại sự thanh khiết ban đầu của dòng tu của mình – một công việc rất khó khăn – vì vào thời tôi ở tu viện, dòng tu đã có đến ba mƣơi nghìn môn đồ ở rải rác khắp thế giới. Các tu sĩ này chống lại những Điều lệ do dòng tự đặt ra, và bảo rằng hiện nay dòng tu lại mang những tính chất của các dòng mà nó đã cải tạo trƣớc đây. Việc này đã xảy ra ngay vào thời Thánh Fran­cis vẫn còn sống, và ngƣời ta đã phản bội lời dạy cùng mục tiêu của Ngƣời. Nhiều ngƣời tái phát hiện một quyển sách do một tu sĩ dòng Cis­ter­cian tên là Joachim, viết vào hồi đầu thế kỷ XII, ngƣời đƣợc xem nhƣ có tài tiên tri. Cha đã tiên đoán một thời đại mới sắp đến, khi đó tinh thần của Chúa Kitô, hằng bao lâu nay bị tha hóa bởi hành động của các tông đồ giả dối, sẽ đƣợc hồi phục lại trên thế gi­an. Và cha đã tuyên bố về những sự kiện tƣơng lai bằng một cách, dù vô hình, khiến mọi ngƣời hiểu rằng ông đang nói đến dòng Fran­cis­co. Do đó, rất nhiều tu sĩ dòng Fran­cis­co vô cùng hân hoan, thậm chí dƣờng nhƣ quá hân hoan nữa, vì vào khoảng giữa thế kỷ đó, các tiến sĩ Sor­bonne rất lên án sự giáo huấn của Cha Bề trên Joachim. Họ đang trở nên những học giả quá uyên thâm, quá uy lực, tại Đại học Paris, và những tiến sĩ Sor­bonne đó muốn trừ khử họ đi nhƣ những kẻ theo tà giáo. May thay, âm mƣu đó không thực hiện đƣợc. Trong ba mƣơi năm cuối cùng của thế kỷ trƣớc, Hội đồng Thành phố Ly­on đã cứu dòng Fran­cis­co thoát khỏi tay những kẻ muốn thủ tiêu nó, và cho phép dòng đƣợc sở hữu tất cả tài sản đang sử dụng. Đó là luật áp dụng đối với các dòng tu cũ. Nhƣng vài tu sĩ ở March­es đã nổi loạn phản đối vì họ tin rằng tinh thần của giáo luật đã bị phản bội, vì tu sĩ dòng Fran­cis­co không đƣợc sở hữu một vật gì cả, dù là cho cá nhân, cho tu viện, hay cho dòng tu đi nữa. Những kẻ nổi loạn này đã bị tù chung thân.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Nhiều năm sau đó, Cha Bề trên mới là Ray­mond Gaufre­di đã đến gặp các tù nhân này ở An­cana và phóng thích họ. Trong số những tù nhân đƣợc phóng thích này có một ngƣời tên là An­gelus Clarenus, sau đó đã đến gặp Pierre Olieu, một tu sĩ quê ở Provence, ngƣời đã rao giảng các lời tiên tri của Joachim, rồi gặp Uberti­no, và nhƣ thế phong trào của các tu sĩ dòng Thánh thần đƣợc hình thành. Họ tìm đến Đức Giáo hoàng thánh thiện Ce­les­tine Đệ ngũ và xin thành lập một cộng đồng gọi tên là Các anh em và ngƣời nghèo của Đức ẩn sĩ Ce­les­tine. Phong trào nghèo khổ mới này đƣợc sự ủng hộ bí mật của các giáo chủ xứ Colona và Orsi­ni. Uberti­no trở thành tu sĩ đƣợc kính trọng nhất trong dòng Thánh thần và đang gặp nguy cơ bị buộc là kẻ theo tà giáo, nhƣng chính giáo chủ Orisi­ni đã đứng ra bảo vệ Cha tại Avi­gnon. Hàng vạn ngƣời dân chất phác công nhận lời giảng đạo của An­gelus và Uberti­no, rồi nó truyền lan đi khắp nƣớc, không gì ngăn giữ nổi. Thế là nƣớc Ý tràn ngập những tu sĩ Frat­icel­li hay những Thầy tu Nghèo khó mà nhiều ngƣời xem là rất nguy hiểm. Lúc đó thật khó phân biệt ai là giáo sĩ Thánh thần có liên hệ với Giáo hội, ai là tín đồ chất phác sống ngoài dòng, ngày ngày đi xin của bố thí và làm thuê làm mƣớn, không lƣng lận một của riêng nào. Bấy giờ dân chúng gọi những ngƣời này là Frat­icel­li, tƣơng tự nhƣ những tu sĩ Beghards ngƣời Pháp, những ngƣời đã nghe theo lời Pierre Olieu nhập đạo. Kế vị Đức Giáo hoàng Ce­les­tine Đệ ngũ là Boni­face thứ tám. Trong những năm cuối của thế kỷ hấp hối này, Ông đã ký một Sắc lệnh Hãy cảnh giác,[2] trong đó Ông thẳng tay tố cáo các thầy tu hành khất lang thang quanh vùng ven xa xôi của dòng tu Fran­cis­co và cả các tu sĩ dòng Thánh thần đã lui về ở ẩn. Năm 1936, John XXII đƣợc cử lên ngôi Đức Giáo hoàng, và đã tƣớc của họ mọi hy vọng. Lão viết thƣ cho vua xứ Sicile yêu cầu Ông trục xuất tất cả các tu sĩ đang trú ẩn tại đó và truyền bắt gi­am An­gelus cùng các tu sĩ dòng Thánh thần xứ Provence. Không phải tất cả hành động này đều trót lọt. Nhiều ngƣời trong giới lãnh đạo Giáo hội La Mã phản kháng. Uberti­no và An­gelus tìm cách xin phép rời khỏi dòng, Uberti­no đƣợc nhận vào dòng Bene­dict và An­gelus vào dòng Ce­les­tine. Nhƣng John đã không nƣơng tay đối với những ngƣời vẫn tiếp tục sống đời tự do, Ông truyền lệnh thanh lọc họ, và nhiều ngƣời đã phải chịu cảnh trói vào cọc thiêu sống. Tuy vậy, Ông nhận thức đƣợc rằng muốn hủy diệt tận gốc rễ các tu sĩ Frat­icel­li, những ngƣời đe dọa thành trì quyền lực của Giáo hội, Ông cần tố cáo các quan niệm làm nền tảng cho đức tin của họ. Họ tuyên bố rằng Chúa Kitô và các tông đồ không sở hữu bất kỳ một của cải dƣới hình thức riêng chung nào cả. Thế là Đức Giáo hoàng tố cáo tƣ tƣởng này là lạc đạo. Thật đáng kinh ngạc, vì Đức Giáo hoàng chẳng cần có một căn cứ cụ thể nào để gọi quan điểm Chúa Kitô cơ nghèo là sai trái cả. Thế

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nhƣng, mới trƣớc đó một năm, dòng Fran­cis­co tại Pe­ru­gia đã xƣớng quyết quan điểm này. Đức Giáo hoàng lên án quan điểm này có nghĩa là Ông cũng đồng thời lên án dòng. Nhƣ tôi đã nói, Đại hội Pe­ru­gia đối nghịch kịch liệt với cuộc đấu tranh của Ông nhằm chống lại hoàng đế. Hậu quả là sau đó, nhiều tu sĩ Frat­icel­li, chẳng liên hệ gì đến triều đình hay Đại hội Pe­ru­gia, đã bị thiêu chết… ….. Những suy nghĩ trên hiện lên trong óc tôi khi tôi nhìn đăm đăm nhân vật truyền thuyết Uberti­no. Thầy tôi giới thiệu tôi, và con ngƣời già nua này đƣa bàn tay nồng ấm đến độ hầu nhƣ nóng bỏng vuốt má tôi. Khi tay ông chạm vào da thịt tôi, tôi chợt hiểu ra rất nhiều điều đƣợc nghe về con ngƣời thần thánh đó, và nhiều điều khác đọc đƣợc trong quyển sách “Cây của sự sống bị đóng đinh” do ông viết. Tôi hiểu ngọn lửa huyền nhiệm đã nung nấu Cha từ thời thanh niên, thời ông ngồi học ở Paris, bỏ nghiên cứu Thần học và tƣởng tƣợng mình hoán cải thành cô điếm ăn năn Mag­dalen, hiểu dây liên hệ khăng khít giữa ông và Thánh An­gela, ngƣời đã khai tâm cho ông bƣớc vào cuộc đời huyền nhiệm phong phú và tôn thờ thập giá, và hiểu tại sao các Bề trên của ông, một ngày nọ hoảng hốt vì những lời giảng đạo nồng nhiệt của ông, đã tống ông lui về La Ver­na. Chỉ mới đây, qua các tin đồn tôi loáng thoáng nghe đƣợc, ngôi sao của ông tại triều đình đã lu mờ, ông phải rời Avi­gnon và Đức Giáo hoàng đã sai ngƣời truy đuổi con ngƣời không hề khuất phục này nhƣ một kẻ lạc đạo tha phƣơng cầu thực khắp thế giới. Thế rồi, ngƣời ta bảo đã mất tuyệt tông tích ông. Chiều hôm đó, qua cuộc nói chuyện giữa Thầy William và Cha Bề trên, tôi biết ông đang ẩn náu nơi tu viện này. Và giờ đây, ông đang đứng trƣớc mặt tôi. Ông cất tiếng: “William biết không, chúng sắp sửa giết Cha đấy. Cha phải thoát chạy lúc nửa đêm”. - Ai muốn giết Cha? John à? - Tất cả bọn chúng. Bọn cầm đầu Giáo hội La Mã. Chúng đã mƣu sát Cha hai lần. Chúng muốn Cha câm họng. Cha đã biết việc xảy ra cách đây năm năm. Các tu sĩ Beghards đã bị kết án trƣớc đó hai năm và Beren­gar Tal­loni, mặc dù là một trong các phán quan, đã chống án lên Đức Giáo hoàng. Đó là những thời kỳ khó khăn. John lúc ấy đã ban hành hai sắc lệnh chống dòng Thánh thần và thậm chí Cha Michael cũng chịu đầu hàng – À, bao giờ Cha Michael đến? - Cha Michael sẽ có mặt tại đây trong vòng hai ngày. - Cha Michael… lâu lắm rồi không gặp Cha Michael. Bây giờ Cha Michael đã đi nhiều nơi, Cha hiểu khi xƣa chúng ta muốn gì. Đại hội tại Pe­ru­gia đã khẳng định là chúng ta đúng. Nhƣng vào năm 1318 đó, Cha Michael đã tuân lệnh Đức Giáo hoàng và nộp cho lão năm tu sĩ dòng Thánh thần không tuân phục lão ở xứ Provence. Chúng thiêu họ, William ạ… Ôi! Thật khủng khiếp. – Cha dấu mặt vào lòng hai bàn tay. - Xin Cha hãy kể cho con nghe, Cha đã thoát khỏi lũ chó đó nhƣ thế nào? - À, đúng là lũ chó, William ạ. Một lũ chó dại. Cha thậm chí còn đụng độ với cả Bona­gra­tia đấy.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Nhƣng Cha Bona­gra­tia cùng cánh với Cha mà! - Bây giờ thì cùng cánh, sau khi nghe Cha hết lời trình bày. Rồi Cha Bona­gra­tia tin, và bèn phản đối sắc lệnh Đối với người sáng lập giáo hội.[3] Thế là Đức Giáo hoàng tống gi­am Cha ấy một năm. - Con nghe rằng bây giờ Cha ấy thân với một ngƣời bạn của con trong giới lãnh đạo Giáo hội, William xứ Oc­cam. - Cha biết về ngƣời ấy rất ít, và không thích hắn. Một kẻ duy lý trí, không nhiệt tình, không tim. - Nhƣng lý trí ấy thật tuyệt. - Có thể, nhƣng nó sẽ đẩy hắn xuống địa ngục. - Khi đó, con sẽ gặp lại ngƣời ấy ở dƣới đó, và cả hai sẽ tranh luận về log­ic. - Im nào, William… Cha Uberti­no nói, mỉm cƣời trìu mến, - Con còn giỏi hơn các triết gia của con đấy. Giá mà con muốn… - Muốn gì? - Khi chúng ta gặp nhau lần cuối ở Um­bria, nhớ không? Cha vừa khỏi bệnh nhờ sự cầu nguyện của một phụ nữ tuyệt vời… Clare xứ Mon­te­fal­co… Ông thầm thì, gƣơng mặt rạng rỡ… Clare… Khi bản chất phụ nữ, vốn dĩ rất hƣ hỏng, đƣợc phép đạo hóa thiêng liêng, khi đó nó có thể là nguồn ơn huệ cao quí nhất. William, con biết sự trinh nguyên đã truyền cảm cho đời Cha xiết bao! – Ông chụp lấy cánh tay thầy tôi, xoắn vặn. – Con biết Cha đã áp dụng một sự hành xác ăn năn… dữ dội, phải, đúng từ đó, sự hành xác dữ dội xiết bao để giết chết trong thân thể Cha sự rung động của xác thịt, để dọn mình Cha hoàn toàn tinh khiết với tình yêu của Chúa Kitô trên thập tự giá… Thế mà, ba ngƣời phụ nữ trong đời Cha đã trở nên ba thiên thần đƣa tin cho Cha: An­gela, Mar­garet và cuối cùng là Clare. Đó chính là phần thƣởng của Đức Chúa Trời, do đó Cha, đúng, Cha phải tìm hiểu phép lạ của bà và phong thánh cho bà trƣớc giáo dân. William, con cũng có mặt lúc ấy, đáng lẽ con có thể giúp Cha thực hiện nỗ lực thiêng liêng đó, và con sẽ không… - Những nỗ lực thiêng liêng mà Cha mời con cùng dự đã khiến Ben­tiven­ga, Ja­co­mo và Gio­van­nuc­cio lên cọc thiêu, - thầy William nhẹ nhàng nói. - Chúng đã lấy những điều suy đồi của chúng để bôi nhọ ký ức về bà. Nhƣng con là phán quan cơ mà! - Đó chính là lý do khiến con xin thôi giữ trách nhiệm đó. Con không thích công việc đó. Thành thực mà nói, con cũng không thích cách Cha ép Ben­tiven­ga thú tội. Cha giả vờ muốn gia nhập giáo phái của anh ta, nếu có gọi đó là giáo phái đi nữa, khai thác lấy đƣợc bí mật của anh ta, rồi bèn ra lệnh bắt anh ta. - Nhƣng đó là cách chống lại các kẻ thù của Chúa. Chúng là bọn tà đạo, bọn tông đồ giả trá, tụi nó nồng nặc diêm sinh uế khí của Fra Dol­ci­no! - Họ là bạn của Clare.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Không, William, con không đƣợc phép để cho dù chỉ là cái bóng của chúng dây vào ký ức về Clare. - Nhƣng nó có liên hệ với bà. - Chúng là bọn Anh em nghèo khó, chúng tự nhận là tu sĩ dòng Thánh thần, nhƣng chính chúng là tu sĩ của cộng đồng! Con biết rõ rằng tại tòa, Ben­tiven­ga đã tuyên bố mình là tông đồ, rồi sau đó hắn cùng Gio­van­nuc­cio đã quyến rũ các nữ tu, bảo họ rằng địa ngục không tồn tại, rằng có thể thỏa mãn nhục dục mà không tổn hại đến Chúa Trời, rằng thân thể Chúa Trời – Xin Thƣợng đế tha thứ - có thể đƣợc hình thành sau khi một ngƣời đàn ông ăn nằm với một nữ tu, rằng cô điếm Mag­dalen thích nhìn hình Chúa hơn nhìn Thánh nữ đồng trinh Agnes, rằng cái mà ngƣời thế tục gọi là Quỷ sứ chính là Thƣợng đế, vì Quỷ sứ là tri thức và theo định nghĩa thì Thƣợng đế là tri thức! Sau khi nghe đƣợc cuộc nói chuyện này, chính Clare thánh thiện đã mơ thấy một ảo ảnh, trong đó chính Chúa bảo bà rằng chúng là những tín đồ độc ác của Tinh thần Tự do! - Họ là những Anh em Nghèo khó óc cháy bỏng vì những ảo ảnh y hệt nhƣ Clare đã gặp, và giữa hƣ ảnh xuất thần và cơn cuồng điên tội lỗi thƣờng chỉ cách nhau một bƣớc rất ngắn. Uberti­no xoắn đôi tay áo vào nhau và mắt lại nhòa đi – Đừng nói thế, William. Làm sao con có thể lẫn lộn giây phút yêu thƣơng xuất thần đốt cháy tâm can và ngào ngạt hƣơng nhang với sự hỗn loạn của xác thịt nồng nặc diêm sinh? Ben­tiven­ga xúi giục ngƣời ta sờ soạng chân tay trần truồng của kẻ khác, hắn tuyên bố đó là cách duy nhất dẫn đến sự tự do thoát khỏi sự ràng buộc của xác thịt, “đàn ông và đàn bà, họ nằm trần truồng với nhau…” - Nhƣng không có một cuộc gi­ao hợp nào. - Láo! Chúng tìm kiếm lạc thú, và chúng đã tìm thấy. Nếu lòng rạo rực nhục dục và nếu để thỏa mãn nó mà đàn ông, đàn bà ăn nằm với nhau, kẻ này sờ soạng, hôn hít kẻ kia khắp cùng cơ thể, bụng trần ấp lên nhau thì chúng chẳng xem đó là tội lỗi! Thú thực, cách Cha Uberti­no bêu xấu tội lỗi của kẻ khác chẳng gợi cho tôi một ý nghĩ đạo đức nào. Thầy tôi hẳn đã nhận thấy tâm tƣ tôi đang bị xáo động nên bèn cắt ngang lời thánh nhân này. - Thƣa Cha, Cha yêu Chúa và căm ghét tội lỗi thẩy đều hết sức nồng nhiệt. Ý con muốn nói khi nãy là giữa sự cuồng nhiệt của thiên thần tối cao và sự cuồng nhiệt của quỷ Lu­cifer cũng chẳng khác nhau bao xa, vì cả hai đều luôn phát sinh từ cực điểm kích động của ý chí. - Ồ, có sự khác biệt chứ, và Cha biết mà – Cha Uberti­no nói, giọng hƣng phấn – Con muốn nói giữa Thiện và Ác chỉ cách nhau một bƣớc rất ngắn, vì đó luôn luôn là nhiệm vụ chỉ đạo lý trí. Quả đúng nhƣ vậy. Nhƣng sự khác biệt chính là mục tiêu, và mục tiêu thì rất dễ phân định. Chúa phía này, Quỷ phía kia. - Con e rằng con không còn biết phân biệt thế nào nữa, Cha Uberti­no ạ. Chẳng phải bà An­gela của Cha đã kể Cha nghe chuyện ngày nọ bà ta xuất hồn thấy mình ở trong mộ của Chúa sao? Chẳng phải bà đã kể, thoạt tiên bà hôn ngực Ngài ra sao? Thấy Ngài nhắm mắt lại, rồi bà hôn môi Ngài, từ môi

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Ngài tỏa ra một hƣơng vị ngọt ngào khôn tả, đoạn một lát sau, bà áp má vào má Ngài và Chúa đƣa tay vuốt má bà, ghì sát bà vào ngƣời và nhƣ bà nói – hạnh phúc của bà trở nên linh thiêng?... - Điều này thì có ăn nhập gì đến đòi hỏi của xác thịt? - Cha Uberti­no hỏi – Đây là một trải nghiệm huyền nhiệm, và thân thể ấy là của Thƣợng đế của chúng ta. - Có lẽ con đã quen với cách nghĩ ở Ox­ford, ở đó thậm chí một trải nghiệm huyền nhiệm cũng là một loại… - Tất cả là trong đầu, - Cha Uberti­no mỉm cƣời. - Hay trong đôi mắt. Thƣợng đế đƣợc cảm nhận nhƣ ánh sáng trong vạt nắng, bóng gƣơng, sắc màu khuếch tán trên những sự vật ngăn nắp, trong ánh ban mai trên lá ƣớt… Tình yêu này lại không gần gũi với tình yêu của Thánh Fran­cis sao, khi ngƣời ca ngợi Thƣợng đế trong các sinh vật, cỏ hoa, trời nƣớc của ngƣời? Con không tin một tình yêu nhƣ vậy có thể tạo ra một cạm bẫy nào. Trong khi đó, con nghi ngờ loại tình yêu biến những cơn rung động do va chạm xác thịt thành cuộc hội thoại với Đấng Toàn Năng… - William, chớ báng bổ! Hai thứ không phải là một đâu. Cơn xuất thần cao cả của trái tim yêu Đấng Kitô trên Thập giá khác cơn xuất thần đồi bại, xấu xa của những tông đồ giả trá của Mon­te­fal­co một trời một vực… - Họ không phải là những Tông đồ giả trá, họ là Tu sĩ của Tinh thần tự do, chính Cha đã nói nhƣ vậy mà. - Có khác gì đâu? Con chƣa biết hết về phiên tòa mà bản thân Cha chẳng bao giờ dám tƣờng thuật một số lời thú tội nghe đƣợc, vì sợ rằng Cha sẽ, dù chỉ trong giây phút thôi, để cho bóng Quỷ dữ dây vào không khí thiêng liêng mà Clare đã tạo ra ở đó. Nhƣng William ạ, Cha đã nắm chắc một số điều, một số việc. Ban đêm, chúng tụ tập bên dƣới hầm, bắt theo một hài nhi mới sinh, chúng ném chuyển hài nhi đó từ đứa này sang đứa kia cho đến khi đứa trẻ chết vì những cú tung hứng bầm dập … hay vì nguyên do khác… kẻ nào đón bắt đƣợc hài nhi khi nó trút hơi thở cuối cùng sẽ trở thành tên giáo chủ. Rồi thi thể đứa trẻ sẽ bị xé thành từng mảnh vụn, đem trộn với bột mì để làm những chiếc bánh cho bữa tiệc báng bổ. - Cha Uberti­no – thầy William nói rắn rỏi – cách đây nhiều thế kỉ, các giám mục Ar­me­nie đã nói đến những việc nhƣ thế này, những việc liên quan đến giáo phái của bọn Pauli và bọn Bo­gomil. - Thế thì đã sao? Quỷ rất ƣơng ngạnh, hắn vẫn giƣơng cạm bẫy và quyến rũ theo một kiểu cũ, cứ một nghìn năm lại lặp lại các nghi lễ xƣa, hắn muôn đời vẫn chẳng thay đổi, và chính nhờ đó ta nhận ra hắn là kẻ thù! Cha thề với con rằng vào đêm Phục sinh, chúng đã châm nến và dắt các trinh nữ xuống hầm. Rồi chúng thổi phụt nến đi và nhảy đè lên các cô gái, thậm chí dù các cô có liên hệ huyết thống với chúng đi nữa… Và nếu có một đứa trẻ đƣợc sinh ra từ cuộc gi­ao hợp đó, một buổi lễ quỷ quái khác sẽ đƣợc tổ chức quanh một bình rƣợu vang nhỏ mà chúng gọi là vại. Chúng nhậu nhẹt say sƣa

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net và cắt đứa trẻ thành từng mảnh, dốc máu nó nhỏ vào cốc, rồi ném đứa trẻ còn sống vào lửa và hòa tro cốt đứa trẻ với máu của nó đem uống! - Nhƣng Michael Psel­lus đã viết về việc này trong quyển sách về hoạt động của Quỷ, cách đây cả trăm năm rồi! Ai kể Cha nghe những việc nhƣ thế? - Bọn chúng. Chính Ben­tiven­ga và đồng bọn kể, khi bị khảo hình. - Chỉ có một thứ khơi dậy thú tính còn hơn cả khoái lạc, đó chính là sự đau đớn. Khi bị tra tấn, ta có cảm giác nhƣ thể đang chịu tác dụng của các loại dƣợc thảo gây ảo giác. Tất cả những điều ta đƣợc nghe kể lại, cả những thứ ra đã đọc đều hiện về trong tâm trí ta, nhƣ thể ngƣời ta đang chuyển mình đi, không phải lên thiên đƣờng, mà là xuống địa ngục. Khi bị tra tấn, ta không chỉ nói những điều mà phán quan muốn ta nhận mà cả những điều ta nghĩ sẽ khiến lão vui lòng, vì giữa ta và lão đã xác lập một sợi dây liên hệ quỷ quái.. Con có biết những điều này, Cha Uberti­no ạ; con cũng đã từng theo phe tin rằng họ có thể tìm ra sự thật nhờ những thanh sắt nung đỏ. Thôi đƣợc, hãy nghe con nói, sự thật trong trắng hừng phát từ một ngọn lửa khác. Khi bị tra tấn, có lẽ Ben­tiven­ga đã nói những điều láo toét ngu xuẩn nhất, vì khi đó không phải là bản thân hắn đang nói, mà chính lòng ham muốn, quỷ dữ trong tâm hồn hắn, đang nói. - Lòng ham muốn? - Phải, có sự ham muốn cơn đau, khi ta có sự ham muốn đƣợc ngƣỡng mộ, và thậm chí sự ham muốn điều hèn mọn. Nếu các thiên thần nổi loạn dễ dàng bỏ đạo và đời thanh bần để chống đạo và sống đời kiêu ngạo thì chúng ta có thể trông đợi gì ở ngƣời trần mắt thịt? Đó, bây giờ Cha đã hiểu: chính suy nghĩ này ám ảnh con suốt thời gi­an làm phán quan. Và đây chính là nguyên nhân khiến con rời nhiệm vụ. Con không đủ can đảm điều tra sự yếu đuối của kẻ ác, vì con khám phá rằng nó cũng giống hệt sự yếu đuối của Thiên thần. Uberti­no lắng nghe lời cuối của thầy William nhƣ thể chẳng hiểu gì hết. Căn cứ vào nét mặt lộ vẻ tội nghiệp đầy trìu mến của Cha, tôi biết ông xem thầy William nhƣ nạn nhân của những cảm tính tội lỗi mà ông muốn tha thứ vì ông yêu thầy tôi vô cùng. Cha ngắt lời thầy, đoạn cay đắng nói: - Không sao cả. Nếu con cảm thấy thế, con từ chức là đúng. Cần phải chống lại cám dỗ. Tuy nhiên, lúc đó Cha vẫn thiếu sự ủng hộ của con; nếu có, hẳn Cha đã có thể đánh tan tác bọn chúng. Ngƣợc lại, con biết việc xảy ra chứ, bản thân Cha bị buộc tội đã nƣơng tay với chúng, và họ nghi ngờ Cha là kẻ lạc đạo. Con cũng yếu đuổi trong trận chiến với lũ ác. Tội ác, William hỡi! Chẳng lẽ tội ác – cái bóng tối, cái vực thẳm ngăn chúng ta không đến đƣợc nguồn thánh – sẽ cứ mãi mãi tiếp diễn sao? – Cha tiến sát vào thầy William hơn nữa, nhƣ thể e sợ ai đó sẽ nghe trộm. - Cả ở đây nữa, thậm chí lẫn trong những bức tƣờng nhà nguyện thiêng liêng này nữa, con biết không? - Con biết. Cha Bề trên đã nói chuyện với con; thú thực, Cha nhờ con giúp Cha soi sáng vụ này.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Thế thì con hãy quan sát, điều tra, lấy mắt linh miêu xem xét cả hai hƣớng: tính dâm dục và lòng kiêu ngạo… - Tính dâm dục à? - Phải, tính dâm dục. Có một vẻ gì đó… đàn bà, và do đó rất ma quỷ, trong chàng trai vừa mới chết. Gã có đôi mắt của một cô gái muốn gi­ao cấu với thần ác mộng. Nhƣng Cha cũng nói đến “lòng kiêu ngạo”, lòng kiêu ngạo của kẻ trí thức, trong tu viện này nó đƣợc thánh hóa với lòng kiêu hãnh về chữ nghĩa, với ảo tƣởng về trí tuệ. - Nếu Cha biết điều gì đí, xin hãy giúp con. - Cha không biết gì hết. Nhƣng tim Cha linh cảm một vài điều. Hãy để trái tim con nói. Hãy dò xét khuôn mặt và chớ tin vào miệng lƣỡi ngƣời…Nhƣng thôi, tại sao Cha cứ phải nói những chuyện đau buồn làm anh bạn trẻ này hoảng sợ chứ? – Đôi mắt xanh nhạt của ông nhìn tôi, những ngón tay trắng, dài, mơn trớn má tôi và suýt nữa tôi giật lùi lại theo bản năng của mình. Tôi cố kiềm chế và quả thực nếu không làm thế hẳn Cha đã giận, Cha nào có tà ý gì. Cha quay sang thầy William – Hãy kể về con đi. Từ dạo đó, con đã làm gì? Đã… - Mƣời tám năm rồi, con trở về quê hƣơng. Tiếp tục học ở Ox­ford. Nghiên cứu thiên nhiên. - Thiên nhiên tốt lành vì cô là con gái Thƣợng đế. - Và Thƣợng đế hẳn phải tốt lành, vì Ngƣời đã sinh ra Thiên nhiên, - thầy William mỉm cƣời nói – Con nghiên cứu, gặp gỡ vài ngƣời bạn rất khôn ngoan. Rồi con quen Mar­sil­ius, các tƣ tƣởng của ông về đế chế, con ngƣời, về một qui luật mới cho các vƣơng quốc trên thế gi­an hấp dẫn con, và cuối cùng, con gia nhập nhóm Tu sĩ đang cố vấn cho Hoàng đế. Nhƣng Cha đã biết những việc này: Con có viết cho Cha mà. Tại Bob­bio, con rất mừng khi họ bảo Cha có mặt nơi đây. Chúng con cứ nghĩ Cha đã lạc mất rồi. Nhƣng bây giờ có Cha bên chúng con, Cha có thể sẽ giúp đỡ con nhiều trong vài ngày tới, khi Cha Michael đến. Đó sẽ là một cuộc chạm trán khắc nghiệt với Beren­gar Tal­loni. Con tin chắc chúng ta sẽ có vài cuộc vui. Uberti­no nhìn thầy, cƣời gƣợng – Cha chẳng biết khi nào thì dân Anh các con nói chuyện nghiêm túc cả. Chẳng có gì vui thú trong một vấn đề nghiêm trọng nhƣ thế này. Vận mạng dòng tu của con, mà thực tâm, cũng là dòng tu của Cha nữa, đang bị đe dọa. Nhƣng Cha sẽ khẩn cầu Michael đừng đi đến Avi­gnon. John cần ông ta, lùng kiếm, mời mọc ông ta quá sức khẩn khoản. Chớ tin lão già ngƣời Pháp ấy. Ôi, hỡi Thƣợng đế. Giáo hội của Ngƣời đã rơi vào tay kẻ nào đây! – Ông quay sang hƣớng bàn thờ. – Ngày xuất hiện của bọn Phản giáo cuối cùng đã gần kề, và Cha sợ quá, William ôi! – Ông nhìn quanh, mắt nhìn trừng trừng vào những hốc tối, nhƣ thể bọn Phản giáo sẽ hiện ra bất kỳ lúc nào và thực bụng tôi cũng mong sẽ thấy đƣợc một tên – Bọn đồng đảng của chúng đã đƣợc phái đến đây nhƣ Chúa phái tông đồ xuống thế! Chúng đang dẫm lên thành phố Thánh, dùng trò xảo quyệt, đạo đức giả và bạo lực để quyến dụ ngƣời. Chính lúc đó, Chúa sẽ phái tôi tớ của ngƣời là Eli­jah và

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Enoch, những ngƣời đã đƣợc Chúa cho sống trên thiên đàng hạ giới, để một ngày kia sẽ tiêu diệt bọn Phản giáo. Họ sẽ đến, mặc bao tời, ban lời tiên tri, bằng lời nói và tấm gƣơng của mình, giảng về sự sám hối… - Họ đã đến rồi đó, Cha Uberti­no – thầy William nói, tay chỉ về chiếc áo dòng Fran­cis­co. - Nhƣng họ chƣa chiến thắng; giờ là lúc bọn Phản giáo tức giận điên cuồng ra lệnh đem giết Enoch và Eli­jah, bêu xác họ cho mọi ngƣời thấy, để mọi ngƣời sợ không dám làm theo nữa. Cũng nhƣ chúng sẽ mƣu giết Cha vậy… Lúc đó, tôi kinh hoảng nghĩ Uberti­no đang lên cơn cuồng thánh và tôi ái ngại cho sự suy xét của ông. Giờ đây, đã qua nhiều năm, và biết đƣợc rằng hai năm sau đó ông đã bị giết một cách bí ẩn tại một thành phố Đức, và hung thủ đã bặt tăm; tôi càng kinh hãi hơn nữa, vì rõ ràng trong đêm ấy Uberti­no đã phán những lời tiên tri. Uberti­no đƣa tay lên trán, dƣờng nhƣ để xóa đi một giấc mơ u ám. Ông thở hổn hển, mệt mỏi – Chúng ta vẫn đang đợi đức Giáo hoàng Thánh thiện… Trong những lúc này, Fran­cis và Do­minic đã xuất hiện – Ông ngƣớc mắt lên trời và nói nhƣ thể cầu nguyện, nhƣng tôi biết chắc ông đang trích đọc một trang trong quyển sách vĩ đại của ông về “Cây của sự sống” – Ngƣời thứ nhất trong số họ đƣợc gột rửa bằng sự thử thách thánh thần, và dƣờng nhƣ cháy sáng bằng sức nóng trên trời. Ngƣời thứ hai, nhờ có những lời giảng rực rỡ hơn những tối tăm của thế gi­an. Vâng, đó là những điều hứa hẹn: Đức Giáo hoàng Thánh thiện phải đến thôi. - Và sẽ nhƣ thế, thƣa Cha Uberti­no – thầy William nói – Trong lúc này, con đến đây để ngăn ngừa sự truất phế vị hoàng đế của trần gi­an. Đức Giáo hoàng Thánh thiện của Cha đã đƣợc Fra Dol­ci­no giảng… - Không đƣợc nhắc đến tên của con rắn ấy nữa, - Uberti­no hét lên và lần đầu tiên tôi thấy nỗi buồn của ông biến thành cơn thịnh nộ - Hắn đã làm ô uế lời giảng của Joachim, biến chúng thành vũ khí giết ngƣời tanh tƣởi! Nếu có một sứ giả của bọn Phản giáo, ấy chính là hắn! Còn William, con nói nhƣ vậy vì con không thực tin vào sự xuất hiện của bọn Phản giáo, và các thầy của con ở Ox­ford đã dạy con tôn thờ lý trí và làm khô kiệt khả năng tiên tri của quả tim con rồi! - Cha lầm rồi, - thầy William nghiêm trang đáp lại – Cha biết rằng trong số các thầy học của con, con kính trọng Roger Ba­con hơn cả… - Ngƣời mà nhiệt thành nói về máy bay, - Uberti­no chua chát lẩm bẩm. - Đó là ngƣời nói rất rõ và điềm tĩnh về bọn Phản giáo. Ngƣời ý thức đƣợc tầm quan trọng của tội lỗi thế gi­an, và nền học vấn suy đồi. Tuy nhiên, ngƣời dạy rằng chỉ có một cách duy nhất ngăn kẻ Phản giáo đến là nghiên cứu sự bí mật của tự nhiên, dùng kiến thức để làm nhân loại tốt đẹp hơn. Chúng ta có thể chuẩn bị chiến đấu chống bọn Phản giáo bằng cách nghiên cứu khả năng chữa bệnh bằng dƣợc thảo, tiềm năng của đá và thậm chí chế tạo những máy bay mà Cha cƣời chế nhạo.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Bọn Phản giáo của thầy Ba­con của con là một cái cớ để gieo mầm kiêu ngạo của giới trí thức. - Một cái cớ thần thánh. - Chẳng có cái cớ nào gọi là thần thánh cả, William ạ; con biết Cha rất thƣơng con, và Cha vô cùng tin tƣởng con. Hãy hủy diệt trí tuệ của con đi, hãy học cách khóc vì những vết thƣơng của Chúa và hãy ném sách của con đi. - Con sẽ tận tậm chỉ đọc sách của Cha mà thôi, - thầy William cƣời nói. Uberti­no cũng mỉm cƣời, ngón tay ông lắc lƣ đe dọa. – Này ngƣời Anh ngu ngốc. Chớ có cƣời nhạo bằng hữu của con quá thế. Những ngƣời con không yêu thì cũng nên yêu, hay nếu có thể, hãy sợ họ. Và khi ở tu viện này hãy cảnh giác. Cha không thích nơi đây. - Thú thực con muốn hiểu rõ hơn – thầy William nói, rồi đứng dậy chia tay – Thôi đi, Ad­so. - Cha bảo con nơi này không tốt, và con bảo con muốn biết nó hơn nữa. Chà chà! – Uberti­no bắt đầu nói. - Này, - thầy William nói, khi đã đi quá nửa gi­an giữa của giáo đƣờng – Ai là vị tu sĩ trông nhƣ con thú mà nói ngôn ngữ nhƣ tháp Ba­bel vậy? - Sal­va­tore ƣ? – Uberti­no khi ấy đã quỳ xuống, bèn quay lại – Cha nghĩ rằng ngƣời ấy là quà tặng của Cha gởi đến tu viện này…cùng với viên quản hầm. Khi Cha xếp chiếc áp tu dòng Fran­cis­co riêng ra, Cha trở lại tu viện cũ của Cha ở Casale một thời gi­an, và ở đó Cha gặp các tu sĩ khác đang trong cảnh khó khăn vì cộng đồng khép tội họ là các tu sĩ thuộc giáo phái Thánh thần của giáo xứ Cha, nhƣ cách họ gọi. Cha cố gắng giúp đỡ họ, xin phép cho họ đƣợc theo gƣơng Cha và Cha gặp hai tu sĩ Sal­va­tore và Remi­gio. Tại đây, khi Cha đến năm ngoái, Sal­va­tore quả thật trông giống thú, nhƣng lại sốt sắng lắm. Thầy William ngần ngừ một thoáng – Con nghe Huynh ấy nói “Hãy ăn năn sám hối”. Uberti­no im lặng. Ông khua tay, dƣờng nhƣ để xua đi một ý nghĩ vƣớng víu, - Không, Cha không tin vậy. Con hiểu những anh em bình dân là những ngƣời nhƣ thế nào. Họ là những dân quê, có lẽ nghe một lão giảng đạo rao truyền điều gì đó mà không ý thức mình đang nói gì. Đối với Sal­va­tore, Cha phải trách mắng những điều khác nữa: đó là một con thú tham lam và ham hố. Nhƣng không có gì, không có gì chống lại chính thống giáo cả. Không, tu viện này mắc một căn bệnh khác: hãy truy tìm nó trong những ngƣời biết quá nhiều, chớ đừng tìm ở những kẻ thất học. Đừng xây tòa lâu đài nghi ngờ trên một lời nói. - Con sẽ không bao giờ làm thế - thầy William đáp – Con xin từ nhiệm chức phán quan chính vì muốn tránh khỏi làm nhƣ thế, nhƣng con cũng thích lắng nghe những lời nói, rồi suy nghĩ về chúng. - Con suy nghĩ quá nhiều đấy con ạ - Uberti­no nói và quay sang tôi – Chớ theo gƣơng xấu của thầy con nhé. Điều duy nhất cần suy nghĩ và điều ta nhận chân đƣợc ở cuối đời mình - ấy là cái chết. Chết là sự yên nghỉ cho ngƣời đi đƣờng, sự chấm dứt mọi hoạt động. Giờ hãy để Cha cầu nguyện nhé.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Chú thích: [1] Theo Thánh kinh, Ba­bel là thành phố ở Shi­nar, nơi đó con cháu Noah cố dựng lên một ngọn tháp cao đụng trời. Chúa bèn phạt những kẻ xây dựng táo bạo này bằng cách làm cho họ đột nhiên nói nhiều ngôn ngữ khác nhau, và do đó họ không hiểu nhau được nữa. [2] Fir­ma Cautela [3] Ad con­di­torem canon­um Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng GẦN GIỜ KINH XẾ TRƯA & SAU KINH XẾ TRƯA Cuộc mạn đàm uyên bác giữa William và dược thảo sư Sev­er­inus Chúng tôi xuống đến gi­an giữa Giáo đƣờng và theo lối cổng vào ban nãy đi ra ngoài. Đầu tôi vẫn còn vang vọng tất cả những câu nói của Uberti­no. - Ngƣời ấy… thật kỳ quặc, - tôi rụt rè nói với thầy William. - Ông ấy là, hay đã từng là, một ngƣời vĩ đại trên nhiều phƣơng diện. Nhƣng chỉ vì nguyên do đó mà ông trở nên kỳ quặc. Chỉ có kẻ bần tiện mới bình thƣờng. Uberti­no có thể trở thành một trong những tên lạc đạo mà ông đã đƣa lên giàn hoả, hay một Giáo chủ trong Giáo hội La Mã. Ông đến rất gần cả hai thái cực suy đồi đó. Khi ta nói chuyện với Uberti­no, ta có ấn tƣợng rằng địa ngục là thiên đƣờng nhìn từ một phía khác. Tôi không nắm kịp ý thầy, bèn hỏi - Từ phía nào ạ? - À, đúng thế, - thầy William nhận thức sự kiện – Đây là việc nhận biết xem có nhiều phía hay không, hoặc phải chăng chỉ có một khối toàn vẹn. Nhƣng chớ để ý ta, và đừng nhìn cánh cửa nữa - Thầy nói và gõ nhẹ lên gáy tôi, khi tôi quay lại nhìn những hình tƣợng tạc mà tôi đã trông thấy lúc mới vào – Hôm nay chúng đã làm con đủ khiếp hãi rồi.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Khi tôi ngoái nhìn cổng vào, tôi trông thấy trƣớc mặt một tu sĩ khác. Có lẽ trạc tuổi thầy William. Ông cƣời và niềm nở chào thầy trò tôi. Ông tự giới thiệu là Sev­er­inus, dƣợc thảo sƣ, phụ trách nhà tắm, bệnh xá, vƣờn tƣợc, và sẽ nhận mệnh lệnh của chúng tôi, nếu chúng tôi muốn tìm hiểu đƣờng đi trong tu viện. Thầy William cảm ơn và bảo rằng khi mới đến tu viện, thầy đã chú ý đến khu vƣờn xinh đẹp không chỉ trồng các loại rau ăn đƣợc, mà còn có các loại thảo dƣợc nữa. - Hạ sang, Xuân về, với đủ các chủng loại cây, mỗi loài rộ đua sắc, khu vƣờn ca vang lời xƣng tụng Thƣợng đế - Sev­er­inus nói, hơi nuối tiếc – nhƣng ngay trong tiết Đông này, đôi mắt của dƣợc thảo sƣ vẫn nhìn xuyên qua các cành cây khô, nhận ra các loại cây sắp mọc, và có thể bảo Huynh rằng khu vƣờn này phong phú hơn bất kỳ vƣờn dƣợc thảo nào, nhiều màu sắc hơn, đẹp nhƣ các minh hoạ trên các cột đá. Ngoài ra, những loài dƣợc thảo quý cũng mọc trong mùa Đông, và tôi giữ các thứ thuốc hái đƣợc khác để sẵn trong các nồi ở phòng thí nghiệm. Cứ nhƣ thế, tôi dùng rễ cây me chua đất để chữa bệnh viêm xuất huyết, nƣớc sắc rễ cây althea làm băng dán các bệnh ngoài da, đá mài chữa chàm, chặt và nghiền thân rễ cây rắn thành thuốc trị tiêu chảy và một số bệnh phụ khoa. Tiêu cũng là một loại thuốc tiêu hoá khác… - Làm thế nào Huynh có nhiều dƣợc thảo phong phú thích hợp với các loại khí hậu khác nhau? - Một mặt, nhờ Thƣợng đế xếp bình nguyên của chúng tôi vào giữa vùng đồng cỏ phía Nam trông ra biển đón gió ấm, phía Bắc trông lên núi cao, hƣớng về rừng. Mặt khác, nhờ nghệ thuật, tôi đã học lõm bõm đƣợc theo ý các thầy tôi. Một số cây thậm chí vẫn mọc trái mùa đƣợc. Nếu Huynh để ý chăm sóc đến địa hình quanh chúng, tƣới nƣớc vun phân và theo dõi sự tăng trƣởng. - Nhƣng Huynh cũng trồng các loại cây chỉ để ăn cho bổ phải không? - tôi hỏi. - Chà, chú ngựa non của tôi, không có loại cây nào ăn bổ mà không giúp chữa bệnh tốt cả, với điều kiện phải biết dùng đúng liều lƣợng. Chỉ khi dùng quá liều mới gây bệnh. Hãy xét loại bí. Bản chất nó mát, nhiều nƣớc và giải nhiệt, nhƣng nếu chú ăn bí thối thì sẽ bị tiêu chảy và phải cột ruột bằng một miếng keo làm bằng nƣớc muối và mù tạc. Thế còn hành tây? Nóng và nhiều nƣớc, nếu dùng lƣợng nhỏ, chúng sẽ giúp cƣờng dƣơng, nhƣng dùng liều cao sẽ khiến nặng đầu, phải chữa bằng sữa và giấm – Ông ranh mãnh nói thêm. – Đó là lý do tại sao một tu sĩ trẻ phải ăn in ít hành thôi. Thay vào đó nên ăn tỏi. Tỏi nóng và khô, chống ngộ độc. Nhƣng đừng lạm dụng ăn nhiều quá, vì nó khiến óc mất tính khôi hài. Ngƣợc lại, đậu ăn lợi tiểu và sinh mỡ, là hai điều rất tốt: nhƣng chúng gây ác mộng. Tuy nhiên, vẫn ít hại hơn các loại cây khác. Cũng có vài loại thực sự khơi dậy những ảo giác tội lỗi. - Loại nào? – tôi vồn vã hỏi. - Ái dà, chú tu sinh của chúng ta muốn biết nhiều quá. Có những điều chỉ duy nhất dƣợc thảo sƣ đƣợc biết mà thôi; nếu không bất kỳ kẻ vô tâm nào cũng có thể đi đây đó để tạo ra ảo giác, nói cách

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net khác, họ có thể khoác lác về những cây thuốc. - Nhƣng Huynh chỉ cần một nhúm tầm ma - Thầy William nói – hay cây Olieribus là khỏi thấy ảo giác. Hy vọng Huynh có một ít cây thuốc quý này. Sev­er­inus liếc trộm thầy William – Huynh cũng quan tâm đến ngành dƣợc thảo à? - Qua loa thôi, - thầy William khiêm tốn trả lời - Từ khi tôi tình cờ đọc quyển “Thao trường rèn luyện sức khoẻ” [1] của Ububchasym de Bal­dach… Tôi không biết ở đây có bản đó không? - Một trong những tác phẩm đẹp nhất. Có rất nhiều minh hoạ chi tiết. - Lạy Chúa. Và còn quyển “Sức mạnh của cỏ cây” [2] của Platear­ius? - Quyển đó cũng có nữa. Và quyển “Về cây” [3] và quyển “Về rau cỏ” [4] của Aris­to­tle đã đƣợc dịch bởi Al­fred de Sareshel. - Tôi cũng đƣợc biết Aris­to­tle không thực sự viết công trình đó, - thầy William nhận xét - Ngƣời ta còn khám phá rằng ông không phải là tác giả quyển “Nguyên nhân” [5] nữa. - Dầu sao chăng nữa, đó quả là quyển sách vĩ đại, - Sev­er­inus nhận định, và thầy tôi nhất trí ngay không hỏi thêm xem dƣợc thảo sƣ đang nói đến quyển “Về rau cỏ” hay quyển “Nguyên nhân”. Cả hai quyển sách đó tôi đều không biết, nhƣng theo cuộc đối thoại trên, tôi đoán rằng chúng hẳn độc đáo lắm. - Tôi rất vui mừng, - Sev­er­inus kết luận - đƣợc nói chuyện trực tiếp với Huynh về dƣợc thảo. - Tôi lại còn vui hơn Huynh nữa, nhƣng phải chăng chúng ta đang vi phạm luật giữ bí mật do dòng tu của Huynh đặt ra? - Luật đó đã đƣợc áp dụng nhiều thế kỷ nay, theo yêu cầu của các cộng đồng khác nhau. Luật qui định đƣợc phép nghe giảng nhƣng không đƣợc nghiên cứu. Tuy nhiên, Huynh biết dòng tu của chúng tôi đã tăng cƣờng nghiên cứu việc đạo và đời nhƣ thế nào. Luật này cũng qui định thiết lập một tịnh xá tập thể, nhƣng thỉnh thoảng các tu sĩ, cũng nhƣ chúng tôi, đƣợc quyền tĩnh tâm ban đêm, do đó phải dành cho từng ngƣời một phòng riêng. Luật rất khắt khe về việc giữ bí mật, vì trong số chúng tôi ở đây, không chỉ những tu sĩ làm việc chân tay, mà cả những ngƣời trí thức, cũng không đƣợc phép trò chuyện với các anh em khác. Nhƣng chức danh đầu tiên và tối cao của tu viện chính là cộng đồng của các học giả. Và việc trau dồi các kho tàng trí thức tích luỹ đƣợc thƣờng rất hữu ích cho các tu sĩ. Tất cả các cuộc trò chuyện về học vấn đều đƣợc xem là hợp lệ và có lợi, với điều kiện không đƣợc nói chuyện trong phòng ăn hay trong các giờ thánh lễ. - Huynh có thƣờng nói chuyện với Adel­mo không? - thầy William đột nhiên hỏi. Sev­er­inus không lộ vẻ ngạc nhiên – Tôi biết Cha Bề trên đã nói chuyện với Huynh. Không, tôi hiếm khi nói chuyện với Huynh đó. Huynh ấy chăm chú vào việc minh hoạ. Thế nhƣng tôi cũng có dịp nghe Huynh ấy nói chuyện với các tu sĩ khác, chẳng hạn nhƣ Venan­tius hay Jorge về chuyên môn của mình. Ngoài ra, ban ngày tôi không làm việc ở phòng thƣ tịch mà ở phòng thí nghiệm của tôi –

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Ông hất hàm về phía bệnh xá. - Tôi hiểu rồi, nhƣ thế Huynh không biết rõ Adel­mo có bị ảo giác hay không? - Ảo giác à? - Giống nhƣ các loại ảo giác do dƣợc thảo mà Huynh nói gây ra ấy mà. Sev­er­inus sƣợng cứng ngƣời lại – Tôi đã nói với Huynh rằng tôi cất giữ tất cả các cây độc hại hết sức cẩn thận mà. - Tôi không định ám chỉ điều đó, - thầy William vội vã biện bạch. - Tôi đang nói đến các ảo giác một cách tổng quát. - Tôi không hiểu Huynh – Sev­er­inus nhấn mạnh. - Tôi đang nghĩ đến khả năng một tu sĩ ban đêm lang thang trong Đại dinh, nơi mà Cha Bề trên đã từng công nhận những điều kinh khủng có thể xảy ra… cho những ai dám đột nhập vào giờ cấm… À, nhƣ tôi nói, tôi đang suy nghĩ đến khả năng Huynh ấy bị các ảo giác ma quỷ ám nhập, xúi giục đi đến vách núi đá đó. - Tôi đã thƣa với Huynh: tôi chỉ đến phòng thƣ tịch khi cần đọc sách, nhƣng thƣờng thì tôi có tập mẫu cây cất trong bệnh xá. Nhƣ đã nói, Adel­mo rất gần gũi với Jorge, Venan­tius và … dĩ nhiên là với Beren­gar. Ngay cả tôi cũng cảm nhận đƣợc vẻ ngập ngừng trong giọng nói của Sev­er­inus. Điều đó cũng không thoát đƣợc mắt thầy tôi. - Beren­gar ƣ? Và tại sao lại “dĩ nhiên”? - Beren­gar là phụ tá quản thƣ viện. Họ cùng trang lứa, đã cùng là tu sinh với nhau, họ có nhiều điều để chuyện trò với nhau cũng là việc bình thƣờng. Đó là điều tôi muốn nói. - À, đó là điều Huynh muốn nói - thầy William lặp lại. Tôi ngạc nhiên thấy thầy không theo đuổi đề tài này nữa mà khéo léo chuyển sang chuyện khác – Có lẽ đã đến lúc chúng ta đi thăm Đại dinh. Huynh có vui lòng dẫn đƣờng chúng tôi không? - Rất vui lòng, - Sev­er­inus nói, lòng mừng rỡ đƣợc thoát câu chuyện. Ông dẫn chúng tôi đi dọc theo khu vƣờn đến cửa Tây của Đại dinh. - Đối diện với khu vƣờn là cánh cửa dẫn vào nhà bếp, nhƣng nhà bếp chiếm phân nửa tầng trệt, mặt Tây; nửa mặt kia là nhà ăn. Ở cổng phía Nam mà Huynh có thể vào từ phía sau, chỗ dành cho ca đoàn trong giáo đƣờng, còn có hai cánh cửa khác dẫn vào nhà bếp và phòng ăn. Nhƣng ta có thể vào lối này, và từ nhà bếp, ta có thể sang tiếp nhà ăn. Khi bƣớc vào nhà bếp rộng bao la, tôi mới nhận thức đƣợc toàn bộ chiều cao của toà Đại dinh nằm trong khuôn viên khối bát giác. Về sau, tôi mới hiểu rằng, đó là một loại giếng khổng lồ không có lối vào, trên mỗi tầng mở ra những cửa sổ rộng, nhƣ các cửa sổ ở mặt ngoài. Nhà bếp là một sảnh đƣờng rộng mênh mông ngập ngụa khói. Nhiều tôi tớ đang bận rộn sửa soạn thức ăn cho bữa tối. Trên một

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net chiếc bàn lớn, hai ngƣời đang làm một cái bánh bằng đậu, lúa mạch, yến mạch, mạch đen, củ cải xắt nhỏ, cải đƣờng, cải xoong, và cà rốt. Gần đó, một đầu bếp khác vừa ngâm xong vài con cá vào một dung dịch tổng hợp rƣợu vang và nƣớc, rồi rƣới lên chúng một loại nƣớc sốt có lá sô thơm, rau mùi tây, húng tây, tỏi, tiêu và muối. Bên dƣới ngọn tháp phía Tây có một cái lò khổng lồ dùng để nƣớng bánh mỳ đang rực đỏ. Trong ngọn tháp phía Nam có một lò sƣởi thật lớn, trong đó ngƣời ta đang đun những cái nồi lớn sùng sục và trở các xiên thịt nƣớng. Những ngƣời chăn lợn vừa bƣớc vào qua cánh cửa mở ra khu chuồng lợn sau giáo đƣờng, mang theo thịt heo vừa mổ. Chúng tôi ra ngoài cũng bằng cửa đó để bƣớc vào khuôn sân ở rìa phía Đông của bình nguyên, sát bức tƣờng, nơi có nhiều dãy chuồng. Sev­er­inus giải thích cho tôi biết dãy đầu là chuồng lợn, rồi tới chuồng ngựa, chuồng bò, chuồng gà và sân có mái để nuôi cừu. Phía ngoài chuồng lợn, các ngƣời chăn lợn đang khuấy một vại lớn đựng huyết lợn, vừa mới mổ để huyết khỏi đông lại. Nếu khéo khuấy, huyết sẽ lỏng trong vài ngày nữa, nhờ thời tiết lạnh, và họ sẽ dùng nó làm tiết canh. Lúc quay vào Đại dinh và khi đi ngang qua nhà ăn, trên đƣờng đến ngọn tháp phía Đông, chúng tôi liếc nhanh vào phía trong. Nhà ăn trải dài giữa hai ngọn tháp, trong ngọn tháp phía Bắc có một lò sƣởi, ngọn tháp kia có một cầu thang xoắn ốc dẫn lên phòng thƣ tịch trên lầu. Các tu sĩ dùng cầu thang này để lên làm việc mỗi ngày hoặc họ có thể dùng hai cầu thang khác, tuy không tiện lợi bằng, nhƣng rất ấm áp vì đƣợc xây theo hình trôn ốc bên trong lò sƣởi này và trong lò bánh của nhà bếp. Thầy William hỏi xem chúng tôi có thể gặp ai ở phòng thƣ tịch không, vì hôm đó là Chủ nhật. Sev­er­inus mỉm cƣời đáp rằng, đối với tu sĩ dòng Bene­dict, công việc chính là cầu nguyện. Vào chủ nhật, giờ đọc kinh kéo dài hơn, nhƣng các tu sĩ đƣợc gi­ao công việc về sách vở vẫn làm việc vài giờ ở trên đó. Thƣờng họ dành thời giờ để trao đổi với nhau các nhận định, lời khuyên và tƣ tƣởng uyên bác, bổ ích trong Thánh kinh. Chú thích [1] “The­atrum San­itatis” [2] “De vir­tutibus her­berum” [3] “De plan­tis” [4] “De veg­etal­ibus” [5] “De cau­sis”

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net **** ***** ***** SAU KINH XẾ TRƯA Thăm phòng thư tịch, gặp gỡ nhiều học giả, người sao chép và ghi đề mục, cùng một tu sĩ già, mù đang chờ đợi bọn Phản giáo. Khi chúng tôi leo lên lầu, tôi trông thấy thầy tôi đang quan sát các cửa sổ rọi ánh sáng cho cầu thang. Có lẽ tôi đang trở nên khôn ngoan nhƣ thầy, vì tôi lập tức nhận thấy vị trí cửa sổ rất khó cho ngƣời leo đến. Mặt khác, các cửa sổ của nhà ăn, vốn là các cửa sổ duy nhất ở tầng trệt trông xuống vách núi đá, dƣờng nhƣ cũng rất khó leo đến, vì dƣới cửa sổ chẳng có một loại đồ đạc nào. Khi lên hết cầu thang, chúng tôi đi xuyên qua ngọn tháp phía Bắc và bƣớc vào phòng thƣ tịch, rồi tôi bật lên tiếng kêu thán phục. Tầng này không ngăn làm đôi nhƣ tầng dƣới, do đó, trƣớc mặt tôi dàn trải toàn bộ không gi­an bao la của nó. Trần uốn cong, không cao quá, chống đỡ bằng các cột chắc chắn, ôm lấy một không gi­an chan hoà thứ ánh sáng đẹp nhất tràn vào từ ba cửa sổ khổng lồ, dọc theo mỗi chiều dài, từ các cửa sổ nhỏ hơn trên mỗi mặt ngoài của tháp, và từ tám cửa sổ cao hẹp đón ánh sáng từ khối giếng trung tâm hình bát giác. Số lƣợng cửa sổ nhiều nhƣ vậy cho thấy gi­an phòng lớn sẽ thƣờng xuyên rạng rỡ ánh sáng ngay cả vào buổi chiều Đông. Các ô cửa không sơn màu nhƣ cửa sổ ở giáo đƣờng, và những tấm kính hình vuông trong suốt, khung bằng chì, cho tràn vào một thứ ánh sáng tinh khiết nhất, không hề bị ảnh hƣởng bởi nghệ thuật của con ngƣời, và nhƣ thế giúp ánh sáng đạt đƣợc mục đích của mình là soi rọi cho những ngƣời đang đọc, đang viết. Trƣớc đây, và tại nhiều nơi khác, tôi đã đƣợc thăm nhiều phòng thƣ tịch: nhƣng chƣa có nơi nào, trong làn ánh sáng chân thật tràn vào làm bừng sáng căn phòng, lại chiếu rạng đến nhƣ vậy, các nguyên lý tinh thần, vốn là hiện thân của ánh sáng, và sự rực rỡ, vốn là nguồn cội của tất cả các vẻ đẹp và học thức: thành tố gắn liền với sự cân đối, thể hiện trong cấu trúc căn phòng. Vì để tạo thành cái đẹp cần có ba yếu tố: trƣớc hết là tính toàn vẹn hay toàn thiện, và vì lý do này, tất cả các sự vật không đầy đủ đƣợc xem là xấu; kế đó là sự cân đối hay sự hài hòa; cuối cùng là ánh sáng và sự rõ ràng, và quả thật chúng ta gọi các vật thể đẹp là các vật thể có màu sắc rõ ràng, xác định. Do cái đẹp tƣợng trƣng cho sự yên hòa và do cái thiện, cái đẹp, cái yên

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net hòa xoa dịu tâm hồn con ngƣời, bản thân tôi chợt cảm thấy một niềm vỗ về bao la, và tôi nghĩ rằng đƣợc làm việc nơi đây hẳn phải thích thú lắm. Vào buổi chiều hôm ấy, trƣớc mắt tôi hiện ra một phòng làm việc nghiên cứu thật vui vẻ. Sau này, tại thƣ viện thánh Gall, tôi có trông thấy một phòng thƣ tịch với cấu trúc tƣơng tự và cũng tách biệt khỏi thƣ viện, nhƣng không sắp xếp đẹp đẽ nhƣ ở đây. Các nhà nghiên cứu cổ học, quản thƣ viện, ngƣời ghi đề mục, và các học giả đang ngồi tại bàn giấy của mình, dƣới mỗi cửa sổ lại có một bàn giấy. Vì có bốn mƣơi cửa sổ, bốn mƣơi tu sĩ có thể làm việc cùng một lúc, mặc dầu lúc đó có lẽ chỉ có khoảng ba mƣơi ngƣời mà thôi. Sev­er­inus giải thích rằng các tu sĩ làm việc ở phòng thƣ tịch đƣợc miễn dự các giờ kinh Xế sáng, kinh Trƣa và kinh Xế trƣa, do đó, ban ngày, họ không phải rời nơi làm việc, và họ chỉ ngƣng công việc khi hoàng hôn xuống để dự kinh Chiều. Các chỗ sáng nhất đƣợc dành riêng cho các nhà nghiên cứu cổ học, các chuyên gia minh họa giỏi nhất, các ngƣời viết đề mục và sao chép. Mỗi bàn giấy có đủ các vật dụng cần thiết cho việc sao chép và minh họa: sừng đựng mực, bút lông ngỗng đẹp mà vài tu sĩ đang chuốt bằng dao mỏng, đá bọt để vuốt giấy da, thƣớc để kẻ hàng trên giấy. Trên đầu bàn giấy hơi dốc, bên cạnh ngƣời viết, có một bục đặt bản sách chép tay sắp đƣợc sao lại, trang sách đƣợc phủ bằng một tờ giấy có đục một khe nhỏ đóng khung dòng chữ đang đƣợc sao chép lúc đó. Vài ngƣời có mực vàng và mực đủ màu sắc. Các tu sĩ khác đang đọc sách, họ ghi các chú thích của mình vào sổ tay hay các bản gỗ. Tuy nhiên, tôi không có thì giờ quan sát công việc của họ, vì quản thƣ viện đã bƣớc đến. Chúng tôi biết ông ta là Malachi. Gƣơng mặt ông ta biểu lộ một vẻ chào đón, nhƣng tôi bất giác rùng mình khi nhận thấy một gƣơng mặt kỳ quái nhƣ thế. Ông cao và cực kì gầy, tay chân to lớn vụng về. Khi ông sải bƣớc tới, mình khoác chiếc áo đen của dòng tu, vóc dáng ông có một vẻ gì đó rất đáng sợ. Đầu ông vẫn đội mũ, vì vừa mới từ ngoài vào, che tối gƣơng mặt xanh xao của ông, tạo cho đôi mắt to rộng buồn bã một vẻ đau khổ chịu đựng. Trên khuôn mặt ông có những đƣờng nét, dƣờng nhƣ trƣớc đây chất chứa nhiều nỗi đam mê nay ý chí đã thuần hóa, nhƣng lại khiến chúng trở nên băng giá, hay không còn sinh động nữa. Vẻ u buồn và khắc khổ bao trùm gƣơng mặt ông và đôi mắt thật sắc bén đến nỗi chỉ cần liếc nhìn là có thể đâm suốt tim gan ngƣời đối diện và đọc đƣợc cả những suy nghĩ thầm kín. Vì thế, thật là khó chịu khi nhìn vào ánh mắt soi mói đó, và chẳng ai muốn nhìn vào mắt ông ta lần thứ hai. Quản thƣ viện giới thiệu chúng tôi với các tu sĩ đang làm việc lúc đó. Đến từng ngƣời. Malachi kể cho chúng tôi nghe về công việc ngƣời ấy đang thực hiện, và tôi khâm phục tất cả mọi ngƣời về sự tận tâm của họ dành cho trí thức và việc nghiên cứu Phúc Âm. Qua đó, tôi đã gặp Venan­tius, dịch giả tiếng Hy Lạp và Ả Rập, ngƣời dốc lòng nghiên cứu Aris­to­tle, bậc thông thái nhất của nhân loại. Ben­no, một tu sĩ trẻ từ Thụy Đan Na, đang nghiên cứu tu từ học, Ay­maro, ngƣời sao chép các sách thƣ viện mƣợn đƣợc mới mấy tháng nay, và một nhóm nhà minh họa xuất xứ từ nhiều nƣớc: Patrick

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net xứ Clon­mac­nois, Ra­bano xứ Tole­do, Mag­nus xứ Iona, Wal­do xứ Here­ford. Danh sách có thể còn dài, nhƣng tôi phải quay lại đề tài của cuộc tranh luận, vì từ đó nổi lên các biểu hiện hữu ích cho thấy nguyên nhân gây sự khó chịu kín đáo trong các tu sĩ, và các mối quan tâm chƣa biểu lộ vẫn đè nặng lên các cuộc nói chuyện của chúng tôi. Thầy tôi bắt đầu nói chuyện với Malachi, ca ngợi vẻ đẹp và sự làm việc cần cù trong phong thƣ tịch, hỏi thăm ông ta về thể thức tiến hành công việc tại đây, vì thầy tôi đã đƣợc nghe khắp nơi nói về thƣ viện và mong muốn đƣợc khảo sát các sách ở đây. Malachi trình bày với ông những gì tu viện trƣởng đã cho biết: tu sĩ yêu cầu quản thƣ viện đƣa quyển sách ngƣời ấy muốn tham khảo và viên quản thƣ viện sẽ lên lầu mang sách xuống, nếu lời yêu cầu hợp lý và thành khẩn. Thầy William hỏi làm cách nào ông ta có thể tìm ra các tựa sách xếp trong các kệ trên lầu. Malachi bèn đƣa cho thầy xem một bản sách chép tay gồm nhiều tập ghi chi chít các danh mục, buộc chặt vào bàn giấy của ông ta bằng một sợi xích nhỏ bằng vàng. Thầy William luồn tay vào bên trong áo tu, lần đến chỗ ngực áo phồng lên thành một cái túi, lôi ra một vật mà tôi đã nhìn thấy ông cầm trên tay hay đeo trên mũi trong cuộc hành trình của chúng tôi. Đó là một cái ống hình chạc, cấu tạo sao cho có thể nằm trên mũi ngƣời ta, nhƣ kiểu kị mã cƣỡi ngựa hay chim đậu bám vào cành. Mỗi bên chạc, ở đằng trƣớc mắt, có một khung kim loại hình bầu dục, giữ một mảnh kính dày nhƣ đáy chai. Thầy William thích đeo vật này trƣớc mắt để đọc sách, bảo rằng nó giúp tăng thị lực tự nhiên và phụ trợ đôi mắt lão của thầy nhìn rõ hơn, đặc biệt khi trời chạng vạng tối. Nó không giúp thầy nhìn vật ở xa, vì mắt thầy rất sắc, mà giúp thầy nhìn vật ở gần. Với cặp kính này, thầy có thể đọc những bản thảo viết chữ bé tí xíu mà ngay cả tôi đọc cũng khá khó khăn. Thầy giảng giải cho tôi rằng, khi một ngƣời đã qua tuổi trung niên, dù thị lực ngƣời ấy vẫn luôn luôn tốt, thì đôi mắt và đồng tử bắt đầu đờ dần; do đó, sau năm mƣơi tuổi, nhiều học giả xem nhƣ đã mất khả năng đọc, viết. Đó là một nỗi bất hạnh to lớn đối với những ngƣời còn có thể dâng hiến những thành quả tri thức tốt nhất của mình thêm nhiều năm nữa. Do đó, ta phải tạ ơn Chúa vì đã có ngƣời phát minh và cấu tạo nên vật dụng này. Thầy đã kể cho tôi nghe việc này để ủng hộ các tƣ tƣởng của giáo sƣ Roger Ba­con của thầy, ngƣời đã dạy rằng mục tiêu của việc học cũng chính là nhằm kéo dài cuộc đời con ngƣời. Các tu sĩ khác nhìn thầy William hết sức hiếu kỳ, nhƣng không dám hỏi han chi. Tôi để ý thấy ngay tại một nơi vẫn hằng tự hào là nhiệt tâm dốc lòng vào việc đạo và viết sách, vật dụng hiếu kỳ này vẫn chƣa hề xuất hiện. Tôi cảm thấy hãnh diện đƣợc ở bên con ngƣời đã sở hữu một vật làm sững sờ những nhà thông tuệ lừng danh trên thế giới. Đeo vật này lên mắt, thầy William cúi xuống đọc các danh mục ghi trong tập sách. Tôi cũng nhìn vào và thấy trong đó các tựa sách chúng tôi chƣa hề nghe nói đến, và các quyển sách nổi tiếng khác mà thƣ viện sở hữu. Thầy tôi đọc, - “Về tòa ngũ giác của Sa­lomon”[1], “Nghệ thuật nói và hiểu trong ngôn ngữ Do

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thái”[2], “Về những vật kim khí”[3] của Roger de Here­ford, “Đại số”[4] của Alkuwariz­mi do Rober­tus An­gli­cus dịch từ tiếng La Tinh, “Nghệ thuật nghi binh”[5] của Sil­ius Itali­cus, “Những chiến công của người Pháp”[6], “Về những lời ngợi ca cây thánh giá”[7] của Ra­banus Mau­rus và “Các thời đại của thế giới và văn chương con người qua những quyển sách đặc biệt từ A đến Z”[8] của Flav­ius Claudius Gior­danus. Những tác phẩm tuyệt diệu! Nhƣng chúng đƣợc liệt kê theo thứ tự nào? Thầy trích dẫn một câu tôi không biết ở quyển sách nào, nhƣng chắc chắn phải quen thuộc với Malachi – “Quản thƣ viện phải có danh sách tất cả các tựa, đƣợc sắp xếp cẩn thận theo thứ tự đề tài và tác giả, và sách phải đƣợc phân loại trên kệ có bảng số”. Huynh làm thế nào biết vị trí sắp xếp của từng quyển sách? Malachi chỉ thầy xem vài chú thích ghi trên cạnh mỗi tựa sách. Tôi đọc: “iii, IV gradus, V in­pri­ma graeco­rum”; "ii, V gradus, VII in ter­tia an­glo­rum”, v.v... Tôi hiểu số thứ nhất chỉ vị trí của quyển sách trên kệ hay gradus, số thứ hai chỉ vị trí kệ, trong khi đó số thứ ba chỉ vị trí ngăn; tôi cũng hiểu những nhóm từ khác chỉ phòng hay hành lang của thƣ viện, bèn lấy can đảm hỏi thêm về các chi tiết phân biệt cuối cùng đó. Malachi nghiêm khắc nhìn tôi... – Có lẽ con không biết, hay đã quên rằng Quản thƣ viện là ngƣời duy nhất đƣợc lên thƣ viện. Do đó, chỉ cần một mình Quản thƣ viện biết cách đọc những kí hiệu đó. - Nhƣng các tựa sách liệt kê trong danh sách này đƣợc sắp xếp theo trật tự nào? – thầy William hỏi – Theo tôi, dƣờng nhƣ không phải theo đề tài. - Thầy không nêu lên thứ tự tác giả theo mẫu tự chữ cái, vì đó là một hệ thống tôi mới thấy áp dụng những năm gần đây thôi, còn khi đó thì rất hiếm sử dụng. - Thƣ viện đƣợc thành lập từ thuở xa xƣa, và sách đƣợc đăng kí theo thứ tự lúc nhận đƣợc, do tặng hay nhập vào thƣ viện. - Nhƣ thế sẽ khó tìm lắm – thầy William nhận xét. - Đủ để quản thƣ viện nhớ chúng nằm lòng, và biết mỗi quyển sách nhập thƣ viện vào thời gi­an nào. Đối với các tu sĩ khác, họ có thể tin cậy vào trí nhớ của ngƣời quản thƣ, - ông ta nói nhƣ thể đang bàn luận về một ngƣời nào khác chứ không phải chính ông, và tôi nhận ra ông đang nói đến nhiệm vụ mà ông không xứng đảm trách, nhiệm vụ đã đƣợc hàng trăm bậc tiền bối khác phụ trách, những ngƣời đã lần lƣợt truyền hiểu biết của mình cho thế hệ kế tiếp. - Tôi hiểu rồi. Giả sử tôi cần tìm một quyển sách nào đó nhƣng không biết chính xác tựa, chẳng hạn về “Tòa ngũ giác của Sa­lomon”, Huynh có khả năng cho biết tựa sách tôi vừa mới nêu đó hiện có hay không, và Huynh có thể xác định vị trí nó ở đâu trên lầu không? - Nếu Huynh thực sự phải tìm hiểu điều gì đó về “Tòa ngũ giác của Sa­lomon”. Nhƣng trƣớc khi gi­ao sách cho Huynh, tôi cần xin ý kiến của tu viện trƣởng. - Tôi đƣợc biết rằng một trong các họa sĩ minh họa giỏi nhất của Huynh vừa mới mất – thầy William nói tiếp – tu viện trƣởng đã kể cho tôi nghe rất nhiều về nghệ thuật của ngƣời ấy. Vậy tôi có thể xem

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net các bản sách mà Huynh ấy đang minh họa dở dang chăng? - Vì còn trẻ, Adel­mo... – Malachi nói, ngờ vực nhìn thầy William – chỉ minh họa các ghi chú ở lề. Huynh ấy có một óc tƣởng tƣợng sống động và từ các vật thể quen thuộc, Huynh ấy có thể sáng tác những vật thể mới lạ, nhƣ có thể nối một thân ngƣời với một cái cổ ngựa. Sách của Adel­mo ở đằng kia, chƣa có ai động đến bàn giấy của Huynh ấy cả! Chúng tôi đến gần chỗ trƣớc kia là nơi làm việc của Adel­mo, trên đó vẫn còn các trang Thánh thƣ dày đặc minh họa. Đó là các trang giấy da bê đẹp nhất, loại giấy hảo hạng, và trang cuối vẫn còn gắn vào bàn giấy. Sau khi đƣợc cạo bằng đá bọt và nhồi phấn cho mềm, giấy đƣợc bào nhẵn và từ các lỗ nhỏ tí đục bằng bút sắt nhọn đầu trên lề trang giấy, có thể nhận ra tất cả các đƣờng nét hƣớng dẫn cho bàn tay nghệ sĩ. Nửa trang đầu đã viết đầy đủ và tu sĩ quá cố đã bắt đầu phác thảo các minh họa ở ngoài lề. Các trang khác, ngƣợc lại, đã hoàn tất xong; và khi chúng tôi ngắm nhìn, thầy trò tôi không ngăn đƣợc tiếng kêu thán phục. Đó là một thánh thƣ mà các lề giấy của nó khắc họa một thế giới trái ngƣợc với thế giới mà lý trí chúng tôi hằng quen thuộc. Từ lề của bài giảng đạo hiện ra một vũ trụ đảo lộn: chó chạy trốn thỏ, nai săn sƣ tử... lƣng thú mọc tay ngƣời, rồng có da ngựa vằn, ngƣời không có tay, trên lƣng mọc các thân ngƣời khác nhƣ các cục bƣớu; những hình ngƣời với miệng đầy răng trên bụng, ngƣời đầu ngựa và ngựa chân ngƣời, cá cánh chim và chim đuôi cá, quái vật một thân hai đầu hay một đầu hai thân, bò đuôi gà, cánh bƣớm; đàn bà đầu có vẩy nhƣ lƣng cá; những sinh vật ma quỷ cổ dài vô tận. Đây là một mẫu tự bẻ thành hình chữ L, ở phía dƣới phát sinh mặt con rồng. Kia là mẫu tự to tƣớng hình chữ V, bắt đầu bằng từ “Ver­ba”, từ thân chữ tự nhiên mọc ra một con rắn có ngàn đuôi, các đuôi này lại sinh ra các con rắn khác nhƣ những chùm hoa lá. Bên cạnh Thánh thƣ là một quyển sách thanh tú về giờ lễ, mới vừa hoàn tất xong, với kích thƣớc nhỏ bé khó tƣởng tƣợng nổi: có thể đặt nó vừa trong lòng bàn tay. Chữ viết nhỏ tí xíu, các minh họa bên lề thoạt nhìn chẳng thấy gì, do đó buộc phải dí sát tận mắt mới nhìn ra đƣợc vẻ đẹp. Toàn bộ lề sách dầy đặc những dạng chữ nhỏ lần lƣợt phát sinh ra nhau từ một cuộn giấy vô tận kẻ chữ đẹp nhƣ thể theo luật bành trƣớng tự nhiên: các ngƣ nhân, hƣơu đực đánh nhau, quái vật đuôi rắn, mình dê đầu sƣ tử, những thân ngƣời cụt tay mọc ra từ trong các dòng thƣ nhƣ ốc sên. Tại một điểm nọ, nhƣ thể nối tiếp ba chữ “Thánh, Thánh, Thánh” đƣợc lặp lại trong ba câu thơ, có ba con thú đầu ngƣời rất dữ tợn, hai con trong bộ ba khom ngƣời, một con cúi xuống, một con ngẩng lên để hôn nhau, một nụ hôn mà nếu ngƣời ta không tin rằng minh họa này dành cho một ý nghĩa tinh thần sâu sắc, tuy không rõ ràng, của dòng thơ lúc đó, thì ngƣời ta sẽ gọi ngay rằng đó là một nụ hôn gớm ghiếc. Khi tôi giở sách xem, lòng tôi vừa thầm khâm phục, vừa muốn phá lên cƣời, vì các bức tranh vẽ rất ngộ nghĩnh, dù chúng minh họa cho các trang Thánh thƣ. Sƣ huynh William mỉm cƣời xem xét các minh họa này và nhận định: - Cách vẽ này ở quê tôi gọi là Babe­wyn.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Ở Gaul thì họ gọi là Babouins, - Malachi nói, - Adel­mo học nghề này ở quê hƣơng của Huynh, dù Huynh ấy cũng có học ở Pháp. Babouins cũng có nghĩa là “khỉ” ở Phi châu. Những hình dạng của một thế giới lộn ngƣợc: nhà đứng trên đỉnh tháp và đất nằm trên trời Tôi nhớ lại một số câu thơ dân gi­an ở quê tôi và tôi buột miệng đọc: Ngợi ca mọi kì quan Tồn tại trên trời dưới đất Cho ta chiêm ngưỡng. Malachi đọc tiếp, trích dẫn cũng từ bài thơ đó: Đất ở dưới trời Đã thành lời ca Kỳ quan chỉ là Một điều kinh ngạc. - Giỏi lắm, Ad­so ạ! – Quản thƣ viện tiếp – Quả thật những hình ảnh đó kể về đất nƣớc, nơi con đến, cỡi trên lƣng một con ngỗng xanh, nơi mà diều hâu bắt cá trong suối, gấu ăn chim ƣng trên trời, tôm tung cánh với bồ câu và ba ông thần khổng lồ mắc bẫy rồi bị gà mổ. Một nụ cƣời nhè nhẹ nở tƣơi đôi môi ông ta. Các tu sĩ khác nãy giờ vẫn e thẹn theo dõi cuộc đối thoại, bật cƣời sảng khoái, nhƣ thể bấy lâu nay họ vẫn đợi Quản thƣ viện đồng ý. Ông nhíu mày, nhìn các tu sĩ cƣời, vừa ca ngợi kỹ năng của Adel­mo quá cố, vừa chỉ cho mọi ngƣời xem các hình lạ lùng khác. Trong khi tất cả vẫn đang cƣời đùa thì từ phía sau lƣng chúng tôi bỗng cất lên một giọng nói khiêm khắc và trịnh trọng: - Không nói những lời vô nghĩa và để cho ngƣời ta cƣời giễu. Chúng tôi quay lại. Ngƣời vừa nói là một tu sĩ lƣng đã còng vì năm tháng, tóc bạc trắng nhƣ tuyết, da mồi trắng và cả gƣơng mặt lẫn đồng tử đều trắng. Tôi nhận thấy ông bị mù. Dù cơ thể già yếu, giọng ông ta vẫn sang sảng, chân tay còn mạnh khỏe. Ông nhìn nhƣ trông thấy đƣợc chúng tôi, và từ đó trở đi, lúc nào tôi cũng thấy ông di chuyển, nói năng một cách tinh tƣờng. Nhƣng giọng nói của ông là giọng của một ngƣời duy nhất nắm đƣợc tài tiên tri. - Ngƣời mà Sƣ huynh đang thấy đấy, con ngƣời đáng kính cả về tuổi tác lẫn tri thức – Malachi nói với thầy William, tay chỉ về phía ngƣời mới đến – chính là Jorge de Bur­gos. Cao tuổi hơn hết thảy mọi ngƣời sống trong tu viện, ngoại trừ Ali­nar­do. Huynh ấy là ngƣời đƣợc rất nhiều tu sĩ ở đây vẫn xƣng tội kín để ký thác gánh nặng tội lỗi của họ. – Nói đoạn, Malachi xoay về phía ông lão, tiếp – Ngƣời đang đứng trƣớc mặt Huynh là Sƣ huynh William xứ Baskerville, khách của chúng ta. - Hy vọng Huynh không giận lời tôi nói – Ông sẵng giọng đáp – Tôi nghe mọi ngƣời nói những việc buồn cƣời, và tôi nhắc nhở các Huynh một trong các nguyên tắc của luật đạo. Nhƣ ngƣời soạn Thánh thƣ đã nói, nếu một tu sĩ phải kiềm chế không đƣợc nói tốt vì đã trót thề giữ bí mật, thì anh ta càng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net phải tránh không đƣợc nói bậy. Vì nói bậy cũng có những hình ảnh bậy và chúng là những thứ nấp dƣới lớp vỏ của tạo hóa, dựng nên một thế giới đối nghịch với thế giới đứng đắn hằng tồn tại và sẽ mãi mãi tồn tại thêm nhiều thế kỷ nữa cho đến ngày tận thế. Nhƣng Huynh thuộc một dòng tu khác và tôi nghe rằng ở đó ngƣời ta đƣợc phép cƣời đùa, dù là đùa lúc không thích hợp nhất – Ông đang lặp lại những điều các tu sĩ dòng Bene­dict nói về tính khí lạ thƣờng của thánh Fran­cis de As­sisi, và có lẽ cả những cơn bốc đồng kỳ quái vẫn gán cho tất cả mọi loại thầy tu Nghèo khó và tu sĩ dòng Thánh thần, các chi nhánh mới đây của dòng Fran­cis­co. Nhƣng thầy William tỏ vẻ chẳng hiểu gì lời ám chỉ đó. - Các hình ảnh bền lề thƣờng gây cƣời, nhƣng chính nhằm soi sáng cứu cánh. Tƣơng tự nhƣ trong các bài giảng, nhằm khơi dậy óc tƣởng tƣợng của các con chiên ngoạn đạo, cần phải tạo ra các hình mẫu, thƣờng là rất buồn cƣời, do đó trong chƣơng trình cũng cho phép những bài giảng dùng các hình ảnh tạp nham này. Vì mọi đức hạnh và tội lỗi đều có thí dụ lấy ra từ loài vật, và từ loài vật ngƣời ta minh họa ra thế giới loài ngƣời. - À, phải đấy – Jorge nói một cách châm biếm, nhƣng vẫn giữ mặt nghiêm, - bất kỳ hình ảnh nào cũng gợi lên đức hạnh cao cả, với điều kiện công trình hoàn mỹ của tạo hóa phải cúi đầu quay đi để trở thành đề tài cho ngƣời ta cƣời giễu. Và nhƣ vậy, ngƣời ta minh họa phúc âm bằng những hình ảnh lừa chơi đàn lia, cú lấy khiên cày ruộng, bò tự buộc mình vào lƣỡi cày, sóng tràn lên bờ, biển bốc cháy, sói biến thành ẩn sĩ! Dùng bò để đi săn thú, mời cú dạy ngƣời học văn phạm, cho chó cắn bọ chét, thằng chột canh thằng câm, và thằng câm xin bánh mì; kiến đẻ ra bò, gà quay bay, bánh mọc trên mái nhà, vẹt giảng về nghệ thuật hùng biện, gà mái đạp gà trống, xe đứng trƣớc bò, chó ngủ trên giƣờng, mọi ngƣời đi bằng đầu! Tất cả những thứ nhảm nhí ấy nhằm mục đích gì? Một thế giới đảo lộn và đối nghịch với thế giới do Thƣợng đế tạo ra, dƣới cái cớ giảng dạy những lời giáo huấn thiêng liêng! - Nhƣng, nhƣ Thẩm phán tại tòa Are­opa­gus ở Athens đã dạy – thầy William nhã nhặn nói, - chỉ có thể gọi tên Thƣợng đế qua những vật bị biến dạng nhất. Và Hugh ở St. Vic­tor đã nhắc ta rằng sự so sánh càng khác biệt, sự thật càng đƣợc phơi bày dƣới lớp vỏ của những hình dạng kinh sợ và khiếm nhã thì sự tƣởng tƣợng lại càng ít bị sa vào những thứ nhục dục, và do đó sẽ hân hoan cảm nhận những điều huyền hoặc ẩn đằng sau các hình dạng xấu xí đó… - Tôi đã biết lối lý luận đó, và tôi xấu hổ thừa nhận rằng đó chính là lối tranh luận chính trong dòng tu của chúng ta khi các Tu viện trƣởng dòng Clu­ni­ac tranh đấu với dòng Cis­ter­cian. Nhƣng thánh Bernard nói đúng: Kẻ họa hình quái vật và thiên nhiên để bộc lộ tạo vật của Chúa trong sự chiêm ngƣỡng huyền bí sẽ dần dà thích thú chính bản thân của lũ quái vật hắn đã tạo ra, rồi mê mẩn chúng và hậu quả là hắn sẽ chỉ toàn nhìn thấy chúng. Các Huynh, những ngƣời vẫn còn đang sáng suốt, chỉ cần nhìn vào những cái cột của giáo đƣờng, - ông ta chỉ tay ra ngoài cửa sổ, về phía nhà thờ… -

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Trƣớc mắt một tu sĩ kính đạo, những sƣ tử kia, các nhân mã nọ, những con độc cƣớc nửa-​ngƣời-​nửa- thú, miệng ở bụng, tai to nhƣ buồm đó có ý nghĩa gì chứ? Những con hổ đốm, những tên giác đấu, lũ thợ săn thổi tù và cùng rất nhiều quái vật một đầu nhiều thân và một thân nhiều đầu kia là gì cơ chứ? Bây giờ tu sĩ thích đọc cột cẩm thạch hơn đọc sách, thích chiêm ngƣỡng công trình nhân tạo hơn nghiền ngẫm luật tạo hóa. Nhục nhã thay khát vọng cho đôi mắt và nụ cƣời của các Huynh! Jorge hết hơi ngừng lại. Tôi thán phục trí nhớ minh mẫn đã giúp ông ta, tuy đã mù nhiều năm nay, vẫn còn nhớ rõ các hình ảnh mà ông đã từng công kích là độc ác. Tôi đâm nghi ngờ rằng khi nhìn thấy các hình ảnh này, ông cũng bị chúng mê hoặc, vì cho đến nay ông vẫn có thể mô tả chúng một cách cuồng nhiệt nhƣ thế. Nhƣng tôi vẫn thƣờng đọc đƣợc các đoạn mô tả tội lỗi cám dỗ nhất trong các trang sách của những nhà đạo đức phẩm hạnh nhất, những ngƣời đã tố cáo ma lực và các hậu hoạn của nó. Đó là một dấu hiệu cho thấy các nhà đạo đức này hết sức nhiệt tình muốn chứng tỏ rằng vì lòng yêu Chúa, họ không ngần ngại gán cho tội lỗi tất cả mọi cám dỗ mà nó đã khoác vào; do đó, họ mách cho những ngƣời khác những cách mà tội lỗi đã dùng để quyến rũ họ. Thực tình mà nói, lời của Sƣ huynh Jorge khiến lòng tôi tràn ngập niềm khao khát đƣợc xem các con hổ, con khỉ… trong giáo đƣờng, mà tôi chƣa từng đƣợc chiêm ngƣỡng; nhƣng ông ta đã cắt đứt dòng tƣ tƣởng của tôi, tiếp tục nói với giọng trầm tĩnh hơn: - Chúa không cần sử dụng những điều ngu xuẩn nhƣ vậy để chỉ cho chúng ta con đƣờng nhỏ hẹp. Trong các chuyện ngụ ngôn của Ngài, chả có gì gây cƣời, gây sợ hãi. Ngƣợc lại, Adel­mo, ngƣời mà các Huynh đang thƣơng tiếc, đã quá thích thú với những con quái vật vẽ đƣợc đến nỗi đã không còn nhận ra mục đích tối cao mà các quái vật này cần minh họa – giọng ông ta trở nên nghiêm trang và đe dọa – Huynh ấy đã theo tất cả, tôi phải nói tất cả, con đƣờng ma quỉ. Thƣợng đế đã biết cách trừng phạt! Im lặng nặng nề. Venan­tius bạo dạn cất tiếng: - Thƣa Sƣ huynh Jorge kính mến, đức hạnh của Huynh khiến Huynh thiếu công tâm. Hai ngày trƣớc khi Adel­mo chết, Huynh đã có mặt trong một cuộc tranh luận uyên bác tại ngay phòng thƣ tịch này. Adel­mo rất cẩn thận sử dụng nghệ thuật và các hình ảnh quái dị của Huynh ấy nhƣ một công cụ của trí tuệ, của những vật thiêng để hƣớng đến sự vinh danh Chúa. Vừa mới đây Sƣ huynh William đã nhắc đến Thẩm phán Tòa Are­opa­gus, ngƣời đã bàn đến việc học đạo qua những hình thù biến dạng. Ngày hôm đó, Adel­mo đã trích lời một quan chức cao cả khác, bác sĩ Aquino, ông bảo rằng các thánh thể nên đƣợc miêu tả bằng các hình thù ác độc hơn là các hình thù thanh cao. Thứ nhất, vì tinh thần con ngƣời sẽ dễ thoát khỏi lầm lỗi hơn; quả thật rõ ràng rằng có một số đặc tính nhất định không thể ghép vào các thánh vật đƣợc và sẽ trở nên bất định, nếu miêu tả chúng bằng các sự vật cụ thể cao quý. Thứ hai, vì cách miêu tả thô thiển này phù hợp với trí thức của chúng ta về Thƣợng đế trên trần gi­an hơn. Thứ ba, với cách này, các sự vật của Thƣợng đế đƣợc che giấu khỏi mặt bọn tiểu nhân một

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cách tốt hơn. Nói khác đi, ngày hôm đó, chúng ta đang bàn luận về vấn đề cần hiểu xem sự thật đã đƣợc bộc lộ qua những phƣơng tiện diễn đạt bất ngờ, vừa khôn ngoan, vừa bí ẩn nhƣ thế nào. Tôi đã nhắc Huynh ấy rằng trong tác phẩm của đại triết gia Aris­to­tle, tôi đã tìm thấy những lời rất rõ ràng về vấn đề này. - Tôi không nhớ, - Jorge gạt phắt ngang – tôi đã già quá rồi. Tôi không còn nhớ gì nữa. Có lẽ tôi đã nghiêm khắc thái quá. Thôi trời đã tối quá rồi, tôi phải đi đây. - Thật lạ là Huynh lại không nhớ, - Venan­tius nhấn mạnh – đó là một cuộc tranh luận rất hay và uyên bác, cả Ben­no và Beren­gar cùng tham dự. Vấn đề đặt ra là các cách ẩn dụ, chơi chữ và câu đố, mà dƣờng nhƣ cũng do các nhà thơ đặt ra chỉ để cho vui, chẳng lẽ không dẫn chúng ta đến cách tƣ duy mới, bất ngờ; và tôi đã nói đây cũng là một đức tính mà một ngƣời khôn ngoan cần có…và Malachi khi đó cũng có mặt… - Nếu Huynh Jorge đáng kính không nhớ, hãy kính trọng tuổi tác và trí tuệ mệt mỏi của ngƣời… trƣớc đây vốn luôn luôn minh mẫn. – Một tu sĩ vẫn theo dõi cuộc thảo luận cất tiếng. Câu nói này đƣợc cất lên bằng một giọng lo lắng, ít nhất là lúc đầu. Ngƣời nói, khi vừa nhận ra rằng phát xuất từ sự kính trọng nung nấu đối với vị tu sĩ già, ngƣời ấy đang khiến mọi ngƣời chú ý đến sự yếu đuối của Huynh Jorge, đã từ từ nói chậm lại, và dứt lời hầu nhƣ bằng một tiếng thầm thì xin lỗi. Ngƣời nói, chính là Beren­gar xứ Arun­del, phụ tá Quản thƣ viện. Đó là một thanh niên xanh xao, và khi quan sát anh ta, tôi nhớ đến lời Uberti­no miêu tả Adel­mo: đôi mắt Huynh ấy trông nhƣ mắt một mụ đàn bà dâm đãng. Xấu hổ vì mọi ngƣời đều quay nhìn mình, Beren­gar đan các ngón tay vào nhau nhƣ một kẻ muốn đè nén nội tâm căng thẳng. Phản ứng của Venan­tius rất khác thƣờng. Huynh nhìn Beren­gar đến nỗi ngƣời ấy phải cụp mắt xuống. - Rất tốt, thƣa Sƣ huynh, nếu trí nhớ là một ân sủng của Thƣợng đế thì khả năng quên cũng rất tốt, và cũng phải đƣợc kính trọng. Tôi kính trọng khả năng đó trong vị Sƣ huynh cao niên tôi đang hầu chuyện. Nhƣng đối với Huynh, tôi mong Huynh hãy nhớ rõ hơn những việc đã xảy ra, khi chúng ta có mặt tại đây với ngƣời bạn thân mến của Huynh. Tôi không biết giọng nói của Venan­tius có ám chỉ gì từ “thân mến” hay không. Nhƣng quả thật tôi cảm thấy những ngƣời có mặt lộ vẻ bối rối. Mỗi ngƣời nhìn một hƣớng, và không ai nhìn Beren­gar, lúc ấy mặt đang đỏ nhƣ gấc. Malachi cất tiếng ngay, giọng ra lệnh: - Đi thôi, Sƣ huynh William. Tôi sẽ chỉ Huynh xem các quyển sách hay khác. Nhóm ngƣời bèn giải tán, tôi thấy Beren­gar nhìn Venan­tius với vẻ thù hằn, và Venan­tius nhìn lại, thầm lặng và thách thức. Thấy Sƣ huynh Jorge sắp đi, lòng tôi tràn ngập niềm tôn kính, bèn cúi xuống hôn tay ngƣời. Ngƣời đón nhận nụ hôn của tôi, đặt tay lên đầu tôi, rồi hỏi tôi là ai, khi tôi xƣng tên, gƣơng mặt ngƣời bừng sáng.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Chú có một tên quý và rất đẹp. Chú có biết Ad­so ở Mon­tier-​en-​Der không? – tôi thú nhận không biết và Sƣ huynh Jorge nói tiếp – ông ta là tác giả của quyển sách vĩ đại và đáng sợ “Quyển sách của tên phản chúa”[9], trong đó ông tiên đoán việc sẽ xảy ra, nhƣng ông không đƣợc chú ý lắm. - Quyển sách đƣợc viết cách đây hơn nghìn năm, và những việc đó không xảy ra… - Thầy William tiếp lời. - Cho những ai thiếu mắt nhìn. – ngƣời tu sĩ mù nói, - tên Phản giáo đến bằng những lối chậm chạp, quanh co. Đã đến lúc chúng ta không cần đợi hắn, không phải vì các tính toán do các tông đồ đề nghị là sai lầm, mà vì chúng ta chƣa học đƣợc nghệ thuật tính toán đó. – rồi Sƣ huynh hét lớn, mặt quay về hƣớng tiền sảnh, và phòng thƣ tịch dội lại tiếng hét đó – Hắn đang đến. Đừng phung phí những ngày cuối cùng của các Huynh để cƣời chế nhạo những con quái vật bé nhỏ có da lốm đốm và đuôi ngoằn ngoèo! Đừng phung phí bảy ngày cuối cùng! Chú thích: [1]“De pen­tagono Sa­lomo­nis” [2]“Ars lo­quens­di el in­tel­li­gen­di in Lin­gua he­braica” [3]“De re­bus metal­li­cis” [4]“Al­ge­bra” [5]“Puni­ca” [6]“Ges­ta fran­co­rum” [7]“De laudibus sanc­tae cru­sis” [8]“Flavii Clau­di Gior­dani de ae­tate mun­di et ho­mi­nis reser­vatis sin­gulis lit­teris per sin­gu­los li­bros ab A usque ad Z” [9]“Li­bel­lus de An­tichris­to” Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH CHIỀU

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thăm phần còn lại của tu viện. William đi đến vài kết luận về cái chết của Adel­mo. Cuộc nói chuyện với Sư huynh ngành kính về kính đọc sách và những bóng ma cho những ai tìm đọc quá nhiều Lúc ấy, chợt nổi lên hồi chuông báo Kinh Chiều, các tu sĩ bèn sửa soạn rời bàn làm việc. Malachi nói thẳng rằng chúng tôi cũng phải đi xuống. Ông ta sẽ phải ở lại với viên phụ tá Beren­gar để dọn dẹp đồ đạc và sắp xếp lại thƣ viện. Thầy William hỏi xem ông ta có đóng cửa không. - Không có cánh cửa nào từ nhà bếp và nhà ăn ngăn không cho vào phòng thƣ tịch, hoặc từ phòng thƣ tịch ngăn không cho vào thƣ viện. Lệnh cấm của Tu viện trƣởng phải mạnh hơn bất kỳ cánh cửa nào. Các tu sĩ cần dùng cả nhà bếp lẫn nhà ăn cho đến Kinh Tối. Đến khi đó, để ngăn những ngƣời ngoài hay súc vật vào Đại dinh, tự tay tôi sẽ khóa các cửa phía ngoài dẫn vào nhà ăn hay nhà bếp, và từ giờ đó trở đi, không ai đƣợc léo hánh đến Đại dinh nữa. Chúng tôi xuống lầu, khi các tu sĩ trực chỉ về phía ca đoàn. Thầy tôi bảo Chúa sẽ tha thứ cho chúng tôi tội không dự Thánh lễ, và đề nghị tôi đi dạo với thầy một lát trong khuôn viên để làm quen với địa thế ở đây. Thời tiết xấu đi. Một cơn gió lạnh nổi lên, sƣơng mù giăng dày đặc. Thấp thoáng bóng mặt trời lặn bên kia khu vƣờn rau. Ở phía đông, trời đã sụp tối. Chúng tôi đi về hƣớng đó, men theo khu ca đoàn của nhà thờ đến phía sau khu đất. Hầu nhƣ sát với bức tƣờng ngoài, tại nơi giáp với ngọn tháp phía Đông của Đại dinh, là chuồng heo. Những ngƣời nuôi heo đang đậy cái vại lớn đựng tiết heo. Chúng tôi để ý thấy phía sau dãy chuồng heo, bức tƣờng đƣợc xây thấp hơn. Do đó, ngƣời ta có thể nhìn qua nó đƣợc. Bên ngoài bức tƣờng thẳng đứng, mặt đất lao xuống, đƣợc bao phủ bởi lớp cát bụi rời rã mà tuyết không lấp hết đƣợc. Tôi nhận ra đây là đống bụi rơm cũ bị ném ra ngoài tại khúc tƣờng này và cuốn dạt đi cho đến khúc ngoặt bắt đầu con đƣờng mòn mà chú ngựa Brunel­lus đã đi. Trong các chuồng ngựa kế bên, các ngƣời chăn ngựa đang dẫn ngựa đến máng ăn. Về phía trái, quay lƣng về khu ca đoàn, là dãy nhà của các tu sĩ, và dãy nhà xí. Tại nơi bức tƣờng phía Đông quay về hƣớng Bắc, ngay tại góc vòng đai đá, là lò rèn. Những ngƣời thợ rèn cuối cùng đang hạ đồ nghề xuống, dập lửa, để sửa soạn đi lễ. Thầy William tò mò đi về hƣớng một góc lò rèn, hầu nhƣ tách biệt hẳn khỏi

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net khu làm việc, nơi một tu sĩ đang cất dọn đồ đạc. Trên mặt bàn của ông có một bộ sƣu tập các mảnh thủy tinh xƣa bé tí có nhiều màu sắc rất đẹp: còn các loại lớn hơn đƣợc gắn lên tƣờng. Trƣớc mặt ông là một chiếc hộp đang làm dở, mới hình thành bộ khung bằng bạc. Nhƣng trên đó, ông đang đính vào các mảnh thủy tinh và đá đã đƣợc đẽo gọt thành những viên có hình dạng nhƣ ngọc. Thế là tôi đã gặp Nicholas xứ Mo­ri­mon­do, ngƣời thợ cả của ngành Thủy tinh ở tu viện. Ông giải thích với chúng tôi rằng phía sau khu lò rèn, họ cũng có thổi thủy tinh; trong khi đó, ở khu trƣớc dành cho thợ rèn, ngƣời ta gắn kính để làm cửa sổ. Ông còn nói tiếp rằng, những công trình vĩ đại bằng kính màu dùng để trang trí nhà thờ và Đại dinh đã đƣợc hoàn tất cách đây hai thế kỷ. Hiện nay, công việc của ông và các cộng sự khác chỉ thu hẹp trong những thứ lặt vặt và sửa chữa các chỗ bị thời gi­an tàn phá. Ông giải thích tiếp: - Và hết sức khó khăn, vì không thể tìm đƣợc những kính màu ngày xƣa, đặc biệt là kính màu xanh tuyệt diệu mà Huynh thấy trong khu ca đoàn. Nó trong đến nỗi khi mặt trời lên cao, nó đổ xuống một luồng sáng từ thiên đàng vào gi­an giữa nhà thờ. Ở phía tây của gi­an giữa kính mới đƣợc tu bổ đây, nhƣng không đƣợc làm cùng một phẩm chất, và vào những ngày hè, Huynh sẽ nhận ra ngay. Thật là tuyệt vọng. Chúng tôi không còn nắm giữ kiến thức của bậc tiền bối nữa, thời đại của các vĩ nhân đã qua rồi! - Chúng ta là những ngƣời lùn, - thầy William công nhận – nhƣng là những ngƣời lùn đứng trên vai các ngƣời khổng lồ đó, và mặc dầu chúng ta bé nhỏ thật, đôi khi chúng ta vẫn có cách nhìn vào chân trời xa hơn họ. - Xin hãy cho tôi biết chúng ta đã làm tốt hơn các vị tiền bối cái gì khác nào? – Nicholas thốt lên – Nếu Huynh đi xuống hầm của nhà thờ, nơi tồn trữ kho tàng của tu viện, Huynh sẽ nhận thấy những hộp đựng thánh tích đƣợc chạm trổ cực kỳ tinh xảo, đến nỗi cái hộp quái dị tôi đang vá víu đây, - ông gật đầu chỉ về phía tác phẩm làm dở trên bàn, - sẽ trông nhƣ một thứ trò hề! - Đâu có quy định thợ cả ngành kính phải làm cửa sổ, thợ rèn phải làm hộp đâu; và các bậc thợ cả ngày xƣa đã làm ra những vật tuyệt đẹp nhƣ thế rồi, những vật đƣợc làm với dụng ý sẽ tồn tại hàng nhiều thế kỷ. Nếu không, thế gi­an hẳn sẽ tràn ngập những rƣơng, những hộp trong khi thánh tích thì quý hiếm, - thầy William nói đùa – và cửa sổ thì có phải cứ cần hàn mãi đâu. Nhƣng tôi đã đƣợc thấy ở nhiều nƣớc những vật bằng thủy tinh mới, cho thấy một thế giới tƣơng lai, trong đó thủy tinh sẽ không chỉ phục vụ những mục tiêu tôn giáo, mà sẽ giúp con ngƣời bớt yếu đuối. Tôi muốn Huynh xem một thành quả sáng tạo của thời đại chúng ta, mà tôi đƣợc hân hạnh sở hữu, một thí dụ vô cùng hữu ích. Ông thò tay vào áo và lôi ra cặp mắt kính, làm sững sờ ngƣời đang nói chuyện. Vô cùng chú ý, Nicholas cầm lấy vật dụng uốn cong mà thầy William đƣa cho ông, rồi thốt lên: - Những con mắt bằng đá cùng với cái hộp nhỏ! Tôi đƣợc nghe một tu sĩ xứ Jor­dan mà tôi hội ngộ ở

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Pisa kể về những vật này. Huynh ấy nói, chúng mới đƣợc phát minh cách đây gần hai mƣơi năm. Nhƣng chúng tôi đã nói chuyện với nhau cũng đã cách đây hơn 20 năm rồi. - Tôi tin chúng đƣợc phát minh trƣớc đó rất lâu, nhƣng chúng rất khó làm, và đòi hỏi phải có những bậc thầy của ngành kính vô cùng tinh xảo. Tốn rất nhiều thời gi­an và công sức. Cách đây mƣời năm, một cặp kính này đƣợc bán với giá sáu quan Ý. Một ngƣời thợ cả vĩ đại, San­vi­nus, ở Ar­mati đã cho tôi cặp kính này cách đây hơn chục năm, và tôi vẫn hằng nâng niu nó, xem nó nhƣ một phần thân thể tôi vậy. - Hy vọng hôm nay Huynh sẽ cho phép tôi đƣợc xem xét kỹ nó. Tôi sẽ rất vui đƣợc chế ra vài cặp tƣơng tự - Nicholas nói đầy xúc động. - Rất sẵn lòng – thầy William nhất trí – nhƣng hãy chú ý độ dày của kính, phải thay đổi tùy theo mắt ngƣời đeo, và Huynh lại phải cho ngƣời đeo thử nhiều cặp kính cho đến khi tìm thấy độ dày thích hợp. - Kỳ diệu thay! Thế nhƣng nhiều kẻ sẽ bảo đây là phép phù thủy, hay máy móc ma quỷ… - Huynh chắc chắn có thể sẽ nói đến phép lạ trong vật dụng này. Nhƣng có hai loại phép lạ: một loại phép lạ là công cụ của quỷ, dùng những mƣu chƣớc đen tối, gi­an xảo để làm con ngƣời sa đọa, và cũng có một phép lạ cao quý: đó là trí tuệ của Thƣợng đế đƣợc tỏa rạng thông qua trí tuệ của con ngƣời; nó phục vụ việc cải tạo tự nhiên, và một trong những mục tiêu của nó là kéo dài tuổi thọ con ngƣời. Đây chính là phép thiêng đáng để các bậc học giả tận tâm cống hiến ngày càng nhiều hơn nữa, không chỉ nhằm phát hiện những điều mới mẻ, mà còn nhằm tái phát hiện lắm điều bí ẩn trong tự nhiên mà Chúa tinh thông đã tiết lộ cho những ngƣời cổ Do Thái, Hy Lạp, những tiền nhân xa xƣa, và thậm chí cho những kẻ vô thần ngày nay. Tôi không thể kể hết cho Huynh nghe những điều tuyệt vời về ngành mắt tôi đã học đƣợc trong các sách của các tác giả vô thần. Và những ngƣời trí thức đạo Ki-​tô phải nắm đƣợc tất cả những nền học vấn của những ngƣời đa thần cũng nhƣ vô thần. - Nhƣng tại sao những ngƣời nắm đƣợc tri thức đó không gi­ao lƣu với tất cả thần dân của Chúa? - Vì không phải tất cả thần dân của Chúa sẵn lòng đón nhận nhiều điều bí ẩn nhƣ thế, và những ngƣời sở hữu kiến thức đó vẫn thƣờng bị lầm lẫn với bọn thầy đồng cốt, thông đồng với ác quỷ, và họ đã mất mạng vì mong muốn san sẻ cho ngƣời khác kho tàng kiến thức của mình. Riêng tôi, khi ngồi xử những vụ án mà kẻ tình nghi có liên quan với quỷ sứ, tôi đã phải thận trọng không dám dùng cặp kính này, mà phải nhờ đến các lục sự đọc giùm các văn kiện cần thiết. Nếu không cẩn thận, vào thời điểm quỷ sứ đang hoành hành tràn lan khiến mọi ngƣời đều có thể ngửi thấy mùi diêm sinh nồng nặc, thì chính tôi cũng có thể bị xem là bạn với bị cáo. Cuối cùng, nhƣ thầy Roger Ba­con vĩ đại đã cảnh giác, các bí mật của khoa học không đƣợc lọt vào tay tất cả mọi ngƣời, vì vài kẻ có thể sử dụng chúng vào những mục tiêu tội lỗi. Một học giả thƣờng phải viết những quyển sách có vẻ phù phép, nhƣng không phải là phù phép; các sách đó chỉ đơn thuần là sách khoa học tốt nhằm bảo vệ họ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net khỏi những đôi mắt thiếu thận trọng. - Thế Huynh sợ rằng thƣờng dân sẽ dùng các bí mật này vào mục tiêu tội lỗi à? - Đối với thƣờng dân, tôi chỉ sợ rằng các bí mật đó khiến họ kinh hãi và lẫn lộn với những trò ma quỷ mà các tu sĩ giảng đạo cứ lải nhải mãi. Huynh biết không, tôi quen biết những nhà vật lý tài năng, họ đã bào chế ra các loại dƣợc phẩm có khả năng trị lành tức khắc các bệnh dữ. Nhƣng khi họ đƣa cho các dân thƣờng các thứ thuốc thoa hay thuốc uống trên, họ lại kèm theo đó những câu Phúc âm hay những lời ngân nga nghe nhƣ Thánh kinh. Không phải vì tin những lời kinh này có khả năng chữa bệnh, mà vì tin rằng lời kinh mang đến sự lành bệnh, do đó ngƣời dân sẽ uống hay thoa các thứ thuốc đã dùng, rồi lành bệnh mà rất ít để ý đến kiến hiệu của loại thuốc đã dùng. Tinh thần của họ, nhờ đƣợc hƣng phấn bởi lòng tin đạo thành kính, cũng sẽ đón nhận tác dụng của thuốc vào thân thể tốt hơn. Nhƣng kho tàng trí thức thƣờng cần phải đƣợc bảo vệ không phải để khỏi rơi vào tay những ngƣời dân thƣờng, mà chính là để khỏi rơi vào tay các học giả khác. Một ngày nào đó, tôi sẽ nói với Huynh về các máy móc kỳ diệu có thể thực hiện tiên đoán chu kỳ tự nhiên. Nhƣng thật đáng buồn biết bao, những máy này sẽ lọt vào tay những kẻ dùng nó để bành trƣớng quyền lực và thỏa mãn lòng tham của chúng. Tôi đƣợc biết tại Cathay, một nhà hiền triết đã chế đƣợc một hợp chất dạng bột, khi bỏ vào lửa sẽ tạo ra một tiếng nổ dữ dội và bùng lên một ngọn lửa lớn; nó có thể thiêu hủy tất cả mọi vật trong vòng nhiều thƣớc. Đó sẽ là một công cụ tuyệt diệu nếu đƣợc dùng vào việc chuyển dòng sông hoặc phá đá khi dỡ đất để cày cấy. Nhƣng nếu một kẻ nào đó dùng nó để ám hại các kẻ thù của mình thì sẽ ra sao? - Có lẽ cũng tốt thôi, nếu chúng nó là kẻ thù của thần dân Đức Chúa trời, - Nicholas thành khẩn nói. - Có lẽ vậy, - thầy William công nhận – Thế nhƣng nay ai là kẻ thù của thần dân của Chúa? Hoàng đế Louis hay Đức Giáo hoàng John? - Ôi, lạy Chúa! – Nicholas hốt hoảng – Thực tôi chả thích trả lời dứt khoát những vấn đề gay go thế đâu! - Huynh thấy chƣa, đôi khi một số bí mật nào đó nên đƣợc che phủ bởi một lớp từ ngữ huyền ảo. Các bí mật của tự nhiên không đƣợc truyền đạt lại trên các bản da dê, da cừu. Trong quyển sách nói về các điều bí mật, Aris­to­tle cho rằng việc thông tin quá nhiều điều bí ẩn của tự nhiên và nghệ thuật sẽ phá vỡ khóa thiên đƣờng, và nhiều tội lỗi sẽ liền theo sau. Nói nhƣ thế không có nghĩa là không đƣợc tiết lộ các bí mật, mà có nghĩa là một học giả phải quyết định khi nào và bằng cách nào để tiết lộ. - Đó là cái cớ tốt nhất trong những nơi nhƣ ở đây. Không phải tất cả mọi ngƣời đều đọc đƣợc tất cả mọi loại sách. - Đây là một vấn đề khác. Ba hoa quá có thể là một cái tội, nhƣng dè dặt, kín tiếng quá cũng có thể là một cái tội nữa. Tôi không có ý nói rằng cần phải che giấu các nguồn tri thức; ngƣợc lại, đối với tôi, đây là một tội nặng. Ý tôi muốn nói rằng vì những nguồn này là các sự bí ẩn làm phát sinh cả điều

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thiện lẫn điều ác, một học giả có quyền và nhiệm vụ sử dụng một ngôn ngữ trừu tƣợng, mơ hồ, mà chỉ đồng nghiệp của ông ta mới hiểu đƣợc. Thƣờng các học giả trong thời đại chúng ta chỉ là những tên lùn trên vai những tên lùn khác. Cuộc chuyện trò thân mật với thầy tôi hẳn đã khiến Sƣ huynh Nicholas cảm thấy vững bụng. Ông nháy mắt với thầy William, dƣờng nhƣ muốn nói: “Chúng ta hiểu nhau vì cùng có những mối quan tâm”, và nói bóng gió: - Nhƣng ở đằng kia, - ông ra chỉ về tòa Đại dinh, - các bí mật của học vấn đƣợc bảo vệ kỹ lƣỡng nhờ những phép lạ. - Thế à? – thầy William hờ hững hỏi – Tôi chắc đó là các cửa có chấn song, các luật cấm khắt khe, các lời đe dọa chứ gì? - À không. Còn hơn thế nữa… - Chẳng hạn nhƣ cái gì nào? - Ồ, tôi không biết chính xác. Tôi chỉ quan tâm đến thủy tinh chớ không phải sách vở. Nhƣng trong thƣ viện có nhiều lời đồn đại… nhiều lời đồn đại lạ lùng… - Đồn những gì? - Lạ lùng lắm. Chẳng hạn, tin đồn về một tu sĩ liều lĩnh đột nhập vào thƣ viện ban đêm để tìm một quyển sách gì đó mà Malachi đã không bằng lòng đƣa cho Huynh ấy; rồi Huynh ấy trông thấy rắn rít, ngƣời cụt đầu, ngƣời hai đầu… Khi ra khỏi Mê cung này, Huynh ấy đã suýt điên… - Tại sao Huynh nói đó là những phép lạ chứ không phải những bóng ma? - Vì mặc dầu tôi chỉ là một thợ cả tồi của ngành thủy tinh đi nữa, tôi cũng không đến nỗi dốt nát nhƣ thế. Ác quỉ (xin Chúa phù hộ chúng con) không dùng rắn rết và lũ ngƣời hai đầu để quyến rũ một tu sĩ. Có chăng, chắc phải là các hƣ ảnh dâm đãng nhƣ nó đã dùng để quyến rũ các cha trong sa mạc. Ngoài ra, nếu lấy một quyển sách nào đó là tội lỗi thì sao Ác quỷ lại ngăn ngừa một tu sĩ phạm tội đó? - Tôi cho đó là một lối suy diễn hay, - thầy tôi công nhận. - Và sau hết, lúc tôi đang sửa chữa các cửa sổ ở bệnh xá, tôi lật qua vài quyển sách của Sev­er­inus để xem cho vui. Có một quyển sách về các điều bí mật do Al­berius Mag­nus viết. Tôi bị hấp dẫn bởi vài minh họa rất lạ bèn đọc vài trang viết về cách làm thế nào bôi mỡ bấc đèn dầu để tỏa ra mùi gợi lên các ảo ảnh. Hẳn Huynh có để ý… à, chắc Huynh chƣa để ý đâu, vì Huynh chƣa trải qua một đêm nào ở tu viện mà. Vào những lúc tối, tầng trên của tòa Đại dinh đƣợc thắp sáng. Đâu đó, từ các cửa sổ hắt ra thứ ánh sáng mờ mờ; nhiều ngƣời thắc mắc không hiểu ánh sáng đó là gì, và ngƣời ta nói đến ma trơi, hay là hồn ma của những Quản thƣ viện quá cố trở về viếng chốn cũ. Nhiều ngƣời ở đây tin vào những câu chuyện này. Tôi nghĩ đó là những ngọn đèn đặt sẵn ở đấy để tạo ảo ảnh. Nhƣ Huynh biết đấy, nếu mình lấy dáy tai chó mà dùng nó để bôi vào bấc đèn, bất kỳ ai ngửi thấy mùi khói đèn sẽ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net tƣởng là có đầu chó, và nếu có một ngƣời nào đó đi cùng với hắn, ngƣời kia sẽ thấy một cái đầu chó. Có một loại thuốc bôi khác, khiến ai gần ngọn đèn sẽ cảm thấy mình to lớn nhƣ voi. Dùng một đôi mắt dơi và hai đôi mắt của một loại cá mà tôi đã quên tên và nọc của chó sói, Huynh sẽ làm đƣợc một bấc đèn; khi thắp lên, ngƣời ta sẽ thấy các con thú mà Huynh đã lấy mỡ. Với cái đuôi con kỳ nhông, Huynh có thể khiến tất cả mọi việc chung quanh trông nhƣ bằng bạc; với mỡ của con rắn màu đen cùng một mảnh vải liệm, căn phòng sẽ hiện lên đầy rắn rết. Tôi biết điều này. Ai đó trong thƣ viện rất khôn khéo… - Nhƣng chẳng lẽ linh hồn của các Quản thƣ viện quá cố không phải là những ngƣời đã biến hóa các phép lạ đó sao? Nicholas lộ vẻ hoang mang bồn chồn, - Tôi không hề nghĩ đến điều đó. Xin Chúa phù hộ chúng con. Thôi đã muộn rồi, Kinh Chiều đã bắt đầu.Tạm biệt nhá. Nói rồi, ông hƣớng về phía nhà thờ. Thầy trò tôi tiếp tục đi về hƣớng Nam. Nhà nghỉ cho khách hành hƣơng nằm về bên phải chúng tôi cùng với nhà nguyện và khu vƣờn; còn bên trái là dãy nhà in màu lục đậm, nhà máy xay, kho thóc, nhà hầm và nhà tu sinh. Mọi ngƣời hối hả đi về phía nhà thờ. Tôi hỏi: - Thầy nghĩ gì về những lời Nicholas nói? - Thầy không biết. Có điều gì đó trong thƣ viện mà thầy không tin đó là linh hồn của các Quản thƣ viện quá cố… - Sao lại không? - Vì thầy nghĩ rằng họ là những ngƣời vô cùng đạo đức, nên nay họ đã ở lại trên nƣớc Chúa để chiêm ngƣỡng dung nhan thiêng liêng của Ngài; thầy cho rằng con bằng lòng với câu giải đáp này. Còn về những ngọn đèn, chúng ta sẽ xem thử chúng có đấy không. Nói về các loại thuốc mà Sƣ Huynh ngành thủy tinh đã bàn, thì có những cách tạo ra ảo ảnh dễ hơn và Sev­er­inus biết rất rõ, nhƣ con đã nhận thấy ngày hôm nay. Có điều chắc chắn rằng tại tu viện này, ngƣời ta không muốn ai đột nhập Thƣ viện vào ban đêm, và tất nhiên, ngƣợc lại, nhiều ngƣời đã và đang cố sức vào đó. - Thế án mạng của chúng ta có liên quan gì đến việc này? - À, án mạng. Thầy càng nghĩ về nó, lại càng cả quyết rằng Adel­mo đã tự sát. - Sao thế? - Con còn nhớ, sáng nay, khi thầy lƣu ý con đến đống rơm bẩn không? Khi chúng ta đang leo lên khúc rẽ bên dƣới ngọn tháp phía Đông, thầy đã để ý những vệt do đất lở để lại tại nơi đó. Hay là, nói cho đúng hơn, một phần dốc đứng đã bị sụt ở bên dƣới ngọn tháp, xê xích trong khoảng nơi rác chất đống, và đất đã trụt xuống. Thế nên tối nay, khi chúng ta nhìn từ trên xuống, trên đống rơm hình nhƣ có một lớp tuyết mỏng, lớp tuyết mới nhất là lớp tuyết ngày hôm qua chớ không phải tuyết cách đây mấy hôm. Còn về xác Adel­mo, Tu viện trƣởng bảo đã bị đá cứa rách tan nát, nhƣng dƣới ngọn tháp

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net phía Đông, nơi Đại dinh nối với bờ dốc đứng, là rặng thông. Tuy nhiên, vỉa đá lại nằm ngay dƣới chân bức tƣờng, tạo thành một bực thang, và phía sau là đồng rác. - Thế nghĩa là…? - Nghĩa là, hãy nghĩ xem phải chăng… thầy phải nói thế nào đây nhỉ…? Sẽ dễ dàng cho chúng ta suy luận hơn, nếu tin rằng Adel­mo đã tự ném mình từ trên cao và rơi xuống vỉa đá, vì những nguyên do chƣa xác định đƣợc. Rồi cơn bão đêm đó đã gây lở đất, cuốn theo rơm và một phần đất đai, cùng cái xác của chàng trai tội nghiệp xuống dƣới ngọn tháp phía Đông. - Tại sao thầy lại nói giải đáp này sẽ dễ dàng cho ta suy luận hơn? - Ad­so thân yêu ơi, chúng ta không nên vẽ vời thêm nhiều nguyên nhân khác để giải thích, trừ khi thật cần thiết. Giả sử Adel­mo rơi từ ngọn tháp phía Đông xuống, Huynh ấy chắc hẳn phải lọt vào thƣ viện, ai đó chắc hẳn phải đập Huynh ấy trƣớc, vì thế Huynh không thể kháng cự đƣợc và rồi ngƣời đó hẳn đã tìm cách vác xác Huynh ấy leo qua cửa sổ rồi mở cửa ra và ném cái xác không hồn xuống. Nhƣng với giả thuyết của thầy thì chỉ cần mỗi mình Adel­mo, quyết định của chính Huynh ấy và sự lở đất. Dùng ít nguyên nhân hơn thì giải thích đƣợc tất cả. - Nhƣng cớ sao Huynh ấy lại tự tử? - Thế tại sao lại có kẻ muốn giết Huynh ấy? Cả trong hai trƣờng hợp đều cần phải tìm ra nguyên do, và ta đoán chắc phải có nguyên do. Không khí trong Đại dinh có vẻ u uất. Tất cả mọi ngƣời đều đang che dấu một điều gì đó, chúng ta chỉ thu thập đƣợc vài lời bóng gió, hẳn là còn quá mơ hồ, về một mối quan hệ lạ lùng nào đó giữa Adel­mo và Beren­gar. Thế nghĩa là chúng ta sẽ để ý đến viên phụ tá Quản thƣ viện. Trong khi chúng tôi đang bàn bạc về vấn đề này, Kinh Chiều đã xong. Các tôi tớ quay về nhiệm vụ của họ trƣớc khi ăn tối, còn các tu sĩ thì hƣớng về nhà ăn. Trời đã sụp tối và tuyết bắt đầu rơi. Một trận lất phất hoa tuyết nhẹ, mà tôi tin sẽ rơi suốt đêm đó, vì sáng hôm sau, toàn mặt đất đều đƣợc phủ một lớp chăn trắng xóa nhƣ tôi sẽ kể tiếp sau. Tôi thấy đói và khoái trá nghĩ đến lúc ngồi vào bàn ăn. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TỐI

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net William và Ad­so hân hoan đón nhận sự hiếu khách nồng nhiệt của Tu viện trưởng và cuộc đàm thoại giận dữ với Jorge Nhà ăn đƣợc thắp sáng nhờ những ngọn đuốc lớn. Các tu sĩ ngồi quanh dãy bàn tròn. Bàn của Tu viện Trƣởng cao hơn hẳn, đƣợc đặt trên một bệ thẳng góc với dãy bàn của các tu sĩ. Phía đối diện là bục giảng kinh, và vị tu sĩ sẽ đọc kinh trong bữa ăn tối nay đã có mặt tại chỗ. Tu viện trƣởng đang đợi chúng tôi tại bồn nƣớc nhỏ, với một tấm vải trắng để lau tay chúng tôi sau lễ rửa tay, theo lời chỉ bảo xa xƣa của Thánh Pa­chomius. Tu viện trƣởng mời thầy William về bàn mình và bảo tối nay tôi cũng đƣợc hƣởng đặc quyền này, vì chính tôi cũng là một ngƣời khách mời, cho dù tôi chỉ là một tu sĩ dòng Bene­dict. Cha bảo, vào những ngày sau, tôi phải ngồi với các tu sĩ hoặc nếu tôi bận công việc gì cho thầy tôi, thì có thể tạt vào nhà bếp trƣớc hoặc sau bữa ăn, các đầu bếp sẽ lo bữa cho tôi. Những tu sĩ bấy giờ đang đứng bất động tại bàn ăn, mũ trùm đầu sụp xuống mặt và tay của họ ẩn trong áo dòng. Khi Tu viện trƣởng đến bàn của mình và cất tiếng “Xin Chúa ban phƣớc lành”, từ bục giảng, ngƣời lĩnh xƣớng bèn ngâm hoạ theo: “Những kẻ nghèo đói đƣợc ăn uống”. Tu viện trƣởng làm phép và mọi ngƣời ngồi xuống. Nội quy của vị thánh tổ của chúng tôi qui định phải dùng bữa thanh đạm, nhƣng cho phép Tu viện trƣởng định xem các tu sĩ thực sự cần một lƣợng thực phẩm bao nhiêu. Tuy nhiên, các tu viện ngày nay đã để ý đến thú ăn uống nhiều hơn. Tôi không muốn đến những tu viện mà chẳng may đã biến thành những khu tạp thực; nhƣng ngay cả các tu viện theo lối khổ hạnh cũ cũng đã cung cấp cho các tu sĩ, những ngƣời hầu nhƣ phải luôn lao động bằng trí óc một cách căng thẳng, một lƣợng thực phẩm bổ dƣỡng chứ không quá đạm bạc. Mặt khác, trên bàn của Tu viện trƣởng bao giờ cũng có thực phẩm đầy chất bổ dƣỡng hơn, một phần vì các khách quý thƣờng ngồi đây, và các tu viện đều tự hào về những thành phẩm từ những bàn tay và đất đai của nó, và về tài năng của các đầu bếp. Các tu sĩ lặng lẽ dùng bữa, và nhƣ thƣờng lệ, họ nói chuyện với nhau bằng tín hiệu tay. Tu sinh và các tu sĩ trẻ đƣợc dọn ăn đầu tiên, ngay sau khi bàn Tu viện trƣởng đã đƣợc phục vụ. Cùng ngồi ăn tại bàn Tu viện trƣởng với chúng tôi có Malachi, tu sĩ quản hầm, và hai vị tu sĩ cao niên khác: Jorge – tu sĩ mù đáng kính tôi đã gặp tại phòng thƣ tịch, và Ali­nar­do - một con ngƣời cổ kính, gần nhƣ đã trăm tuổi, bị tật ở chân, yếu đuối và đã lú lẫn. Tu viện trƣởng kể cho chúng tôi nghe rằng khi đến tu viện từ thuở còn là tu sinh, Ali­nar­do đã sống bám trụ mãi ở đây và thuộc lòng gần 80 năm lịch sử của nó. Tu viện trƣởng thầm thì nói những điều này vào lúc đầu bữa ăn, vì sau đó ông

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net yên lặng theo dõi bài đọc kinh theo lệ của dòng tu. Nhƣng, nhƣ tôi đã nói, tại bàn Tu viện trƣởng, thực khách đƣợc tự do hơn, nên khi ông tán dƣơng chất lƣợng dầu ô-​liu hay rƣợu vang, chúng tôi bèn ca ngợi các món ăn đƣợc dọn ra. Chúng tôi ăn thịt heo nƣớng, vừa mới giết, và tôi nhận ra, khi nấu các món ăn khác, họ không dùng mỡ động vật hay dầu cải mà dùng dầu ô-​liu hảo hạng, đƣợc sản xuất từ các vùng đất của tu viện ở chân núi phía gần biển. Tu viện trƣởng ép chúng tôi nếm món thịt gà tôi đã thấy làm ở nhà bếp khi nãy. Tôi trông thấy ông cũng có một chiếc nĩa kim loại thứ rất hiếm, hình dáng nó khiến tôi nhớ đến chiếc mắt kính của thầy tôi. Là một ngƣời dòng dõi quí tộc, Viện trƣởng không muốn thức ăn làm bẩn tay, và mời chúng tôi sử dụng chiếc nĩa của ông, ít ra cũng để xăm thịt từ chiếc đĩa lớn sang vào bát mình. Tôi từ chối, nhƣng thầy William lại hoan hỉ nhận lời, và sử dụng món đồ của các bậc quý tộc với vẻ thờ ơ, có lẽ để cho Tu viện trƣởng thấy rằng không phải tất cả các tu sĩ dòng Fran­cis­co đều ít học và quê mùa. Vì mải thƣởng thức tất cả các món ăn ngon này, tôi đã chẳng để tâm đến bài đọc kinh mà từ nãy giờ vẫn tiếp diễn một cách thành kính. Giọng Jorge nồng nhiệt tán đồng khiến tôi nhớ đến bài kinh và tôi nhận ra đã đến đoạn trong đó luôn luôn luôn có đọc một chƣơng giáo điều. Tôi hiểu tại sao Jorge lại tán đồng nhƣ vậy, vì chiều nay tôi đã nghe ông nói chuyện. Tu sĩ đang đọc: “Hãy theo gƣơng của nhà tiên trì, ngƣời đã nói: Ta đã quyết sẽ cẩn trọng không để miệng mình phạm tội, ta đã khoá miệng mình và hoá câm, để tự hạ mình, đã nén không nói, dù là nói những điều ngay thực. Và nếu trong đoạn này, nhà tiên tri đã dạy chúng ta rằng đôi khi vì tình yêu quý sự yên lặng, chúng ta phải nén lòng đừng nói, dù là nói về điều đúng đắn, thì chúng ta càng phải nên kiềm chế không nói đến những điều không đúng đắn nhiều hơn nữa, để tránh bị tội lỗi này trừng phạt!”. Rồi ông tiếp tục – “Nhƣng chúng ta mãi mãi không cho phép nói những lời thô tục, nhảm nhí, đùa cợt, ở bất cứ nơi nào, và sẽ không để các tông đồ mở miệng nói những điều nhƣ vậy”. - Điều này dành cho các trang ghi chú ngoài lề mà chúng ta đã tranh luận chiều nay, - Jorge ôn tồn bình luận – John Chrysos­tom đã nói rằng Chúa không bao giờ cƣời. - Chẳng có gì trong tính nhân bản của Ngài cấm kỵ việc đó cả, - thầy William lên tiếng, - vì nhƣ các nhà thần học đã dạy: nụ cƣời rất thích hợp với con ngƣời. - Ngƣời ta có thể cƣời, nhƣng chẳng có sách vở nào ghi rằng con ngƣời đã cƣời, - Jorge nói, trích dẫn lời nói của Petrus Can­tor. - “Hãy ăn đi, thức ăn đã chín rồi,” - thầy Wil­iam thì thầm. - Cái gì? – Jorge hỏi, nghĩ rằng thầy tôi đang nói đến một món ăn nào đó đang đƣợc dọn lên. - Theo Am­brose, đó chính là lời Thánh Lawrence đã nói khi ngƣời mời bọn xử giảo đến bắt mình; lòng dạ ngƣời lúc ấy bồn chồn nhƣ ngồi trên lửa, nhƣ Pru­den­tius cũng đã kể lại trong quyển “Peri­stephanon” (1).

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thầy William nói với vẻ thánh thiện – Do đó, Thánh Lawrence đã biết cách cƣời và nói những điều nhố nhăng, dù làm nhƣ vậy để nhục mạ kẻ thù của ông đi nữa. - Điều đó chứng minh tiếng cƣời là một thứ rất gần với cái chết và sự suy đồi của cơ thể - Jorge sừng sộ đáp, và tôi phải công nhận ông nói nhƣ là một nhà lôgíc. Ngay lúc đó, Tu viện trƣởng hoà nhã yêu cầu chúng tôi giữ yên lặng. Dẫu sao thì cũng sắp xong bữa. Tu viện trƣởng đứng dậy và giới thiệu thầy William với các tu sĩ. Ông ca ngợi trí tuệ thầy tôi, tán dƣơng danh tiếng của thầy và báo cho mọi ngƣời hay rằng ông đã yêu cầu vị khách quý điều tra về cái chết của Adel­mo; ông khuyến khích các tu sĩ trả lời bất kỳ câu hỏi nào của thầy và chỉ thị cho tất cả các ngƣời giúp việc trong toàn tu viện cũng phải làm nhƣ vậy. Ăn xong, các tu sĩ chuẩn bị lên khu hát kinh dự Kinh Tối. Họ lại hạ mũ xuống mặt, và đứng xếp hàng tại cửa. Rồi họ nối đuôi thành một hàng dài, băng qua nghĩa trang, và đi vào khu hát kinh bằng lối cửa Bắc. Chúng tôi cùng đi với Tu viện trƣởng. Thầy William hỏi ông: - Phải chăng, đây là giờ đóng các cửa của toà Đại dinh? - Ngay sau khi các ngƣời giúp việc lau chùi xong phòng ăn và nhà bếp. Quản thƣ viện sẽ đích thân đóng tất cả các cửa và gài then bên trong. - Then gài từ bên trong ƣ? Thế Huynh ấy ra bằng cửa nào? Tu viện trƣởng trừng trừng nhìn thầy William một lúc. - Chắc chắn là Huynh ấy không ngủ trong nhà bếp. – Tu viện trƣởng hằn học nói, rồi bắt đầu rảo bƣớc. Thầy William thì thầm với tôi: - Tốt lắm, nhƣ thế chắc chắn còn một cánh cửa khác nữa, nhƣng chúng ta không đƣợc phép biết đến – Tôi mỉm cƣời, hãnh diện về tài suy luận của thầy, nhƣng thầy mắng: - Chớ cƣời! Nhƣ con thấy đó, ở đây ngƣời ta không ƣa tiếng cƣời. Chúng tôi tiến vào khu hát kinh. Một ngọn đèn đang cháy sáng rực trên giá ba chân bằng đồng, cao to bằng hai chân ngƣời. Các tu sĩ lặng lẽ đi về chỗ mình. Tu viện trƣởng ra hiệu và ngƣời xƣớng ngôn ngâm: “Cầu Chúa ban tình thƣơng cho chúng con”. Tu viện trƣởng đáp: “Nhân danh Chúa, chúng con ngợi ca”, và mọi ngƣời đồng thanh tiếp lời “Chúa tạo ra trời đất”. Thế rồi bản Thánh ca cất lên: “Khi con kêu gọi Chúa đáp lời, ôi Chúa công minh, con xin thành tâm tạ ơn Chúa, xin Chúa đến ban ơn cho toàn thể tôi tớ của Ngài”. Chúng tôi không ngồi vào ghế mà lùi vào gi­an chính của nhà thờ. Tại đó, chúng tôi đột nhiên thấy Malachi từ nhà nguyện tối tăm bên cạnh bƣớc ra. Thầy William bèn bảo tôi: - Để ý chỗ đó. Có thể có một con đƣờng dẫn đến toà Đại dinh. - Dƣới nghĩa trang à?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Sao lại không? Thật ra, giờ thầy nghĩ hẳn phải có một lò thiêu ở đâu đó. Họ không thể chôn cất tất cả các tu sĩ chết hàng bao thế kỷ nay trong một khoảng đất nhỏ thế đƣợc. - Nhƣng thầy thực tâm muốn đột nhập thƣ viện vào ban đêm ƣ? - Nơi có những linh hồn tu sĩ và rắn rít, và ánh sáng huyền bí, phải không, Ad­so? Không đâu, con ạ. Hôm nay thầy nghĩ đến hành động đó, không phải vì hiếu kỳ đâu, mà vì thầy đang xem xét vấn đề Adel­mo đã chết nhƣ thế nào. Bây giờ, nhƣ thầy đã nói với con, thầy có khuynh hƣớng giải thích một cách khoa học hơn, và sau khi xem xét mọi việc, thầy nghĩ nên tôn trọng luật lệ của nơi này. - Thế tại sao thầy muốn biết? - Vì sự học hỏi không chỉ bao gồm hiểu biết điều thầy phải hay có thể làm, mà còn bao gồm cả sự hiểu biết điều thầy sẽ có khả năng làm nhƣng có lẽ không nên. Chú thích: (1) (Hy Lạp) Luận về việc Đăng Quang. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng NGÀY THỨ HAI KINH SỚM Một sự kiện đẫm máu cắt ngang vài giờ hạnh phúc huyền nhiệm. Là biểu tƣợng đôi khi của Quỷ, đôi khi của Chúa phục sinh, chẳng có một con vật nào lại khó tin cậy

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net hơn con gà trống. Dòng chúng tôi biết có những con gà trống chẳng bao giờ gáy lúc bình minh. Mặt khác, đặc biệt vào mùa Đông, Kinh Sớm bắt đầu từ lúc màn đêm hãy còn dày đặc và mọi sinh vật vẫn say ngủ. Vì một tu sĩ sẽ phải thức dậy rồi đọc kinh thật nhiều trong bóng tối, đợi ngày mới bừng lên và lấy ngọn lửa thành kính của lòng mình soi sáng bóng đêm. Do đó, nội qui đã qui định trong khi các tu sĩ anh em đi ngủ, phải có vài tu sĩ thức đêm để ngâm nga một số bài thánh ca cố định. Số bài này cho phép họ đo đƣợc số thời gi­an đã trôi qua; vì vậy, khi hết thời hạn ngủ quy định, họ sẽ đi đánh thức mọi ngƣời dậy. Do vậy, đêm đó, chúng tôi đƣợc đánh thức bởi các tu sĩ đánh chuông đi qua suốt nhà nghỉ và nhà hành hƣơng, trong khi một tu sĩ khác đi từ phòng này sang phòng kia, la lớn: “Chúng ta hãy ca ngợi Chúa”, rồi mọi ngƣời đồng thanh trả lời: “Tạ ơn Đức Chúa trời”. Thầy trò tôi tuân theo nội qui của dòng Bene­dict: chƣa đầy nửa giờ, chúng tôi đã sửa soạn xong để còn mừng ngày mới, đoạn chúng tôi đi xuống khu hát kinh. Nơi đây, các tu sĩ nằm xấp trên sàn, đọc mƣời lăm bài thánh ca đầu tiên để đợi các thầy dẫn tu sinh của mình vào. Xong, mỗi ngƣời ngồi trên chiếc ghế quen thuộc của mình, và cả đoàn cất tiếng hát: “Lạy Chúa hãy hé mở môi con, và miệng con sẽ ca ngợi Chúa”. Tiếng ca vọng lên vòm giáo đƣờng, nghe nhƣ tiếng trẻ thơ cầu khẩn. Hai tu sĩ leo lên bục và bắt nhịp bài thánh ca thứ chín mƣơi tƣ “Ta đến reo mừng” và mọi ngƣời khác ca theo. Tôi cảm thấy lòng ấm áp một niềm tin mới. Các tu sĩ ngồi trên ghế, co ro thân hình trông giống hệt nhau trong bộ áo dòng. Sáu mƣơi chiếc bóng chập chờn dƣới ngọn lửa trên chiếc giá ba chân lớn. Sáu mƣơi giọng hát hoà với nhau, ca ngợi Đấng toàn năng, và khi lắng nghe khúc hoà điệu cảm động đang đƣa ta đến hạnh phúc thiên đƣờng này, tôi tự hỏi phải chăng tu viện này thực sự là nơi còn ẩn giấu những bí mật, những âm mƣu và sự đe doạ kinh khủng. Giờ đây, đối với tôi, tu viện trái lại là một mái nhà của những con ngƣời thánh thiện, là nơi chốn của đức hạnh, của tri thức, của sự khôn ngoan, hiền hoà, sức mạnh và thiêng liêng. Sau sáu bài thánh ca, phần đọc thánh kinh bắt đầu. Vài tu sĩ đang gục đầu buồn ngủ, và một trong các tu sĩ trực đêm xách theo một chiếc đèn nhỏ, đi dọc theo các dãy ghế để đánh thức những ngƣời ngủ gục. Ai ngủ gục sẽ bị hình phạt xách đèn tiếp tục đi tuần. Sáu bài thánh ca khác đƣợc tiếp tục cất lên. Kế đó, Tu viện trƣởng ban phƣớc lành, ngƣời thứ bảy đọc kinh cầu, và mọi ngƣời cúi đầu về phía bàn thờ, tĩnh tâm tận hƣởng giây phút ngọt ngào mà những ai không trải nghiệm những giây phút nhiệt tâm huyền bí và tận cùng bình an trong tâm hồn sẽ không thấu hiểu đƣợc. Sau cùng, mũ trùm xuống mặt, tất cả ngồi nghiêm trang cất giọng “Bài ca tạ ơn Chúa”. Tôi cũng ca ngợi Chúa, vì Ngài đã giải toả các nỗi ngờ vực và những cảm giác bất an mà tu viện đã gây cho tôi trong ngày đầu tiên…

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net * * * Trong khoảng thời gi­an giữa Kinh Sớm và Kinh Ngợi khen, các tu sĩ không trở về phòng của mình, mặc dầu đêm vẫn còn tối đen. Tu sinh theo thầy của họ sang nhà nguyện để học Thánh ca, vài tu sĩ ở lại giáo đƣờng để chăm sóc các vật trang trí nhà thờ, còn phần lớn, nhƣ thầy trò chúng tôi, đi dạo trong nhà dòng để tĩnh tâm. Các ngƣời giúp việc đang ngủ và vẫn say giấc khi chúng tôi trở lại khu hát kinh dự kinh Ngợi khen, trời lúc ấy vẫn rất tối. Chúng tôi ca Phúc âm và khi minh chứng Phúc âm đã đến soi sáng cho nhân loại thì sao mai, cùng với vẻ đẹp rực rỡ nhất của nó, nhƣ thể đang tràn ngập điện thờ. Ánh sáng, dù vẫn chƣa đến, dƣờng nhƣ đã soi lên các lời thánh ca, lên bông huệ huyền bí ngát hƣơng nở trên các vòm cung trên trần. Tôi lặng lẽ cầu nguyện và thầm nhủ: “Ôi, Thƣợng đế: Con tạ ơn Ngài vì giây phút sƣớng vui khôn tả này. Trái tim ngu ngốc của ta ơi, mi sợ hãi điều gì chứ?” Đột nhiên, từ hƣớng cửa Bắc vọng lại tiếng ngƣời nói ồn ào. Tôi không hiểu tại sao những ngƣời giúp việc sửa soạn công việc của họ lại dám làm rộn các buổi kinh lễ nhƣ thế. Vào lúc đó ba ngƣời nuôi heo bƣớc vào, mặt lộ vẻ kinh hoàng, họ chạy thẳng đến Tu viện trƣởng và thầm thì vào tai ngƣời điều chi đó. Thoạt tiên, Tu viện trƣởng khoát tay trấn tĩnh họ, nhƣ thể ngƣời không muốn làm gián đoạn buổi lễ, nhƣng các ngƣời giúp việc khác đã tràn vào, và tiếng la nghe lớn hơn. - Một ngƣời! Một ngƣời chết! – Có ngƣời nói lớn và những ngƣời khác la tiếp - Một tu sĩ. Không thấy đôi giày xăng đan ƣ? Lời cầu kinh im bặt và Tu viện trƣởng chạy vội ra ngoài, vẫy tay cho viên Quản hầm theo ngƣời. Thầy William đuổi theo họ, và bấy giờ, các tu sĩ cũng rời ghế vội vã ùa ra ngoài. Trời đã hừng sáng và tuyết trên mặt đất khiến trời càng sáng hơn. Phía sau khu hát kinh, ngay trƣớc các khu chuồng, nơi hôm qua có cái vại lớn đựng tiết heo, ngƣời ta thấy một vật thể kỳ lạ, hình thù giống cây Thập giá, ló ra khỏi miệng vại, trông nhƣ thể hai cái cọc đã đƣợc cắm xuống đất và giẻ rách phủ lên đó để doạ chim chóc. Nhƣng đó là hai chân ngƣời, chân của một ngƣời đầu bị cắm sâu vào vại máu. Tu viện trƣởng ra lệnh lôi xác ra khỏi khối chất lỏng kinh sợ ấy. Hai ngƣời nuôi heo lƣỡng lự bƣớc

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đến bên chiếc vại, kéo cái thây máu me đáng thƣơng ra: máu vấy đầy lên ngƣời họ. Nhƣ ngƣời ta đã giải thích cho tôi, tiết heo này đã đƣợc lấy ngay sau khi thọc huyết, đƣợc khuấy và để ngoài trời lạnh nên nó không bị đông lại. Thế nhƣng lớp tiết heo bao bọc xác chết giờ đang bắt đầu cô lại, nó đã thấm đẫm chiếc áo dòng nên không nhận dạng đƣợc mặt mũi nữa. Một ngƣời giúp việc xách một xô nƣớc đến và xối lên khuôn mặt kẻ bất hạnh. Một ngƣời khác cúi xuống lấy khăn lau mặt. Thế rồi trƣớc mắt chúng tôi hiện lên khuôn mặt trắng nhợt của Venan­tius, học giả ngƣời Hy Lạp mà chúng tôi đã hầu chuyện bên cạnh các bản chép tay của Adel­mo chiều hôm trƣớc. Tu viện trƣởng bƣớc đến – Sƣ huynh William, nhƣ Huynh thấy đó, một việc gì đó đang diễn tiến bên trong tu viện này, một việc đòi hỏi tất cả trí tuệ của Huynh. Xin Huynh hãy hành động ngay. Thầy William chỉ vào xác chết và hỏi: - Huynh ấy có mặt trong khu hát kinh lúc hành lễ hay không? - Không – Tu viện trƣởng nói – Cha thấy ghế của Huynh ấy trống. - Không có ai khác vắng mặt à? - Có lẽ không, nhƣng Cha không để ý kỹ. Thầy William lƣỡng lự trƣớc khi hỏi câu kế, và ông thì thầm hỏi, cố để không ai khác nghe đƣợc. - Beren­gar có mặt nơi ghế của Huynh ấy không? Tu viện trƣởng nhìn thầy với vẻ vừa áy náy vừa kinh ngạc, nhƣ muốn tỏ ra rằng ông bàng hoàng nhận thấy thầy tôi cũng nuôi dƣỡng một nỗi ngờ vực mà chính ông đã có, vì những nguyên nhân hiển nhiên hơn. Rồi ông đáp nhanh: - Huynh ấy có mặt ở đó, ngồi ở ghế đầu, gần kề bên phải tôi. - Hẳn rồi, tất cả những điều này là vô nghĩa, con không tin có ngƣời đi xuyên đằng sau điện thờ để vào khu hát kinh, và do đó, thây ma có lẽ đã ở đó nhiều giờ, ít nhất là từ lúc mọi ngƣời đã đi ngủ. - Chắc vậy, những ngƣời giúp việc dậy sớm nhất vào lúc hừng sáng, do đó họ mới khám phá ra xác chết trƣớc tiên. Thầy William cúi xuống thi hài, nhƣ thể thầy đã quen tiếp xúc với xác chết. Thầy nhúng miếng giẻ bên cạnh vào xô nƣớc và lau kỹ khuôn mặt Venan­tius. Trong khi đó, các tu sĩ khác đang đứng quanh, kinh hãi bàn tán xôn xao, khiến Tu viện trƣởng phải buộc họ yên lặng. Trong số những ngƣời tiến đến gần có Sev­er­inus, ngƣời chịu trách nhiệm về sức khoẻ trong tu viện. Ông này cúi xuống bên cạnh thầy tôi. Để nghe họ nói chuyện và để hỗ trợ thầy William, vì thầy cần một mảnh vải sạch khác, tôi nhập cuộc, cố đè nén nỗi kinh hãi và ghê tởm của mình. Thầy William hỏi: - Huynh có bao giờ trông thấy một ngƣời chết trôi chƣa? Sev­er­inus trả lời: - Nhiều lần rồi, và nếu tôi đoán trúng điều huynh muốn ám chỉ, thì ngƣời chết trôi không có bộ mặt nhƣ thế này: mặt mũi họ trƣơng lên hết. - Nhƣ thế, Huynh ấy đã chết, rồi ai đó mới ném xác vào vại máu.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Tại sao ngƣời ta lại làm nhƣ thế? - Tại sao lại giết Huynh ấy ƣ? Chúng ta đang đƣơng đầu với một kẻ có đầu óc bất thƣờng. Nhƣng bây giờ cần phải xem thi thể có vết thƣơng hay vết bầm gì không? Tôi đề nghị đem xác vào phòng tắm, cởi quần áo, tắm rửa và xét nghiệm. Tôi sẽ đến đấy với Huynh ngay. Trong khi Sev­er­inus đƣợc Tu viện trƣởng cho phép bảo các ngƣời nuôi heo đem xác đi, thầy tôi đề nghị Tu viện trƣởng bảo các tu sĩ trở về khu hát kinh, theo đƣờng cũ, và các ngƣời giúp việc cũng về nghỉ: do đó, hiện trƣờng đƣợc trống trải. Cuối cùng, chỉ còn lại thầy trò tôi đứng bên cạnh chiếc vại máu đã trào ra khi ngƣời ta lôi thây ma gớm ghiếc ra ngoài. Mặt tuyết quanh đó đỏ lòm, và ở những nơi bị xối nƣớc tuyết tan thành từng vũng nhỏ. Chỗ ngƣời ta đặt xác hằn lên một vệt lớn màu đỏ bầm. Thầy William nói, hất đầu về phía các dấu chân hỗn loạn do các tu sĩ và những ngƣời giúp việc để lại. - Thật là lung tung, Ad­so ơi, tuyết trắng là một thứ giấy tuyệt vời, trên đó thân ngƣời để lại những hàng chữ rất dễ đọc, nhƣng bản viết này lại đƣợc cạo sửa quá tồi tệ, có lẽ chúng ta chẳng đọc đƣợc điều gì thích thú đâu. Khoảng đất từ nhà thờ đến đây, các tu sĩ đã tấp nập ngƣợc xuôi, còn khoảng từ nhà kho, chuồng trại đến đây thì các ngƣời giúp việc đã ùa đến. Cái khoảng trống duy nhất không có ai đi lại là giữa kho thóc và Đại dinh. Thử xem chúng ta có tìm đƣợc điều gì đáng chú ý không? - Thầy mong sẽ tìm thấy gì? - Nếu Huynh ấy không tự lao đầu vào vại, thầy cho rằng có kẻ nào đó đã vác xác Huynh đến đó, sau khi Huynh ấy đã chết hẳn. Một ngƣời vác xác một ngƣời khác sẽ để lại những vết chân sâu trên tuyết. Do đó, hãy nhìn xem có tìm đƣợc quanh đây vài dấu chân khác với các dấu chân của các tu sĩ rầm rập chạy đến làm hỏng bản giấy tuyết của chúng ta hay không. Và chúng tôi đã tìm thấy nó. Phải nói ngay rằng chính tôi là ngƣời tìm ra. Xin Thƣợng đế chớ để con mắc tật kiêu hãnh, chính tôi đã khám phá ra một vật ở khoảng giữa vại máu và Đại dinh: đó là những dấu chân ngƣời, khá sâu, trong khu đất chƣa có ai đi qua. Nhƣ thầy tôi đã nhận xét ngay tức khắc, những dấu chân này có vẻ mờ hơn các dấu chân của các tu sĩ và những ngƣời giúp việc, một dấu hiệu chứng tỏ tuyết đã rơi xuống đó rất nhiều lớp. Nhƣ thế, những dấu chân này đã xuất hiện trƣớc tiên, nhƣng đối với chúng tôi, có lẽ điều đáng ghi nhận hơn cả là có một vệt dài, chạy liên tục lẫn trong những dấu chân ngƣời này kéo lê đi. Tóm lại, đó là các dấu chân chạy từ vại đến nhà ăn, sang mạn hông của Đại dinh, đến giữa ngọn tháp phía Nam, rồi sang ngọn tháp phía Đông. Thầy William nói: - Nhà ăn, phòng thƣ tịch, thƣ viện. Lại một lần nữa. Thƣ viện. Venan­tius chết trong Đại dinh và có lẽ là trong thƣ viện. - Tại sao lại chính là trong thƣ viện? - Ta đang tự đặt mình vào hoàn cảnh của kẻ sát nhân. Nếu Venan­tius chết hay bị giết trong nhà ăn, nhà bếp hoặc phòng thƣ tịch, tại sao không để xác chết lại đó? Nhƣng nếu Huynh ấy chết trong Thƣ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net viện thì phải vác xác đến nơi khác, vì cả hai lý do: Một là, trong Thƣ viện sẽ chẳng bao giờ có ai tìm thấy xác chết cả, và có lẽ kẻ sát nhân đặc biệt quan tâm đến việc tất cả mọi ngƣời đều trông thấy xác chết - Hai là: kẻ sát nhân không muốn mọi ngƣời tập trung vào Thƣ viện. - Tại sao kẻ sát nhân muốn ai cũng trông thấy xác chết? - Thầy không biết. Thầy có thể đƣa ra vài giả thiết. Làm sao chúng ta biết kẻ sát nhân đã giết Venan­tius vì thù oán? Hắn có thể giết Huynh ấy, chớ không phải ai khác, hòng để lại một dấu hiệu, hoặc ám chỉ một ý gì khác. - Dấu hiệu đó là gì? - Đấy chính là điều thầy không biết, nhƣng chúng ta chớ quên rằng có những dấu hiệu nhƣ thế, nhƣng thật ra vô nghĩa. - Giết ngƣời nhƣ thế thật là gớm ghiếc! - Giết một ngƣời để nói: “Tôi tin Chúa” thì còn gớm ghiếc hơn. Lúc ấy, Sev­er­inus tiến đến. Thi hài đã đƣợc rửa sạch và xét nghiệm kỹ lƣỡng, không có thƣơng tích, không một vết trầy trên đầu. Khi chúng tôi trở về bệnh xá, thầy William hỏi: - Trong phòng thí nghiệm của Huynh có độc dƣợc không? - Lẫn cùng với những thứ khác. Nhƣng còn tùy Huynh cho thế nào là độc dƣợc, vì những dƣợc chất khi dùng liều ít sẽ rất bổ dƣỡng, nhƣng dùng quá liều sẽ gây tử vong. Cũng nhƣ các dƣợc thảo sƣ khác, tôi bảo quản các dƣợc chất này và dùng chúng rất thận trọng. Chẳng hạn, tôi có trồng trong vƣờn loại cây Nữ Lang: vài giọt thuốc từ cây này trong hỗn hợp các loại dƣợc thảo khác sẽ trợ tim, nếu tim đập không đều, nhƣng nếu dùng quá liều sẽ gây choáng váng hoặc chết ngƣời. - Huynh không nhận thấy xác chết có một dấu hiệu gì chứng tỏ bị nhiễm một loại độc dƣợc nào sao? - Không. Có nhiều loại độc dƣợc chẳng để lại dấu tích gì. Chúng tôi đến bệnh xá. Sau khi đƣợc rửa sạch tại nhà tắm, xác Venan­tius đã đƣợc đƣa đến đây, đặt trên chiếc bàn lớn trong phòng thí nghiệm của Sev­er­inus. Các nồi chƣng và các dụng cụ thủy tinh hoặc bằng đất khiến tôi nghĩ đến phòng làm việc của một nhà giả kim. Trên vài chiếc kệ dài kê sát tƣờng, gần cửa ra vào, bày vô số chai, lọ, ống, nồi, đựng đầy các chất đủ màu. - Một bộ sƣu tập cây thuốc rất hay. Tất cả đều là sản phẩm từ vƣờn của Huynh đấy chứ? - Không, nhiều loại hiếm hoặc không thể trồng đƣợc trong khí hậu này đã đƣợc các tu sĩ từ khắp thế giới mang đến cho tôi trong bao năm nay, cùng với các loại rất dễ trích ra từ hoa ở địa phƣơng, tôi có nhiều dƣợc thảo rất quý và hiếm. Huynh xem… đây là mu­mia, rất hiếm, đƣợc sản xuất từ sự phân hủy các xác chết khô; nó đƣợc dùng để chế ra nhiều loại thuốc hiệu nghiệm gần nhƣ thần dƣợc. Madrago­ra of­fic­inalis, giúp ngủ ngon… - Và giúp khơi dậy dục vọng - thầy tôi nhận xét.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Ngƣời ta nói thế, nhƣng nhƣ Huynh thấy, ở đây không dùng nó vào mục đích đó - Sev­er­inus mỉm cƣời - Và nhìn đây, Tut­ty, thuốc mắt thần kỳ - ông nói và với lấy một ống thuốc. - Còn thứ gì đây? – Thầy William hỏi và sờ vào một thỏi đá nằm trên kệ. - Cục đá đó à? Ngƣời ta cho tôi đã lâu rồi. Chắc nó có khả năng trị bệnh, nhƣng tôi chƣa khám phá ra khả năng đó là gì. Huynh có biết loại đá đó không? - Biết. Nhƣng không rõ hết dƣợc năng của nó - Thầy William nói và lôi trong áo ra một con dao nhỏ, và từ từ đƣa về phía cục đá. Tay thầy cầm dao hết sức nhẹ nhàng. Khi lƣỡi dao dí sát vào cục đá, tôi bỗng thấy lƣỡi dao bật vút lên, nhƣ thể thầy William đã lắc lƣ cổ tay nhƣng thật ra tay thầy hoàn toàn bất động. Rồi lƣỡi dao hít chặt vào cục đá, tạo ra một tiếng cách nhỏ. Thầy William bảo tôi: - Con thấy không, nó hút sắt. - Thế, nó dùng để làm gì? - Nó có nhiều công dụng khác nhau, thầy sẽ cho con biết sau. Và bây giờ, thƣa Sƣ huynh Sev­er­inus, tôi muốn biết tại đây có loại thuốc gì có khả năng giết ngƣời không? Sev­er­inus nghĩ ngợi một lúc, có thể là một lúc lâu, để cân nhắc câu trả lời - Có nhiều loại. Nhƣ tôi đã trình bày, ranh giới giữa thuốc bổ và thuốc độc rất ngắn, ngƣời Hy Lạp đã dùng từ phar­ma­con cho cả hai loại. - Dạo gần đây không có loại nào bị lấy đi chứ? Sev­er­inus lại ngẫm nghĩ, dƣờng nhƣ cân nhắc từng chữ: - Gần đây thì không. - Thế còn trƣớc đây? - Ai mà biết đƣợc? Tôi chẳng nhớ. Tôi ở tu viện này ba mƣơi năm mà hết hai mƣơi lăm năm ở bệnh xá. - Thật quá lâu với ký ức một con ngƣời - Thầy William nhìn nhận và đột nhiên nói - Hôm qua chúng ta đang nói đến các loại cây có khả năng gây ảo giác. Chúng là những cây gì thế? Cử chỉ và vẻ mặt của Sev­er­inus chứng tỏ rằng ông vô cùng mong muốn lẩn tránh đề tài này; - Tôi phải suy nghĩ kỹ đã. Tôi có nhiều loại thuốc thần kỳ ở đây. Nhƣng chúng ta hãy nói về cái chết của Venan­tius thì hơn. Huynh nghĩ thế nào về việc đó. - Tôi cũng phải suy nghĩ kỹ đã. KINH ĐẦU Ben­no thổ lộ một số điều, Beren­gar thổ lộ một số điều khác và Ad­so học được ý nghĩa

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net của việc thực sự sám hối. Sự kiện rùng rợn vừa rồi làm chấn động cuộc sống của dòng tu. Cảnh hỗn loạn khi phát hiện xác chết làm gián đoạn buổi thánh lễ. Tu viện trƣởng lập tức điều động các tu sĩ về khu hát kinh để nguyện cầu cho linh hồn ngƣời tu sĩ anh em xấu số. Giọng của các tu sĩ nghẹn ngào. Thầy trò tôi chọn một chỗ ngồi để có thể quan sát đƣợc tất cả gƣơng mặt mọi ngƣời khi nghi thức không đòi hỏi phải sụp mũ xuống. Tức thì, chúng tôi trông thấy gƣơng mặt Beren­gar. Nó tái xanh, cau có và đẫm mồ hôi. Sát bên y, chúng tôi để ý đến Malachi. Gƣơng mặt ông u tối, suy tƣ, trầm tĩnh. Kế Malachi, cũng trầm tƣ nhƣ thế là gƣơng mặt của tu sĩ mù Jorge. Mặt khác, chúng tôi quan sát thấy Ben­no - học giả hùng biện mà chúng tôi đã gặp hôm trƣớc tại phòng thƣ tịch - Huynh ấy có vẻ bồn chồn, liếc vội về phía Malachi. Thầy William nói: - Ben­no thì bồn chồn, Beren­gar thì sợ hãi, phải thẩm vấn họ ngay. - Tại sao? - Việc của chúng ta rất khó khăn. Đó là việc gi­an nan của một phán quan phải đánh vào kẻ yếu đuối nhất và vào chính lúc họ cảm thấy yếu đuối nhất. Ngay khi vừa tan lễ, chúng tôi đuổi theo Ben­no, lúc y đang trực chỉ thƣ viện. Ngƣời tu sĩ trẻ này dƣờng nhƣ bực mình khi nghe thầy William gọi, nên lẩm bẩm thoái thác xin cáo phải đi làm việc ngay. Dƣờng nhƣ Huynh ấy đang vội đi đến phòng thƣ tịch. Thầy tôi lƣu ý Huynh ấy rằng, thầy đang tiến hành điều tra theo mệnh lệnh của Tu viện trƣởng, rồi đƣa Ben­no vào nhà dòng. Chúng tôi ngồi lên bức tƣờng giữa hai cây cột nhìn về phía Đại dinh. Ben­no đợi thầy tôi nói trƣớc. - Này nhé, thế vào ngày Huynh thảo luận các tranh minh họa bên lề Thánh thƣ của Adel­mo với Beren­gar, Venan­tius, Malachi và Jorge, mọi ngƣời đã nói gì? - Hôm qua, Huynh đã nghe rồi đó, Jorge bảo rằng sử dụng các hình ảnh lố bịch để trang trí những quyển sách chứa đựng sự thực là không đúng đắn. Venan­tius nhận xét rằng, chính Aris­to­tle đã nói về những lối nói dí dỏm và những cách chơi chữ nhƣ những công cụ có khả năng bộc lộ sự thực hay hơn; do đó, tiếng cƣời không thể là một điều xấu, nếu nó có thể trở thành một phƣơng tiện diễn đạt sự thực. Jorge bảo rằng Huynh ấy nhớ rằng Aris­to­tle đã viết về điều này trong tác phẩm “Thi ca”[22] khi bàn luận về phép ẩn dụ. Và chính trong những điều này, có hai sự kiện rắc rối: thứ nhất, vì tác phẩm “Thi ca” từ lâu vốn đã không đƣợc lƣu truyền trong xứ đạo, đã đƣợc ngƣời Maroc vô thần mang đến cho chúng ta… - Nhƣng sách đó đã đƣợc một ngƣời bạn của bác sĩ thánh thiện Aquino dịch ra tiếng La tinh. - Đó là điều tôi đã nói với Huynh ấy - Ben­no phấn khởi thốt lên - Tôi đọc tiếng Hy Lạp rất tệ, nên chỉ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net có thể nghiên cứu quyển sách đó qua bản dịch của William xứ Mo­er­beke. Vâng chính tôi đã nói thế. Nhƣng Jorge nói thêm rằng, nguyên nhân gây rắc rối thứ hai là do trong quyển sách đó, con ngƣời xứ Stra­gi­ra[23] đã viết về thi ca, một giáo điều thấp hèn và tồn tại trong những lời bịa đặt. Venan­tius bảo các bài thánh ca cũng là những bài thơ sử dụng phép ẩn dụ, và Jorge bèn nổi giận vì Huynh ấy cho rằng thánh ca là các công trình của Thánh ý, và phép ẩn dụ đƣợc sử dụng để miêu tả sự thực. Trong khi đó, các bài thơ của các thi sĩ đa thần lại sử dụng phép này để diễn đạt sự giả dối, nhằm mục đích giải trí thuần túy, một nhận xét hết sức xúc phạm đến tôi… - Tại sao? - Vì tôi đang nghiên cứu tu từ học, tôi đã đọc nhiều nhà thơ đa thần, và tôi biết… hay tin rằng lời lẽ của họ cũng miêu tả các sự thật hiển nhiên còn hơn là ngƣời Thiên Chúa. Nói tóm lại, lúc đó, nếu tôi vẫn còn nhớ rõ, Venan­tius nói về những quyến sách khác, và Jorge nổi giận đùng đùng. - Những quyển sách nào? Ben­no lƣỡng lự - Tôi không nhớ rõ. Sách nào thì có quan trọng gì? - Rất quan trọng, vì tại nơi đây, chúng tôi đang cố tìm hiểu chuyện gì đã xảy ra trong những con ngƣời sống giữa sách vở, với sách vở và từ sách vở; do đó, nhận định của họ về sách vở nhất thiết phải quan trọng. Lần đầu tiên Ben­no mỉm cƣời, khuôn mặt gần nhƣ rạng ngời lên - Đúng đấy, chúng tôi chỉ sống về sách vở. Một nhiệm vụ đẹp đẽ trong thế giới hỗn loạn và hƣ đốn này. Nhƣ thế, có thể Huynh sẽ hiểu đƣợc những điều đã xảy ra vì lẽ đó. Venan­tius, ngƣời rất giỏi tiếng Hy Lạp, nói rằng Aris­to­tle đã dành riêng tập thứ hai của tác phẩm “Thi ca” để viết về tiếng cƣời. Nếu một triết gia vĩ đại nhƣ thế đã viết cả một quyền sách về tiếng cƣời, thì tiếng cƣời hẳn phải quan trọng chứ. Jorge bảo rằng, nhiều Cha đã dành trọn những quyển sách viết về tội lỗi, điều đó quan trọng nhƣng xấu xa. Venan­tius bảo, theo Huynh ấy còn nhớ, Aris­to­tle đã nói về tiếng cƣời nhƣ một điều thiện, một công cụ của sự thật. Thế rồi, Jorge khinh miệt hỏi xem Huynh ấy từng đọc quyển sách đó của Aris­to­tle chƣa, Venan­tius đáp rằng chẳng có ai đọc đƣợc quyển sách đó cả, vì không ai tìm ra nó, và có lẽ nó đã thất lạc mất tiêu rồi. Thật vậy, William xứ Mo­er­beke cũng chƣa hề cầm đến nó. Đoạn Jorge bảo, nếu chƣa ai tìm ra quyển sách đó, thì chính vì nó chƣa hề đƣợc viết ra, và vì Đức Chúa trời không muốn làm vinh quang những chuyện phù phiếm. Tôi muốn xoa dịu mọi ngƣời, vì tính Jorge rất nóng, còn Venan­tius thì cố tình chọc giận Huynh ấy. Tôi bèn nói rằng, trong những đoạn của tác phẩm “Thi ca” mà chúng tôi có biết, cũng nhƣ trong quyển “Tu từ học”[24], có rất nhiều lời nhận xét khôn ngoan về các câu đố. Venan­tius nhất trí với tôi. Bây giờ, Paci­fi­cus cũng về phe chúng tôi, Huynh ấy biết rất rõ những nhà thơ đa thần và bảo rằng, nói về các câu thơ dí dỏm thì không ai có thể giỏi hơn các thi sĩ Phi Châu. Huynh ấy có dẫn ra một câu đố về cá của Sym­pho­sius:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Nhà ở trên trái đất, lời đã bộc lộ rõ ràng Chính nhà ấy đã ngân vang, nhưng khách yên lặng không lên tiếng Cả hai cùng chạy, khách cùng lúc với nhà. Đến lúc này, Jorge bèn bảo Chúa Kitô đã mong chúng ta chỉ nói hoặc là “có”, hoặc là “không”, và bất kỳ kiểu nói nào khác đều xuất phát từ Quỷ dữ, muốn chỉ “cá” thì chỉ cần nói “cá” là đủ rồi, chớ không cần che dấu khái niệm đó dƣới âm thanh lừa lọc. Đoạn Huynh ấy tiếp rằng Huynh không nghĩ rằng, việc lấy các nhà thơ Châu Phi làm mẫu mực là khôn ngoan đâu… Và rồi thì… - Rồi thì sao? - Rồi có một việc xảy ra mà tôi không hiểu, Beren­gar phá lên cƣời. Jorge mắng Beren­gar, và Beren­gar bảo mình cƣời vì theo Huynh, nếu ngƣời ta tìm kiếm kỹ lƣỡng trong số các nhà thơ Châu Phi, thì sẽ tìm thấy các câu đố hoàn toàn khác nhau, không dễ dàng nhƣ câu đố về cá ban nãy đâu. Malachi có mặt lúc đó, bèn nổi giận nắm lấy mũ của Beren­gar và tống Huynh ấy về nơi làm việc của mình… Beren­gar, Huynh biết đấy, là phụ tá của Malachi… - Và sau đó? - Sau đó, Jorge chấm dứt cuộc tranh luận bằng cách bỏ đi. Tất cả chúng tôi bèn quay về công việc của mình nhƣng trong khi tôi đang làm việc, tôi trông thấy, đầu tiên là Venan­tius, rồi đến Adel­mo, tiến đến chỗ Beren­gar và hỏi Huynh ấy điều chi đó. Từ đằng xa, tôi thấy Beren­gar đang lảng tránh các câu hỏi của họ, nhƣng nội trong ngày đó, cả hai quay lại tìm hắn. Và rồi buổi tối hôm đó, tôi thấy Beren­gar và Adel­mo nói chuyện với nhau trong nhà dòng, trƣớc khi vào phòng ăn. Thế đấy, đó là tất cả những gì tôi biết. Thầy William nói: - Nhƣ thế, Huynh có biết rằng hai ngƣời vừa chết một cách bí ẩn đều đã hỏi Beren­gar một điều chi đó. Ben­no bối rối đáp: - Tôi không nói nhƣ thế! Tôi kể Huynh nghe những gì đã xảy ra hôm đó, vì Huynh yêu cầu tôi… - Huynh ấy suy nghĩ một lát và vội tiếp - Nhƣng nếu Huynh muốn biết ý kiến của tôi thì nó nhƣ thế này, Beren­gar nói với họ về một vật gì đó trong thƣ viện, và đó là nơi Huynh cần tìm kiếm. - Tại sao Huynh lại nghĩ đến thƣ viện? Beren­gar có ý muốn nói gì về việc tìm kiếm trong số những nhà thơ Châu Phi? Có phải Huynh ấy muốn nói rằng cần đọc họ rộng rãi hơn chăng? - Có thể. Dƣờng nhƣ là nhƣ vậy. Thế nhƣng tại sao Malachi lại nổi giận chứ? Dẫu sao, chính Huynh ấy là ngƣời quyết định xem có nên đƣa một tập thơ của các thi sĩ Châu Phi cho chúng tôi đọc hay

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net không? Nhƣng tôi biết một điều: Bất kỳ ai giở qua tập danh mục sách sẽ thƣờng thấy, trong số các ký hiệu mà duy chỉ Quản thƣ viện mới hiểu đƣợc, một ký hiệu đề “Châu Phi". Tôi thậm chí đã tìm thấy một ký hiệu đề “Tận cùng Châu Phi” (fi­nis Africae). Có một lần tôi hỏi mƣợn quyển sách mang ký hiệu đó, tôi không nhớ quyển nào, dù tựa sách rất khêu gợi óc hiếu kỳ của tôi. Và Malachi bảo các sách mang ký hiệu đó đã bị mất! Đó là điều tôi biết. Vì thế nên tôi bảo Huynh đúng, hãy để ý đến Beren­gar và kiểm tra khi nào Huynh ấy lên thƣ viện, không ai có thể ngờ đƣợc đâu. - Không ai có thể ngờ đƣợc - Thầy William kết luận và cho phép Huynh ấy lui. Đoạn thầy bắt đầu đi dạo với tôi trong nhà dòng và nhận xét: trƣớc tiên, Beren­gar là đề tài cho các tu sĩ anh em xầm xì; kế đến; Ben­no có vẻ nôn nóng muốn hƣớng chúng tôi về phía thƣ viện. Tôi thấy rằng có lẽ Huynh ấy muốn chúng tôi khám phá những điều mà Huynh ấy cũng muốn biết. Thầy tôi bảo có thể là nhƣ vậy, nhƣng cũng có thể trong khi hƣớng chúng tôi về phía thƣ viện, Huynh ấy muốn chúng tôi đừng để ý đến một nơi nào khác. Tôi hỏi nơi nào, Thầy bảo không biết, có lẽ là trong phòng thƣ tịch, có lẽ là nhà bếp, khu hát kinh, nhà nghỉ hay bệnh xá. Tôi thƣa rằng, hôm trƣớc, chính thầy đã bị thƣ viện quyến rũ, và thầy nói rằng thầy muốn đƣợc quyến rũ bởi những nơi thầy đã chọn, chớ không phải bởi những nơi mà các ngƣời khác đã khuyên thầy. Nhƣng cần phải quan sát thƣ viện, và ngay lúc này, việc đột nhập vào đó cũng là một ý hay. Hoàn cảnh hiện tại đã cho phép thầy tò mò, trong khuôn khổ tôn trọng các tập tục và luật lệ của tu viện. Chúng tôi rời nhà dòng. Các tu sinh và những ngƣời giúp việc đang từ nhà thờ đi ra sau khi tan lễ. Khi chúng tôi men theo mạn Tây của nhà thờ, chúng tôi chợt thấy Beren­gar đang từ trong cánh cửa ngang bƣớc ra, rồi băng qua nghĩa trang. Thầy William gọi. Huynh ấy dừng lại, nên chúng tôi bắt kịp. Thậm chí Huynh ấy trông còn thê thảm hơn khi chúng tôi thấy trong khu hát kinh, và thầy William hiển nhiên quyết khai thác tình trạng tinh thần này nhƣ thầy đã từng làm với Ben­no. Thầy nói: - Dƣờng nhƣ Huynh là ngƣời cuối cùng gặp Adel­mo còn sống. Beren­gar lảo đảo, dƣờng nhƣ muốn ngất đi: -Tôi ƣ? - Huynh ấy yếu ớt hỏi, vì thầy tôi đặt câu hỏi đó nhƣ thể tình cờ, có lẽ vì Ben­no đã kể thầy nghe việc hai ngƣời nói chuyện với nhau trong nhà dòng sau Kinh chiều. Câu hỏi hẳn đã bắn trúng đích, và Beren­gar rõ ràng đang nghĩ đến một buổi gặp gỡ khác, chắc là buổi gặp gỡ cuối cùng, vì thế Huynh ngập ngừng cất giọng; - Sao Huynh lại nói thế? Tôi không hề trông thấy Huynh ấy trƣớc khi đi ngủ, cũng nhƣ tất cả mọi ngƣời khác. Thầy William bèn gây sức ép ngay, quyết không buông tha - Không. Huynh còn gặp Huynh ấy sau

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đó nữa và Huynh biết rõ nhiều điều mà không muốn thú nhận. Ở đây đã xảy ra hai cái chết rồi, nên Huynh không thể yên lặng đƣợc nữa. Huynh thừa hiểu rằng, có nhiều cách để buộc ngƣời ta nói chứ. Thầy William thƣờng bảo tôi rằng, ngay khi thầy còn là phán quan, thầy đều tránh sử dụng hình thức tra tấn: nhƣng Beren­gar đã hiểu nhầm ý thầy. Dẫu sao, đó là một phƣơng thức hữu hiệu. Beren­gar nói, rồi bật khóc thổn thức - Vâng, vâng, tôi đã gặp Adel­mo đêm đó, nhƣng tôi đã thấy khi Huynh ấy đã chết rồi… - Thế nào? Tại chân đồi à? - Không, không. Tôi gặp Huynh ấy tại nghĩa trang này. Huynh ấy đang đi giữa những nấm mồ, một hồn ma giữa những hồn ma. Tôi nhận ra Huynh ấy và biết ngay rằng, trƣớc mắt tôi không phải là một ngƣời sống nữa; Huynh ấy mang bộ mặt của một xác chết, đôi mắt lắng đọng một sự trừng phạt vĩnh cửu. Dĩ nhiên, mãi đến sáng hôm sau, khi hay tin Huynh ấy đã chết, tôi mới hiểu ra rằng tôi đã gặp một hồn ma; nhƣng ngay lúc ấy, tôi biết tôi đang trông thấy ảo ảnh và trƣớc mắt tôi là một linh hồn bị đọa đầy. Chúa ơi, giọng Huynh ấy nói với tôi lạnh lẽo, âm u làm sao! - Và Huynh ấy đã nói gì? - “Tôi bị đọa đày”. Huynh ấy đã nói với tôi nhƣ thế, “như Huynh thấy đây, tôi là một kẻ trở về từ địa ngục, rồi tôi sẽ phải trở lại địa ngục." Huynh ấy nói với tôi nhƣ thế, và tôi la lên: “Adel­mo, Huynh thực trở về từ địa ngục sao? Nỗi thống khổ ở địa ngục như thế nào?” Tôi run bần bật, vì vừa tan Kinh Tối, trong buổi lễ đó tôi vừa nghe những trang kinh khủng khiếp về cơn thịnh nộ của Thƣợng đế, thế rồi Huynh ấy lại nói với tôi: “Nỗi thống khổ muôn vàn to tát hơn chúng ta có thể diễn tả. Huynh có thấy bộ lốt giả dối mà tôi vẫn mặc cho đến nay chứ? Nó siết chặt tôi, đè nặng trĩu trên người tôi, như thể ngọn tháp cao nhất ở Paris hay ngọn núi cao nhất thế giới đang đè trên lưng tôi, mà tôi không bao giờ có thể đặt nó xuống được nữa. Công lý thiêng liêng biết tôi đang chịu nỗi khổ này để trừng phạt tính kiêu hãnh của tôi, vì tôi tin thân thể mình là nơi đón nhận lạc thú, vì tôi nghĩ mình biết nhiều hơn người khác, vì tôi đã khoái trá những thứ quái đản, đó là những thứ bấy lâu được ấp ủ trong trí tưởng tượng của tôi, làm sinh ra trong tâm hồn tôi nhiều thứ còn quái đản hơn nữa. Thế nhưng, giờ đây tôi phải cùng sống với chúng nơi vĩnh cửu. Huynh nhìn thấy lớp vải lót của chiếc áo dòng này chứ? Nó như thể toàn bằng than hồng và lửa đỏ rực, và chính lửa này đang đốt cháy thân thể tôi, và tôi phải chịu sự trừng phạt này, bởi tội lỗi xấu xa của xác thịt tôi hằng nuôi dưỡng. Ngọn lửa này không ngừng thiêu đốt tôi! Xin đưa tay cho tôi, hỡi người thầy đẹp trai”. Huynh ấy lại còn nói thêm: “Cuộc gặp gỡ này có thể là một bài học hữu ích để đổi lại nhiều bài học mà thầy dạy tôi. Hãy đưa tay đây, hỡi người thầy đẹp trai của tôi”. Huynh ấy lắc lƣ ngón tay trong bàn tay nóng bỏng của mình và giọt mồ hôi nhỏ bé của Huynh ấy rơi xuống bàn tay tôi, nhƣ thể đâm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net suốt qua tay tôi. Tôi mang dấu vết đó nhiều ngày, nhƣng có điều tôi giấu hết thảy mọi ngƣời. Rồi Huynh ấy biến mất vào các nấm mồ. Sáng hôm sau, tôi đƣợc biết rằng con ngƣời đêm trƣớc đã khiến tôi vô cùng kinh hãi, giờ đây đã chết ở chân vực đá. Beren­gar nghẹn ngào khóc. Thầy William hỏi: - Thế tại sao Huynh ấy lại gọi Huynh là “người thầy đẹp trai của tôi”? Cả hai Huynh đều đồng tuổi nhau, Huynh đã dạy Huynh ấy điều gì vậy? Beren­gar cúi đầu, kéo mũ trùm mặt và quỳ xuống ôm lấy chân thầy William… - Tôi không biết tại sao Huynh ấy lại gọi tôi nhƣ thế? Tôi chẳng hề dạy Huynh ấy điều chi cả - Rồi Beren­gar thổn thức – Con sợ quá, Cha ơi! Con muốn xƣng tội với Cha. Xin Cha hãy khoan dung, quỷ đang nuốt sống lòng ruột con! Thầy William đẩy Beren­gar ra, đƣa tay kéo Huynh ấy đứng dậy và bảo: - Không, Beren­gar ạ! Chớ yêu cầu tôi nghe lời xƣng tội. Đừng mở miệng Huynh để khóa miệng tôi. Điều tôi muốn nghe, Huynh sẽ kể cho tôi nghe bằng cách khác, chớ không phải qua lời xƣng tội. Nếu Huynh không kể, tôi sẽ tự tìm hiểu lấy. Yêu cầu tôi khoan dung, nếu Huynh thích, nhƣng chớ yêu cầu tôi im lặng. Vì trong tu viện này có quá nhiều ngƣời im lặng rồi. Tốt hơn, hãy nói cho tôi biết bằng cách nào Huynh thấy đƣợc gƣơng mặt xanh xao của Huynh ấy, nếu đó là một đêm tối nhƣ mực? Làm thế nào Huynh ấy đốt cháy tay Huynh, nếu đó làm một đêm tuyết rơi? Và lúc đó Huynh đang làm gì trong nghĩa trang? Nói đi! Ít nhất Huynh hãy nói cho tôi biết điều này! – Thầy William nắm vai Beren­gar lắc một cách tàn nhẫn. Toàn thân Beren­gar run lẩy bẩy – Tôi không biết lúc ấy tôi đang làm gì ở trong nghĩa trang. Tôi không nhớ, tôi không biết tôi trông thấy gƣơng mặt Huynh ấy bằng cách nào? Có lẽ tôi có một ngọn đèn. Không…đúng hơn, Huynh ấy có một ngọn đèn và có lẽ tôi trông thấy bộ mặt nhờ ánh lửa… - Làm thế nào Huynh ấy có thể mang đèn đƣợc nếu lúc ấy tuyết đang rơi? - Lúc ấy là sau Kinh Tối. Ngay sau Kinh Tối, trời chƣa đổ tuyết, mãi về sau tuyết mới rơi… Tôi nhớ những bông tuyết đầu tiên rơi xuống, khi tôi chạy về phía nhà nghỉ. Tôi chạy về phía nhà nghỉ thì bóng ma chạy ngƣợc lại… và sau đó tôi không biết gì thêm nữa. Xin đừng hỏi tôi nữa, nếu Huynh không cho tôi xƣng tội. - Rất tốt, đi đi, vào khu hát kinh đi. Hãy xƣng tội với Thƣợng đế, vì Huynh sẽ không nói với ngƣời phàm tục hay đi tìm một tu sĩ chịu nghe Huynh xƣng tội. Nếu từ lúc đó đến nay Huynh chƣa xƣng tội thì Huynh đã phạm thánh rồi đó. Đi đi, sẽ gặp lại nhau sau.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Beren­gar chạy mất dạng. Thầy William chà xát hai bàn tay vào nhau – một cử chỉ tôi thƣờng thấy trong những dịp thầy hài lòng điều gì. - Tốt! Bây giờ nhiều điều đã bắt đầu sáng tỏ. - Sáng tỏ ƣ, thƣa thầy? Sáng tỏ vì giờ đây chúng ta lại có thêm hồn ma Adel­mo chăng? - Ad­so thân yêu của thầy. Hồn ma đối với thầy chẳng có gì ma quái lắm. Dẫu sao đi nữa, Huynh ấy đã đọc một trang sách mà ta từng đọc trong một quyển sách nào đó, viết cho các nhà thuyết giáo sử dụng. Có lẽ những tu sĩ đó đọc quá nhiều nên khi đầu óc họ bị kích động, các hình ảnh họ đã đọc đƣợc trong sách vở hiện ra. Thầy không biết Adel­mo có thực sự nói những lời đó không, hay Beren­gar đã nghe thấy những lời đó, vì Huynh ấy muốn nghe chúng. Điều cốt yếu là câu chuyện này đã khẳng định một loạt các giả thuyết của thầy. Chẳng hạn, Adel­mo tự tử chết, và câu chuyện Beren­gar cho thầy biết rằng trƣớc khi chết, Huynh ấy đã đi lòng vòng, loanh quanh vì hoảng loạn, và vì ăn năn đã trót phạm một tội lỗi nào đó. Huynh ấy hoảng loạn về một tội lỗi của mình, vì có ai đó đã đe dọa Huynh, và có lẽ đã kể cho Huynh ấy nghe chính câu chuyện về những bóng ma quỷ quái mà Huynh ấy đã đọc cho Beren­gar nghe với giọng sành sỏi, đầy ảo giác nhƣ vậy. Và Huynh ấy đi qua nghĩa trang khi vừa rời khu hát kinh, nơi mà Huynh ấy đã xƣng tội với một ngƣời nào đó; ngƣời đó đã khiến Huynh ấy tràn đầy kinh sợ và ăn năn. Từ nghĩa trang, Huynh ấy trực chỉ về hƣớng đối diện nhà nghỉ, đúng nhƣ Beren­gar đã báo cho chúng ta biết. Thế thì về hƣớng Đại dinh nhƣng cũng có thể về phía bức tƣờng, ngoài dãy chuồng ngựa, nơi thầy đã suy đoán rằng Huynh ấy lao mình xuống vực. Huynh ấy đã lao mình xuống trƣớc khi cơn bão nổi lên, rồi chết dƣới chân tƣờng, và sau đó đất mới bị lở, cuốn theo xác Huynh ấy đến khoảng giữa ngọn tháp phía Bắc và ngọn tháp phía Tây. - Nhƣng còn giọt mồ hôi nóng bỏng thì sao? - Đó là một phần câu chuyện Beren­gar đã nghe lặp lại, hay Huynh ấy đã tƣởng tƣợng ra điều đó trong cơn hoảng loạn. Vì, nhƣ một điệp khúc lặp lại, sự ăn năn của Adel­mo là sự ăn năn của Beren­gar, con đã nghe rồi đấy. Nếu Adel­mo từ khu hát kinh đến, Huynh ấy có thể mang theo một ngọn nến nhỏ, và giọt mồ hôi trên bàn tay Huynh ấy chỉ là một giọt sáp. Nhƣng Beren­gar cảm thấy giọt sáp cháy sâu hơn vì Adel­mo đã gọi Huynh ấy là thầy. Đó là một dấu hiệu cho thấy Adel­mo đang trách móc Beren­gar, đã dạy cho Huynh ấy một điều gì đó, đẩy Huynh ấy đến chỗ tuyệt vọng muốn chết. Và Beren­gar biết điều đó, nên Huynh ấy đau khổ vì biết đã đẩy Adel­mo đến cái chết, bằng cách khiến Adel­mo làm một việc gì đó đáng lý ra không đƣợc làm… và tƣởng tƣợng ra điều đó, cũng không khó khăn gì Ad­so ơi, sau khi chúng ta đã nghe những điều về viên phụ tá quản thƣ viện của

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net chúng ta. - Con tin mình đã hiểu điều đã xảy ra giữa hai ngƣời – tôi nói, bối rối vì chính điều mình biết – Nhƣng chẳng lẽ tất cả chúng ta lại không tin vào Chúa khoan dung sao? Thầy bảo có lẽ Adel­mo đã xƣng tội, tại sao Huynh ấy lại tìm cách trừng phạt tội lỗi của mình bằng một tội nặng hơn, hay ít ra cũng nghiêm trọng tƣơng đƣơng? - Vì có ai đó đã nói với Huynh ấy những lời tuyệt vọng. Nhƣ thầy đã nói, một trang sách của một nhà thuyết giáo hiện đại nào đó hẳn đã thúc đẩy ai đó lặp lại những lời đã khiến Adel­mo kinh sợ và Adel­mo lại dùng những lời đó để khiến Beren­gar kinh sợ theo. Trong vài năm gần đây, khác hẳn trƣớc kia, để khơi dậy lòng kính đạo, nhiệt tâm và sự kinh hoàng, sự tuân thủ luật đạo và luật đời trong quần chúng, các nhà thuyết giáo đã dùng những lời buồn thảm và đe dọa khủng khiếp. - Có lẽ đó là điều cần thiết cho sự ăn năn. - Ad­so ạ, xƣa nay thầy chƣa hề nghe nhiều lời kêu gọi ăn năn nhƣ hiện giờ. Trong một thời đại mà các nhà thuyết giáo, lẫn giám mục, thậm chí các tu sĩ dòng Thánh thần anh em của ta, đều không có khả năng khơi dậy sự ăn năn chân thực nữa… - Nhƣng còn thời đại thứ ba, Đức Thánh Cha và Đại hội xứ Pe­ru­gia… - tôi hoang mang nói. - Lại hoài niệm. Thời hoàng kim của sự ăn năn đã qua rồi. Đừng tin vào công cuộc đổi mới của nhân loại khi bọn lãnh đạo Giáo hội và triều đình nói về sự đổi mới đó. Tôi đánh bạo nói, tò mò muốn biết thêm về cái tên hôm qua tôi nghe nhắc đến nhiều lần – Thế còn Fra Dol­ci­no… - Ông ta chết, và chết thảm thƣơng nhƣ khi còn sinh thời, vì ông ta cũng đã đến quá trễ. Thế con biết gì về ông ấy? - Con chả biết gì cả nên con mới hỏi thầy… - Thầy chả bao giờ muốn nói về ông ấy. Đó là một câu chuyện buồn về một kẻ làm những điều điên rồ, vì đã thực hành những gì mà rất nhiều vị thánh đã thuyết giảng. Điều thầy thật sự muốn nói đến là: Khi thời đại của sự ăn năn đã qua, đối với ngƣời ăn năn, nỗi tha thiết hối lỗi trở thành nỗi tha thiết đƣợc chết. Những kẻ giết ngƣời, ăn năn điên loạn, lấy mạng đổi mạng, nhằm đánh bại sự ăn năn chân thực mà hậu quả sẽ sản sinh thêm chết chóc, thay thế sự ăn năn tâm hồn bằng sự ăn năn tƣởng tƣợng, cùng những lời lẽ gợi lên ảo ảnh siêu nhiên đầy máu me thống khổ. Họ gọi chúng là “tấm gƣơng” của sự ăn năn chân thật, một tấm gƣơng mà đối với trí tƣởng tƣợng của ngƣời thƣờng, và thậm chí đôi khi của các bậc học giả nữa, mang đến cho cuộc sống nỗi đau của địa ngục. Do đó, ngƣời ta nói, sẽ không có ai phạm tội nữa. Họ hy vọng dùng nỗi sợ hãi để giữ linh hồn khỏi phạm tội và tin rằng sẽ dùng nỗi sợ hãi để thay thế sự nổi loạn.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Thế nhƣng, họ thực sự sẽ không phạm tội à? - Điều đó tùy thuộc quan niệm của con về sự phạm tội, Ad­so ạ. Thầy không muốn có định kiến đối với những ngƣời dân xứ này, cái xứ mà thầy đã trải qua vài năm sinh sống. Nhƣng theo thầy, đạo đức khiêm tốn của dân Ý có đặc tính tiêu biểu là kiêng phạm tội vì sợ hãi một thần tƣợng nào đó, mặc dầu họ có thể đặt cho thần tƣợng đó một tên thánh. Họ sợ Thánh Se­bas­tian hay Thánh An­toine hơn Chúa. Tôi nêu rõ: - Nhƣng Beren­gar không phải ngƣời Ý! - Thì có khác gì đâu? Thầy đang nói đến cái bầu không khí mà Giáo hội và các luật lệ thuyết giảng đã tỏa tràn trên bán đảo này, và từ đây tràn đến khắp nơi. Thậm chí nó đã tràn đến một tu viện đáng kính của các tu sĩ thông thái nhƣ ở dây. Tôi nhấn mạnh, vì duy nhất điều này mới thỏa mãn đƣợc tôi – Giá nhƣ họ đừng phạm tội nhỉ! - Giả sử tu viện này là một thế giới đặc biệt, hẳn con đã có câu trả lời. - Nhƣng phải chăng nó là một thế giới đặc biệt? - Để có một tấm gƣơng cho thế gi­an, thế gi­an cần có một hình thể - thầy William kết luận. Thầy là một ngƣời quá triết lý đối với tâm trí còn non trẻ của tôi. Chú thích: (22) “Po­et­ics” (23) Quê hương của Aris­to­tle, ám chỉ ông. (24) “Rhetoric” Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ SÁNG

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Khách chứng kiến một trận cãi vã giữa những người phàm tục, Ay­maro nói vài lời bóng gió, Ad­so suy tư về sự thánh thiện và về phần của Ác quỉ. Sau đó, William và Ad­so trở lại phòng thư tịch. William nhìn thấy một điều thú vị đối thoại lần thứ ba về sự hợp lý của tiếng cười, nhưng cuối cùng vẫn không đến xem được nơi ông mong muốn Trƣớc khi leo lên phòng thƣ tịch, chúng tôi ghé lại nhà bếp để ăn lấy sức, vì từ khi thức dậy đến giờ chƣa có miếng gì vào bụng. Tôi uống một bát sữa nóng và thấy tỉnh hẳn ngƣời ngay. Lò sƣởi phía Nam cháy rừng rực nhƣ một lò rèn, trong khi bánh mì để ăn trong ngày đang đƣợc nƣớng trong lò bánh. Hai ngƣời chăn gia súc đang đặt xuống một con cừu vừa mới mổ. Trong đám các đầu bếp, tôi trông thấy Sal­va­tore, lão nhe chiếc miệng sói ra cƣời với tôi. Lão lấy một miếng thịt gà còn sót lại trên bàn từ đêm trƣớc và lặng lẽ chuyền tay cho hai ngƣời chăn gia súc. Họ giấu miếng thịt vào trong chiếc áo chẽn bằng da cừu và mỉm cƣời khoái chí. Nhƣng bác đầu bếp chính đã để ý thấy và cự Sal­va­tore. Bác nói: - Quản hầm, Huynh phải trông nom tài sản của tu viện, không đƣợc phí phạm nhƣ thế. Sal­va­tore nói: - Họ là con của Chúa. Chúa Ki-​tô đã nói, việc mình làm cho ngƣời nghèo là việc mình làm cho Chúa. - Đồ Frat­icel­lo hôi thối, rắm của bọn Anh em nghèo khó. Mày không còn ở trong đám những tên thầy tu nghèo khó đầy chí rận của mày nữa đâu! Lòng từ thiện của Tu viện trƣởng chỉ chăm lo miếng ăn cho các con chiên của Chúa thôi. Mặt Sal­va­tore đanh lại, rồi lão quay phắt ngƣời, giận điên lên – Ta không phải là một thầy tu nghèo khó! Ta là một tu sĩ dòng thánh Bene­dict. Đồ khốn kiếp! Đồ chết dịch! - Hãy gọi con đĩ mày ngủ hồi hôm là chết dịch! Đồ heo nọc Bo­gomil phản giáo! Sal­va­tore tống mấy ngƣời chăn gia súc ra cửa. Khi đi đến gần chỗ chúng tôi đứng, lão nhìn chúng tôi một cách lo lắng rồi nói với thầy tôi: - Thƣa Sƣ Huynh, xin Sƣ huynh hãy bảo vệ dòng tu, dù không phải là dòng của tôi, xin hãy bảo hắn rằng các tu sĩ dòng Fran­cis­co không phải là dị giáo! – Rồi lão thì thầm nói vào tai thầy tôi – Chúng nó láo toét! - Đoạn nhổ nƣớc bọt xuống đất. Ngƣời đầu bếp tiến đến và xô lão ra, đóng sầm cửa lại. Bác kính cẩn nói với thầy William:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Tôi không nói xấu dòng tu của Sƣ Huynh, hay nói xấu những ngƣời thánh thiện thuộc dòng này. Tôi chỉ nói đến những thầy tu giả hiệu dòng Anh em nghèo khó và dòng Bene­dict, bọn chúng chẳng ra ngƣời, chẳng ra ngợm. Thầy William hòa hoãn: - Tôi biết xuất xứ của Huynh ấy. Nhƣng bây giờ Huynh ấy cũng là một tu sĩ nhƣ Huynh, do đó, Huynh nên đối xử với Huynh ấy bằng sự kính nể trong tình huynh đệ. - Nhƣng lão chỗ mũi vào việc của ngƣời khác chỉ vì lão đƣợc Sƣ Huynh quản hầm che chở, và tự cho mình cũng là Quản hầm. Lão sử dụng tu viện nhƣ thể là của riêng lão cả ngày lẫn đêm. Thầy tôi hỏi: - Về đêm thì sao? Bác đầu bếp ra hiệu nhƣ thể không muốn nói đến những việc phi đạo đức. Thầy William không hỏi thêm bác ta điều gì nữa, bèn uống hết sữa của mình. Lòng hiếu kỳ của tôi ngày càng tăng: Cuộc gặp gỡ Ubetino, những lời thầm thì về quá khứ của Sal­va­tore và Huynh quản hầm, những lời nhắc nhở về dòng Frat­icel­li và những tu sĩ dị giáo Anh em nghèo khó mà tôi nghe quá nhiều trong mấy ngày vừa qua. Thầy tôi miễn cƣỡng không muốn nói tôi nghe về Fra Dol­ci­no… Một loạt hình ảnh lại hiện ra trong tâm trí tôi. Thí dụ, trong cuộc hành trình của chúng tôi, chúng tôi đã bắt gặp ít nhất hai lần các đám ngƣời tự dùng roi hành xác. Lần đầu, dân địa phƣơng chiêm ngƣỡng họ nhƣ những vị thánh; lần khác, dân chúng thầm thì bảo đó là những kẻ dị giáo. Nhƣng họ vẫn chỉ là cùng những con ngƣời đó. Đám ngƣời đi hàng hai qua các con đƣờng trong thành phố, chỉ có chỗ kín đƣợc che đậy, vì họ đã vƣợt qua các cảm giác xấu hổ. Mỗi ngƣời mang trong tay một ngọn roi da tự quất lên vai mình cho đến khi rƣớm máu, mặt họ ràn rụa nƣớc mắt nhƣ thể chính mắt họ trông thấy niềm đam mê của sự cứu rỗi. Bằng một khúc ca đau khổ thê lƣơng, họ van cầu Chúa khoan dung và Đức Mẹ can thiệp. Không chỉ ban ngày mà cả ban đêm, giữa mùa đông rét buốt, với những ngọn nến cháy sáng, họ đi thành từng đám đông, từ nhà này sang nhà khác, phủ phục trƣớc các bàn thờ, dẫn đầu bởi các linh mục cầm nến và cờ. Họ không chỉ là những ngƣời đàn ông, đàn bà thƣờng dân mà còn có cả các mệnh phụ và thƣơng gia… Ngƣời ta chứng kiến những tấn tuồng ăn năn vĩ đại: những kẻ trộm cắp trả lại của lấy đƣợc, những kẻ khác thú nhận các tội ác đã phạm… Nhƣng thầy William lạnh lùng nhìn họ và bảo tôi, đây không phải là sự ăn năn chân thực. Lúc đó, thầy nói nhƣ thầy vừa bảo tôi sáng hôm nay. Thời đại của sự sám hối cao quý đã cáo chung. Và đây là những cách các nhà thuyết giảng tổ chức các đám đông kính đạo, chính là để họ khỏi sa vào khát vọng ăn năn – mà trong trƣờng hợp này – quả thực là phản giáo và đe dọa tất cả. Nhƣng tôi không thể hiểu đƣợc sự khác biệt giữa hai cách ăn năn thật và giả. Dƣờng nhƣ sự khác biệt không nằm trong hành động của cách này hay cách kia, mà trong thái độ của Giáo hội khi phán xét chúng. Khi tôi đang miên man suy nghĩ và thầy William đang cạn bát sữa, thì bỗng nghe có tiếng ai chào hỏi chúng tôi. Đó là Ay­maro xứ Alessan­dria, ngƣời chúng tôi đã gặp trong phòng thƣ tịch. Huynh ấy có diện mạo khiến tôi chú ý, vẻ mặt khinh khỉnh nhƣ thể Huynh không bao giờ hòa nhập vào cảnh phù

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net phiếm của loài ngƣời, và lâu nay vẫn xem thƣờng cái bi hài của cõi đời này. - Chà, Huynh William, Huynh đã quen với cái động của những ngƣời điên này chƣa? Thầy William dè dặt nói: - Tôi cho đây là nơi của những ngƣời đáng kinh trong việc tu hành và học hỏi. - Trƣớc đây là thế. Thời mà Tu viện trƣởng ra Tu viện trƣởng và quản thƣ viện ra quản thƣ viện. Còn bây giờ, nhƣ Huynh đã thấy trên kia – Ay­moro hất hàm về phía lầu trên, - cái tên ngƣời Đức dở sống dở chết, có mắt nhƣ mù, mê mẩn nghe lời tên Tây Ban Nha mù, cơ hồ nhƣ là tên Phản giáo sẽ đến đây mỗi buổi sáng. Chúng cạo giấy sột soạt, nhƣng ít hoàn thành sách mới… Chúng tôi ở tít trên này, còn họ thì giở trò dƣới phố. Đã có thời các tu viện của chúng tôi thống trị thế giới. Còn tình huống ngày nay thì nhƣ Huynh thấy đấy: Hoàng đế lợi dụng chúng tôi, phái thân hữu của ngƣời tới đây để gặp kẻ thù, nhƣng nếu Ngƣời muốn nắm việc nƣớc này thì lại ở trong thành. Chúng tôi nhọc nhằn gom thóc lúa, nuôi gia cầm, còn ở dƣới kia, họ đổi hàng cây lụa, lấy từng mảnh vải, đổi từng mảnh vải lấy bao gia vị, và buôn gia vị để làm giàu. Chúng tôi bảo quản của cải của mình, còn dƣới kia của cải của họ cứ chồng chất mãi lên. Cả sách nữa. Sách của họ cũng đẹp hơn sách của chúng tôi. - Đời này chắc chắn có nhiều chuyện lạ. Nhƣng tại sao Huynh nghĩ rằng lỗi là do ở Tu viện trƣởng? - Vì ông đã gi­ao phó thƣ viện cho những tên ngoại bang và điều khiển tu viện nhƣ một thành trì dựng lên để bảo vệ thƣ viện. Một tu viện của dòng Bene­dict tại địa phƣơng của nƣớc Ý phải là một nơi mà ngƣời Ý quyết định các vấn đề của họ. Thời này dân Ý làm gì đây, khi họ thậm chí không còn một Giáo hoàng nữa? Họ đổi chác, sản xuất, và còn giàu hơn vua Pháp. Thế thì hãy để chúng tôi làm nhƣ vậy, vì chúng tôi biết cách làm sách đẹp, chúng tôi cần làm sách cho các trƣờng đại học và quan tâm đến những vấn đề đang xảy ra trong thung lũng – tôi không quan tâm đến Hoàng đế, mà quan tâm đến việc những ngƣời dân Bologne và Flo­rence đang làm gì. Từ đây, chúng tôi có thể kiểm soát lộ trình của những ngƣời hành hƣơng và thƣơng nhân ngƣợc xuôi từ Ý đến Provence. Chúng tôi phải mở cửa thƣ viện đón nhận các tác phẩm văn học dân gi­an và những ai không còn viết đƣợc tiếng Lat­inh cũng có thể đến đấy. Nhƣng chúng tôi lại bị chi phối bởi một nhóm ngoại bang tiếp tục cai quản thƣ viện nhƣ thể Cha Odo xứ Cluny còn làm Tu viện trƣởng… - Nhƣng Tu viện trƣởng của các Huynh là ngƣời Ý mà. Ay­maro vẫn khinh khỉnh nói – Tu viện trƣởng ở đây chẳng đáng kể. Một kệ sách bị mối mọt gặm nhấm đã thế chỗ cho bộ óc của ông. Ông đã để bọn tu sĩ Anh em nghèo khó tràn chiếm tu viện để chọc tức Giáo hoàng… Thƣa Huynh, ý tôi muốn nói đến bọn tu sĩ nghèo khó phản giáo, những tên đã chối bỏ dòng tu linh thiêng nhất của Huynh… và để làm vừa lòng Hoàng đế, Tu viện trƣởng mời các tu sĩ từ tất cả các chủng viện phía Bắc, nhƣ thể trong xứ tôi không có những nhà sao chép giỏi, những ngƣời biết tiếng Hy Lạp và Ả rập, nhƣ thể trong xứ Flo­rence hay Pisa không có con cái của những thƣơng nhân giàu có và hào phóng sẽ hân hoan nhập dòng, nếu dòng tạo điều kiện nâng cao

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net uy tín và quyền lực cho cha ông họ. Nhƣng ở đây, ngƣời ta chỉ thấy sự dễ dãi khi thâu nhận vào dòng lúc ngƣời Đức đƣợc phép… Lạy Chúa, hãy cắt lƣỡi con, vì con sắp sửa nói những điều xằng bậy! - Những điều xằng bậy có xảy ra trong tu viện này không? – thầy William lơ đãng hỏi, rót cho mình thêm ít sữa nữa. - Tu sĩ cũng là ngƣời thôi, nhƣng ở đây họ còn kém nhân tính hơn những nơi khác. Xin nhớ giùm: tôi không nói những điều tôi nói nhé. - Thú vị lắm, đây có phải là ý kiến riêng của Huynh không, hay có nhiều vị khác cũng nghĩ nhƣ Huynh? - Nhiều, nhiều lắm. Nhiều ngƣời đang thƣơng tiếc Adel­mo xấu số, nhƣng nếu là một kẻ khác, kẻ vẫn đi lại trong Thƣ viện ngoài phận sự của mình, thì họ chẳng tiếc thƣơng nhƣ thế đâu. - Huynh định ám chỉ gì? - Tôi đã nói quá nhiều. Nhƣ Huynh hẳn đã nhận thấy, ở đây chúng tôi nói nhiều quá. Một mặt, ở đây không ai tôn trọng sự yên lặng nữa. Mặt khác, sự yên lặng lại đƣợc tôn trọng quá. Ở đây, thay vì nói hoặc câm lặng, chúng tôi cần hành động. Trong thời đại hoàng kim của dòng tu chúng tôi, nếu Tu viện trƣởng không ra Tu viện trƣởng, một ly rƣợu độc sẽ dọn đƣờng cho ngƣời kế vị. Sƣ huynh William, tôi đã nói những điều này với Huynh, hiển nhiên không phải vì lẻo mép về Tu viện trƣởng hay những Huynh khác. Xin Chúa phù hộ con, tôi không có thói ngồi lê đôi mách. Tôi sẽ bực mình nếu Tu viện trƣởng yêu cầu Huynh điều tra tôi hay những ngƣời khác, nhƣ Paci­fi­cus hay Pe­ter xứ Sant Al­bano. Chúng tôi không có quyền có ý kiến về việc của thƣ viện. Nhƣng chúng tôi mong muốn đƣợc nói đôi điều. Do đó, Huynh hãy vạch trần ổ rắn độc này đi, chính Huynh đã thiêu rất nhiều tên phản giáo mà. Thầy William đốp lại: - Tôi chƣa bao giờ thiêu ai cả. - Đó chỉ là một lối nói bóng gió – Ay­maro cƣời toe toét thú nhận – Chúc Huynh đi săn thành công, nhƣng ban đêm cẩn thận nhé. - Ban ngày tại sao không? - Vì ở đây ban ngày, phần xác đƣợc nuôi dƣỡng nhờ cây lành, còn ban đêm thì phần hồn trở nên sa đọa bởi lá độc. Chớ tin rằng bàn tay ai đó đã đẩy Adel­mo xuống vực thẳm, hay ném Venan­tius vào máu. Ở đây có ngƣời không muốn các tu sĩ tự định đoạt việc đi đâu, làm gì, và đọc sách báo nào. Tất cả ma lực, quyền lực phù thủy, bọn đầu trâu mặt ngựa, đều đƣợc sử dụng để lung lạc tâm trí kẻ hiếu kỳ… - Huynh đang nói đến dƣợc thảo sƣ à? - Sev­er­inus là một ngƣời tốt. Dĩ nhiên Huynh ấy cũng là ngƣời Đức nhƣ Malachi vậy…- và một lần nữa để chứng tỏ mình không bép xép, Ay­maro bỏ đi làm việc. Tôi hỏi: - Huynh ấy muốn bảo chúng ta điều gì?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Mọi điều, nhƣng không có điều gì cả. Tu viện luôn luôn là nơi các tu sĩ chống đối lẫn nhau để nắm quyền cai quản cộng đồng. Ở Melk cũng thế. Nhƣng có lẽ vì còn là một tu sinh nên con không nhận thấy điều đó. Nhƣng tại xứ con, nắm đƣợc quyền cai quản một tu viện có nghĩa là chiếm đƣợc địa vị, nhờ đó ngƣời ta có thể gi­ao thiệp trực tiếp với Hoàng đế. Ngƣợc lại, trong xứ này, tình huống khác; Hoàng đế thì ở xa, ngay cả khi Ngƣời vi hành xuống La Mã. Không có Tòa án, thậm chí ngày nay cũng không có tòa án của Đức Giáo Hoàng. Chỉ có những thành phố tự trị, nhƣ con thấy đấy. - Dĩ nhiên rồi, và con khâm phục các thành phố. Một thành phố Ý có cái gì khác biệt với thành phố ở quê hƣơng con. Nó không chỉ là một nơi sinh sống, mà còn nơi để quyết định; dân chúng lúc nào cũng ở ngoài quảng trƣờng, thị trƣởng còn quan trọng hơn nhà vua hay Giáo hoàng. Các thành phố cũng giống nhƣ … các vƣơng quốc… - Và các vị vua là những thƣơng nhân, có vũ khí là tiền. Ở Ý, tiền có một chức năng khác với tiền ở nƣớc con và nƣớc thầy. Tuy tiền luân lƣu khắp nơi, nhƣng phần lớn cuộc sống ở nơi khác vẫn bị chi phối bởi sự đổi chác hàng hóa, gà vịt, đấu lúa, liềm hái, cỗ xe, và tiền chỉ phục vụ việc mua những hàng hóa này. Ngƣợc lại, trong một thành phố Ý, con hẳn nhận thấy rằng hàng hóa phục vụ việc gom tiền. Ngay cả các linh mục, giám mục và các dòng tu cũng xem tiền là quan trọng. Thế nên hiển nhiên là sự nổi loạn chống lại quyền lực dùng chiêu bài kêu gọi kẻ nghèo khó. Những ngƣời chống lại quyền lực là những kẻ đã phủ nhận mình có tiền, do đó mỗi lời kêu gọi kẻ nghèo khó dấy lên sự căng thẳng và tranh luận trầm trọng, và toàn thành phố, từ giám mục cho đến thị trƣởng, xem ngƣời thuyết giảng quá nhiều về cái nghèo là kẻ thù riêng của mình. Các phán quan ngửi thấy mùi tanh của ác quỉ nơi có kẻ đã phản ứng lại mùi hôi tanh của đống phân quỉ. Bây giờ con cũng có thể hiểu Ay­maro đang nghĩ gì. Một tu viện dòng Bene­dict, trong thời hoàng kim của dòng này, là nơi những ngƣời chăn chiên nắm đƣợc đàn chiên ngoan đạo. Ay­maro muốn quay về truyền thống đó. Thế nhƣng cuộc đời của đàn chiên đã thay đổi, và tu viện chỉ có thể quay trở lại truyền thống đó nếu nó chấp nhận những đƣờng lối mới của đàn chiên mà tự nó đã trở nên khác hẳn. Do ngày nay đàn chiên ở đây bị áp bức, không phải bằng vũ khí hoặc lễ nghi hào nhoáng, mà bằng sự chi phối của đồng tiền, nên Ay­maro mong muốn toàn thể cơ chế của tu viện, và cả thƣ viện nữa, trở thành một xƣởng chế tạo, một nhà máy làm ra tiền. - Thế điều này có liên quan gì đến các án mạng? - Thầy chƣa biết. Bây giờ thầy muốn đi lên lầu. Đi thôi. Các tu sĩ đã bắt tay vào việc. Yên lặng bao trùm phòng thƣ tịch, nhƣng đó không phải là sự yên lặng xuất phát từ sự thanh thản cần cù của mọi tâm hồn. Beren­gar, vừa đến trƣớc thầy trò tôi một chốc, lúng túng tiếp chúng tôi. Các tu sĩ khác nghỉ tay, nhìn lên. Họ biết chúng tôi lên đây để khám phá điều gì đó về Venan­tius, và chính hƣớng nhìn của họ khiến chúng tôi lƣu ý đến chiếc bàn trống ở dƣới cửa sổ trông vào gi­an trong, tháp bát giác ở trung tâm.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Nhiệt độ trong phòng thƣ tịch khá ôn hòa, dù hôm nay trời rất lạnh lẽo. Góc lạnh nhất là góc ở tháp phía Đông, và tôi nhận thấy dù còn ít chỗ trống vì số tu sĩ đến làm việc đông, tất cả bọn họ đều có khuynh hƣớng tránh các bàn làm việc đặt tại góc đó. Về sau, tôi nhận thấy cầu thang trôn ốc ở tháp phía Đông là cầu thang duy nhất vừa dẫn xuống nhà ăn,vừa dẫn lên thƣ viện. Tôi tự hỏi phải chăng đã có một sự tính toán khéo léo, sắp xếp hệ thống sƣởi của căn phòng, nhằm làm nản lòng các tu sĩ muốn thám sát khu vực này, và nhằm để Quản thƣ viện có thể dễ dàng kiểm soát lối đi lên thƣ viện. Bàn giấy Venan­tius xấu số quay lƣng về phía lò sƣởi lớn, và có lẽ đó là chiếc bàn đƣợc ƣa chuộng nhất. Chiếc bàn khá nhỏ, giống nhƣ các bàn khác đặt quanh sân bát giác, vì đây là những bàn đóng cho các học giả. Các bàn lớn hơn đƣợc đặt dƣới các cửa sổ của bức tƣờng ngoài đƣợc đóng cho những ngƣời minh họa và sao chép. Venan­tius cũng dùng cái bục giảng để làm việc, có lẽ huynh phải tham khảo và sao chép các bản thảo ngƣời ta cho thƣ viện mƣợn. Dƣới bàn là một dãy kệ thấp, chồng chất những mảnh giấy rời. Vì tất cả đều bằng tiếng Lat­inh nên tôi suy diễn chúng là những bản dịch mới nhất của Huynh. Chúng đƣợc ghi vội vã và không đánh số trang, vì chúng còn phải đƣợc gi­ao cho một ngƣời sao chép hay một nhà minh họa, do đó chúng rất khó đọc. Giữa những đống giấy là vài quyển sách tiếng Hy Lạp. Một quyển sách Hy Lạp khác nằm mở trên bục, cuốn sách mà trong những ngày qua, Venan­tius đã trổ tài dịch thuật khéo léo của mình. Thuở đó, tôi không biết tiếng Hy Lạp, nhƣng thầy tôi đọc tựa sách và bảo tác giả là một tu sĩ dòng Lucy nào đó, chuyện kể về một ngƣời hóa lừa. Tôi nhớ lại một chuyện ngụ ngôn tƣơng tự của Apuleius mà thông thƣờng, các tu sinh bị tuyệt đối cấm đọc. Thầy William hỏi Beren­gar, lúc ấy đang đứng bên cạnh chúng tôi: - Tại sao Venan­tius dịch quyển sách này? - Lãnh chúa Mi­lan yêu cầu tu viện dịch quyển sách này, nhờ đó tu viện sẽ đƣợc đặc quyền sản xuất rƣợu nho ở vài nông trại phía Đông của vùng này, - Beren­gar chỉ tay về hƣớng xa xa, rồi tiếp ngay – tuy không phải vì tu viện làm những công việc tầm thƣờng cho ngƣời ngoại đạo. Nhƣng lãnh chúa, ngƣời đã gi­ao chúng tôi nhiệm vụ này, đã nhọc công can thiệp với Thị trƣởng Venice cho chúng tôi mƣợn bản thảo Hy Lạp quý này. Ông thị trƣởng đã nhận bản thảo từ Hoàng đế xứ Byzan­tium. Khi Venan­tius hoàn thành bản dịch, chúng tôi sẽ chép thành hai bản, một cho lãnh chúa Mi­lan và một cho thƣ viện chúng tôi. - Nhƣ thế, thƣ viện không ngại thu thập thêm những ngụ ngôn đa thần vào bộ sƣu tập của mình. - Thƣ viện là sự minh chứng cho thực và giả, - một giọng nói vang lên từ phía sau chúng tôi. Đó là Jorge. Cách lão già đột nhiên xuất hiện làm tôi thêm một lần nữa kinh ngạc, cứ nhƣ là chúng tôi chẳng bao giờ thấy lão mà lão lại thấy chúng tôi. Tôi cũng thắc mắc tại sao lão mù này lại ở trong phòng thƣ tịch, về sau tôi biết đƣợc Jorge có mặt ở tất cả mọi ngóc ngách của tu viện. Lão thƣờng ngồi trong phòng thƣ tịch, trên một cái ghế đẩu cạnh lò sƣởi, dƣờng nhƣ để theo dõi mọi diễn biến

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trong phòng. Có lần tôi nghe lão hỏi lớn từ chỗ ngồi của mình: “Ai đang lên lầu thế?” và quay về phía Malachi, lúc ấy đang nhẹ bƣớc trên thảm rơm về phía thƣ viện. Các tu sĩ đều kính trọng lão, thƣờng nhờ cậy lão, đọc cho lão nghe những đoạn khó hiểu, nhờ lão trau chuốt câu văn, hay bày cho cách tả con thú hay vị thánh. Lão thƣờng ngƣớc đôi mắt vào cõi hƣ vô, nhƣ thể đang nhìn vào những trang giấy vẫn còn in rõ trong trí nhớ. Có lần tôi nghe lão khuyên một học giả đang hoang mang không biết nên tìm sách nào trong danh mục thƣ viện, hay tìm ký hiệu đó trong trang nào; lão đoan chắc với học giả nọ rằng quản thƣ viện chắc chắn sẽ đƣa sách cho Huynh ấy vì đó là một tác phẩm bắt nguồn cảm hứng từ Thƣợng đế. Một lần khác, tôi nghe lão nói quyển sách này, nọ, mặc dầu có trong thƣ mục, sẽ không thể hỏi mƣợn đƣợc nữa vì bị chuột gặm nhấm năm mƣơi năm trƣớc, và bây giờ nếu ai động đến thì nó sẽ rã ra thành bột. Nói cách khác, lão là bộ nhớ của thƣ viện và linh hồn của phòng thƣ tịch. Đôi khi, lão trách các tu sĩ đang tán gẫu với nhau – Lẹ lên, hãy để lại các lời chứng cho sự thật, vì thời điểm đã đến! – Lão muốn ám chỉ sự xuất hiện của tên Phản giáo. Huynh Jorge nói: Thƣ viện là minh chứng cho thật và giả. - Thầy William nói: - Apuleius và Lu­cian hiển nhiên là những tên phù thủy có tiếng tăm. Nhƣng ngụ ngôn này dƣới cái mạng che giả tƣởng của nó, chứa đựng một bài học luân lý hay; nó dạy chúng ta cách hối lỗi. Lại nữa, tôi tin rằng truyện ngƣời hóa lừa muốn nhắc đến sự hóa xác của một tâm hồn rơi vào tội lỗi. - Có lẽ vậy. - Nhƣng giờ đây, tôi hiểu vì sao trong cuộc đối thoại mà ngƣời ta đã kể cho tôi nghe ngày hôm qua, Venan­tius rất quan tâm đến hài kịch; thật vậy, ngụ ngôn loại này có thể đƣợc xem nhƣ có liên hệ với các hài kịch cổ đại. Không nhƣ các bi kịch, cả hai loại này đều không nói đến con ngƣời hiện hữu thực sự. Thoạt tiên, tôi không hiểu tại sao thầy William lại nhắm cuộc tranh luận bác học này với một ngƣời không thích thú các đề tài nhƣ thế, nhƣng câu trả lời của Huynh Jorge cho tôi thấy thầy tôi đã tế nhị biết bao. Huynh Jorge chua chát nói: - Hôm đó chúng tôi không tranh cãi về hài kịch, mà bàn xem tiếng cƣời có phải phép không. Tôi nhớ rất rõ rằng chỉ mới một ngày trƣớc đây, khi Venan­tius đề cập đến cuộc tranh luận đó, Huynh Jorge đã bảo ông không nhớ. Thầy William thản nhiên nói: - À, tôi tƣởng Huynh đã nói đến những lời dối trá của các thí sĩ và những câu đố hiểm hóc… Jorge đốp ngay: - Chúng tôi đã nói về tiếng cƣời. Các kịch tác gia vô thần viết hài kịch để chọc cƣời khán giả, và ngƣời ta đã diễn xuất bậy bạ. Chúa Ki-​tô không bao giờ kể hài kịch hay ngụ ngôn cả, mà chỉ ban các ẩn dụ hiển nhiên, dạy cho chúng ta cách lên thiên đàng và đƣợc toại nguyện. - Tôi không hiểu tại sao Huynh lại chống đối cái ý tƣởng rằng Chúa Ki-​tô có thể cƣời. Tôi tin tiếng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cƣời là liều thuốc bổ, cũng nhƣ việc tắm rửa, để chữa trị tính khí con ngƣời và các chứng bệnh khác của cơ thể, đặc biệt là bệnh u buồn. - Tắm rửa là việc tốt và chính Aquinas khuyên dùng nó để xua đuổi sầu muộn. Tắm rửa làm hồi phục sự cân bằng của tính khí. Nhƣng cƣời làm cho thân hình lắc lƣ, bóp méo diện mạo, làm ngƣời trông giống khỉ. - Giống khỉ không cƣời, chỉ có riêng con ngƣời mới cƣời, đó là dấu hiệu chứng tỏ con ngƣời có lý trí. - Ngôn ngữ cũng là dấu hiệu biểu hiện lý trí con ngƣời, và con ngƣời có thể dùng ngôn ngữ để báng bổ Chúa. Không phải bất cứ cái gì hợp với ngƣời nhất thiết phải tốt. Ai hay cƣời thƣờng không tin điều mà hắn cƣời, nhƣng hắn cũng không ghét điều ấy! Do đó, cƣời nhạo cái ác không có nghĩa là sẽ chuẩn bị chống lại nó, và cƣời nhạo điều thiện có nghĩa là phủ nhận sức mạnh phát sinh điều thiện. Thầy William ngắt lời: - Quin­til­ian (1) nói rằng vì phẩm giá, ta phải kiềm chế cái cƣời khi đƣợc tán tụng, nhƣng cái cƣời đƣợc khuyến khích trong các tính huống khác. Chính khách kiêm nhà văn Pliny cháu đã viết: “Đôi khi tôi cƣời, tôi giễu cợt, tôi nô đùa, vì tôi là con ngƣời”. - Họ là những kẻ đa thần – Jorge đáp lại. - Hilde­ber­tus đã nói “Cho phép anh đƣợc đùa giỡn sau khi chứng tỏ đã biết sống nghiêm túc và xứng đáng”. John xứ Sal­is­bury cho phép đƣợc hồ hởi kín đáo. Cuối cùng vị giáo sĩ Ec­cle­si­astes, tối thiểu cũng cho phép cƣời lặng lẽ trong tinh thần thanh thản. - Tinh thần chỉ thanh thản khi nó chiêm ngƣỡng sự thật và hồ hởi đạt đƣợc điều thiện, và sự thật và điều thiện không thể bị cƣời nhạo. Thế nên, Chúa Ki-​tô không cƣời. Nụ cƣời làm manh nha sự hoài nghi. - Nhƣng đôi khi hoài nghi cũng là điều đúng. - Tôi không hiểu vì sao nó đúng. Khi ta nghi ngờ, ta phải trông cậy vào một ngƣời có thẩm quyền, vào lời nói của một linh mục hay một y sĩ; thế rồi mọi lý do làm ta nghi ngờ không tồn tại nữa. Hẳn nhiên là khi chấp nhận những ý tƣởng nguy hiểm, ta cũng có thể thƣởng thức sự bông đùa của một tên dốt nát đang cƣời cợt chân lý duy nhất mà ta cần biết, chân lý ấy đã đƣợc nói ra một lần mà thôi. Bằng nụ cƣời, thằng ngốc nhủ thầm: "Chúa không hiện hữu!”. - Tôi không đồng ý, thƣa Huynh Jorge đáng kính. Chúa đòi chúng ta phải dùng lý trí để soi sáng những điều tăm tối mà Thánh kinh để ta tự hiểu. Để phá vỡ sức mạnh giả trá của một luận cứ ngu xuẩn chống đối lại lý trí, nụ cƣời đôi khi cũng là một công cụ thích hợp. Tiếng cƣời dùng để lung lạc bọn nham hiểm và vạch trần sự điên rồ của chúng. Jorge bực bội khua tay – Chế giễu về tiếng cƣời, huynh đã kéo tôi vào một cuộc tranh luận nhảm nhí! Nhƣng Huynh thừa biết Chúa không cƣời. - Điều này tôi không chắc. Khi Ngài thách bọn đạo đức giả ném đá trƣớc, khi ngƣời hỏi trên đồng tiền phải nộp thuế có khắc mặt của ai, khi Ngài chơi chữ nói rằng “Tu es petrus”(2) tôi tin rằng Ngài

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đã dí dỏm làm hoang mang những kẻ có tội, để cổ vũ tinh thần các tông đồ của Ngài. Ngài cũng khôn ngoan nói với Ca­iaphas, viên quan tòa chủ trì việc xử Ngài, “Ngƣời đã nói vậy”. Huynh cũng biết rõ rằng trong lúc các tu sĩ dòng Clu­ni­ac và dòng Cis­ter­cian đang mâu thuẫn kịch liệt nhất, để bêu rếu dòng Cis­ter­cian dòng Clu­ni­ac đã tố tu sĩ dòng này không mặc quần dài. Trong quyển sách “Tấm gương của kẻ phàm tục”(3) có kể lại chuyện con lừa Brunel­lus mà Chúa thắc mắc không biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu ban đêm gió thổi tung mền và các tu sĩ trông thấy chính chỗ kín của mình… Các tu sĩ chung quanh phá lên cƣời, và Jorge giận điên lên: - Huynh đang lôi kéo các sƣ huynh của tôi vào một trò hề. Tôi biết các tu sĩ dòng Fran­cis­co có thói quen lấy lòng đám đông bằng những trò nhảm nhí nhƣ thế này. Lời trách móc khá gay gắt. Thầy William quả có hơi xấc nhƣng bây giờ Huynh Jorge lại bảo thầy tôi là ăn nói xằng bậy. Tôi không biết lời đối đáp khe khắt của tu sĩ cao niên này có ngầm ý đuổi khéo thầy ra khỏi phòng thƣ tịch hay không. Thầy William mới mấy phút trƣớc đầy khí thế, giờ dịu hẳn xuống. Thầy nói: - Xin lỗi Huynh Jorge đáng kính. Miệng tôi nói vậy nhƣng bụng không nghĩ vậy. Tôi không muốn tỏ ra vô lễ với Huynh. Có lẽ điều Huynh nói là đúng, và tôi sai. Trƣớc cử chỉ tế nhị và khiêm tốn này, Jorge đằng hắng ra vẻ vừa hài lòng vừa khoan dung, và đành phải quay về chỗ của mình. Trong khi đó, các tu sĩ nãy giờ vây quanh hai ngƣời để nghe tranh luận đang giải tán về chỗ cũ. Thầy William lại quỳ xuống bên cạnh bàn giấy của Venan­tius và tiếp tục lục lọi đống giấy tờ. Bằng câu trả lời nhã nhặn của mình, thầy đã lấy đƣợc vài giây yên tĩnh. Điều thầy thấy đƣợc trong vài giây này đã khiến thầy nẩy ra cái ý điều tra vào đêm hôm ấy. Nhƣng quả thật đó chỉ là vài giây ngắn ngủi. Ben­no lập tức tiến đến, giả vờ đã để quên cây bút trên bàn khi đến nghe Jorge nói chuyện; Huynh ấy thì thầm với thầy William, bảo có chuyện muốn nói ngay, hẹn gặp sau nhà tắm. Huynh bảo thầy tôi đi trƣớc, Huynh sẽ theo ngay. Thầy William ngần ngừ một lúc, rồi gọi Malachi, ông ta đang ngồi tại bàn quản thƣ viện, cạnh sổ thƣ mục, đã theo dõi tất cả mọi diễn biến. Theo chỉ thị của Tu viện trƣởng, thầy yêu cầu Huynh ấy cho ngƣời canh chừng bàn giấy của Venan­tius đừng để ai đến gần nó suốt ngày hôm nay cho đến khi thầy quay lại vì thầy xem nó rất quan trọng trong cuộc điều tra. Thầy nói lớn yêu cầu này, không những nhằm buộc Malachi trông chừng các tu sĩ khác, mà còn buộc chính các tu sĩ khác trông chừng Malachi nữa. Quản thƣ viện buộc phải bằng lòng và thầy trò tôi rời khỏi căn phòng. Khi chúng tôi băng ngang qua khu vƣờn đi đến phòng tắm cạnh bệnh xá, thầy William nhận xét: - Dƣờng nhƣ nhiều ngƣời e sợ thầy sẽ tìm thấy cái gì đó trên hay dƣới bàn làm việc của Venan­tius. - Cái đó có thể là cái gì? - Thầy linh cảm rằng, ngay cả những ngƣời đang e ngại việc này cũng chẳng biết. - Thì ra Ben­no cũng chẳng có gì để nói với chúng ta mà chỉ nhằm kéo chúng ta ra khỏi phòng thƣ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net tịch ƣ? - Chúng ta sẽ biết ngay thôi. Quả vậy, chỉ một lát sau, Ben­no đã đến gặp chúng tôi. Chú thích : 1 Quin­til­ian: Nhà hùng biện và phê bình gia La Mã, thế kỷ I trước công nguyên 2 Petrus (Lat­inh) vừa có nghĩa là đá, vừa có nghĩa là ông Thánh. 3 “Specu­lum stul­to­rum” Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TRƯA Ben­no kể một câu chuyện lạ lùng giúp chúng tôi hiểu được những việc vô luân trong đời sống tu viện. Điều Ben­no kể cho chúng tôi nghe rất mơ hồ. Dƣờng nhƣ Huynh kéo chúng tôi tới đó để dụ chúng tôi ra khỏi phòng thƣ tịch. Nhƣng dƣờng nhƣ cũng vì không thể nêu lên một cái cớ chính đáng, Huynh ấy đã kể ra những mảnh vụn của sự thật có tầm vóc lớn hơn sức mình hiểu. Huynh thú nhận rằng sáng hôm nọ mình đã dè dặt, nhƣng bây giờ, suy nghĩ chín chắn hơn, Huynh cảm thấy thầy William nên biết toàn bộ sự thật. Trong suốt cuộc đối thoại nổi tiếng về tiếng cƣời, Beren­gar đã nhắc đến từ “fi­nis Africae” (1). Đó là cái gì? Thƣ viện đầy rẫy bí ẩn, đặc biệt là các bí ẩn về những quyển sách không bao giờ đƣợc đƣa cho tu sĩ đọc. Ben­no rất cảm kích về lời nói của thầy William về việc nên xem xét hợp lý các đề nghị nêu ra. Huynh cho rằng một tu sĩ kiêm học giả có quyền biết tất cả mọi thứ thƣ viện chứa đựng. Trong khi Huynh ấy nói, chúng tôi nhận thấy tu sĩ này còn trẻ, thích sử dụng tài hùng biện, khao khát tự do, nên khó lòng chấp nhận những kỷ luật của tu viện nhằm giới hạn óc hiếu kỳ muốn mở mang trí tuệ của mình. Tôi vẫn hằng ngờ vực óc hiếu kỳ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net này, nhƣng tôi biết thái độ của Ben­no không làm phật lòng thầy tôi, tôi nhận thấy thầy có cảm tình và tin cẩn Huynh ấy. Tóm lại, Ben­no bảo Huynh không biết Adel­mo, Venan­tius và Beren­gar đã thảo luận những bí mật nào, nhƣng Huynh sẽ hài lòng nếu câu chuyện buồn này giúp soi sáng thêm cách điều hành Thƣ viện. Tuy nhiên, Huynh hy vọng thầy tôi sẽ tháo gỡ khúc mắc trong cuộc điều tra, và nhờ đó thuyết phục đƣợc Tu viện trƣởng nới lỏng kỷ luật hằng áp đặt lên sự mở mang trí tuệ của các tu sĩ – một số ngƣời, nhƣ Huynh ấy, từ xa đến, nhằm mục đích thu thập các điều huyền diệu ẩn náu trong lòng thƣ viện để nuôi dƣỡng trí tuệ. Tôi tin Ben­no đã thành khẩn mong cuộc điều tra đem lại đƣợc điều Huynh nói. Tuy nhiên, có lẽ nhƣ thầy William đã tiên đoán, Huynh ấy cũng muốn chính mình có cơ hội lục lọi bàn làm việc của Ve­na­natius trƣớc, vì bị óc tò mò thôi thúc. Để chúng tôi khỏi đến gần chiếc bàn, Huynh sẵn lòng đổi chác vài tin tức nhƣ sau: Nhƣ nhiều tu sĩ đã biết, Beren­gar ấp ủ một mối cuồng si đối với Adel­mo, một thứ cuồng si xấu xa đã bị Chúa trừng phạt tại hai thành phố Sodom và Go­mor­rah. Có lẽ vì quan tâm đến tuổi thiếu niên non dại của tôi nên Ben­no nói nhƣ thể để ngăn ngừa. Nhƣng bất kỳ ai đã trải qua tuổi niên thiếu ở chủng viện, dù có giữ mình trong trắng đi nữa, cũng thƣờng nghe nói đến những mối si mê nhƣ thế; và đôi khi phải giữ mình khỏi rơi vào cạm bẫy của những kẻ nô lệ cho mối cuồng si ấy. Mặc dù tôi chỉ là một tu sinh bé bỏng, chẳng phải tôi đã đƣợc một tu sĩ già ở Melk gi­ao cho một cuốn thơ trong đó có nói rằng một ngƣời phàm tục thƣờng bị lụy vì một ngƣời đàn bà sao? Lời nguyện khi nhập dòng tu đã giữ chúng tôi tránh khỏi hố sâu sa đọa là thân thể đàn bà, nhƣng lại đƣa chúng tôi đến gần những lỗi lầm khác. Sau cùng, tôi có thể che dấu sự thật dù ngay cả giờ đây, ở tuổi cao niên này, tôi vẫn rạo rực vì lòng tà dâm khi mắt tôi vô tình đậu lại trên gƣơng mặt nhẵn nhụi của một tu sinh trong ca đoàn, tinh khiết và tƣơi mát trong gƣơng mặt một trinh nữ? Tôi nói những điều này không phải để gieo nghi ngờ việc lựa chọn con đƣờng tu hành của tôi, nhƣng để biện minh cho lầm lỗi của nhiều ngƣời mà đối với họ, gánh nặng thiêng liêng này đã trở nên nặng nề. Có lẽ để biện minh cho tội lỗi khủng khiếp của Beren­gar. Nhƣng theo Ben­no, tu sĩ này rõ ràng theo đuổi con đƣờng sa đọa của mình bằng những cách thức còn đê hèn hơn, đó là cƣỡng bức những tu sĩ khác cho mình cái mà đức hạnh và thanh danh ngăn cản họ không nên cho. Do đó, có một dạo, các tu sĩ đã chua chát giễu cợt cái cách Beren­gar trìu mến nhìn Adel­mo, một tu sĩ rất duyên dáng, dễ thƣơng. Trong khi đó, Adel­mo chỉ say sƣa công việc của mình, xem đó là thú vui duy nhất, nên chẳng để ý mấy đến sự cuồng si của Beren­gar. Nhƣng ai mà biết đƣợc. Có lẽ sâu xa trong tiềm thức Adel­mo cũng nuôi dƣỡng một dục vọng đê hèn tƣơng tự? Quả thật, Ben­no đã tình cờ nghe đƣợc cuộc đối thoại giữa Adel­mo và Beren­gar: Beren­gar, khi Adel­mo yêu cầu hắn tiết lộ một bí mật, đã đề nghị một sự đổi chác ghê tởm mà ngay cả độc giả ngây thơ nhất cũng có thể tƣởng tƣợng ra đƣợc. Chính Ben­no đã nghe từ miệng Adel­mo thốt lên những lời ƣng thuận khoan khoái, nhƣ thể

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net tận đáy lòng mình Adel­mo chẳng còn ao ƣớc điều gì khác, và chỉ cần một cái cớ nào đó, không phải là ham muốn nhục dục, là Huynh ấy sẽ đồng ý ngay. Ben­no còn lý luận rằng, sự bí mật của Beren­gar phải liên hệ đến các bí quyết của sự học hỏi, do đó Adel­mo có thể nuôi ảo tƣởng rằng nếu hiến thân xác mình thì khát vọng về trí thức sẽ đƣợc thỏa mãn. Ben­no mỉm cƣời nói thêm: có rất nhiều lần Adel­mo chẳng hề bị thôi thúc bởi một khát vọng học hành mãnh liệt nào cả mà vẫn ƣng thuận thỏa mãn nhục dục của những ngƣời khác, thậm chí ngƣợc với ý hƣớng cao cả của mình. Ben­no hỏi thầy William – có bao giờ Huynh nghĩ rằng mình sẽ làm những điều tồi bại để đƣợc đặt tay lên quyển sách mà mình hằng tìm kiếm bao nhiêu năm nay? - Cách đây nhiều thế kỷ, Sylvester đệ nhị, ngƣời khôn ngoan và đầy phẩm hạnh nhất, đã tặng cả một lồng cầu kim loại quý giá nhất để đổi lấy một quyển sách của Statius hay Lu­can chi đó – thầy William dè dặt nói thêm – nhƣng ông đã đổi một lồng cầu chứ không phải đạo đức của mình. Ben­no thú nhận đã cao hứng nói quá xa đề, bèn quay trở lại câu chuyện cũ. Đêm trƣớc khi Adel­mo chết, Ben­no vì tò mò đã theo dõi cả hai và trông thấy họ rủ nhau đi đến nhà nghỉ sau Kinh Tối. Huynh mở hé phòng của mình, cách phòng họ không xa, đợi một lúc lâu, rồi yên lặng bao trùm giấc ngủ của các tu sĩ, Huynh thấy rõ ràng Adel­mo lẻn vào phòng Beren­gar. Ben­no không thể chợp mắt đƣợc, Huynh nghe tiếng cửa phòng Beren­gar mở, rồi Adel­mo chạy thoát ra nhƣ bay, trong khi ngƣời bạn kia cố ôm Huynh lại. Beren­gar đuổi theo Adel­mo xuống lầu dƣới. Ben­no thận trọng bám theo họ, và khi đến đầu hành lang bên dƣới, Ben­no trông thấy Beren­gar run rẩy nép vào một góc, chằm chặp nhìn vào cửa phòng của Sƣ huynh Jorge. Ben­no đoán là Adel­mo đã phủ phục xuống chân vị Sƣ huynh đáng kính này để xƣng tội, Beren­gar run sợ vì biết bí mật của mình đã bị tiết lộ, mặc dù đƣợc thánh bí che chở đi nữa. Thế rồi Adel­mo bƣớc ra, mặt xanh nhƣ tàu lá, xua đuổi Beren­gar đi; còn Beren­gar thì cố tìm cách biện bạch. Adel­mo chạy ra khỏi nhà nghỉ, men theo phía sau nhà nguyện của giáo đƣờng và theo cửa Bắc đi vào khu hát kinh, nơi thƣờng mở ngỏ ban đêm. Có lẽ Huynh muốn cầu nguyện. Beren­gar bám theo, mà không theo vào nhà thờ; Huynh ấy chỉ đi len lỏi giữa những nấm mồ trong nghĩa trang, hai tay xoắn vặn vào nhau. Ben­no còn đang hoang mang chƣa biết nên làm gì thì nhận ra có một ngƣời thứ tƣ đang đảo qua đảo lại trong khu vực đó. Ngƣời này cũng đã theo dõi cặp Adel­mo- Beren­gar, nhƣng chắc chắn không biết có Ben­no đang ép sát mình vào thân cây sồi mọc ở bìa trang trại. Ngƣời thứ tƣ này là Venan­tius. Khi thấy Venan­tius, Beren­gar bèn khom mình bò đi giữa các nấm mồ, còn Venan­tius cũng đi vào khu hát kinh. Lúc này, vì sợ bị phát hiện, Ben­no quay về nhà nghỉ. Sáng hôm sau, ngƣời ta tìm thấy xác Adel­mo ở chân vực đá, Ben­no chỉ biết đến đấy. Đã sắp đến giờ ăn tối, Ben­no chia tay chúng tôi, và thầy tôi không hỏi Huynh ấy thêm điều chi nữa. Chúng tôi nán lại chốc lát sau nhà tắm, rồi lững thững một lát trong vƣờn, ngẫm nghĩ về những điều

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net kỳ lạ mới phát hiện. Thầy William đột nhiên khom mình xuống quan sát một thứ cây mọc trong một bụi trụi lá và nói: - Hỗn hợp Fran­gu­la đƣợc chế tạo từ vỏ cây này, để chữa bệnh trĩ. Tôi nói: - Thầy còn giỏi hơn cả Sev­er­inus, nhƣng thầy nghĩ gì về những điều chúng ta vừa nghe đƣợc? - Ad­so này, con phải tập sử dụng lý trí để suy luận. Có lẽ Ben­no đã kể chúng ta biết sự thật. Câu chuyện của Huynh ấy khớp với những gì Beren­gar kể sáng sớm nay, mặc dù chuyện của Beren­gar có vẻ đầy ảo tƣởng đi chăng nữa. Beren­gar và Adel­mo đã cùng làm một điều gì đó rất xấu xa với nhau, nhƣ chúng ta đã đoán trƣớc. Beren­gar đã tiết lộ cho Adel­mo một điều bí mật mà than ôi, đến nay vẫn còn là một điều bí mật. Sau khi phạm tội dâm đãng, trái với thiên nhiên, Adel­mo chỉ nghĩ đến chuyện phó thác cho ngƣời nào có thể giải tội cho mình, y bèn chạy ùa đến Jorge. Nhƣ chúng ta đã biết, tu sĩ này tính khí rất khắc nghiệt, nên chắc hẳn Huynh đó đã phủ lên đầu Adel­mo những lời trách mắng thậm tệ. Có thể Huynh ấy từ chối không giải tội, có thể Huynh ấy áp đặt một sự ăn năn quá sức Adel­mo: chúng ta chả biết, còn Jorge thì chẳng đời nào nói với chúng ta. Chỉ biết Adel­mo chạy vội vào nhà thờ, nằm rạp mình trƣớc bàn thờ, nhƣng không dập tắt đƣợc nỗi ăn năn dày vò. Ngay lúc đó Venan­tius đến gần Huynh. Chúng ta không biết họ nói với nhau những gì. Có thể Adel­mo đã truyền lại cho Venan­tius cái bí mật mà Beren­gar đã tặng hay trả cho mình, cái bí mật mà giờ đây chẳng còn quan trọng nữa, vì Huynh đã có một bí mật khác khủng khiếp hơn, cháy bỏng hơn. Chuyện gì đã xảy đến với Venan­tius? Có lẽ vì bị lòng hiếu kỳ cuồng nhiệt nhƣ của Ben­no thôi thúc, và khoái chí với những điều vừa biết đƣợc, nên Venan­tius đã để Adel­mo ăn năn một mình. Adel­mo thấy mình bơ vơ bèn quyết định tự tử, tuyệt vọng đi ra nghĩa trang và tại đây đụng độ với Beren­gar. Adel­mo nói với Beren­gar những lời khủng khiếp, đổ trách nhiệm lên đầu Beren­gar và hạ mình xuống gọi ngƣời này là thày. Thầy thực sự tin rằng câu chuyện của Beren­gar chính xác nếu lƣợc bỏ các chi tiết ảo tƣởng. Adel­mo lập lại cho Beren­gar nghe những lời thóa mạ mà Jorge hẳn đã nói. Beren­gar bàng hoàng bỏ đi một đàng, còn Adel­mo bỏ đi một nẻo để tự tử. Chúng ta suýt đƣợc chứng kiến phần còn lại của câu chuyện đó. Mọi ngƣời đều tin Adel­mo bị giết chết, do đó Venan­tius tƣởng rằng bí mật của thƣ viện quan trọng hơn mình nghĩ, nên tự tìm tòi, cho đến khi ai đó ngăn cản Huynh ấy, có thể trƣớc hay sau khi Huynh ấy tìm ra điều Huynh ấy muốn. - Ai giết Venan­tius? Beren­gar ƣ? - Có thể. Hay cũng có thể là Malachi, ngƣời canh giữ Đại dinh. Hoặc có thể là một ngƣời khác. Beren­gar bị nghi ngờ vì Huynh ấy hoảng sợ, biết rằng lúc ấy Venan­tius đã nắm đƣợc bí mật của mình. Malachi bị tình nghi, vì là ngƣời canh giữ không cho ai đột nhập thƣ viện, giờ lại khám phá có ngƣời vi phạm điều ấy, nên giết đi. Jorge thì biết hết về mọi ngƣời, nắm bí mật của Adel­mo và không muốn thầy khám phá ra điều Venan­tius đã tìm thấy… Có nhiều dữ kiện nhắm vào Huynh ấy. Nhƣng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net làm sao một ngƣời mù có thể giết một ngƣời sung sức khác? Và làm thế nào một ông già, dù có tráng kiện đi nữa, lại có thể mang cái xác chết đến chiếc vại đƣợc? Cuối cùng, tại sao Ben­no không phải là kẻ sát nhân chứ? Huynh ấy có thể nói láo với chúng ta vì những lý do không tiện nói. Và tại sao chúng ta chỉ khép vòng tình nghi quanh những ngƣời dự phần vào cuộc tranh luận về tiếng cƣời? Có thể án mạng có những động cơ khác, không dính líu gì đến thƣ viện. Dầu sao, chúng ta cần hai thứ: tìm cách vào thƣ viện ban đêm và một ngọn đèn. Con kiếm đèn. Lảng vảng trong nhà bếp vào giờ ăn tối, lấy một cái… - Ăn cắp ƣ? - Mƣợn thôi, nhân danh Thƣợng đế vinh quang. - Nếu thế thì cứ tin cậy con. - Tốt, còn việc vào Đại dinh, tối hôm qua chúng ta đã thấy Malachi từ đâu vào. Tối nay, thầy sẽ viếng nhà thờ, và đặc biệt là nhà nguyện. Một giờ nữa chúng ta sẽ đi ăn. Sau đó, chúng ta sẽ hội kiến Tu viện trƣởng. Con sẽ đƣợc theo vào, vì thầy đã yêu cầu mang theo một thƣ ký để ghi chép những điều Cha ấy và thầy nói. Chú thích: (1) Tận cùng châu Phi. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ TRƯA Tu viện trưởng bộc lộ niềm tự hào về sự giàu có của tu viện và nỗi sợ hãi bọn phản giáo. Cuối cùng, Ad­so thắc mắc không hiểu mình có sai lầm khi dấn thân vào đời chăng? Chúng tôi gặp Tu viện trƣởng tại bàn thờ chính trong giáo đƣờng. Ngƣời đang theo dõi công việc của

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net tu sinh, từ một nơi bí mật nào đó, họ mang ra một số bình, ly rƣợu lễ, lọ bánh thánh, và một thánh giá mà tôi đã không thấy trong buổi hành lễ sáng nay. Tôi không kiềm nổi một tiếng kêu thán phục khi nhìn thấy vẻ đẹp huy hoàng của các thánh vật này. Khi ấy là giữa ngọ, ánh nắng ùa qua các cửa sổ khu hát kinh, chảy tràn qua các cửa sổ ở tiền sảnh, tạo nên những dòng thác bạc, tựa nhƣ những con suối huyền ảo chảy nƣớc thiêng, rọi sáng đây đó trong giáo đƣờng và chan hòa khắp bàn thờ. Tu viện trƣởng thấy tôi thán phục bèn mỉm cƣời. Ngƣời nói với thầy trò tôi. – Những báu vật các con đang thấy và các báu vật khác, các con sẽ thấy sau này, là di sản của hàng nhiều thế kỷ tận tụy hiến dâng cho Chúa, là minh chứng cho quyền lực và sự thiêng liêng của tu viện này. Mặc dầu hôm nay một biến cố buồn bã đã làm u ám tu viện, nhƣng khi nghĩ đến sự yếu đuối của chúng tôi, chúng tôi vẫn không quên quyền lực và sức mạnh của Đấng Toàn Năng. Giáng sinh sắp đến, chúng tôi khởi sự đánh bóng các thánh vật, để ngày sinh của Chúa Cứu Thế đƣợc cử hành một cách trọng thể và huy hoàng. Mọi thứ phải hiện ra hoàn toàn rực rỡ. Trong khi nói, Tu viện trƣởng quay mặt về gi­an giữa của nhà thờ. Dƣới ánh thái dƣơng bao dung, một vạt nắng từ phía trên chiếu rạng khuôn mặt Cha và đôi tay Ngƣời, nãy giờ gi­ang rộng thành hình Thánh giá, nay vung lên cao khi Cha hăng say nói. – Mọi tạo vật, dù vô hình hay hữu hình, đều là ánh sáng phát sinh ra từ ánh sáng. Vật bằng ngà này, thanh mã não này, và cả đá xung quanh chúng ta nữa, đều là ánh sáng, vì Cha thấy chúng tốt lành và đẹp đẽ, chúng hiện hữu theo luật tự cân đối và tự phân biệt mình với các loại, giống khác, tự xác lập mình bằng kích thƣớc riêng, tự tìm ra một thứ tự và vị trí riêng tùy theo trọng lƣợng của chúng… Thầy William nhã nhặn đằng hắng. – Hà… hừm! – Thầy thƣờng làm thế mỗi khi muốn chuyển sang đề tài mới. Thầy chuyển đề tài rất khéo, vì theo thói quen của dân xứ thầy, trƣớc khi phát biểu một nhận định nào đó, thầy đều đằng hắng rất lâu, nhƣ thể thầy phải động não ghê gớm mới có thể trình bày đầy đủ một ý tƣởng. Tôi thì tin rằng trƣớc khi phát biểu, thầy càng đằng hắng nhiều bao nhiêu thì càng tự tin vào điều mình sắp nói bấy nhiêu. Thầy William tiếp tục: - Hừm… ừm… Chúng ta nên bàn về cuộc gặp gỡ để tranh luận về cái nghèo của Chúa. - Cái nghèo… - Tu viện trƣởng mơ màng nói, nhƣ thể khó khăn lắm mới rứt đƣợc khỏi cõi diễm lệ lấp lánh những viên ngọc đã du hồn ông - Ừ nhỉ, cuộc gặp gỡ. Rồi họ bắt đầu bàn luận hăng say một số điểm tôi đã biết, một số điểm khác tôi cố nắm khi nghe họ nói. Nhƣ tôi đã nói trong lời MỞ ĐẦU quyển Hồi ký trung thực này, cuộc gặp gỡ này liên quan đến cuộc tranh cãi song đôi, một mặt giữa Nhà Vua với Giáo Hoàng, mặt khác giữa giáo hoàng với dòng Fran­cis­co; các tu sĩ này, qua nhiều năm tại Đại hội Pe­ru­gia đã tiếp nhận các lý thuyết của dòng Thánh thần về sự cơ nghèo của Chúa. Buổi gặp gỡ này cũng liên quan đến một cuộc xào xáo xảy ra

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net vì dòng Fran­cis­co về phe với Nhà vua tạo ra một tam giác kẻ thù và đồng minh mà nay đã biến thành một tứ giác, nhờ sự can thiệp của các tu viện trƣởng dòng Bene­dict. Cha bề trên hiện đang sẵn sàng hợp tác với sứ giả của Hoàng đế là thầy William, và đóng vai trò trung gi­an giữa dòng Fran­cis­co và Giáo hoàng. Thực ra, trong cuộc tranh cãi khốc liệt đe dọa đến sự thống nhất của Giáo hội, Cha trƣởng dòng Fran­cis­co là Michael xứ Cèse­na đã nhiều lần bị Giáo hoàng John triệu hồi về Avi­gnon. Cuối cùng, Cha đành chấp nhận lời mời đến dự buổi gặp gỡ này, vì ông không muốn đặt chính dòng mình vào mối mâu thuẫn không hàn gắn đƣợc với đức Giáo hoàng. Cha muốn thấy ngay sự thắng thế của mình và đạt đƣợc sự thỏa thuận của Giáo hoàng, hoàn toàn không phải vì Cha phỏng đoán mình sẽ không còn giữ đƣợc chức Trƣởng dòng nếu không đƣợc Giáo hoàng nhất trí. Có nhiều ngƣời đã cam đoan với Cha rằng Giáo hoàng sẽ giăng bẫy đợi Cha tại Pháp, buộc Cha tội phản giáo và đem ra xử. Do đó, họ khuyên Cha Michael nên cố thƣơng thuyết, trƣớc khi xuất hiện tại Avi­gnon. Mar­sil­ius còn có ý hay hơn: phái theo Cha Michael một sứ giả của triều đình để trình lên Giáo hoàng quan điểm của những ngƣời ủng hộ Hoàng đế, không chỉ để thuyết phục lão Giáo hoàng Ca­hors mà còn để củng cố địa vị của Cha Michael, một thành viên trong phái đoàn của triều đình, để ông khỏi biến thành mồi ngon cho Giáo hoàng trả thù. Tuy nhiên, ý kiến này có nhiều điểm bất lợi và không thể đƣợc thực hiện ngay. Từ đó, nảy sinh đề nghị nên có một buổi hội kiến trƣớc, giữa phái đoàn nhà vua và vài sứ giả của Giáo hoàng, để thăm dò quan điểm lẫn nhau và soạn thảo một hiệp nghị gặp gỡ sau này, trong đó phải đảm bảo an ninh cho các đại biểu ngƣời Ý. William xứ Baskerville đã đƣợc chỉ định để tổ chức buổi gặp gỡ đầu tiên. Sau đó, thầy sẽ trình bày quan điểm của các nhà thần học triều đình tại Avi­gnon, nếu thầy cho hành trình đến đấy là không nguy hiểm. Đây là một dự định không đơn giản, vì ngƣời ta cho rằng Giáo hoàng muốn Cha Michael đến đó một mình để có thể bắt Cha tuân phục; Giáo hoàng sẽ cử một phái đoàn đi Ý và chỉ thị cho họ phải phá hoại cuộc hành trình của các sứ giả triều đình. Cho đến nay, thầy William đã hoạt động rất có hiệu quả. Sau những cuộc bàn bạc lâu dài với nhiều Tu viện trƣởng dòng Bene­dict, thầy đã chọn Tu viện này, chính vì Tu viện trƣởng nổi tiếng trung thành với Hoàng đế, nhƣng nhờ tài ngoại gi­ao khéo léo nên cũng đƣợc phần nào cảm tình của Giáo hoàng. Là địa phận trung lập, nên tu viện sẽ là nơi hai nhóm gặp gỡ. Giờ đây, sau những biến cố vừa xảy ra ở tu viện, Tu viện trƣởng cảm thấy bồn chồn bất an, bèn bộc lộ nỗi hoài nghi với thầy William. Nếu Phái đoàn đến Tu viện khi chƣa tìm ra thủ phạm gây ra hai vụ án mạng, họ sẽ nghĩ rằng trong những bức tƣờng kín đáo này có ai đó có khả năng dùng những hành động bạo lực tác oai tác quái để gây ảnh hƣởng đến quyết định của các sứ giả của Giáo hoàng. Cố che đậy các án mạng đã xảy ra cũng chẳng ích gì, vì nếu có chuyện gì xảy ra nữa, các sứ giả sẽ nghi ngờ có âm mƣu chống đối họ. Do đó, chỉ có hai cách giải quyết: hoặc là thầy William phải phát

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net hiện ra hung thủ trƣớc khi phái đoàn đến (đến đây, Tu viện trƣởng hằn học nhìn thầy tôi, nhƣ thể trách thầm thầy chƣa giải quyết đƣợc vấn đề gì cả), hoặc là phải thành thật báo hết với Trƣởng phái đoàn và yêu cầu ông cộng tác giúp đỡ và đặt tu viện dƣới sự giám sát chặt chẽ trong suốt thời gi­an xảy ra cuộc tranh luận. Tu viện trƣởng không thích phƣơng án thứ hai, vì nhƣ vậy có nghĩa là nhƣợng bộ một phần uy quyền của ông, và đặt chính các tu sĩ của ông dƣới sự kiểm soát của ngƣời Pháp. Nhƣng ông không thể liều lĩnh mãi đƣợc. Cả thầy William lẫn Tu viện trƣởng đều bực bội vì diễn tiến của tình hình; tuy nhiên, họ không có sự lựa chọn nào hơn. Do vậy, họ đề nghị để sang ngày hôm sau mới có quyết định tối hậu. Trong khi đó, họ chỉ còn biết phó thác cho ơn trên và trông cậy vào tài năng của thầy William. Thầy William nói: - Thƣa Đức Cha, con sẽ làm hết sức mình, nhƣng mặt khác, con không hiểu tại sao vấn đề này lại có thể làm phƣơng hại đến cuộc họp bàn. Ngay cả sứ giả của Giáo hoàng cũng sẽ thông cảm rằng có sự khác biệt giữa hành động của một kẻ điên, hoặc một tên khát máu, hay có lẽ là một gã đã mất linh hồn, với những vấn đề nghiêm trọng mà các ngƣời chính trực cần bàn bạc với nhau. Tu viện trƣởng chằm chặp nhìn thầy William, hỏi: - Con nghĩ thế sao? Nên nhớ rằng: những ngƣời từ Avi­gnon biết họ sẽ phải gặp các tu sĩ dòng Khất thực, nghĩa là những ngƣời rất nguy hiểm đối với họ, những ngƣời rất gần gũi với Dòng Anh em nghèo khó và những kẻ còn sa đọa hơn, đó là những tên phản giáo tay đã nhuốm máu. – Nói đến đây, Tu viện trƣởng hạ giọng – Và nếu so với các tội ác của chúng thì các biến cố khủng khiếp xảy ra ở đây chỉ nhƣ làn sƣơng dƣới nắng. Thầy William gào lên – Không thể so sánh nhƣ vậy! Cha không thể đặt các tu sĩ dòng Khất thực ở Đại hội xứ Pe­ru­gia ngang hàng với lũ phản giáo đã hiểu sai lời dạy của Phúc Âm, biến cuộc chiến đấu chống lại kẻ giàu thành một loạt các cuộc trả thù cá nhân hay những cơn cuồng điên đẫm máu… Tu viện trƣởng cộc cằn nói – Cách đây không lâu và cách đây không xa, lũ ấy, theo cách con gọi, đã tàn sát và đốt phá dinh cơ của Giám mục xứ Ver­cel­li và những ngọn núi bên kia No­vara. - Cha muốn nói đến Fra Dol­ci­no và các tông đồ? - Bọn tông đồ giả hiệu – Tu viện trƣởng chỉnh thầy. Thế là một lần nữa tôi nghe nhắc đến Fra Dol­ci­no và các tông đồ giả hiệu, một lần nữa, nói một cách bóng gió pha chút kinh hoàng. Thầy William nhất trí ngay – Vâng, bọn tông đồ giả hiệu, nhƣng chúng không liên hệ gì đến các Huynh dòng Khất thực. Tu viện trƣởng nhấn mạnh – …Cả hai bọn đều tôn thờ Joachim xứ Cale­bria, kẻ tự cho mình đáng sùng kính, không tin con cứ hỏi Uberti­no xem. - Con phải thƣa cùng Đức Cha rằng hiện nay Huynh ấy đang ở trong dòng của Cha, - thầy William mỉm cƣời và cúi đầu nói, nhƣ thể ngợi khen Cha Tu viện trƣởng đã thu phục đƣợc một ngƣời tiếng tăm nhƣ thế.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Cha biết, Cha biết. Con phải hiểu rằng dòng tu của Cha đã mở rộng vòng tay huynh đệ biết bao đón các tu sĩ dòng Thánh thần, khi họ phải chịu đựng cơn thịnh nộ của Giáo hoàng. Cha không chỉ nói đến Uberti­no mà còn ám chỉ nhiều Sƣ huynh khác, khiêm nhƣờng hơn, ít ai biết đến; nhƣng có lẽ chúng ta cần tìm hiểu họ thêm. Bởi vì, đã có lần Tu viện đón nhận những kẻ đào tẩu đến đây trong bộ quần áo dòng Khất thực, và sau đó Cha đƣợc biết các thói xấu đốn mạt của đời họ, đẩy họ gần kề với tu sĩ dòng Dol­ci­no… - Ở đây cũng thế ƣ? - Ở đây cũng thế. Thành thật mà nói, điều Cha biết cũng còn ít ỏi và không đủ để buộc tội. Nhƣng do con đang điều tra cuộc sống trong Tu viện này, nên tốt hơn cũng cần nên biết. Căn cứ trên những gì Cha đã nghe và phỏng đoán, Cha ngờ rằng – nên nhớ, Cha chỉ ngờ thôi nhé – rằng trong đời viên quản hầm của chúng ta đã có một thời kỳ mờ ám. Huynh ấy đến đây hai năm trƣớc, theo đoàn tu sĩ dòng Khất thực lũ lƣợt kéo tới. - Viên quản hầm ƣ? Remi­gio là tu sĩ dòng Dol­ci­no à? Trông Huynh ấy nhƣ thể một ngƣời hòa nhã nhất, ít chú ý đến cái nghèo nhất. - Cha không có gì phàn nàn Huynh ấy và đã tận dụng khả năng phục vụ tốt của Huynh ấy. Và cả cộng đồng đều biết ơn Huynh. Cha lƣu ý con điều này để con thấy rất dễ tìm thấy mối liên hệ giữa một thầy tu dòng chúng ta và một tu sĩ Anh em nghèo khó. Thầy William cắt ngang: - lại một lần nữa, xin lỗi Cha, Cha lại bị lung lạc nữa rồi. Chúng ta đang nói về dòng Dol­ci­no chớ không phải dòng Anh em nghèo khó. Và, khi nói về dòng Dol­ci­no thì không phải đang nói đến một ai, vì thực ra họ có rất nhiều. Thế nhƣng, không nên gọi họ là khát máu. Quá lắm ta có thể trách họ đã áp dụng một cách thiếu cân nhắc những điều mà các tu sĩ dòng Thánh thần đã thuyết giảng một cách ôn hòa hơn, nhờ lòng kính Chúa chân thực. Ở đây, con công nhận rằng sự phân biệt phái này với phái kia là rất mơ hồ…. - William này, con biết nhiều về bọn phản giáo nhƣ thể con cùng phƣờng với chúng, con có thể nói cho Cha biết sự thật nằm ở đâu không? Thầy William buồn bã đáp – Có khi sự thật chẳng nằm ở đâu cả. - Thấy chƣa? Chính con cũng không thể phân biệt tên phản giáo này với tên phản giáo kia. Ít nhất, Cha cũng có một nguyên tắc. Cha biết bọn phản giáo là những kẻ đe dọa đến dòng tu bảo vệ thần dân của Chúa. Cha bênh vực triều đình, vì nó đã bảo đảm dòng tu cho ta. Cha chống lại Giáo hoàng, vì ông đã gi­ao thần quyền lại cho các giám mục của các đô thị, các giám mục này liên minh với các thƣơng nhân và phƣờng hội và do đó sẽ không có khả năng duy trì dòng tu. Chúng ta đã duy trì đƣợc dòng tu hằng nhiều thế kỷ. Với bọn phản giáo, Cha cũng có một nguyên tắc đƣợc tóm tắt trong câu trả lời mà Giám mục Côteaux, Ar­nal Amalar­icus đã đáp lại những ngƣời hỏi ông nên làm gì với dân thành Béziers: “Giết hết bọn chúng đi, Chúa sẽ nhận ra con cái của Ngài”.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thầy William yên lặng nhìn xuống một lát đoạn nói – Thành Béziers bị chiếm và lực lƣợng của chúng ta đã tàn sát gần hai mƣơi ngàn ngƣời, không phân biệt nam phụ lão ấu. Khi cuộc tàn sát chấm dứt, thành phố bị cƣớp sạch và thiêu rụi. - Một cuộc thánh chiến chẳng qua cũng chỉ là một cuộc chiến tranh thôi. - Do đó, có lẽ không nên có Thánh chiến. Nhƣng con đang nói gì nhỉ? Con đến đây để bênh vực quyền lợi của vua Louis, ngƣời cũng đang tàn sát nƣớc Ý. Chính con cũng đang bị kẹt trong thế đồng minh kỳ lạ giữa những tu sĩ dòng Thánh thần và triều đinh, giữa triều đình với Mar­sil­lius, ngƣời tranh thủ vƣơng quyền của nhân dân. Và thế đồng minh kỳ lạ giữa Đức Cha và Con, chúng ta khác biệt nhau cả về lý tƣởng lẫn truyền thống. Nhƣng chúng ta có hai sứ mệnh chung: phải dàn xếp cho buổi họp bàn sắp tới thành công, và phải tìm cho ra kẻ sát nhân. Chúng ta hãy cố tiến hành công việc trong không khí hòa thuận. Tu viện trƣởng gi­ang tay ra – Sƣ huynh William, hãy đến hôn Cha để chứng tỏ sự hòa thuận. Với một ngƣời có kiến thức nhƣ con, Cha có thể tranh luận không biết chán về những điểm tinh tế trong Thần học và Đức học. Tuy nhiên, ta cũng không nên mải mê tranh luận nhƣ các giáo sƣ ở Paris. Con có lý: chúng ta có một sứ mệnh quan trọng trƣớc mắt, cần tiến hành một cách ăn ý. Nhƣng Cha đã nói đến những điều trên vì tin rằng chúng có liên hệ với nhau. Con hiểu không? Có thể có một mối liên hệ - hay đúng hơn là mối liên hệ mà những ngƣời khác có thể tìm ra – giữa các án mạng xảy ra tại đây và các luận thuyết do các Sƣ huynh của con đề ra. Chính vì thế mà Cha cảnh giác con, và chính vì thế, con phải gạt đi mọi nghi ngờ và những lời bóng gió về những ngƣời ở Avi­gnon. - Phải chăng Đức Cha đang vạch cho con một phƣơng hƣớng điều tra? Cha có tin rằng nguyên nhân của các biến cố vừa mới xảy ra có thể tìm thấy trong quá khứ tăm tối có liên quan đến bọn phản giáo của một trong các tu sĩ ở đây không? Tu viện trƣởng yên lặng một lúc nhìn thầy William, nhƣng mặt không biểu lộ một cảm xúc nào, đoạn nói: - Trong biến cố tang thƣơng này, con là ngƣời điều tra. Nhiệm vụ của con là phải đa nghi, thậm chi phải đa nghi thái quá nữa. Ở đây, Cha chỉ là một linh mục thƣờng. Cha cũng nói thêm rằng, nếu Cha biết quá khứ của một trong các tu sĩ của Cha là cơ sở cho sự nghi ngờ chính đáng, chính ta sẽ sẵn sàng nhổ đi cái cây xấu xa đó. Điều Cha biết, con cũng biết. Điều Cha không biết, cần đƣợc trí khôn của con soi rọi. Tu viện trƣởng gật đầu cáo biệt và rời giáo đƣờng. * * *

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thầy William nhíu mày nói: - Chuyện này càng lúc càng rắc rối, Ad­so ạ. Chúng ta theo đuổi một bản thảo; chúng ta chú ý đến các cuộc đấu khẩu giữa các tu sĩ quá hiếu kỳ và những hành động của các tu sĩ dâm đãng khác; và bây giờ, một dấu vết hoàn toàn khác biệt lại nổi lên, ngày càng đậm nét hơn. Viên quản hầm, rồi… Con thú kỳ lạ Sal­va­tore cũng đã cùng viên quản hầm đến đây… Nhƣng chúng ta phải đi nghỉ thôi, vì chúng ta định thức suốt đêm nay mà. - Thế, thầy vẫn định đột nhập Thƣ viện tối nay ƣ? Thầy không định từ bỏ dấu vết thứ nhất chứ? - Không đâu. Dẫu sao, ai bảo hai dấu vết này tách biệt nhau? Còn việc của viên quản hầm có thể chỉ là một sự nghi ngờ của Tu viện trƣởng mà thôi. Thầy đi về hƣớng khu nhà trọ của những ngƣời hành hƣơng. Đến ngƣỡng cửa, thầy ngƣng lại và nói, nhƣ thể tiếp tục các nhận xét ban nãy: - Dẫu sao, Tu viện trƣởng đã yêu cầu thầy điều tra về cái chết của Adel­mo, vì Cha nghĩ có một cái gì đó không lành mạnh diễn ra giữa các thầy tu trẻ của mình. Nhƣng vì cái chết của Venan­tius dấy lên các mối nghi ngờ khác, có lẽ Tu viện trƣởng cảm thấy mấu chốt của sự bí ẩn nằm trong Thƣ viện, và Cha không muốn có một cuộc điều tra nào xảy ra ở đó cả. Do đó, Cha đã gợi ý cho thầy về viên quản hầm, để đánh lạc hƣớng chú ý của thầy khỏi Đại dinh… - Nhƣng tại sao Cha ấy lại không muốn… - Đừng hỏi quá nhiều. Ngay từ đầu, Tu viện trƣởng đã bảo thầy chớ động đến Thƣ viện. Cha ấy hẳn có lý do riêng. Có lẽ Cha có dính líu đến một chuyện gì đó mà Cha cho rằng không có liên hệ tới cái chết của Adel­mo, nhƣng bây giờ Cha nhận thấy chuyện tai tiếng đang lan tràn có thể động chạm đến mình. Cha không muốn sự thật đƣợc phơi bày, hay ít ra không muốn chính thầy phơi bày nó… Tôi nản lòng nói: - Thì ra chúng ta đang ở một nơi bị Chúa ruồng bỏ. - Con có bao giờ tìm thấy nơi nào mà Chúa cảm thấy thoải mái không? Sau đó, thầy cho tôi đi nghỉ. Tôi nằm trên sạp, tự kết luận rằng cha tôi lẽ ra không nên đẩy tôi vào đời, đời sao phức tạp hơn tôi tƣởng. Tôi đã học đƣợc quá nhiều điều. Tôi cầu nguyện khi thiếp dần: “Xin hãy cứu con khỏi miệng sƣ tử” (1) Chú thích: (1) Sal­va me ab ore leo­nis Um­ber­to Eco

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng SAU KINH CHIỀU Mặc dù chương này ngắn, nhưng trong đây lão Ali­nar­do kể nhiều điều thú vị về Mê Cung và cách xâm nhập vào đó Tôi thức giấc khi giờ ăn chiều sắp điểm. Tôi cảm thấy lừ đừ và ngái ngủ, vì ngủ ngày cũng nhƣ tội lỗi của thân xác: càng đƣợc thì càng thèm, nhƣng vẫn cảm thấy không đã, vừa thừa lại vừa thiếu. Thầy William không ở trong phòng, chắc hẳn thầy dậy sớm hơn tôi nhiều. Sau khi tìm kiếm một chốc, tôi thấy thầy từ Đại dinh đi ra. Thầy bảo vừa ở trong phòng thƣ tịch, giở qua sổ thƣ mục và quan sát các tu sĩ làm việc, để cố đến gần bàn Venan­tius, tiếp tục lục xét. Vì lẽ này, lẽ nọ các tu sĩ dƣờng nhƣ cố ngăn không cho thầy lục xét các giấy tờ ở đó. Trƣớc tiên, Malachi tiến đến, đƣa cho thầy xem các bức minh họa quý giá. Kế đó, làm thầy bận rộn với những nguyên cớ không đâu. Rồi nữa, khi thầy cố tình tiếp tục xem xét thì Beren­gar lởn vởn quanh thầy, đề nghị giúp một tay. Cuối cùng, thấy thầy tôi lộ vẻ quyết tâm xem xét các đồ vật của Venan­tius, Malachi thẳng thừng bảo thầy rằng: có lẽ thầy cần xin phép Tu viện trƣởng mới đƣợc lục lạo giấy tờ của ngƣời quá cố; dù rằng Huynh ấy là quản thƣ viện đi nữa cũng không dám nhòm ngó đến chúng để tỏ lòng tôn kính và tuân thủ kỷ luật. Dầu sao, theo lời yêu cầu của chính thầy William, chƣa có ai động đến chiếc bàn đó, và sẽ không ai đƣợc phép đến gần nó, nếu chƣa có chỉ thị của Tu viện trƣởng. Thầy tôi thấy không đáng đọ sức với Malachi, mặc dù tất cả mọi thứ rầy rà sợ sệt về giấy tờ của Venan­tius chỉ làm thầy thêm háo hức muốn tìm hiểu chúng. Thầy đã hạ quyết tâm sẽ trở lại đây đêm nay, nhƣng chƣa biết bằng cách nào, do đó thầy nghĩ chớ nên gây chuyện thêm nữa. Tuy nhiên, đầu óc thầy bị ám ảnh bởi các tƣ tƣởng trả đũa, mà nếu không phát xuất từ lòng khao khát tìm kiếm sự thật thì những ý tƣởng này có vẻ ngoan cố và đáng trách. Trƣớc khi vào nhà ăn, chúng tôi tản bộ trong nhà dòng một lát nữa, mƣợn trời đêm lạnh giá xua đi cơn buồn ngủ. Vài tu sĩ còn lại đi lại nơi đây để tĩnh tâm. Từ nhà dòng nhìn ra khu vƣờn, chúng tôi thoáng thấy lão Ali­nar­do, vì cơ thể yếu đuối, nên thƣờng ở ngoài trời với cây cỏ mỗi khi không phải cầu nguyện trong nhà thờ. Huynh ấy dƣờng nhƣ không cảm thấy lạnh và đang ngồi ở vòm cổng ngoài.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thầy William cất tiếng chào Huynh và ngƣời tu sĩ già nua vui mừng thấy có ngƣời đến nói chuyện với mình. Thầy William nói: - Một ngày yên lành nhỉ? - Nhờ ơn trên. - Thanh bình trên thiên đƣờng, nhƣng u ám dƣới hạ giới. Huynh có thân Venan­tius không? - Venan­tius nào? - Rồi mắt Huynh loé lên. – À, cái cậu đã chết à? Con quái vật đang đi rong trong thƣ viện…. - Quái vật gì? - Con khổng quái từ biển đến… Bảy đầu mƣời sừng và trên mỗi sừng có vƣơng miện, và trên mỗi đầu có ba tên báng bổ. Con thú trông giống báo, chân gấu, miệng sƣ tử… Tôi đã thấy nó. - Huynh đã thấy nó ở đâu? Trong thƣ viện à? - Thƣ viện hả? Sao lại ở đấy? Từ bao năm qua tôi không đến phòng thƣ tịch và chƣa bao giờ thấy thƣ viện. Chả ai đến thƣ viện. Tôi biết những ngƣời đã lên thƣ viện… - Ai? Malachi ƣ? Hay Be­gen­gar? Cụ già cƣời gằn - Ồ không… Trƣớc đó cơ. Quản thƣ viện tiền nhiệm của Malachi, nhiều năm trƣớc đây. - Ai vậy? - Tôi không nhớ, ông ấy chết khi Malachi hãy còn trẻ. Và ngƣời đến trƣớc thầy của Malachi, là ngƣời phụ tá quản thƣ viện trẻ, khi tôi còn thanh niên… Nhƣng tôi chƣa bao giờ đặt chân lên thƣ viện. Cái Mê cung ấy… - Thƣ viện là Mê cung ƣ? Cụ già mơ màng ngâm: - Mê cung diễn tả thế giới này một cách đặc thù. Lối vào thì rộng mở, nhƣng lối ra thì nhỏ hẹp hơn. Ngƣời ta vào mà không biết lối ra. Thƣ viện là một Mê cung, là dấu hiệu của Mê cung trên thế gi­an… Ngƣời ta không đƣợc vƣợt qua dãy cột trụ của Her­cules… - Thế nên Huynh không biết cách vào Thƣ viện khi Đại dinh đóng cửa à? - Có chứ - Cụ già cƣời - nhiều ngƣời biết lắm. Ngƣời ta vào bằng đƣờng lò thiêu xƣơng. Huynh có thể đi xuyên qua lò ấy, nhƣng Huynh không muốn đi đƣờng này đâu. Các tu sĩ quá cố canh giữ nó. - Các tu sĩ quá cố canh lò xƣơng… Không phải là những ngƣời ban đêm cầm đèn đi trong Thƣ viện chứ? Cụ già tỏ vẻ kinh ngạc: - Cầm đèn ƣ? Tôi chƣa bao giờ nghe chuyện này. Các tu sĩ quá cố ở trong lò thiêu xƣơng, xƣơng từ nhà mồ dần dà rơi xuống và chất đống ở đó để chận đƣờng đi qua. Huynh chƣa bao giờ nhìn thấy bàn thờ trong nhà nguyện mở vào lò xƣơng này à? - Có phải bàn thờ thứ ba bên trái, sau cánh ngang không? - Cái thứ ba hả? Có lẽ? Đó là bàn thờ bằng đá có chạm hàng ngàn bộ xƣơng. Nhấn vào đôi mắt của

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net sọ thứ tƣ bên tay phải… và Huynh sẽ lọt vào lò xƣơng. Nhƣng đừng có đến đó, tôi chẳng đến đó bao giờ. Tu viện trƣởng không thích thế đâu. - Thế còn con quái vật? Huynh đã thấy nó ở đâu? - Quái vật ƣ? À, cái tên phản giáo… Hắn sắp đến, thời hoàng kim đã qua, chúng ta đang đợi hắn… - Nhƣng thời hoàng kim cách đây ba trăm năm rồi, lúc đó hắn có tới đâu. - Sau một ngàn năm trôi qua, tên phản giáo sẽ không đến. Lúc bấy giờ là thời thịnh trị của chính nghĩa và sẽ có một trận thƣ hùng chung quyết… - Nhƣng phái chính thống sẽ trị vì một ngàn năm. Nếu không, họ sẽ trị vì từ ngày Chúa mất đến cuối thời hoàng kim, và lẽ ra tên phản giáo đã đến lúc ấy rồi, nếu không thì phe chính nghĩa vẫn chƣa lên trị vì, và tên phản giáo vẫn còn ở xa lắm. - Thời hoàng kim không phải tính từ ngày Chúa mất, mà từ ngày hiến dâng thành phố Con­stan­tine ba thế kỷ sau đó. Tính đến nay đã một ngàn năm. - Thế thời thịnh trị của chính nghĩa đang cáo chung à? - Tôi không biết… Tôi không biết nữa. Tôi mệt mỏi rồi. Tính toán thật khó. Bea­tus xứ Liébana tính nhƣ thế đó; hỏi Jorge ấy, Huynh ấy còn trẻ, Huynh ấy nhớ giỏi. Nhƣng thời gi­an đã chín muồi. Huynh có nghe bảy hồi kèn không? - Tại sao lại hồi kèn? - Thế Huynh không nghe cậu minh hoạ kia chết nhƣ thế nào à? Sứ thần thứ nhất thổi hồi kèn đầu tiên, rồi mƣa đá và lửa đổ xuống chan hoà với máu. Sứ thần thứ hai thổi hồi thứ hai, rồi phần thứ ba của biển hóa máu… Cậu thứ nhì không phải chết trong biển máu sao? Hãy coi chừng hồi kèn thứ ba! Một phần ba sinh vật dƣới biển sẽ chết. Chúa trừng phạt chúng ta Thế giới quanh tu viện đầy rẫy bọn phản giáo: họ bảo tôi rằng trên ngai vàng La Mã có một tên Giáo hoàng sa đoạ, dùng bánh thánh để triệu hồn, rồi cho lƣơn trạch ăn bánh thánh… và trong nội bộ chúng ta đã có kẻ vi phạm luật cấm, phá vỡ dấu niêm phong của Mê cung… - Ai bảo Huynh thế? - Tôi nghe đƣợc. Ai cũng thì thầm rằng tội ác đã xâm nhập tu viện. Chú có đậu kê không? Cụ già hỏi tôi, khiến tôi ngạc nhiên – nên tôi bối rối đáp - Thực con không thứ đậu đó ạ. - Lần tới mang cho ta ít đậu kê nhá. Ta ngậm nó trong miệng cho đến khi chúng mềm ra… con có thấy cái miệng móm sọm của ta chứ? Đậu đó làm chảy nƣớc miếng, nƣớc mang lại sự sống. Con nhớ mang cho ta ít đậu kê nhé! - Mai con sẽ mang đến một ít. Tôi nói đến đó thì cụ đã ngủ thiếp đi mất. Chúng tôi đi về nhà ăn.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TỐI Đột nhập Đại dinh, phát hiện một vị khách bí ẩn, tìm ra một thông điệp bí mật chứa những dấu hiệu đồng cốt, còn tìm ra một quyển sách, nhưng sách biến mất ngay và phải săn lùng nó suốt trong nhiều chương kế tiếp, cặp kính quý của William bị đánh cắp, nhưng như thế chưa phải là hết nỗi thăng trầm. Bữa ăn tối tẻ nhạt và trầm lặng. Từ khi phát hiện xác Venan­tius đến giờ mới có hơn nửa ngày. Ai cũng liếc trộm về phía chiếc ghế trống trải của Huynh ấy. Khi đến giờ Kinh Tối, đoàn ngƣời đi vào khu hát kinh nhƣ đi đƣa đám. Chúng tôi đứng giữa giáo đƣờng theo dõi cuộc hành lễ, mắt không rời nhà nguyện thứ ba. Ánh sáng yếu ớt, nên khi chúng tôi thấy Malachi từ trong bóng tối hiện ra để đi về chỗ của mình, chúng tôi không biết chắc Huynh ấy từ xó nào chui ra. Chúng tôi lần mò trong bóng tối, nép mình vào gi­an giữa để khỏi ai nhìn thấy khi buổi hành lễ chấm dứt. Dƣới lớp áo dòng, tôi giấu chiếc đèn đã “chôm” đƣợc lúc ăn tối trong nhà bếp. Chúng tôi sẽ lấy lửa từ ngọn đèn đồng lớn ba chân thắp suốt đêm trong nhà thờ. Chúng tôi đã tìm đƣợc một chiếc bấc mới và rất nhiều dầu, nhƣ thế đèn sẽ thắp đƣợc lâu. Tôi quá nôn nao nghĩ về cuộc thám hiểm sắp tới, nên buổi thánh lễ chấm dứt lúc nào chẳng hay. Các tu sĩ sụp mũ xuống mặt và chậm chạp xếp hàng đi về phòng. Nhà thờ trở nên hoang vắng, chập chờn trong ánh sáng từ ngọn đèn ba chân. Thầy William bảo: - Bây giờ, bắt tay vào việc. Chúng tôi tiến vào nhà nguyện thứ ba. Bệ của bàn thờ quả giống nhƣ một lò thiêu xƣơng, một loạt đầu lâu với những hốc mắt sâu hoắm chồng chất lên nhau theo một hình chạm nổi, trông nhƣ những khúc xƣơng chày, khiến ai nhìn cũng khiếp hãi. Thầy William thầm thì lập lại lời Ali­nar­do đã nói “Nhấn đôi mắt sọ thứ tƣ bên phải”. Thầy thọc ngón tay vào hốc mắt của chiếc đầu lâu đó, tức thì chúng tôi nghe một tiếng kèn kẹt khô khốc. Bàn thờ chuyển động, xoay vòng trên một trục bí mật, hé

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ra một khoảng trống tối tăm. Tôi giơ đèn lên soi đƣờng, thấy hiện ra những bậc thang ẩm ƣớt. Chúng tôi quyết định đi xuống, sau khi bàn có nên đóng lối đi sau lƣng mình không. Thầy William bảo không nên, vì không biết sau này có thể mở ra đƣợc không. Có sợ bị khám phá cũng bằng thừa vì nếu có kẻ nào nắm đƣợc kỹ xảo mở cửa mà mò vào đây giờ này, thì lối đi có đóng cũng chẳng cản trở đƣợc hắn. Chúng tôi xuống khoảng mƣời hai bậc thang và lọt vào một hành lang, hai bên chạy dài những loại hốc giống nhƣ trong những nhà mồ tôi gặp sau này. Nhƣng đây là lần đầu tiên tôi vào một lò thiêu xƣơng nên thật kinh hãi. Xƣơng của các tu sĩ chết đƣợc gom lại đây hàng nhiều thế kỷ; chúng đƣợc đào từ dƣới đất lên và chất đống trong hốc, chẳng xếp thành bộ gì cả. Hốc thì chứa xƣơng vụn, hốc chỉ chứa sọ, xếp gọn gàng theo hình tháp để chúng khỏi lăn lóc lên nhau. Đó là một cảnh tƣợng thật khủng khiếp, đặc biệt dƣới ánh sáng chập chờn của ngọn đèn soi đƣờng cho chúng tôi. Trong một hốc, tôi thấy toàn là tay, nhiều bàn tay ngón đan xiết vào nhau. Tôi đột nhiên cảm thấy có cái gì đó ở phía trên, có tiếng chin chít, có con gì đó chạy rất nhanh trong bóng tối. Tôi bèn hét lên, một tiếng trong cõi chết chóc này. - Chuột đấy, - thầy William nói để trấn an tôi. - Chuột làm gì ở đây? - Đi qua thôi, nhƣ chúng ta vậy. Vì lò thiêu xƣơng dẫn đến Đại dinh, rồi đến nhà bếp. Và đến những quyển sách ngon lành trong Thƣ viện. Bây giờ con hiểu tại sao mặt Malachi hắc ám nhƣ vậy. Bổn phận buộc Huynh ấy phải đi qua đây hai lần mỗi ngày: sáng và chiều. Quả thật Huynh ấy chẳng có gì để cƣời. Tôi vô cớ hỏi: - Tại sao thánh kinh không bao giờ nói Chúa Ki-​tô đã cƣời. Huynh Jorge nói có đúng không? - Không biết bao nhiêu học giả đã thắc mắc không biết Chúa có cƣời hay không? Thầy không quan tâm đến vấn đề này lắm. Thầy tin Chúa không bao giờ cƣời, vì là con của Chúa trời, Ngài phải vạn năng, nên Ngài biết các con chiên sẽ hành động nhƣ thế nào. Nhƣng chúng ta đã đến nơi rồi. Quả thế, nhờ Chúa, chúng tôi đã đến cuối hành lang, bắt đầu những bậc thang mới. Leo hết các bậc này, chúng tôi sẽ phải đẩy một cánh cửa gỗ bọc sắt, rồi đến phía sau lò lửa trong bếp, ngay dƣới chân cầu thang trôn ốc đến phòng thƣ tịch. Khi đi lên chúng tôi nghe nhƣ có tiếng động phía trên. Chúng tôi đứng lặng một lát, rồi tôi nói: - Vô lý. Không có ai vào đây trƣớc thầy trò mình… - Nếu con giả sử, đây là con đƣờng duy nhất vào Đại dinh. Nhƣng trong những thế kỷ trƣớc, đây là một pháo đài, và nó hẳn có nhiều lối vào bí mật mà ta không biết đến. Chúng ta sẽ lên từ từ. Nhƣng ta không có cách nào khác. Nếu tắt đèn, ta sẽ không thấy đƣờng. Nếu để đèn sáng, ai đó ở trên kia sẽ biết. Hy vọng duy nhất của chúng ta là, nếu có ngƣời trên kia, kẻ đó sẽ sợ chúng ta. Chúng tôi đi từ tháp phía Nam đến phòng thƣ tịch. Bàn viết của Venan­tius ở ngay trƣớc mặt. Gi­an

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net phòng rộng bao la đến nỗi chúng tôi đi đến đâu ánh sáng chỉ soi rọi đƣợc vài thƣớc tƣờng. Chúng tôi hy vọng sẽ không có ai ngoài sân trong thấy ánh đèn hắt qua cửa sổ. Chiếc bàn có vẻ ngăn nắp, nhƣng thầy William cúi ngay xuống để xem những trang giấy trên kệ dƣới và thầy thất vọng la lên. Tôi hỏi: - Có gì mất mát chăng? - Sáng nay, thầy thấy ở đây có hai quyển sách, một bằng tiếng Hy Lạp. Đó là quyển sách bị mất. Có ai đã vội vã lấy nó, vì có một trang rơi trên nền nhà đây này. - Nhƣng bàn đã đƣợc canh giữ mà… - Dĩ nhiên. Có lẽ ai đó đã tóm lấy nó mới đây thôi. Ngƣời ấy có thể vẫn ở đây - Thầy quay về phía bóng tối và, giọng thầy vang lên giữa những hàng cột: “Nếu ngƣời còn ở đây, hãy coi chừng!”. Theo tôi, đó là một ý hay: nhƣ thầy William đã nói, tốt nhất là làm cho ngƣời doạ chúng ta cũng sợ chúng ta. Thầy William đặt tờ giấy vừa mới nhặt đƣợc xuống và cúi nhìn nó. Thầy bảo tôi đem đèn lại gần hơn. Tôi đƣa sát đèn vào và trông thấy tờ giấy. Nửa trang trên thì trống, nửa trang dƣới đầy những chữ li ti, tôi khó khắn lắm mới nhận ra xuất xứ. Tôi hỏi: - Tiếng Hy Lạp phải không? - Đúng, nhƣng thầy không hiểu rõ - thầy lôi trong áo dòng ra cặp kính và gắn chặt chúng ngang mũi, rồi lại cúi xuống. - Tiếng Hy Lạp, chữ viết đẹp nhƣng lộn xộn lung tung. Thầy đeo kính mà còn thấy khó đọc. Thầy cần ánh sáng hơn nữa. Đến gần đây... Thầy cầm bản da lên dí sát nó gần mặt. Thay vì bƣớc ra sau lƣng và giơ đèn lên cao khỏi đầu thầy, tôi lại ngớ ngẩn đứng ngay trƣớc mặt thầy. Thầy bảo tôi bƣớc qua một bên và khi tôi làm thế, ngọn lửa đèn táp vào mặt sau tờ giấy. Thầy đẩy tôi ra, hỏi tôi định đốt tờ giấy à. Chợt thầy la lên. Tôi thấy rõ vài dấu hiệu mơ hồ màu nâu nhạt hiện ra ở phần trên của tờ giấy. Thầy giằng lấy đèn và rà nó phía sau tờ giấy, giữ ngọn lửa khá sát bản da để hơ nóng mà không làm cháy. Khi thầy William rà ngọn đèn và khói toả ra từ đầu ngọn lửa làm ám đen mặt giấy bên phải, tôi thấy vài dấu hiệu lần lƣợt hiện ra trên mặt trắng của bản da, nhƣ thể có một bàn tay vô hình nào đó đang chậm rãi viết: “Mane, Tekel, Peres”. Những dấu này không giống mẫu tự A, B, C mà giống mẫu tự của thầy pháp. Thầy William nói: - Tuyệt quá! Càng ngày càng thú vị! - thầy nhìn quanh – nhƣng tốt hơn, chớ để lộ sự khám phá này cho anh bạn bí ẩn láu lỉnh của chúng ta biết, nếu hắn có ở đây. - Thầy gỡ mắt kính ra đặt trên bàn, rồi cẩn thận cuốn bản da lại và giấu nó vào áo dòng. Vẫn còn bàng hoàng bởi diễn tiến của sự việc, tôi toan xin thầy giải thích thêm thì bỗng dƣng, một tiếng động khô khan làm chúng tôi giật mình. Nó phát xuất từ chân cầu thang phía đông, dẫn lên thƣ viện. - Hắn đấy! Đuổi theo! - Thầy William hét lên. Chúng tôi lao về phía đó. Thầy chạy nhanh hơn tôi, vì

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net tôi phải cầm đèn. Tôi nghe tiếng “bịch” ai đó vừa vấp ngã. Tôi cứ chạy và gặp thầy William ở chân cầu thang đang quan sát một quyển sách dày, bìa đóng đinh kim loại. Ngay lúc đó, chúng tôi nghe một tiếng động khác, phát ra từ hƣớng chúng tôi đứng ban nãy. Thầy William la lên: - Mình ngu quá! Lẹ lên! Chạy đến bàn Venanti­nus. Tôi hiểu ngay: kẻ nào đó từ trong bóng tối sau lƣng chúng tôi đã ném quyển sách, để đánh lạc hƣớng. Một lần nữa, thầy William lại chạy đến bàn giấy nhanh hơn tôi. Vừa chạy theo thầy, tôi nhác thấy giữa những hàng cột có một bóng ngƣời đang chạy xuống cầu thang phía tây. Hăng tiết lên, tôi giúi cây đèn vào tay thầy và phóng nhƣ điên về phía cầu thang, nơi kẻ tẩu thoát vừa chạy xuống. Tôi cảm thấy mình nhƣ một chiến sĩ của Chúa đang chiến đấu với một đạo quân của quỷ, lòng sôi sục muốn tóm đƣợc kẻ lạ để gi­ao nộp hắn cho thầy. Tôi té bổ nhào xuống gần cuối cầu thang vì vấp lên gấu áo dòng. Tôi xin thề, đó là lần duy nhất trong đời tôi hối tiếc đã đi tu. Nhƣng chính ngay lúc ấy và đó cũng chỉ là ý nghĩ nhất thời thôi – tôi tự an ủi mình rằng địch thủ cũng chịu cùng cảnh ngộ. Lại nữa, nếu hắn đang cầm quyển sách thì tay sẽ bị vƣớng víu. Từ sau chiếc lò, tôi chạy nhƣ bay vào nhà bếp, và nhờ ánh sáng lờ mờ chiếu từ cổng vào, tôi thấy bóng đen mà tôi đang săn đuổi lƣớt qua cửa phòng ăn và đóng sầm nó lại. Tôi chạy ào đến cánh cửa, vất vả vài giây mới mở đƣợc, đoạn bƣớc vào, nhìn quanh và chẳng thấy ai cả. Cánh cửa phía ngoài vẫn còn cài then. Tôi quay lại. Bóng tối và yên lặng. Thấy một ánh đèn từ nhà bếp tiến tới, tôi nép sát vào tƣờng. Tại ngƣỡng cửa của hành lang giữa hai gi­an phòng hiện lên một bóng ngƣời dƣới ánh đèn. Tôi la lên. Chính là thầy William. - Không ai ở đây cả. Thầy đã đoán trƣớc mà. Hắn đã không chạy ra ngoài bằng cửa lớn ƣ? Hắn không đi qua hành lang xuyên lò thiêu xƣơng phải không? - Thƣa không, hắn đã ra ngoài theo lối này, nhƣng con không biết ở đâu! - Thầy đã bảo con mà: có nhiều lối đi khác, tìm kiếm chúng chỉ hoài công. Có lẽ anh bạn của chúng ta đang thoát ra tại một vị trí xa xôi nào đó. Hắn đã đánh cắp cặp kính của thầy. - Cặp kính ƣ? - Phải. Anh bạn của chúng ta không thể giật tờ giấy trên tay thầy, nhƣng hắn vẫn đủ tỉnh trí chớp lấy cặp kính trên bàn khi chạy ngang qua. - Vì sao? - Vì hắn không phải là thằng ngốc. Hắn đã nghe thầy nói về những chú thích và biết chúng rất quan trọng. Hắn nghĩ rằng, nếu không có kính thì thầy sẽ không giải mã đƣợc và chắc rằng thầy sẽ không gi­ao cho ai việc này. Quả nhiên, bây giờ ta có những chú thích này cũng bằng không. - Nhƣng sao hắn biết thầy có kính? - Chà, chà. Không những ngày hôm qua chúng ta đã bàn về cặp kính với Sƣ huynh ngành kính, mà

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net sáng nay, trong phòng thƣ tịch, thầy còn đeo kính vào để lục soát giấy tờ của Venan­tius. Thế nên có rất nhiều ngƣời biết thầy quí vật ấy nhƣ thế nào. Thực ra, thầy vẫn có thể đọc một bản thảo thƣờng, nhƣng còn bản này thì không - Thầy lại mở bản da huyền bí ra - Phần chữ Hy Lạp thì viết quá mảnh, còn phần trên thì quá mờ… Thầy chỉ cho tôi xem các dấu hiệu bí ẩn đã hiện ra dƣới ánh lửa nhƣ thể do phép lạ - Venan­tius muốn che giấu một bí mật quan trọng, nên đã dùng một thứ mực khi viết không để lại dấu, nhƣng khi hơ nóng sẽ hiện ra. Nếu không, Huynh ấy đã dùng nƣớc chanh. Do thầy không biết Huynh ấy sử dụng chất gì và những dấu hiệu này lại có thể biến mất, nên con phải chép chúng ra ngay cho thật đúng vì mắt con tinh, có lẽ con nên chép cho lớn hơn một tí. Tôi sao lại các dấu hiệu này, nhƣng không biết tôi đang chép cái gì. Đó là một loạt bốn hay năm câu gì đó, trông thật quái đản, nay tôi chỉ ghi lại hàng đầu tiên để độc giả có khái niệm về câu đố rắc rối hiện lên trƣớc mắt tôi: Khi tôi chép xong, thầy William, vì không có kính nên phải đƣa bản chép của tôi cách đôi mắt một quãng để xem xét, đoạn nói: - Chắc chắn đây là một loại mẫu tự bí mật cần phải đƣợc giải mã. Những dấu hiệu đƣợc vẽ rất xấu, có lẽ con sao lại còn xấu hơn, nhƣng hẳn nhiên đây là các mẫu tự hoàng đạo. Con thấy không? Trong hàng đầu tiên chúng ta có, - thầy William đƣa mảnh giấy ra xa và nheo mắt, cố gắng tập trung, - Nhân mã, Mặt trời, Thuỷ tinh, Hổ Cáp… - Thế chúng có ý nghĩa gì? - Nếu Venan­tius thật thà thì Huynh ấy sẽ sử dụng các mẫu tự hoàng đạo thông thƣờng nhất: A tƣơng đƣơng với Mặt trời, B tƣơng đƣơng với Mộc tinh… Thế thì ta sẽ đọc dòng đầu nhƣ thế này… Con cứ ghi lại nhá: R A I Q A S V L… - Thầy ngƣng ngay, - … không, chẳng có nghĩa gì hết. Venan­tius đâu có thật thà. Huynh ấy sắp đặt các mẫu tự theo một mật mã khác. Thầy sẽ phải tìm ra nó. - Có thể đƣợc không thầy? – Tôi thán phục hỏi. - Đƣợc, nếu có ít kiến thức về tiếng Ả rập. Các luận thuyết hay nhất về khoa Chiết tự học là công trình của các học giả vô thần. Và hồi còn ở Ox­ford, thầy đã có dịp nghe vài vị đọc cho thầy nghe. Giáo sƣ Ba­con đã nói đúng: Kiến thức về ngôn ngữ giúp chinh phục đƣợc học vấn. Nhƣng nguyên tắc đầu tiên để giải mã một thông điệp là đoán ý nghĩa của nó.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tôi cƣời, nói - Thế thì cần chi giải mã nữa. - Không hẳn. Ta có thể đƣa ra vài giả thuyết dựa trên những từ đầu tiên của thông điệp, rồi xem thử cái nguyên tắc ta vừa suy diễn có thể đem áp dụng cho phần còn lại của bản văn không. Thí dụ trong mảnh giấy này, Venan­tius chắc hẳn đã ghi lại mật mã chỉ cách xâm nhập “Tận cùng Châu Phi”. Nếu thầy cố tình nghĩ rằng thông điệp này viết về việc xâm nhập đó, thì đột nhiên một vần điệu soi sáng trí tuệ thày… Thử nhìn ba từ đầu tiên, không đếm mẫu tự mà chỉ đếm số của các dấu hiệu… Ta có: … II­II­II­II II­III II­II­II … Giờ thử phân chúng thành âm tiết, mỗi âm tiết có ít nhất hai dấu hiệu, rồi đọc lớn lên: ta - ta – ta, ta – ta, ta – ta – ta… Con có nghĩ ra đƣợc gì không? - Thƣa không! - Với thầy, thì có. Đó là “Se­cre­tum Fi­nis Africae” (1) Nếu đúng thế thì từ cuối sẽ có mẫu tự đầu tiên và mẫu tự thứ sáu giống nhau, và đối chiếu với các dấu hiệu thì quả đúng nhƣ vậy: dấu hiệu của Quả đất hiện ra hai lần. Mẫu tự đầu tiên của từ thứ nhất, chữ S, sẽ giống mẫu tự cuối cùng của từ thứ hai: so lại, quả dấu hiệu Xử Nữ đƣợc lập lại hai lần. Có lẽ đây là cách suy giải đúng. Nhƣng cũng có thể chỉ là một loạt ngẫu nhiên. Phải tìm ra một nguyên tắc của sự tƣơng ứng… - Tìm ở đâu? - Trong đầu chúng ta, tƣởng tƣợng nó ra. Rồi xem nó có đúng hay không. Nhƣng thử cách này, cách kia thì trò này cũng mất của thầy cả ngày. Không lâu hơn thế đâu vì nên nhớ rằng, cần một ít kiên nhẫn là có thể giải mã tất cả cách viết bí ẩn. Giờ phải gác việc này vì chúng ta cần viếng thƣ viện, nhất là vì không có kính nên thầy không thể đọc phần hai của thông điệp, còn con thì không thể thấy đƣợc, vì những dấu hiệu này đối với mắt con thì… - … Con hoàn toàn mù tịt, - tôi xấu hổ tiếp lời. - Quả thế. Con thấy giáo sƣ Ba­con nói đúng chứ? Phải học? Nhƣng chúng ta không đƣợc nản lòng. Cất bản da và ghi chú của con vào đi, rồi ta lên Thƣ viện. Đêm nay dù có hàng ngàn đạo quân quỉ sứ cũng không thể cầm chân chúng ta đƣợc. Tôi làm dấu thánh giá. - Ngƣời chạy trƣớc chúng ta ban nãy là ai thế? Ben­no phải không? - Ben­no nóng lòng muốn biết trong đám giấy tờ của Venan­tius có cái gì. Nhƣng thầy nghĩ Huynh ấy không đủ can đảm đột nhập Đại dinh ban đêm. - Thế thì Beren­gar hay Malachi? - Theo thầy thì Beren­gar có đủ can đảm để làm những việc nhƣ vậy. Dầu sao chăng nữa, Huynh ấy cũng chịu một phần trách nhiệm về Thƣ viện. Huynh ấy đã bị dày vò và hối hận vì đã để lộ bí mật nào đó của nó. Nghĩ rằng Venan­tius đã lấy quyển sách, có lẽ Beren­gar muốn đem trả sách lại chỗ cũ. Huynh ấy không lên lầu đƣợc, nên đã giấu quyển sách ở đâu đó. - Nhƣng cũng có thể là Malachi, vì cùng một động cơ nhƣ vậy. - Thầy cho là không. Malachi tha hồ có thời gi­an lục soát chiếc bàn của Venan­tius khi ở lại một mình

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net để đóng cửa Đại dinh. Thầy biết điều đó lắm, nhƣng không có cách nào để ngăn ngừa. Bây giờ ta biết Malachi đã không lấy quyển sách. Nếu con nghĩ kỹ, không có lý do gì Malachi biết Venan­tius đã vào thƣ viện để lấy cái gì. Beren­gar và Ben­no biết, thầy trò ta biết. Sau khi Adel­mo thú tội, có lẽ Jorge cũng biết, nhƣng Huynh ấy mù loà không thể phóng xuống cầu thang trôn ốc điên cuồng nhƣ thế đƣợc… - Thế thì hoặc là Beren­gar hay Ben­no… - Tại sao không phải là Paci­fi­cus xứ Tivoli hay một tu sĩ khác mà chúng ta đã gặp hôm nay? Hay Nicholas ngành kính, ngƣời biết về cặp kính của thầy? Hay anh chàng kỳ quái Sal­va­tore mà ngƣời ta kể là thƣờng đi lang thang thất thểu về đêm? Chúng ta nên cẩn thận chớ giới hạn danh sách những kẻ tình nghi, chỉ vì những tiết lộ của Ben­no đã lôi chúng ta đến một hƣớng duy nhất; có lẽ Ben­no muốn đánh lạc hƣớng chúng ta. - Nhƣng đối với thầy, Huynh ấy có vẻ thành thật. - Dĩ nhiên rồi. Hãy nhớ rằng nhiệm vụ đầu tiên của một phán quan giỏi là phải đặc biệt nghi ngờ những ai tỏ vẻ thành thật đối với mình. - Làm phán quan quả bực mình! - Thế nên thầy đã từ nhiệm. Và nhƣ con nói, thầy bị buộc phải tái nhiệm. Nhƣng giờ ta lên Thƣ viện thôi. Chú thích : (1) Bí mật của Tận cùng Phi Châu Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng ĐÊM Cuối cùng lọt vào Mê Cung. Những người xâm nhập thấy ảo giác lạ lùng và cũng như trong các Mê cung, họ lạc đường.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Lần này, thầy trò tôi leo trở lên phòng thƣ tịch theo lối cầu thang phía đông dẫn đến lầu cấm. Giơ cao ngọn đèn lên soi trƣớc mặt, tôi nghĩ đến lời của cụ Ali­nar­do về Mê Cung, và đón chờ những điều kinh khủng xảy ra. Bƣớc lên cấm địa, tôi ngạc nhiên thấy mình lọt vào một gi­an phòng không lớn lắm, có bảy bức tƣờng không cửa sổ, nồng nặc mùi ẩm mốc, thứ mùi ấy lan tràn khắp tầng lầu. Chƣa có gì đáng sợ cả. Căn phòng có bảy bức tƣờng, nhƣng chỉ có bốn bức có cửa dẫn ra lối đi, kê giữa hai hàng cột nhỏ sát tƣờng. Lối ra khá rộng, có vòm trên đầu. Kê sát ba bức tƣờng không cửa sổ là những chiếc kệ khổng lồ, chất đầy sách, đƣợc sắp xếp rất gọn gàng. Mỗi kệ, mỗi ngăn, đều có gắn một bảng đánh số hình cuộn, các số này hẳn nhiên trùng với các số tôi đã thấy trong thƣ mục. Ở giữa phòng là một chiếc bàn cũng chất đầy sách. Tất cả sách đều phủ một lớp bụi mỏng, chứng tỏ ít khi đƣợc phủi sạch. Sàn nhà cũng phủ đầy bụi. Trên một vòm cửa là một bảng hình cuộn, vẽ lên tƣờng mang dòng chữ “Apoc­alyp­sis Iesu Christi” (1). Hàng chữ tuy cũ nhƣng không phai mờ. Sau đó, chúng tôi nhận thấy trong các phòng khác, các bảng hình cuộn này đều đƣợc khắc khá sâu vào trong đá, rồi đƣợc tô màu theo kiểu các hoạ sĩ vẽ bích hoạ trong giáo đƣờng. Chúng tôi bƣớc qua một cánh cửa và lọt vào một gi­an phòng khác. Phòng này có một cửa sổ không gắn khung kính mà gắn những phiến thạch cao mỏng, hai bức tƣờng không cửa sổ và một cánh cửa hình dáng giống nhƣ cửa chúng tôi vừa bƣớc qua. Cửa này dẫn vào một căn phòng khác, cũng có hai bức tƣờng không cửa sổ, một bức tƣờng nữa có đục một cửa sổ, và một lối đi mở ra đối diện chúng tôi. Tại hai phòng này cũng có hai bảng hình cuộn, hình dáng tƣơng tự nhƣ bảng chúng tôi đã nhìn thấy ban nãy, nhƣng mang dòng chữ khác. Bảng ở phòng thứ nhất ghi: “Su­per thronos vig­in­ti quatuor” (2) ở phòng thứ hai ghi: “Nomen il­li mors” (3). So kích thƣớc thì hai phòng tứ giác này nhỏ hơn phòng bảy cạnh mà thầy trò tôi vào đầu tiên, còn phần đồ đạc, kệ tủ thì cũng giống nhƣ nhau. Chúng tôi bƣớc vào phòng thứ ba. Phòng này không có sách và cũng không có bảng hình cuộn. Dƣới cửa sổ có một bàn thờ bằng đá. Phòng có ba cửa ra vào: cửa thứ nhất là cửa chúng tôi vừa mới vào, cửa thứ nhì dẫn vào phòng bảy cạnh mà chúng tôi đã đi qua, và cửa thứ ba dẫn vào một phòng khác. Phòng này cũng giống các phòng kia, ngoại trừ bảng hình cuộn mang dòng chữ “Ob­scu­ra­tus est sol et aer” (4), báo hiệu trời và đất trở nên tối sầm lại. Từ đây, ngƣời ta đi vào một phòng mới, bảng khắc mang chữ “Fac­ta est gran­do et ig­nis” (5), đe doạ sẽ có lửa loạn. Phòng này không có lối ra vào nào khác: đã vào thì không tiến thêm đƣợc nữa mà phải quay lại. Thầy William nói: - Thử nghĩ xem nào. Năm phòng tứ giác gần nhƣ hình thang, mỗi phòng có một cửa sổ. Những phòng này xếp chung quanh một phòng bảy cạnh không cửa sổ, có cầu thang dẫn lên. Thầy thấy có vẻ ấu trĩ quá. Chúng ta đang ở trong ngọn tháp phía đông. Từ ngoài nhìn vào, thế là đúng. Phòng trống quay mặt về hƣớng đông, cùng một hƣớng với khu hát kinh của giáo đƣờng, ánh bình minh sẽ soi rạng bàn thờ, thầy thấy nhƣ thế là phải cách và tôn nghiêm. Theo thầy, ở đây chỉ có

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net duy nhất một ý hay, đó là việc dùng những phiến thạch cao mỏng thay cho những khung kính. Ban ngày, nó nhận ánh sáng dịu, còn ban đêm thì ngay một ánh trăng cũng không lọt vào đƣợc. Giờ xem thử hai cửa ra vào của phòng bảy cạnh dẫn đến đâu. Thầy tôi đã lầm. Những ngƣời xây Thƣ viện đã tinh khôn hơn chúng tôi tƣởng. Tôi không thể giải thích rõ chuyện gì đã xảy ra, vì khi chúng tôi rời phòng trong tháp thì trật tự của các phòng trở nên hỗn loạn. Có phòng có hai cửa sổ, có phòng có ba. Mỗi một phòng đều có một cửa sổ, cho nên từ phòng có cửa sổ đi vào, chúng tôi cứ ngỡ tiến vào bên trong của Đại dinh. Phòng nào cũng có cùng một loại bàn, loại kệ, sách đƣợc sắp xếp gọn gàng trông giống nhau nhƣ đúc, cho nên thoạt nhìn không thể biết đƣợc mình đang ở đâu. Chúng tôi cố gắng đọc những bảng hình cuộn để định hƣớng. Một lần, chúng tôi băng qua một phòng mang bảng “In diebus il­lis”(6), và sau khi đi lang thang một lát, chúng tôi ngỡ mình đã quay trở lại phòng đó. Nhƣng chúng tôi nhớ cánh cửa đối diện cửa sổ dẫn vào một phòng có bảng ghi: “Pri­mo­gen­itus mor­tuo­rum” (7) nào ngờ chúng tôi chợt lọt vào một phòng khác cũng mang bảng ghi: “Apoc­alyp­sis Iesu Christi” (8), nhƣng đó lại không phải là phòng bảy cạnh, nơi chúng tôi khởi hành. Sự kiện này cho thấy đôi khi có vài phòng mang bảng khắc chữ giống nhau. Chúng tôi đã gặp hai phòng mang bảng “Apoc­alyp­sis” kế liền nhau, và ngay sau chúng là một phòng với bảng chữ “Ce­cid­it de coe­lo stel­la magna”(9). Nguồn gốc của các dòng chữ khắc trên bảng thật quá hiển nhiên, đó là những câu thơ trong sách Khải huyền của Thánh John, nhƣng quả thực chúng tôi mù tịt không biết tại sao lại vẽ chúng lên tƣờng và đằng sau cách sắp xếp chúng có ẩn giấu một lôgíc nào chăng. Chúng tôi càng hoang mang khi phát hiện có vài bảng đƣợc sơn màu đỏ chớ không phải màu đen. Có lúc chúng tôi lại đi lạc lại vào phòng bảy cạnh đầu tiên, điều này dễ nhận ra vì cầu thang dẫn lên phòng này. Chúng tôi tôi tiếp tục đi về hƣớng phải, cố tình đi xuyên thẳng từ phòng này sang phòng khác. Đi đƣợc ba phòng thì bị một bức tƣờng trống chặn lại. Lối ra duy nhất dẫn vào một phòng khác cũng chỉ có độc một lối ra. Chúng tôi đi ra bằng lối này và qua đƣợc bốn phòng nữa thì bị một bức tƣờng khác chặn lại. Chúng tôi ngƣợc trở về phòng trƣớc – phòng này có hai cửa – theo cánh cửa ban nãy chƣa đi để sang một phòng khác và lại một lần nữa lọt vào chính cái phòng bảy cạnh của điểm xuất phát. Thầy William hỏi: - Phòng mới nãy chúng ta đi ngƣợc lại tên là gì? Tôi vắt óc nhớ lại và trong đầu hiện lên hình ảnh một con ngựa trắng, bèn đáp: - “Equ­us al­bus” (10) - Tốt. Ta hãy quay lại tìm phòng đó. Thật là dễ. Từ đây, nếu chúng tôi không muốn đi ngƣợc lại nhƣ nãy, chúng tôi có thể xuyên qua căn phòng mang tên: “Gra­tia vo­bis et pax” (11). Từ phòng này, phía bên phải, chúng tôi tìm ra một lối đi mới, không dẫn về chỗ cũ. Nhƣng nào ngờ chúng tôi đột nhiên quay lại phòng “In diebus il­lis” và phòng “Pri­mo­gen­itus mor­tuo­rum”. Phải chăng đây là phòng chúng tôi vừa mới tới cách đây vài phút

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net hay phòng nào khác? Cuối cùng chúng tôi đến một phòng hình nhƣ chƣa đặt chân đến bao giờ, mang tên “Ter­tia pars ter­ae com­bus­ta est” (12). Nhƣng cho dù có biết phần thứ ba của trái đất đã bị cháy rụi, chúng tôi vẫn mù tịt không biết mình đang ở đâu so với ngọn tháp phía đông. Giơ cao đèn lên, tôi mạnh dạn bƣớc vào những phòng kế. Một hình hài khổng lồ khủng khiếp, lắc lƣ run rẩy đi về phía tôi nhƣ một hồn ma. - Quỷ sứ! – Tôi hét lên và suýt đánh rơi ngọn đèn khi quay phắt lại, chạy trốn vào vòng tay của thầy William. Thầy giằng lấy cây đèn trong tay tôi, gạt tôi sang một bên rồi kiên quyết bƣớc tới khiến tôi vô cùng thán phục. Thầy cũng trông thấy một cái gì đó, vì thầy giật bắn ngƣời lùi lại. Đoạn thầy chồm tới và giơ cao đèn lên. Thầy phá lên cƣời. - Tinh vi thật. Chẳng qua chỉ là một tấm gƣơng! - Tấm gƣơng à? - Đúng thế, chiến sĩ hiên ngang của ta. Mấy phút trƣớc đây trong phòng thƣ tịch, con đã can đảm phóng theo một kẻ thù bằng xƣơng bằng thịt, mà nay lại sợ chính bóng mình. Đó chỉ là một tấm gƣơng phản ánh, phóng lớn và bóp méo hình bóng con. Thầy nắm tay tôi dắt đến bức tƣờng đối diện cửa vào phòng. Trên một tấm gƣơng gợn sóng, dƣới ánh đèn gần hơn, tôi thấy hiện lên hai hình thể thô kệch và méo mó của thầy trò tôi, chúng thay hình đổi dạng mỗi khi chúng tôi tiến gần hoặc lùi xa. Thầy William thích thú nói: - Con nên đọc vài bài khảo cứu về quang học. Những ngƣời xây dựng thƣ viện hẳn đã nghiên cứu nó. Những nhà quang học giỏi nhất là những ngƣời Ả rập, Al­hazen đã viết bài khảo luận “Luận về những hình bóng” (13), trong đó, dùng những chứng minh hình học rất chính xác, ông đã nói đến mãnh lực của những tấm gƣơng. Tuỳ thuộc vào cách chế tạo mặt gƣơng, vài loại có thể phóng to những vật li ti nhất. Thí dụ nhƣ loại kính của thầy. Những loại khác làm đảo ngƣợc hoặc làm xiên xẹo hình ảnh, soi một vật thành hai, hai vật thành bốn. Còn những loại khác, chẳng hạn nhƣ tấm gƣơng này, biến tên lùn thành ngƣời khổng lồ hay ngƣợc lại. - Lạy Chúa tôi! Nhƣ thế có phải đây là những hình ảnh mà vài ngƣời bảo đã gặp trong Thƣ viện không? - Có thể. Quả là một ý rất hay, - Thầy đọc bản khắc trên tƣờng, phía trên kính: “Su­per thronos vig­in­ti quatuor” (14). Chúng ta đã gặp bảng khắc chữ này rồi, nhƣng trong một cái phòng không có gƣơng. Còn phòng này lại không có cửa sổ và không phải hình bảy cạnh. Chúng ta đang ở đâu nhỉ? - Thầy nhìn quanh và đến một kệ sách – Ad­so ơi, không có cặp mắt kỳ diệu đó, thầy không thể hình dung đƣợc những sách này viết gì. Con đọc cho thầy nghe vài tựa sách đi. Tôi vớ lấy một quyển sách – Thƣa thầy, sách này không có chữ! - Con nói gì vậy? - Thầy thấy chữ mà - Vậy con đọc cái gì? - Con không đọc. Những cái này không phải là mẫu tự, cũng không phải tiếng Hy Lạp để con có thể

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nhận ra. Chúng trông giống nhƣ sâu bọ, rắn rít, ruồi, muỗi, phẩn… - À, đó là chữ Ả rập. Có những cuốn sách khác nhƣ thế không? - Thƣa, có vài (cuốn?). Tạ ơn trên, cuốn này bằng tiếng La tinh đây. Al… Al – Kuwariz­mi, “Tab­ulae”. - Những bản thiên văn của Al – Kuwariz­mi do Ade­lard xứ Bath dịch. Một tác phẩm cực hiếm! Tiếp đi con. - Isa Ibn – Ali “Luận về mắt” (15). Alkin­di, “Luận về những tinh tú sáng ngời” (16) - Bây giờ nhìn trên bàn xem. Tôi giở một quyển sách lớn ở trên bàn ra. “Luận về muôn thú” (17), tình cờ lật ra một trang sách vẽ một con kỳ lân đẹp mắt bằng những màu sắc rạng rỡ ngoạn mục. - Đẹp quá, - thầy William nhận xét vì vẫn còn thấy rõ hình ảnh minh hoạ - Còn quyển sách kia? Tôi đọc: “Cuốn sách về đủ loại quái vật”. Sách này cũng có hình ảnh đẹp, nhƣng con thấy cũ hơn. Thầy William cúi sát mặt xuống quyển sách - Quyển này do các tu sĩ Ái Nhĩ Lan minh hoạ cách đây ít nhất năm thế kỷ. Còn quyển sách có kỳ lân thì gần đây hơn, dƣờng nhƣ làm theo kiểu Pháp - Lại một lần nữa, tôi thán phục tài uyên thâm của thầy tôi. Chúng tôi vào phòng kế và xuyên suốt bốn phòng nữa, phòng nào cũng có cửa sổ, chất đầy sách viết bằng ngôn ngữ lạ lùng, kể cả những sách viết về khoa học huyền bí. Rồi chúng tôi đụng đầu một bức tƣờng, nên buộc phải quay lại, vì năm phòng cuối này thông suốt với nhau và không có lối ra nào khác. Thầy William nói:- Căn cứ vào góc cạnh của bức tƣờng, thầy nghĩ chúng ta đang ở trong khối ngũ giác của một ngọn tháp khác, nhƣng lại không có phòng bảy cạnh ở trung tâm. Có lẽ chúng ta đã nhầm. - Thế còn cửa sổ thì sao? Sao có nhiều cửa sổ thể? Mọi căn phòng không thể đều nhìn ra ngoài đƣợc. - Con quên cái lồng cầu thang ở trung tâm, từ trên nhìn xuống nhƣ cái giếng. Nhiều cửa sổ chúng ta đã thấy hƣớng vào lồng cầu thang hình bát giác này. Ban ngày, nhờ ánh sáng, chúng ta sẽ phân biệt đƣợc cửa sổ nào hƣớng ra ngoài, cửa sổ nào quay vào trong, nhờ đó chúng ta có thể biết vị trí của mỗi phòng theo hƣớng mặt trời. Nhƣng khi hoàng hôn xuống thì không phân biệt đƣợc. Thôi ta trở lại. Chúng tôi trở về phòng có tấm gƣơng và trực chỉ cửa thứ ba. Chúng tôi nghĩ trƣớc đây mình chƣa qua lối này. Trƣớc mắt chúng tôi hiện lên một dãy ba hay bốn phòng, và hƣớng về phía phòng cuối có ánh đèn. - Có ngƣời đàng đó! – Tôi nghẹn giọng nói. - Nếu thế, hắn đã trông thấy ánh đèn của chúng ta – Thầy William nói, nhƣng vẫn lấy tay che đèn. Chúng tôi ngần ngừ một lát. Ánh đèn kia vẫn tiếp tục lung linh, không tỏ hơn cũng không mờ hơn.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thầy William bảo: - Có lẽ chỉ là một ngọn đèn đƣợc đặt ở đó để các tu sĩ tin rằng Thƣ viện bị ma ám. Nhƣng ta phải tìm ra. Con đứng đây, cứ che đèn. Thầy sẽ cẩn thận đi tới. Vẫn còn xấu hổ vì sự việc xảy ra trƣớc tấm gƣơng ban nãy, tôi muốn phục hồi danh dự bèn bảo: - Không, để con đi. Thầy ở đây. Con sẽ thận trọng tiến đến. Con nhỏ ngƣời và nhẹ hơn. Khi nào con thấy không có gì nguy hiểm, con sẽ gọi thầy. Thế rồi tôi bƣớc tới. Ép mình sát tƣờng, đi rón rén nhẹ nhƣ mèo, tôi đi xuyên suốt ba phòng và đến ngƣỡng căn phòng le lói ánh đèn. Tôi trƣờn theo bức tƣờng đến cột dọc rầm cửa bên mặt và ghé mắt nhìn vào phòng. Không một bóng ngƣời. Có một ngọn đèn đặt trên bàn đang chập chờn bốc khói. Nó có vẻ giống một lƣ hƣơng không nắp. Nó không có lửa ngọn, nhƣng có một thứ ánh sáng tro âm ỉ đốt một thứ gì đó. Tôi thu hết can đảm bƣớc vào. Trên bàn bên cạnh lƣ hƣơng có một quyển sách màu sắc sặc sỡ mở sẵn. Tôi đến gần và thấy trên trang giấy có bốn sọc màu khác nhau: vàng, son, ngọc lam, đất nung và một con quái vật khủng khiếp. Đó là một con rồng khổng lồ mƣời đầu, kéo theo sau nó sao trời và dùng đuôi đập chúng xuống đất. Đột nhiên, tôi thấy con rồng lớn lên bội phần, vảy bên hông nó hóa thành một khu rừng, lấp lánh bọn cánh cam ào ạt bay ra khỏi trang giấy, lƣợn vòng quanh đầu tôi. Tôi hất đầu ngẩng lên thì nhìn thấy trần nhà ép sát xuống thân tôi, rồi nghe thấy tiếng rít của hàng nghìn con rắn, không khủng khiếp mà lại quyến rũ. Rồi một phụ nữ hiện ra, tắm mình trong ánh sáng, kề mặt nàng sát mặt tôi, hơi thở nhè nhẹ. Tôi thẳng tay đẩy nàng ra, và tay tôi dƣờng nhƣ chạm vào những quyển sách trên kệ đối diện vì nó mọc dài ra quá khổ. Tôi không còn biết trời đất gì nữa. Ở giữa phòng, tôi thấy Beren­gar trừng trừng mắt nhìn tôi và nhếch mép cƣời căm phẫn, đầy nhục dục. Tôi lấy tay che mặt và tay tôi giống nhƣ móng có màng nhầy nhụa của chân cóc. Tôi nghĩ mình đã khóc to vì trong miệng có vị chua. Tôi lao mình vào vực đen thăm thẳm, dƣờng nhƣ đang há rộng mãi đƣới chân tôi, và tôi không biết gì nữa. Tôi tỉnh dậy, tƣởng chừng nhƣ mình đã trải qua nhiều thế kỷ, nghe có ai vỗ vào đầu. Tôi nằm dài trên sàn nhà, còn thầy William đang vả vào má tôi. Mở mắt ra, tôi thấy mình đang ở trong một phòng khác có treo bảng tên “Re­qui­es­cant a la­bo­rius su­is” (18) ; Thầy William thì thầm vào tai tôi - Tỉnh dậy, tỉnh dậy nào, Ad­so, không có gì… Tôi nói trong mê sảng- Có đủ thứ… Con quái vật đằng kia… - Không có quái vật nào hết. Thầy thấy con lảm nhảm ở dƣới chiếc bàn đặt quyển sách Mặc khải của nhóm Mozarab (19). Nhƣng thầy ngửi mùi, biết ngay con đã hít một chất gì đó nguy hiểm nên phải bồng con đi ngay. Đầu thầy hãy còn choáng váng. - Nhƣng con đã thấy gì? - Không thấy gì cả. Quả thật ai đó đã đốt một chất gì đó có khả năng gây ảo giác. Thầy nghe mùi quen quen: đó là một chất của ngƣời Ả Rập. Vậy là chúng ta đã giải thích đƣợc sự bí ẩn của ảo giác. Ai đó ban đêm đã bỏ các loại dƣợc thảo huyền ảo vào đấy để dọa khách không mời rằng có những

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net hồn ma canh gác thƣ viện. Thế con cảm thấy thế nào? Tuy vẫn còn hoang mang, tôi cố hết sức hồi tƣởng ảo giác của mình và kể cho thầy William nghe. Thầy cƣời bảo: - Phân nửa điều con kể xuất phát từ trí tƣởng tƣợng dựa trên những gì con thoáng thấy trong quyển sách, phần còn lại nói lên ƣớc vọng và nỗi sợ hãi của con. Đây là tác dụng do một số cây thuốc tạo ra. Mai chúng ta sẽ nói chuyện này với Sev­er­inus. Thầy nghĩ Huynh ấy biết nhiều hơn chúng ta tƣởng. Chúng thuần túy chỉ là dƣợc thảo, không cần đến sự pha chế quỉ quái nhƣ Sƣ huynh ngành kính đã bảo ta. Dƣợc thảo, gƣơng soi… Nơi tàng trữ những kiến thức cấm kỵ này đƣợc canh giữ bởi vô số công cụ xảo quyệt nhất. Ngƣời ta dùng kiến thức để che đậy, chớ không phải để quảng bá. Thầy không thích thế. Một tâm trí bệnh hoạn đã chế ngự việc canh giữ thƣ viện. Nhƣng đêm nay vất vả quá rồi, chúng ta phải đi thôi. Con đã bị thất thần, cần có nƣớc và khí trời. Cố mở các cửa sổ này cũng hoài công, vì chúng quá cao, và có lẽ đã đóng kín mấy chục năm nay rồi. Sao ngƣời ta lại có thể nghĩ rằng Adel­mo đã từ đây lao mình xuống vực nhỉ? Thầy William bảo “Đi”. Nghe thì dễ. Chúng tôi biết chỉ có thể lên Thƣ viện bằng tháp phía đông. Nhƣng bây giờ chúng tôi đang ở đâu? Chúng tôi đã hoàn toàn lạc hƣớng. Chúng tôi lang thang, sợ rằng sẽ chẳng bao giờ thoát ra nơi này. Tôi vẫn lảo đảo và buồn nôn. Thầy William hơi lo cho tôi và bực mình vì kiến thức của mình còn hạn chế. Nhƣng việc đi lang thang này giúp cho thầy nảy lên một sáng kiến cho ngày hôm sau: chúng tôi sẽ trở lại thƣ viện - cứ cho rằng sẽ không bao giờ ra đƣợc - dùng một thanh củi cháy dở hoặc vật gì đó có thể lƣu lại dấu vết trên tƣờng. Thầy William ngâm nga: - Muốn tìm đƣờng ra khỏi Mê Cung chỉ có một cách duy nhất. Tại mỗi gi­ao điểm chƣa hề qua, ta sẽ vạch đƣờng đi bằng ba dấu hiệu. Nếu thấy con đƣờng dẫn đến gi­ao điểm đã đánh dấu rồi, mình phải hiểu rằng mình đã đi qua đó rồi, vậy mình chỉ vạch một dấu lên con đƣờng vừa đi qua. Nếu tất cả cửa đều đƣợc đánh dấu thì mình phải lùi bƣớc. Nhƣng, nếu một trong hai lối ra của gi­ao điểm chƣa đƣợc đánh dấu, mình sẽ chọn một và vạch hai dấu lên đó. Khi qua lối chỉ có một dấu, mình phải vạch thêm hai dấu nữa để tạo thành ba. Khi đến một gi­ao điểm mà không bao giờ dùng lối đi có ba dấu, trừ khi tất cả các lối đi khác đều đã có đánh dấu, thì biết rằng mình đã đi khắp Mê Cung. - Làm sao thầy biết thế? Thầy là chuyên gia về các Mê Cung à? - Không, thầy ngâm lại một đoạn sách xƣa mà thầy đã đọc. - Và nhờ áp dụng nguyên tắc này, thầy sẽ ra đƣợc à? - Theo thầy thì hầu nhƣ không bao giờ. Dầu sao chúng ta phải cố. Vả lại, trong vòng mai hoặc mốt, thầy sẽ có mắt kính và thời gi­an để nghiền ngẫm thêm sách. Nếu thứ tự các bảng hình cuộn còn mơ hồ thì cách sắp xếp sách sẽ giúp chúng ta rút ra một nguyên tắc. - Thầy sẽ có kính à? Làm sao thầy tìm ra chúng? - Thầy sẽ đặt làm kính mới. Thầy biết Sƣ huynh ngành kính rất háo hức đợi một dịp thế này để thử

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net một cái gì mới. Miễn là Huynh ấy có đồ nghề thích hợp để mài những mảnh kính. Còn nói về kính thì trong xƣởng làm việc đó có rất nhiều. Khi chúng tôi đi lang thang tìm đƣờng ra thì bỗng nhiên ngay chính giữa một căn phòng, tôi cảm thấy một bàn tay vô hình vuốt lên má tôi, trong khi đó, một tiếng rên rỉ nửa ngƣời nửa thú, vang lên trong phòng đó và phòng bên, nhƣ thể một hồn ma đang bay vất vƣởng từ phòng này sang phòng khác. Lẽ ra, tôi phải chuẩn bị đón nhận những điều kỳ quái trong Thƣ viện, nhƣng một lần nữa, tôi khiếp sợ và nhảy lùi lại. Thầy William chắc hẳn đã gặp cùng cảnh ngộ nhƣ tôi, vì thầy cũng sờ lên má khi giơ đèn lên cao nhìn quanh quất. Thầy giơ một tay và xem xét ngọn lửa, bây giờ có vẻ sáng hơn, rồi liếm một ngón tay đƣa thẳng ra trƣớc mặt. - Rõ rồi! – Thầy nói và chỉ cho tôi hai điểm ngang đầu trên hai bức tƣờng đối diện, có hai kẽ nhỏ, và nếu ngƣời ta để tay gần đó, sẽ cảm thấy khí lạnh từ ngoài luồn vào. Khi kề tai gần chúng, ta nghe tiếng xào xạc nhƣ tiếng gió thổi bên ngoài. - Dĩ nhiên, Thƣ viện phải có hệ thống thông gió. Bằng không, bầu không khí sẽ ngột ngạt, nhất là vào mùa hè. Ngoài ra, các kẽ hở đó cung cấp đủ độ ẩm, thế nên các bản da sẽ không bị khô. Nhƣng sự khôn ngoan của các nhà sáng lập Thƣ viện không chỉ có thế. Họ biết chắc rằng đục những kẽ hở theo một tọa độ nhất định nào đó thì vào những đêm có gió, các luồng gió thổi qua những kẽ này sẽ gặp những luồng khác rồi xoay vần suốt tất cả các phòng bên trong, tạo ra âm thanh ma quái ban nãy chúng ta đã nghe. Cùng với gƣơng và thuốc mê, điều này sẽ khiến cho những kẻ liều lĩnh đột nhập vào đây thêm sợ hãi. Thế nên, chính chúng ta đã có lúc tƣởng ma thổi vào mặt. Giờ đây, nhờ gió mạnh nên chúng ta mới vỡ lẽ ra. Vậy điều bí ẩn này giờ đây cũng đã sáng tỏ. Còn chúng ta thì vẫn không biết lối nào ra! Vừa nói chuyện, chúng tôi vừa hoang mang đi lung tung, không buồn đọc những tấm bảng hình cuộn, cái nào cũng giống cái nấy. Chúng tôi đến một căn phòng bảy cạnh khác, rồi xuyên qua các phòng kế cận, nhƣng vẫn không thấy lối ra. Chúng tôi lùi lại, đi gần một giờ đồng hồ, không chủ tâm định vị trí mình đang ở đâu. Có lúc thầy William cho rằng chúng tôi đã thất bại, và chỉ có việc vào phòng nào đó ngủ tạm rồi hi vọng sáng mai, Malachi sẽ tìm thấy chúng tôi. Đang còn than thân trách phận đã dấn thân vào cuộc phiêu lƣu mạo hiểm này thì chúng tôi đột nhiên thấy lại căn phòng có cầu thang dẫn lối lên. Chúng tôi thành tâm tạ ơn trên và hớn hở đi xuống. Khi vừa đến nhà bếp, chúng tôi chạy ào đến cửa lò và chui vào hành lang trong lò thiêu xƣơng. Tôi thề rằng, bây giờ các đầu lâu đang nhe răng trông cũng dễ thƣơng nhƣ những nụ cƣời của các bạn thân. Chúng tôi vào lại giáo đƣờng và ra ngoài theo cửa bắc, rồi cuối cùng vui mừng ngồi lên những mộ bia. Không khí trong lành ban đêm ngát hƣơng thiêng. Sao trên trời chiếu sáng, và các hƣ ảnh tôi nhìn thấy trong Thƣ viện lùi xa mãi.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tôi nhẹ nhõm nói: - Thế giới sao huy hoàng quá, còn Mê Cung sao u ám lạ. - Thế giới sẽ huy hoàng biết bao nếu mình biết cách đi lại trong Mê Cung. Chúng tôi men theo cánh trái của nhà thờ, đi qua một cửa lớn, băng ngang nhà nguyện để đến nhà nghỉ của những ngƣời hành hƣơng. Tu viện trƣởng đã đợi sẵn tại cửa, nghiêm khắc nhìn chúng tôi chằm chặp, và nói với thầy William: - Cha đã kiếm con suốt đêm, không thấy con ở trong phòng, cũng không thấy trong nhà thờ… - Chúng con đuổi theo một dấu vết… - Thầy William nói một cách mơ hồ, lộ vẻ bối rối. Tu viện trƣởng nhìn thầy một hồi lâu rồi chậm rãi và nghiêm nghị nói: - Cha đã tìm con ngay sau Kinh Tối. Beren­gar không có trong khu hát kinh. - Cha muốn nói chi? – Thầy William vui mừng hỏi. Giờ thầy đã biết rõ ai đã phục kích chúng tôi trong phòng thƣ tịch. Tu viện trƣởng nhắc lại: - Huynh ấy không có trong khu hát kinh vào giờ Kinh Tối, và giờ cũng chƣa về phòng mình. Kinh Sớm sắp điểm, chúng ta sẽ thử xem Huynh ấy có dự lễ không. Nếu không, Cha nghĩ sẽ có một tai ƣơng mới. Vào giờ Kinh Sớm, Beren­gar vẫn vắng mặt. Chú thích: (1) (La Tinh): Sách Khải huyền của Chúa Kitô. (2) Hai mươi bốn vị niên trưởng ngồi trên ngai. (2) Tên nó là sự chết. (3) Trời đất tối tăm. (4) Lửa loạn xảy ra. (5) Trong những ngày ấy. (6) Con đầu lòng của người chết. (7) Sách Khải huyền của Chúa Kitô (8) Một tinh tú từ trời rơi xuống. (9) Bạch mã. (10) Cầu chúc ơn huệ và bình an. (11) Phần thứ ba của trái đất bị cháy rụi. (12) “De As­pectibus” (13) Hai mươi bốn vị niên trưởng ngồi trên ngai. (14) “De Oculis” (15) “De Radi­is Stel­latis” (16) “De Besti­is”

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net (17) “Laber Mon­tro­rum de Di­ver­sis Gener­ibus” (18) Cầu mong họ yên nghỉ sau khi lao động nhọc nhằn. (19) Nhóm Mozarab: Nhóm Thiên chúa giáo Tây Ban Nha đã cải cách đạo Thiên chúa trong người Moors đô hộ nước họ. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng NGÀY THỨ BA TỪ KINH NGỢI KHEN ĐẾN KINH ĐẦU Beren­gar biến mất, tìm thấy một mảnh vải vấy máu trong phòng, và chỉ có thế. Khi viết những dòng này, tôi cảm thấy mệt mỏi, giống nhƣ cảm giác trong đêm hôm đó, hay đúng hơn, trong buổi sáng đó. Biết kể gì đây? Sau Kinh Sớm, Tu viện trƣởng phái hầu hết tu sĩ đi tìm kiếm khắp nơi, nhƣng không có kết quả. Ai nấy đều hoảng hốt. Gần Kinh Ngợi Khen, trong khi đang lục lạo trong phòng Beren­gar, một tu sĩ tìm thấy dƣới tấm đệm một mảnh vải trắng vấy máu. Huynh trình cho Tu viện trƣởng và Cha cho đó là một điềm gớm ghiếc nhất. Jorge cũng có đó, và khi ngƣời ta kể lại, bèn hỏi: - Máu à? – nhƣ thể việc đó hoàn toàn phi lý. Còn Ali­nar­do thì lắc đầu, nói: - Không, không, hồi kèn thứ ba báo hiệu cái chết trong nƣớc… Thầy William xem xét mảnh vải và nói: - Giờ thì mọi việc đã sáng tỏ. Họ hỏi thầy: - Beren­gar đâu? Thầy đáp: - Tôi không biết – Ay­maro nghe thầy nói bèn ngƣớc mắt lên trời, thầm thì vào tai Pe­ter xứ Sant’ Al­bano: - Đúng là dân Anh. Gần Kinh Đầu, khi mặt trời đã lên cao, Tu viện trƣởng phái tôi tớ đi tìm kiếm ở chân vực đá và quanh vòng tƣờng ngoài. Đến giờ Kinh Xế Sáng, họ đi về mà không tìm thấy gì cả. Thầy William bảo chúng tôi cũng chẳng có thể làm gì hơn nên phải chờ dịp. Đoạn thầy đi đến lò rèn,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net và nói chuyện thật lâu với Nicholas, thợ cả ngành kính. Tôi ngồi trong nhà thờ trong giờ Kinh lễ, gần bên cửa giữa. Tôi thấy buồn ngủ kinh khủng và đánh một giấc dài, vì ngƣời trẻ dƣờng nhƣ cần ngủ nhiều hơn ngƣời già. Những ngƣời già đã ngủ quá nhiều và đang chuẩn bị giấc ngủ nghìn thu. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ SÁNG Trong phòng thư tịch, Ad­so suy ngẫm về lịch sử dòng tu của mình, và số phận của sách vở. Ra khỏi nhà thờ, tôi thấy đỡ mệt hơn nhƣng đầu óc thì rối mù, chỉ vào ban đêm thân xác mới hƣởng đƣợc sự nghỉ ngơi thanh thản thực sự. Tôi lên phòng thƣ tịch và khi đƣợc Malachi cho phép, tôi bắt đầu giở xem quyển Thƣ mục. Tôi vừa mở, vừa lơ đãng liếc nhìn các trang sách, nhƣng thực tình tôi đang quan sát các tu sĩ. Thái độ điềm tĩnh, nghiêm trang của họ khiến tôi cảm phục. Chăm chú vào công việc của mình, họ nhƣ quên rằng một ngƣời anh em của họ đang đƣợc tích cực lùng kiếm khắp nơi, và hai ngƣời khác đã mất đi trong cảnh hãi hùng. Tôi tự nhủ, đây chính là sự cao cả của dòng tu chúng tôi: hàng bao thế kỷ nay những con ngƣời nhƣ họ đã chứng kiến những bọn dã man tràn vào vơ vét tu viện, ném vƣơng quốc vào vực thẳm của lửa thiêu, thế mà họ vẫn ấp ủ bản da, màu mực, vẫn mấp máy đôi môi đọc những hàng chữ đã đƣợc lƣu truyền qua nhiều thế kỷ và sẽ đƣợc lƣu truyền qua nhiều thế kỷ và sẽ đƣợc lƣu truyền lại nhiều thế kỷ tiếp nữa. Họ đã mải đọc và chép vào thời hoàng kim đến; thế sao nay họ lại không tiếp tục nữa? Mới hôm trƣớc đây, Ben­no đã nói sẽ sẵn sàng phạm tội để lấy một quyển sách quý. Huynh ấy không nói dối và cũng chẳng đùa. Một tu sĩ ắt hẳn yêu sách với lòng khiêm cung, khao khát muốn học đƣợc điều hay, lẽ phải trong sách, chớ không nhằm thỏa mãn lòng hiếu kỳ của mình. Đối với ngƣời phàm tục, ngoại tình là điều quyến rũ; đối với giới tăng lữ, của cải là điều họ khao khát, thì đối với các thầy

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net dòng, kiến thức mới chính là điều mê hoặc họ. Tôi giở qua những trang Thƣ mục, và một rừng tựa sách bí ẩn nhảy múa trƣớc mắt tôi: “Quin­ti Sereni luận về y học”, “Hiện tượng”, “Sổ tay của Q. Iulii Hi­lar­io­nis về nguồn gốc thế gi­an”, “Sách của Ae­sopi luận về động vật tự nhiên”,… (1). Thảo nào các án mạng bí ẩn lại liên quan đến Thƣ viện. Đối với những con ngƣời tận tụy sách đèn này, Thƣ viện vừa là thiên đàng Jerusalem vừa là địa giới nằm trên biên cƣơng giữa Ter­ra incog­ni­ta (2) và nấm mồ Hades (3). Họ bị chế ngự bởi những lời hứa hẹn và cấm đoán của Thƣ viện. Đời họ gắn với nó, vì nó và có lẽ chống lại nó, âm thầm hy vọng một ngày nào đó sẽ phá vỡ đƣợc các bí mật của nó. Chẳng lạ gì nếu họ đã liều mạng để thỏa mãn óc hiếu kỳ, hay đã sát nhân để ngăn không cho ai chiếm đƣợc điều tuyệt mật của chính họ. Sự cám dỗ ắt hẳn phải phát sinh từ lòng kiêu hãnh của giới trí thức. Chính những kiến thức mà các tu viện đã tích lũy này đƣợc sử dụng nhƣ một thứ hàng hóa để trao đổi, là lý do phát sinh lòng kiêu hãnh, là cái cớ để khoe khoang và gây uy tín. Các hiệp sĩ thì phô trƣơng binh giáp cờ xí, còn các Tu viện trƣởng thì phô trƣơng các bản viết ngời sáng. Giờ đây, khi các chủng viện đã mất đi cái thế lãnh đạo trong ngành học thì tình trạng còn điên rồ hơn thế nữa. Các trƣờng dòng, phƣờng hội, thành thị, đại học sao chép sách còn giỏi hơn chúng tôi, họ còn làm ra sách mới, và đây có lẽ là nguyên nhân của nhiều nỗi bất hạnh. Tu viện này có lẽ không bao giờ huênh hoang về sự ƣu việt trong việc tạo ra các nền học thuật. Nhƣng có lẽ vì lý do đó mà các tu sĩ không còn hài lòng với việc sao chép thiêng liêng nữa. Bị thôi thúc bởi khát vọng về điều tân kỳ, họ cũng muốn viết lên những lời ngợi khen mới lạ về tạo hóa. Nhƣng họ không nhận thức rằng, làm nhƣ vậy, họ đang khuyến khích sự hủy diệt tính ƣu việt của mình vì nếu nền học thuật mới mà họ muốn gây dựng đƣợc luân lƣu tự do bên ngoài những vòng tƣờng này, thì khi đó sẽ chẳng còn sự phân biệt giữa nơi thiêng liêng này với một trƣờng dòng hay một đại học ở đô thị. Ngƣợc lại, nếu vẫn cô lập thì tu viện sẽ duy trì đƣợc uy tín và uy lực toàn vẹn của nó, nó sẽ không bị đồi bại hóa bởi các cuộc tranh cãi và lòng kiêu ngạo - lòng kiêu ngạo này sẽ khiến thói đời soi mói mọi điều huyền bí và cao cả của tu viện. Tôi tự nhủ nguyên nhân của sự yên lặng và bóng tối bao trùm Thƣ viện chính là việc gìn giữ nền học thuật này. Nền học thuật này chỉ có thể đƣợc duy trì không hề suy suyển, nếu ngƣời ta ngăn không cho mọi ngƣời tiếp cận nó, ngay cả các tu sĩ. Học vấn không phải là đồng bạc cứ mãi nguyên vẹn dù qua bao cuộc bán buôn ô trọc, thực ra nó giống nhƣ một cái áo đẹp, khi mặc hay phô diễn sẽ mòn dần. Một quyển sách không tƣơng tự nhƣ thế sao? Nếu qua nhiều bàn tay, các trang giấy sẽ nhầu nát, mực nhũ sẽ phai mờ. Tôi thấy Paci­fi­cus xứ Tivoli giở một quyển sách xƣa, có những trang dính cứng với nhau vì ẩm ƣớt. Huynh ấy liếm ngón tay để lật trang, mỗi khi trang giấy thấm nƣớc bọt, nó trở nên mềm nhũn. Mở sách ra có nghĩa là xếp sách lại: để cho khí và bụi tha hồ bào mòn các nếp nhuyễn trong bản da và làm mốc meo những góc trang đã thấm nƣớc miếng. Cũng nhƣ sự ngọt ngào thái quá khiến chiến sĩ yếu mềm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net và bất lực, óc hiếu kỳ và sự thích thú chiếm hữu sẽ mở đƣờng cho bệnh tật tấn công và tiêu diệt cuốn sách. Thế thì phải làm gì? Thôi đọc sách và chỉ bảo quản nó? Tôi e ngại có đúng không? Thầy tôi sẽ nói gì? Cạnh bên, tôi trông thấy Sƣ huynh viết đề mục, Mag­nus xứ Iona, vừa mới dùng đá mài cạo xong một mảnh da bê và đang lấy phấn nhồi nó cho mềm, để rồi sẽ dùng thƣớc vuốt thẳng nó. Bên cạnh Huynh ấy là Ra­bano xứ Tole­do, sau khi gắn bản da lên bàn, giờ đang đục những lỗ li ti hai bên lề để dùng bút sắt kẻ những đƣờng ngang mảnh da. Tôi thầm nghĩ: hai Sƣ huynh đang trải qua những giờ phút trên thiên đàng hạ giới, họ làm ra những quyển sách mới giống nhƣ những quyển sách khác mà nhiên hậu sẽ bị thời gi­an tàn phá... Do đó, Thƣ viện không thể bị một thế lực trần gi­an nào đe dọa nó, vì nó là một sinh linh. Nhƣng nếu nó đang sống, tại sao ngƣời ta không rộng mở nó để mạo hiểm đón nhận kiến thức? Có phải đó là điều Ben­no muốn và có lẽ Venan­tius cũng đã muốn? Tôi cảm thấy hoang mang và sợ hãi chính suy nghĩ của mình. Có lẽ tƣ duy này không thích hợp với một tu sinh, một ngƣời phải mãi mãi nghiêm túc và khiêm tốn theo Giáo Luật. Về sau, tôi thực hiện điều đó trong khi quanh tôi thế gi­an chìm đắm ngày càng sâu hơn vào cơn bão máu và cuồng loạn. Đã đến giờ ăn trƣa. Tôi vào bếp và đƣợc cho những miếng ngon nhất, vì bây giờ tôi đã trở thành bạn của những ngƣời nấu nƣớng. Chú thích: (1) “Quini­ti Seri­ni de medica­ments”, “Phaenom­ena”, “Li­bel­lus Q. Iulii Hi­lar­io­nis de orig­ine mun­di”, “Liber Ae­sopi de natu­ra an­imal­ium”; (2) Vùng đất hoang hay lãnh vực chưa được nghiên cứu. (3) Theo Thánh kinh, đây là nơi an nghỉ của người chết. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TRƯA Lời Sal­va­tore tâm sự với Ad­so, không thể tóm tắt được trong vài chữ, nhưng khiến tu sinh này trầm tư nghĩ ngợi.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Khi đang ăn, tôi thấy Sal­va­tore ngồi trong một góc đang hí hửng ngấu nghiến một miếng thịt cừu, rõ ràng là đã làm hòa với đầu bếp. Huynh ấy ăn nhƣ thể suốt đời chƣa bao giờ đƣợc ăn, không để rơi một vụn thịt, dƣờng nhƣ tạ ơn trên đã ban cho mình một dịp khác thƣờng này. Huynh ấy nháy mắt với tôi và nói bằng ngôn ngữ kỳ lạ của Huynh rằng mình ăn bù những năm ăn chay. Tôi hỏi Huynh kể tôi nghe về thời thơ ấu đau thƣơng của mình trong một ngôi làng, nơi khí hậu khắc nghiệt, mƣa gió thƣờng xuyên, nơi đồng ruộng thối rữa, bầu trời bị ô nhiễm bởi tử khí. Năm nào cũng có lụt, đồng ruộng không có luống cày, gieo một đấu lúa chỉ gặt đƣợc một lon, rồi chẳng còn gặt đƣợc gì cả. Ngay cả lãnh chúa mặt cũng trắng dã nhƣ dân nghèo, mặc dù bần cố nông chết nhiều hơn địa chủ, có lẽ vì họ đông hơn… Một lon thóc giá mƣời lăm xu, một đấu sáu mƣơi xu, các thầy giảng bảo đã tận thế, nhƣng ông bà cha mẹ Sal­va­tore nhớ thời xƣa cũng lâm vào tình cảnh nhƣ vậy, nên bèn kết luận rằng thế giới luôn luôn sắp tận. Sau khi họ ăn tất cả các xác chim và thú vật dơ bẩn tìm thấy đƣợc, ngƣời ta đồn rằng trong làng có ngƣời sắp sửa đào xác chết lên. Sal­va­tore diễn tả hùng hồn nhƣ một kịch sĩ về hành động của những “Home­ni malis­si­mi” (1) đó. Sau một đám ma nào đó, họ lấy tay đào mồ - Bụp! – Huynh nói và cắn một miếng thịt cừu, nhƣng tôi thấy mặt Huynh nhăn nhó nhƣ một kẻ tuyệt vọng đang ăn xác chết. Thế rồi chƣa thỏa mãn với chuyện đào bới đất thiêng, có kẻ còn tệ hơn, phục trong rừng để vồ lấy khách lữ hành nhƣ bọn thảo khấu, - Phạch: - Sal­va­tore nói và đƣa dao lên cổ - Phụp! – Và bọn xấu xa đê hèn nhất là bọn bám theo mấy đứa bé, cho tụi nó quả trứng hay trái táo, rồi ăn thịt chúng, thế nhƣng lúc nào cũng có nấu nƣớng hẳn hoi. Huynh kể chuyện, có một ngƣời về làng bán thịt nấu chín giá vài xu, không ai hiểu sao lại có dịp may hiếm có nhƣ thế, rồi một linh mục bảo đó là thịt ngƣời, kẻ đó liền bị đám đông phẫn uất xé tan thành từng mảnh. Thế nhƣng, cũng chính đêm đó, có một ngƣời đi đào mồ của nạn nhân bị giết, rồi ăn thịt kẻ ăn thịt ngƣời. Dân làng phát giác tại chỗ và giết gã luôn. Sal­va­tore không chỉ kể một chuyện này. Bằng giọng nhát gừng, dùng thổ ngữ miền Provence và nƣớc Ý, Huynh kể cho tôi nghe chuyện mình bỏ làng đi chu du thiên hạ. Thật thà nhƣng không đần độn, Huynh khao khát một thế giới mới, một thế giới phồn hoa tƣởng tƣợng, có phô-​mai to nhƣ bánh xe, dồi thơm phức mọc trên cây tƣơm mật. Thôi thúc bởi khát vọng đó, Sal­va­tore lang thang qua nhiều vùng đất khác nhau, từ quê hƣơng Mont­fr­errat đến Lig­uria, rồi xuyên qua Provence đến dải đất của Hoàng đế Pháp. Sal­va­tore lang thang thất thểu khắp nơi, ăn xin, ăn trộm, giả bệnh, làm tôi tớ cho lãnh chúa rồi lại vào rừng, ra lộ, chung chạ với những bọn đầu đƣờng xó chợ, du thủ du thực khắp Âu châu. Theo chỗ tôi còn nhớ, cách đây khoảng ba mƣơi năm, Huynh nhập dòng Khất thực ở Tus­cany và tại

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đó, Huynh đã khoác chiếc áo tu của dòng Thánh Fran­cis mà không thụ giới. Tôi nghĩ Huynh đã học bập bẹ tiếng La-​tinh ở đó, trộn lẫn nó với tất cả những ngôn ngữ của những xứ Huynh đã đi qua khi còn là một kẻ lang thang nghèo đói, với tiếng nói học đƣợc từ bọn bạn đƣờng du thủ du thực, từ bọn làm thuê ở quê tôi đến bọn Bo­gomil ở Pal­ma­tia. Tại tu viện, Huynh tự nguyện sống một đời sám hối, nhƣng các tu sĩ sống chung với Huynh có những ý tƣởng hoang mang. Phẫn nộ vì một giáo sĩ ở nhà thờ kế bên bị buộc tội ăn cắp đê hèn, họ tấn công nhà ông ta, rƣợt đuổi ông chạy nà xuống cầu thang và kẻ phạm tội ngã chết, đoạn họ vơ vét của cải. Vì thế giám mục phái vệ binh đến để giải tán các tu sĩ. Rốt cuộc, Sal­va­tore lại đi lang thang ở miền Bắc nƣớc Ý, nhập bọn với tu sĩ Anh em nghèo khó hay dòng Khất thực, lúc đó chƣa có kỷ cƣơng hay giáo luật chi cả. Từ đó, Huynh lánh thân trong vùng Toulouse rồi dấn thân vào một cuộc phiêu lƣu lạ lùng, lòng sục sôi khi nghe câu chuyện về những sự nghiệp vĩ đại của Thập tự quân. Một đoàn ngƣời chăn cừu và đám đông quần chúng một hôm tụ tập lại để vƣợt biển và chống lại kẻ thù của Chúa. Thật ra họ muốn thoát khỏi vùng đất khốn khổ của mình. Có hai ngƣời lãnh đạo nhồi nhét vào đầu họ những luận thuyết giả trá. Hai kẻ này kích động những ngƣời dân chất phác đến nổi điên lên, đến nỗi họ lũ lƣợt theo chúng, không đem tiền bạc, chỉ có bị gậy, bỏ ruộng đồng, ngoan ngoãn đi theo chúng nhƣ đàn cừu, tạo nên một đám đông vĩ đại. Lúc này họ chẳng màng gì đến công lý, lẽ phải gì nữa, mà chỉ theo sức mạnh và tính bốc đồng của mình. Với hy vọng mong manh về miền đất hứa, họ nhƣ một lũ say, ào ạt tràn vào các làng mạc, thành thị, vơ vét mọi thứ, nếu ai bị tống gi­am thì họ sẽ phá ngục giải thoát kẻ ấy. Họ giết và lột sạch của cải của ngƣời Do thái khắp nơi. Thế rồi vua Pháp cảnh báo họ đã đi quá xa và ra lệnh cho dân các thành phố họ đi qua phải chống lại họ. Ngài tuyên bố rằng, ngay cả dân Do thái cũng phải đƣợc bảo vệ nhƣ là thần dân của Ngài vậy. Vua ra lệnh xử tử những ai giúp đỡ nhóm Chăn chiên, và chiêu mộ một đạo quân hùng hậu để đánh lại họ. Nhiều ngƣời bị giết, những ngƣời khác bôn tẩu, vào rừng ẩn náu, rồi cũng chết vì cực khổ. Chẳng bao lâu, họ bị tiêu diệt. Tƣớng của nhà vua bắt treo cổ mỗi lần hai mƣơi hay ba mƣơi ngƣời lên những cành cây cao nhất để làm gƣơng cho những ai dám gây bạo loạn trong vƣơng quốc. Điều bất thƣờng là Sal­va­tore đã miêu tả cho tôi về cuộc bạo loạn của nhóm Chăn Chiên nhƣ một sự nghiệp cao cả nhất, vì Huynh ấy vẫn cứ tin rằng cái gọi là nhóm Chăn Chiên đã chủ tâm chinh phục lại thánh địa của Chúa, để giải phóng nó khỏi bọn vô thần. Dầu sao, Sal­va­tore vẫn chƣa gặp đƣợc bọn vô thần, vì đã vội vã rời đất Pháp. Huynh ấy đến vùng No­vara, nhƣng chỉ biết lờ mờ về những biến cố ở đấy. Cuối cùng, Huynh đến Casale, đƣợc nhận vào dòng Khất thực (tôi nghĩ Huynh gặp Remi­gio ở đây). Lúc đó, nhiều ngƣời bị Giáo hoàng khủng bố đến nỗi phải thay áo dòng, ẩn náu trong các chủng viện của các dòng tu khác, để tránh không bị đƣa lên dàn hỏa. Uberti­no cũng đã kể cho chúng tôi nghe nhƣ thế. Nhờ sành nhiều thủ thuật nên Sal­va­tore đƣợc viên quản hầm thâu nhận ngay làm ngƣời trợ lý riêng. Thế nên huynh đã nhiều năm lƣu lại đây, không quan tâm mấy đến sự

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net long trọng của dòng, nhƣng để tâm nhiều đến sự quản trị của nhà hầm và kho thực phẩm, nơi Huynh đƣợc ăn tha hồ và đƣợc cầu Chúa mà không phải lên dàn hỏa. Tôi tò mò nhìn Huynh, không phải vì những điều kỳ quái Huynh đã trải qua, mà vì những điều đã xảy ra đối với Huynh, theo tôi, là một bản tóm tắt tuyệt vời các biến cố và các phong trào đã biến nƣớc Ý lúc bấy giờ thành một nơi quyến rũ và bí ẩn. Có thể rút tỉa gì từ những câu chuyện đó? Hình ảnh một ngƣời sống đời phiêu bạt, có thể giết ngƣời mà không nhận thức đƣợc tội ác của mình. Mặc dầu lúc bấy giờ tôi quan niệm mọi vi phạm Luật Chúa đều giống nhau, tôi bắt đầu hiểu đƣợc vài hiện tƣợng ngƣời ta bàn đến. Một đám đông, trong cơn hƣng phấn cuồng loạn lẫn lộn luật Quỷ với luật Chúa, phạm tội thảm sát thì hoàn toàn khác với một cá nhân giết ngƣời có tính toán lạnh lùng, không gớm tay. Tôi nghĩ, linh hồn Sal­va­tore có thể đã bị hoen ố vì một tội ác nhƣ thế. Mặt khác, tôi cũng muốn tìm hiểu về những lời bóng gió của Tu viện trƣởng; tôi còn bị ám ảnh bởi Fra Dol­ci­no, ngƣời mà tôi hầu nhƣ mù tịt không biết gì cả, dù hồn ma của ông dƣờng nhƣ bay lởn vởn trên những câu chuyện tôi nghe đƣợc mấy ngày vừa qua. Thế nên tôi bèn hỏi thẳng Sal­va­tore: - Trong những ngày phiêu bạt, có bao giờ Huynh gặp Fra Dol­ci­no không? Phản ứng thật lạ thƣờng: Sal­va­tore trợn trừng đôi mắt lên, liên tục làm dấu Thánh giá, lẩm bẩm những câu đứt đoạn bằng một thứ tiếng mà lần này tôi hoàn toàn không hiểu gì cả. Những câu nghe nhƣ phủ nhận. Từ nãy giờ, Huynh vẫn nhìn tôi một cách tin cậy, có thể nói là thân thiện: nhƣng ngay lúc này, Huynh nhìn tôi đầy giận dữ, rồi viện cớ bỏ đi. Bây giờ thì tôi không thể nén lòng đƣợc nữa. Ngƣời tu sĩ ấy là ai mà khiến mọi ngƣời khi nghe nhắc đến tên đều kinh sợ? Sôi sục muốn tìm hiểu, tôi quyết định không chần chừ thêm nữa. Một ý nghĩ lóe lên trong đầu tôi. Uberti­no! Chính Huynh ấy đã thốt lên cái tên này ngay đêm đầu tiên gặp chúng tôi, Huynh tƣờng tận mọi nỗi thăng trầm, công khai cũng nhƣ bí mật của các tu sĩ, thầy dòng, và các giới hành đạo khác trong những năm vừa qua. Giờ này, tôi có thể tìm Huynh ấy ở đâu? Chắc chắn trong nhà thờ, chìm đắm trong kinh cầu. Vì đang rảnh rỗi, tôi bèn đến đấy. Tôi không gặp Huynh ấy! Thật ra, mãi đến tối, tôi mới gặp. Sự tò mò của tôi chƣa đƣợc giải tỏa thì biến cố khác đã xảy ra, và tôi phải kể đấy. Chú thích: (1) Kẻ ác

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ TRƯA William nói với Ad­so về chức năng của quần chúng trong Giáo hội, nỗi hoài nghi của mình về khả năng hiểu biết luật trời đất. Và nói thêm cách ông đã giải mã các dấu hiệu đồng cốt do Venan­tius để lại. Tôi thấy thầy William nơi lò rèn đang say sƣa bàn việc với Nicholas. Trên bàn có bày một số tròng kính nhỏ. Thầy William đƣa chúng lên xem thử. Còn Nicholas thì chỉ vẽ cho thợ rèn làm một chiếc gọng để ráp tròng kính vào. Thầy William đang càu nhàu bực bội vì cặp kính đƣợc nhất tự nãy giờ có màu xanh lục, mà thầy thì không muốn bản da hiện ra nhƣ cánh đồng trƣớc mắt mình. Nico­las đi ra và giám sát các thợ rèn. Trong khi thầy thử mắt kính, tôi kể thầy nghe câu chuyện của Sal­va­tore. Thầy nói: - Ngƣời ấy có nhiều kinh nghiệm. Có lẽ Huynh ấy đã ở với dòng Dol­ci­no. Tu viện quả thực là một thế giới thu hẹp, khi nào sứ giả Giáo hoàng John và Sƣ huynh Michael đến đây thì đúng là đầy đủ các giới. Thầy William yên lặng một lúc, đƣa cặp kính lên đèn quan sát. Rồi thầy đặt kính xuống bàn và bảo tôi nhìn xuyên qua mắt kính để xem xét dụng cụ - Xem này, con thấy gì đây? - Dụng cụ trông lớn hơn một chút - Đấy, giỏi lắm (thế?) là chúng ta có thể nhìn sát hơn - Nhƣng dụng cụ trông vẫn nhƣ vậy mà! - Nhƣng bản chép của Venan­tius cũng vẫn nguyên trạng thôi, nhƣng nhờ có kính, thầy mới đọc nó đƣợc. Có lẽ khi đọc nó xong, thầy sẽ biết rõ hơn một phần sự thật. Và có lẽ ta sẽ làm đời sống ở tu viện này tốt hơn. - Nhƣng nhƣ thế cũng chƣa đủ! - Ad­so ạ, thầy đã nói hơi nhiều. Đây không phải là lần đầu tiên thầy nói với con về Roger Ba­con. Có

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net lẽ ông ấy không phải là ngƣời khôn ngoan nhất ở đời, nhƣng thầy luôn luôn bị mê hoặc bởi nguồn hi vọng đã làm khơi dậy niềm say mê học hỏi của ông ta. Ba­con tin vào sức mạnh, vào nhu cầu và tinh thần sáng tạo của quần chúng. Nếu ông không nghĩ rằng những ngƣời nghèo, những ngƣời bị ruồng bỏ, những ngƣời dốt nát và thất học thƣờng kính Chúa tại tâm, thì ông đã không thể là một tu sĩ Fran­cis­co tốt đƣợc. Quần chúng có một cái gì đó hay hơn các học giả uyên thâm, những ngƣời hay lạc lối trong công cuộc tìm kiếm những quy luật tổng quát, bao la. Quần chúng nắm vững một chân lý của chính họ, có lẽ còn chân chính hơn chân lý của các học giả trong Giáo hội, nhƣng rồi họ lại tiêu diệt nó một cách vô thức. Thế phải làm gì? Giáo dục quần chúng ƣ? Dễ quá hay khó quá đây. Những thầy dòng Fran­ciso đã suy ngẫm về vấn đề này. Bonaven­tu­ra vĩ đại (1) đã nói rằng, ngƣời khôn phải làm nổi bật các quan niệm trong sáng bằng chân lý tiềm ẩn trong hành động của quần chúng… Ba­con nghĩ rằng nền khoa học tự nhiên mới phải là một công trình vĩ đại mới, đầy táo bạo của giới trí thức, để kết hợp với các nhu cầu căn bản tƣợng trƣng cho hàng loạt kỳ vọng, tuy hỗn độn nhƣng chân chính, của quần chúng, bằng một con đƣờng hiểu biết khác về các quy trình tự nhiên. Nền khoa học mới sẽ là một phép lạ tự nhiên mới. Theo Ba­con, sự nghiệp này phải do Giáo hội lãnh đạo, Nhƣng thầy tin rằng ông nói thế vì thời ấy cộng đồng tăng lữ đƣợc đồng hóa với cộng đồng giới trí thức. Ngày nay thì không phải nhƣ vậy nữa: giới trí thức trƣởng thành bên ngoài các chủng viện và giáo đƣờng, thậm chí bên ngoài đại học nữa. Vì thầy và bằng hữu của thầy ngày nay tin rằng Giáo hội không nên ban luật quản lý việc đời, mà nên để đa số quần chúng quyết định. Rồi trong tƣơng lai, cộng đồng của giới trí thức sẽ phải đề xƣớng một nền thần học mới đầy tính nhân đạo, đó sẽ là một triết lý tự nhiên và một phép lạ tích cực. - Quả là một sự nghiệp tuyệt vời, nhƣng có thể thực hiện đƣợc không? - Ba­con nghĩ đƣợc. - Còn thầy? - Thầy cũng nghĩ thế. Nhƣng nếu tin nhƣ vậy, chúng ta phải chắc chắn răng quần chúng có quyền sở hữu ý thức cá nhân, vốn là điều thiện duy nhất. Tuy nhiên, nếu ý thức cá nhân là điều thiện duy nhất thì làm thế nào khoa học có thể thành công trong việc sắp xếp lại các luật trời đất, mà nhờ chúng, phép lành mới thực hiện đƣợc chức năng của mình. - Vâng, làm thế nào nhỉ? - Thầy cũng chẳng biết. Tại Ox­ford, thầy đã tranh luận với bạn thầy là William xứ Oc­cam, hiện đang ở Avi­gnon. Ngƣời ấy đã gieo vào tâm trí thầy nhiều mối hoài nghi. Nhƣng, nếu chỉ có ý thức cá nhân là chính đáng thì rất khó chứng mình giả thuyết các nguyên nhân tƣơng tự sẽ phát sinh hậu quả tƣơng tự. Một cá nhân có thể khi thì lạnh lùng, khi nóng bỏng, khi ngọt ngào, khi cay đắng, khi ƣớt át, khi khô cằn, ở nơi này – chứ không phải ở nơi kia. Làm sao thầy có thể khám phá mối liên hệ trong vũ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trụ đang chi phối mọi vật thể, nếu thầy không nhắc ngón tay mà không tạo ra vô tận những thực thể mới. Vì với một động tác nhƣ thế, tất cả sự tƣơng quan giữa vị trí ngón tay thầy với tất cả các vật thể khác sẽ thay đổi. Mối tƣơng quan này là cách mà tâm trí thầy nhận thức đƣợc sự liên hệ giữa các thực thể đơn lẻ, nhƣng cái gì bảo đảm rằng điều này có tính ổn định và chung nhất? - Nhƣng thầy biết kính có độ dày nào đó sẽ tƣơng ứng với một độ mắt nào đó, và vì thầy biết đƣợc nhƣ thế nên thầy có thể làm bất kỳ cặp kính nào giống nhƣ cặp kính thầy đã mất. - Ad­som con đối đáp rất sắc sảo. Thực ra, thầy đã luận ra giả thuyết này: độ dày của kính nhất thiết phải tƣơng ứng với độ mắt. Mọi tròng mắt làm theo nguyên tắc này đều tăng thị lực theo một mức độ nhƣ nhau. Nền khoa học mà Ba­con nói đến, chắc hẳn phải dựa trên cơ sở của những giả thuyết này. Con biết không, Ad­so, thầy phải tin rằng giả thuyết của thầy đúng, vì thầy đã rút tỉa đƣợc nó từ kinh nghiệm; nhƣng để tin nó, thầy phải cho rằng có luật trong vũ trụ. Thế nhƣng thầy không thể lên tiếng về những luật này vì chính quan niệm về sự hiện hữu của quy luật trong vũ trụ và một trật tự sẵn có sẽ hàm ý nói rằng Thƣợng đế là tù nhân của chúng, trong khi đó Chúa là một cái gì đó tuyệt đối tự do, và nếu Ngài muốn, chỉ cần nhấc một ngón tay là có thể biến đổi cả thế giới. - Và nhƣ thế, nếu con không lầm, thầy hành động và hiểu tại sao mình lại hành động, nhƣng thầy không biết tại sao mình biết rằng mình biết việc mình làm? Tôi phải tự hào nói rằng thầy William thán phục nhìn tôi: - Có lẽ nhƣ thế đấy. Dầu sao, nó cho con thấy tại sao thầy vẫn thấy hoài nghi chính cái chân lý thầy tin tƣởng. - Thầy còn bí hiểm hơn cả Uberti­no! - Có thể. Nhƣ con biết, thầy nghiên cứu sự vật trong tự nhiên.. Trong cuộc điều tra chúng ta đang tiến hành, thầy không muốn biết ai thiện, ai ác, nhƣng muốn biết đêm qua ai ở trong phòng thƣ tịch, ai trộm cặp kính của thầy, ai để lại dấu vết một ngƣời kéo một ngƣời khác trên tuyết, và Beren­gar ở đâu. Đấy là những dữ kiện. Sau đó, nếu có thể thầy sẽ cố liên kết chúng lại với nhau. Một sự can thiệp siêu nhiên cũng đủ làm thay đổi mọi thứ và dù mình luôn cố gắng nhƣ bây giờ đi nữa thì chẳng lạ gì nếu không thể chứng minh việc này là nguyên nhân của một việc kia. - Đời thầy vất vả quá. - Nhƣng thầy đã tìm ra Brunel­lus, - thầy William la lên, hồi tƣởng lại chuyện con ngựa cách đây hai ngày. Tôi đắc thắng reo lên: - Nhƣ thế có nghĩa là có một trật tự trong thế giới! - Nhƣ thế có một ít trật tự trong cái đầu đáng thƣơng của thầy. Đến đây, Nicholas trở lại, tay cầm một chiếc gọng làm gần xong, giơ nó lên cao với vẻ đắc thắng – Thầy William bảo: - Khi chiếc gọng này nằm trên chiếc mũi đáng thƣơng của tôi, có lẽ cái đầu của tôi cũng trở nên trật

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net tự hơn. Một tu sinh đến, bảo Tu viện trƣởng mong gặp thầy và đang đợi trong vƣờn. Khi chúng tôi dời gót, thầy William vỗ trán nhƣ thể chợt nhớ ra một điều gì đó. Thầy nói: - À, thầy đã giải mã đƣợc các dấu hiệu thần bí của Venan­tius. - Giải hết tất cả à? Khi nào thế? - Khi con đang ngủ. Cũng còn tùy con hiểu chữ “tất cả” nhƣ thế nào. Thầy đã giải mã các dấu hiệu hiện lên nhờ ngọn lửa mà con sao lại. Còn các ghi chú bằng tiếng Hy Lạp thì phải đợi đến khi thầy có kính mới. - Sao? Có phải đó là bí mật của “Tận cùng Phi Châu” không? - Phải, và cách giải cũng khá dễ. Venan­tius đã dùng mƣời hai dấu hiệu hoàng đạo và tám dấu hiệu khác: gồm năm hành tinh, hai thể sáng và quả đất. Tất cả có hai mƣơi dấu hiệu. Đủ để liên hệ với các mẫu tự La tinh, vì mình có thể dùng một mẫu tự để diễn tả âm thanh của hai chữ đầu của “unum” và “ve­lut”. Chúng ta biết trật tự của các mẫu tự. Thế thì trật tự của những dấu hiệu thì sao? Thầy đã nghĩ đến trật tự của trời đất, nên đặt một phần tƣ vòng hoàng đạo ở cạnh xa nhất. Vậy ta có: Quả đất, Mặt trăng, Sao Thủy, Sao Kim, Mặt trời, v.v…và sau đó, đặt những dấu hiệu hoàng đạo theo thứ tự thông thƣờng, nhƣ Isidore xứ Seville đã sắp xếp chúng. Bắt đầu bằng Dƣơng Cƣu và Xuân Phân, chấm dứt với Song Ngƣ. Bây giờ, nếu con thử cách giải này thì thông điệp của Venan­tius sẽ có nghĩa. Thầy đƣa tôi xem bản da, trên đó thầy đã dùng mẫu tự La tinh để phiên nghĩa: “Se­cre­tum fi­nis africae manus supra idol­um age pri­mum et sep­ti­mum de quatuor” (2). Thầy hỏi: - Có rõ chƣa? - Đặt tay lên thần thứ nhất và thứ bảy của thứ tƣ - tôi lập lại, lắc đầu – Chẳng rõ chút nào cả! - Thầy biết. Điều đầu tiên chúng ta phải biết là Venan­tius muốn nói gì với từ “Idol­um”. Một hình ảnh, một hồn ma, hay một nhân dạng? Và “cái thứ tƣ” là cái gì mà có “cái thứ nhất” và “cái thứ bảy”? Chúng ta phải làm gì với chúng? Di chuyển chúng, đẩy chúng hay kéo chúng? Tôi nản lòng nói: - Nhƣ thế chúng ta vẫn chƣa biết gì, cứ nhƣ lúc mới khởi sự. Thầy William dừng bƣớc và nhìn tôi với vẻ hơi khe khắt và nói: - Con này, trƣớc mặt con là một tu sĩ Fran­cis­co đáng thƣơng, với sức học khiêm tốn và chút tài mọn đƣợc sức mạnh bao la của Thƣợng đế ban cho, trong vài giờ đồng hồ đã giải đƣợc một mật mã mà ngƣời viết đoán chắc trừ mình ra sẽ không ai đọc đƣợc… Còn con, anh chàng phàm phu dốt nát tồi tệ, lại dám nói chúng ta vẫn còn nhƣ lúc mới khởi sự ƣ? Tôi vụng về xin lỗi thầy. Tôi đã làm tổn thƣơng tính tự cao của thầy, thế nhƣng tôi biết thầy tự hào biết bao về tài suy diễn nhanh chóng và chính xác của mình. Thầy quả thật đã hoàn thành một việc đáng nể. Và nếu anh chàng Venan­tius xảo quyệt không những đã che dấu những phát hiện của mình

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net bằng những mẫu tự hoàng đạo mờ ảo, mà còn chế thêm một câu đố không giải đáp, thì đó không phải là khuyết điểm của thầy. Thầy William cắt lời: - Không sao, không sao, chớ xin lỗi. Dẫu sao, con cũng có lý. Chúng ta vẫn còn biết quá ít. Đi thôi. Chú thích: (1) Bonaven­tu­ra (1221- 1274): Hồng Y ngƣời Ý, một học giả, một nhà văn. (2) “Bí mật của tận cùng Châu Phi. Đặt tay lên thần thứ nhất và thứ bảy của thứ tư” Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH CHIỀU Tu viện trưởng một lần nữa bàn luận với hai vị khách, thầy William nảy ra ý tưởng độc đáo về cách giải mã sự bí hiểm trong Mê Cung, rồi thành công bằng một phương pháp duy lý nhất, Rồi William và Ad­so ăn phô-​mai nhồi. Tu viện trƣởng, cầm một mẩu giấy trên tay, đợi chúng tôi với vẻ nghiêm nghị, lo âu và nói: - Cha vừa nhận đƣợc một bức thơ từ Tu viện trƣởng xứ Con­ques, trong đó tiết lộ tên của ngƣời mà Giáo hoàng John ủy nhiệm cầm đầu toán lính Pháp chịu trách nhiệm về sự an ninh cho đoàn thƣơng thuyết. Hắn không phải là quân nhân, không phải là ngƣời của triều đình, nhƣng sẽ là một thành viên của phái đoàn. Thầy William bồn chồn hỏi: - Một sự kết hợp hiếm hoi các nhiệm vụ khác nhau. Ai thế? - Bernard Gui, hay Bernar­do Guidoni, con gọi tên nào cũng đƣợc. Thầy William buột miệng thốt ra một từ bằng ngôn ngữ của thầy, mà cả tôi lẫn Cha bề trên đều không hiểu, nhƣng có lẽ thế lại hay; vì cái từ mà thầy William phát ra đó mang một âm rít rất tục tằn. Thầy tiếp ngay: - Con không thích việc này. Đã nhiều năm nay Bernard là kẻ đi ruồng bắt những tên

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net phản giáo ở miền Toulouse. Hắn đã viết “Sách thực hành những thủ tục tra vấn bọn phản giáo” (1) cho những ngƣời có bổn phận đàn áp và tiêu diệt dòng Waldens­es (2), Beghard (3), Dol­ci­no và Anh em nghèo khó. - Cha biết. Cha rõ quyển sách này lắm, vô cùng thông thái. Thầy William công nhận: - Quyển sách vô cùng thông thái. Bernard rất trung thành với John vì trong những năm gần đây John đã gi­ao cho hắn nhiều sứ mạng ở vùng Flan­ders và ở miền Bắc nƣớc Ý này. Ngay cả khi đƣợc phong Giám mục xứ Gali­cia, hắn cũng không bao giờ ở trong địa phận của mình và tiếp tục hành chức phán quan. Con tƣởng hắn đã về hƣu để làm giám mục ở Lodève, nhƣng rõ ràng, John đã triệu hồi hắn về làm nhiệm vụ ở miền Bắc nƣớc Ý này. Bộ hết ngƣời rồi sao lại chọn Bernard, còn cho hắn cầm đầu binh sĩ nữa… Tu viện trƣởng nói: - Có một câu giải đáp khẳng định tất cả những nỗi sợ hãi Cha đã tỏ với con ngày hôm qua. Dù không thừa nhận, con cũng dƣ biết rằng quan điểm về sự Cơ nghèo của Chúa Ki-​tô và Giáo hội do Đại hội Pe­ru­gia xƣớng lên và đƣợc rất nhiều luận cứ thần học ủng hộ, cũng đồng thời là những quan điểm do các phong trào phản giáo xƣớng lên một cách vô cùng phóng túng và không chính thống giáo tí nào. Không cần phải nhấn mạnh rằng quan điểm của Cha Michael xứ Ce­se­na đƣợc triều đình công nhận, cũng là quan điểm của Uberti­no và An­gelus Clarenus. Hai phái đoàn sẽ hội lại để tranh luận về quan điểm này. Nhƣng Gui còn có thể làm hơn thế nữa vì hắn khôn khéo: hắn sẽ nhấn mạnh rằng các luận điểm của Đại hội Pe­ru­gia cũng là luận điểm của dòng Anh em nghèo khó, hay của các tông đồ giả trá. - Ngƣời ta đã tiên đoán điều này. Con muốn nói chúng ta đã biết sự việc sẽ dẫn đến nhƣ thế này, dù không có sự hiện diện của Bernard đi nữa. Cùng lắm thì Bernard sẽ hành động đắc lực hơn những ngƣời bất lực trong hàng giáo phẩm La Mã, do đó tranh luận với hắn nhất thiết phải dè dặt hơn. - Đúng. Nhƣng đến đây chúng ta lại phải đƣơng đầu với vấn đề nêu lên hôm qua. Nếu cho đến ngày mai, chúng ta vẫn chƣa tìm ra ngƣời đã phạm hai, hay có lẽ ba, tội ác, thì Cha buộc phải để Bernard hành xử quyền cai quản tu viện. Đối với một ngƣời đi điều tra có quyền hành nhƣ Bernard, Cha không thể giấu rằng trong tu viện này đã xảy ra, và đang xảy ra, những sự kiện không giải thích đƣợc. Bằng không, khi hắn phát giác một bí ẩn mới xảy ra thì hắn có quyền la toáng lên là chúng ta phản bội… Thầy William lo lắng lẩm bẩm: - Đúng vậy. Nhƣng không làm gì đƣợc. Có lẽ đó cũng là điều hay; nếu Bernard bận tâm lùng kiếm kẻ sát nhân thì hắn sẽ ít có thời gi­an tham gia cuộc tranh luận. - Nên nhớ rằng: việc Bernard đi tìm hung thủ sẽ là một cái gai nhọn đâm vào uy quyền của Cha. Những án mạng gớm ghiếc này buộc Cha lần đầu tiên phải nhƣợng bộ quyền lực của mình trong tu viện này. Đây là một khúc quanh mới trong lịch sử của tu viện này, lẫn dòng Bene­dict. Cha sẵn sàng làm bất cứ điều gì để tránh việc này. Beren­gar đâu? Chuyện gì đã xảy ra cho Huynh ấy? Con đang

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net làm gì? - Con chỉ là một tu sĩ xƣa kia đã thực hiện thành công những cuộc điều tra. Cha biết rằng trong hai ngày không thể tìm ra sự thật. Dẫu sao, Cha đã trao cho con quyền gì? Con có đƣợc phép vào Thƣ viện không? Có đƣợc hỏi những câu con muốn? Có luôn đƣợc Cha ủng hộ không? Tu viện trƣởng giận dữ đáp: - Cha không thấy có gì liên hệ giữa các án mạng và Thƣ viện. Thầy William kiên nhẫn giải thích:- Adel­mo là ngƣời minh họa, Venan­tius là một dịch giả, Beren­gar là phụ tá quản thƣ viện… - Nói thế thì tất cả sáu mƣơi tu sĩ đều có liên hệ với Thƣ viện, cũng nhƣ với nhà thờ vậy. Vậy sao không điều tra nhà thờ? Sƣ huynh William, con đang nhân danh Cha tiến hành cuộc điều tra trong giới hạn Cha đã đặt ra. Phần còn lại trong giới hạn của những bức tƣờng này, Cha là ngƣời tối cao sau Thƣợng đế, và thọ ơn Ngài. Điều này cũng áp dụng cho cả Bernard nữa. – Bằng một giọng ôn tồn hơn, Tu viện trƣởng nói - Dẫu sao, Bernard không nhất thiết phải đến đây để dự họp. Tu viện trƣởng xứ Con­ques viết rằng Giáo hoàng đã yêu cầu Hồng y Bertrand xứ Pogget­to từ Bologna đến đây để dẫn đầu phái đoàn Giáo hội. Có lẽ Bernard đến đây để gặp Hồng y. - Suy rộng ra thì điều này có thể tệ hơn. Bertrand là ngƣời ruồng bắt bọn phản giáo ở Trung Ý. Sự đụng độ của hai nhà vô địch diệt phản giáo sẽ báo hiệu một cuộc chống đối sâu rộng trong nƣớc, nhiên hậu sẽ chống lại cả phong trào dòng Fran­cis­co… - Chúng ta sẽ lập tức báo cho Hoàng đế biết việc này. Nhƣng trong hoàn cảnh hiện nay, chƣa có gì nguy hiểm lắm. Chúng ta sẽ đề cao cảnh giác. Tạm biệt. Khi Tu viện trƣởng bỏ đi, thầy William đứng lặng ngƣời một lúc, đoạn bảo tôi: - Ad­so, trƣớc hết con nên nhớ “dục tốc bất đạt”. Sự việc không thể giải quyết nhanh đƣợc, vì có nhiều diễn biến vụn vặt, riêng lẻ phải đƣợc sắp xếp với nhau. Thầy phải trở lại phòng thí nghiệm, vì nếu không có kính thì không những thầy không đọc đƣợc bản viết, mà có trở lại Thƣ viện tối nay thì cũng vô ích. Lúc đó, Nicholas chạy ùa đến chúng tôi, báo tin gở. Trong khi cố mài tròng kính cho đẹp hơn, Huynh ấy đã đánh vỡ nó. Còn một tròng khác có thể thay thế đƣợc thì bị nứt khi Huynh cố gắn nó vào gọng. Nicholas ngao ngán chỉ tay lên trời. Gần đến giờ Kinh Chiều, và màn đêm đang buông xuống. Không thể làm gì thêm trong ngày hôm nay đƣợc nữa. Thầy William cay đắng công nhận đã mất thêm một ngày nữa, và cố đè nén ý muốn bóp cổ Huynh thợ cả ngành kính, dù Nicholas đã thấy nhục nhã lắm rồi. Chúng tôi bỏ mặc Huynh ấy để đi điều tra về Beren­gar. Đƣơng nhiên là không ai gặp Beren­gar cả. Chúng tôi có cảm tƣởng mình đi cùng đƣờng, bèn đi lang thang trong nhà nguyện, chẳng biết nên làm gì nữa. Bỗng nhiên tôi thấy thầy William đắm chìm trong suy nghĩ, mắt trừng trừng nhìn lên trời. Trƣớc đó, thầy rút từ trong áo dòng ra một nhánh cây thuốc thầy đã hái cách đây mấy tuần, và

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thầy đang nhai nó nhƣ thể nó gây cho thầy một cơn hƣng phấn dìu dịu. Thầy trông có vẻ mơ màng, nhƣng chốc chốc đôi mắt lại bừng sáng, dƣờng nhƣ trong khoảng chân không của đầu óc thầy đã lóe lên một ý mới. Rồi một lần nữa thầy lại đắm chìm vào trạng thái ngầy ngật kỳ quặc, tuy vẫn động não. Đột nhiên thầy nói: - Đƣơng nhiên, ta có thể… - Cái gì? - Thầy đang nghĩ cách để định vị trí của chúng ta trong Mê Cung. Không đơn giản nhƣng hữu hiệu… Rốt cuộc, chúng ta biết lối ra ở tháp phía Đông. Giả sử ta có một cái máy chỉ cho ta hƣớng Bắc thì sẽ thế nào? - Dĩ nhiên, ta chỉ cần quay về bên phải là hƣớng về phía Đông. Hay là chỉ cần đi ngƣợc chiều lại là ta biết đang hƣớng về ngọn tháp phía Nam. Nhƣng giả sử có phép màu đó đi nữa thì Mê Cung cũng vẫn là Mê Cung, ngay trong khi chúng ta trực chỉ hƣớng Đông thì sẽ va phải một bức tƣờng không cho ta tiến thằng tới, và chúng ta sẽ lạc đƣờng nữa. - Phải, nhƣng cái máy mà thầy nói luôn luôn chỉ hƣớng Bắc, ngay cả khi chúng ta thay đổi lộ trình và ở mọi điểm, nó sẽ chỉ cho chúng ta nên quay hƣớng nào. - Thế thì tuyệt quá. Nhƣng chúng ta phải có máy đó và nó sẽ chỉ ta hƣớng bắc vào ban đêm hay khi ở trong nhà, không cần có mặt trời, mặt trăng gì cả… Và con tin rằng ngay cả thầy Ba­con cũng không có một cái máy nhƣ thế - tôi cƣời nói. - Con đã lầm, ngƣời ta đã làm một cái máy nhƣ thế rồi, và vài nhà hàng hải đã sử dụng nó. Máy này không cần trời trăng vì nó khai thác sức mạnh của một loại đá kỳ diệu, nhƣ viên đá ta đã thấy trong bệnh xá của Sev­er­inus, nó hút sắt. Ba­con và một nhà ảo thuật xứ Pi­cardy, Pierre de Mar­ri­court, đã nghiên cứu và miêu tả nhiều cách sử dụng của nó. - Nhƣng thầy có làm đƣợc nó không? - Công việc tự nó không khó. Loại đá đó có thể sử dụng để tạo ra nhiều điều kỳ diệu, kể cả làm một cái máy chuyển động vĩnh viễn mà không cần lực bên ngoài. Nhƣng Baylek al-​Quabaya­ki, một ngƣời Ả Rập, đã miêu tả một phát hiện đơn giản nhất. Lấy một cái chậu nƣớc rồi thả nổi một nút chai có gắn cái kim sắt. Đoạn rà cục đá nam châm trên mặt nƣớc, cho đến khi cây kim đạt đƣợc cùng một tính chất nhƣ đá. Đến lúc này, cây kim sẽ quay chỉ hƣớng bắc và nếu ngƣời ta có dời cái chậu đi đâu nữa thì cây kim vẫn luôn quay về phía gió bắc. Rõ ràng, nếu đầu con luôn luôn nhớ hƣớng bắc và có đánh dấu trên thành chậu vị trí của các hƣớng đông, nam, tây, con sẽ luôn luôn biết nên rẽ hƣớng nào trong thƣ viện để đến tháp đông. Tôi thốt lên: - Thật là kỳ diệu! Tại sao kim luôn luôn chỉ về phƣơng Bắc. Con thấy cục đá hút sắt và con tƣởng rằng một lƣợng sắt lớn hút cục đá. Nhƣ thế… ở hƣớng sao Bắc đẩu, là hƣớng tận cùng của mặt đất (4), hẳn phải có một mỏ sắt vĩ đại!

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Thực ra đã có ngƣời nêu lên lời giải thích nhƣ thế. Tôi phấn khởi nói: - Vậy bây giờ ta lấy viên đá của Sev­er­inus, một cái chậu, một ít nƣớc và một nút chai đi. - Khoan đã. Thầy không hiểu sao, chứ thầy chƣa bao giờ thấy một cái máy vận hành kỹ thuật một cách hoàn hảo, mặc dầu các triết gia đã miêu tả nó nhƣ vậy. Trong khi đó một cái lƣỡi hái của ngƣời nông dân, tuy chƣa hề đƣợc một triết gia nào mô tả, vẫn luôn luôn hoạt động tốt. Thầy e rằng đi lòng vòng trong Thƣ viện, một tay cầm đèn, một tay bƣng chậu nƣớc, thì… Khoan! Thầy có một ý. Cái máy sẽ chỉ hƣớng bắc dù ta ở ngoài Mê Cung, phải không? - Vâng, nhƣng ở ngoài thì ta đâu có cần nó, vì đã có mặt trời và sao rồi. - Thầy biết, thầy biết. Nhƣng nếu máy móc có thể hoạt động cả trong nhà lẫn ngoài trời, thì sao đầu óc ta không hoạt động đƣợc nhƣ thế? - Đầu óc chúng ta à? Dĩ nhiên, chúng có thể hoạt động ngoài trời, và thực ra từ bên ngoài chúng ta biết rất rõ vị trí của Đại dinh! Nhƣng khi vào trong thì chúng ta bị lạc hƣớng. - Chính vậy. Nhƣng bây giờ hãy tạm quên cái máy ấy! Suy nghĩ về cái máy đã dẫn thầy nghĩ đến luật thiên nhiên và luật tƣ tƣởng. Vấn đề là thế này: từ bên ngoài, chúng ta phải tìm cách miêu tả đƣợc bên trong của Đại dinh… - Nhƣng làm thế nào? - Chúng ta sẽ sử dụng toán học. Nhƣ Aver­roes (5) đã nói, chỉ có trong toán học, những điều ta biết mới đồng dạng với những điều tuyệt đối đúng. - À, nhƣ thế thầy cũng phải công nhận có vũ trụ quan. - Khái niệm toán học là những luận điểm đƣợc các học giả đặt ra theo một cách khiến chúng luôn luôn trở thành chân lý, vì những khái niệm này đã sẵn có, hay vì toán học đã đƣợc nghĩ ra trƣớc các khoa học khác. Thƣ viện đƣợc xây dựng bởi đầu óc con ngƣời nghĩ theo kiểu toán học, vì nếu không có toán học, ngƣời ta sẽ không thể xây Mê Cung đƣợc. Thế nên chúng ta phải so sánh luận điểm toán học của chúng ta với luận điểm của nhà xây dựng đó và từ sự so sánh đó có thể sản sinh ra khoa học, vì đó là khoa học của điều kiện dựa trên điều kiện. Dầu sao, thôi đừng có kéo thầy vào những cuộc thảo luận về Siêu hình học nữa. Hôm nay, con bị quỷ gì ám vậy? Thôi đƣợc, mắt con còn tinh, hãy đi lấy cho thầy một bản da, một bảng nhỏ, một vật có thể đánh dấu vào và một cây bút… Tốt, con có hả? Con giỏi lắm, Ad­so ạ. Bây giờ còn chút ánh sáng trời, chúng ta hãy đi bách bộ quanh Đại dinh. Thế là chúng tôi đi vòng quanh hết Đại dinh. Từ đằng xa, chúng tôi quan sát các tháp đông, nam, tây và những bức tƣờng nối liền với nhau. Tháp còn lại mọc trên vực đá, nhƣng theo luật cân xứng, nó không thể cao hơn các tháp khác nhiều. Thầy William quan sát và bảo tôi ghi chú chính xác lên tấm bảng. Chúng tôi thấy mỗi bức tƣờng có hai cửa sổ, mỗi tháp có năm. Thầy tôi bảo:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Này, suy nghĩ kỹ nhá. Mỗi phòng chúng ta đã thấy đều có một cửa sổ…. - Trừ những phòng có bảy bức tƣờng. - Dĩ nhiên, đó là những phòng ở giữa ngọn tháp. - Và, trừ những phòng khác mà chúng ta thấy không có cửa sổ, nhƣng không phải hình bảy cạnh nhƣ những phòng ở giữa tháp. - Quên những phòng đó đi. Đầu tiên chúng ta hãy tìm ra một qui luật, rồi sẽ cố giải thích các qui luật sau. Nhƣ thế: bên ngoài, mỗi tháp có năm phòng, mỗi bức tƣờng thẳng có hai phòng, mỗi phòng một cửa sổ. Từ một phòng có cửa sổ, chúng ta tiến thẳng vào bên trong của Đại dinh, ta sẽ gặp một phòng có cửa sổ khác. Đó là dấu hiệu có cửa sổ ở phía trong. Bây giờ, nếu nhìn từ nhà bếp và phòng thƣ tịch thì lồng cầu thang phía trong có hình dáng gì? - Hình bát giác. - Hay lắm. Trong phòng thƣ tịch, mỗi cạnh của hình bát giác có hai cửa sổ. Điều này có nghĩa là có hai phòng bên trong, trên mỗi cạnh của hình bát giác. Đúng không? - Đúng, nhƣng còn những phòng không có cửa sổ thì sao? - Cả thảy có tám phòng nhƣ thế. Phòng bảy cạnh phía trong ngọn tháp có năm bức tƣờng có cửa mở ra năm phòng trong ngọn tháp. Còn đằng sau hai bức tƣờng kia là cái gì? Không phải là những phòng dọc theo bức tƣờng ngoài vì chúng phải có cửa sổ. Cũng không phải là phòng quanh lồng cầu thang hình bát giác, vì không có cửa sổ. Và nhƣ thế, chúng sẽ quá dài. Hãy cố vẽ sơ đồ của Thƣ viện từ trên nhìn xuống. Con sẽ thấy rằng, trong mỗi ngọn tháp phải có hai phòng tiếp giáp với phòng bảy cạnh và có cửa mở ra hai phòng tiếp giáp với lồng cầu thang bát giác ở phía trong. Tôi thử vẽ một sơ đồ nhƣ thầy gợi ý, và đắc thằng reo lên: - Giờ chúng ta biết hết rồi! để con đếm… Thƣ viện có năm mƣơi sáu phòng gồm bốn phòng hình bảy cạnh, và năm mƣơi hai phòng vuông, chữ nhật, hay hình thang. Trong số này, có tám phòng không có cửa sổ, hai mƣơi tám phòng có cửa sổ nhìn ra ngoài, và mƣời sáu cái có cửa sổ nhìn vào trong. - Mỗi ngọn tháp có năm phòng tứ giác và một phòng bảy cạnh… Thƣ viện đƣợc cấu trúc theo sự hài hòa của thiên đàng, từ đó có thể rút ra nhiều ý nghĩa nhiệm màu khác nhau. - Quả là một phát hiện tuyệt vời. Nhƣng sao khó định vị trí của chúng ta thế? - Vì sự xếp đặt cửa ra vào không tƣơng ứng với định luật toán học. Vài phòng cho phép chúng ta đi sang các phòng khác, vài cái chỉ vào đƣợc một phòng và chúng ta tự hỏi: không biết có những phòng chẳng có lối thoát nào ra phòng khác chăng? Điều bí hiểm này, cộng thêm sự thiếu ánh sáng, thiếu định hƣớng của mặt trời, các ảo giác và gƣơng ma, khiến Mê Cung gây hoang mang cho bất kỳ ai đi len lỏi trong nó, nhất là ngƣời mang mặc cảm phạm tội. Hãy nhớ xem, đêm qua chúng ta tuyệt vọng biết bao khi không tìm đƣợc lối ra. Cấu trúc càng phức tạp thì sự hoang mang càng lớn, quả là một sự tính toán tối ƣu. Những ngƣời xây cất Thƣ viện này đúng là những bậc thầy vĩ đại.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Thế chúng ta làm sao định hƣớng đƣợc? - Bây giờ thì không còn khó nữa. Sơ đồ con vừa vẽ gần nhƣ tƣơng ứng với đồ án của Thƣ viện. Khi chúng ta lọt vào phòng bảy cạnh đầu tiên, chúng ta sẽ đi ngay đến một căn phòng không có cửa sổ. Luôn luôn rẽ về tay mặt, sau khi qua hai hay ba phòng, chúng ta sẽ lọt vào tháp phía Bắc, cho đến khi chúng ta đi đến một phòng nữa không có cửa sổ, phía trái, tiếp giáp với phòng bảy cạnh. Về phía phải, phòng đó cho phép chúng ta khám phá lại lộ trình tƣơng tự với lộ trình thầy vừa mô tả, cho đến khi chúng ta đến tháp phía tây. - Thƣa phải, nếu tất cả các phòng đều có cửa mở sang phòng khác. - Quả vậy. Thế nên chúng ta sẽ cần sơ đồ của con để đánh dấu lên đó các bức tƣờng không cửa sổ, do vậy chúng ta sẽ biết mình nên rẽ khúc nào. Điều đó sẽ không khó đâu. Tôi sững sờ hỏi, vì tất cả dƣờng nhƣ quá đơn giản: - Có chắc rằng sơ đồ này áp dụng đƣợc không? - Sẽ đƣợc. Nhƣng tiếc thay chúng ta chƣa biết hết. Chúng ta mới biết đƣợc cách khỏi bị lạc. Bây giờ chúng ta phải tìm hiểu xem có nguyên lý gì chi phối việc sắp xếp sách trong các phòng đó không? Các câu thơ trong Mặc Khải nói lên quá ít, hơn thế nữa, nhiều câu lại đƣợc lặp lại giống hệt nhau trong nhiều phòng… - Thế nhƣng trong quyển sách của tông đồ, ta có thể tìm đƣợc nhiều hơn năm mƣơi sáu câu thơ! - Đúng thế. Nhƣng chỉ có một số câu hay. Lạ thật. Hình nhƣ có ít hơn năm mƣơi: ba mƣơi hay hai mƣơi câu gì đó… Ồ, đồ con quỉ Mer­lin! - Ai vậy? - Đừng để ý. Đó là một gã phù thủy ở xứ thầy… Ngƣời ta dùng số câu thơ tƣơng đƣơng với số mẫu tự! À ra thế! Nội dung câu thơ không đáng kể, chỉ có những mẫu tự đầu là quan trọng. Mỗi phòng đƣợc đánh dấu bởi một mẫu tự, và tất cả hợp lại thành một nội dung mà chúng ta phải khám phá. - Giống nhƣ một bài thơ bằng hình ảnh, dƣới dạng chữ thập hay con cá! - Gần nhƣ thế, và có lẽ trong thời gi­an ngƣời ta xây Thƣ viện, loại thơ nhƣ thế rất thịnh hành. - Nhƣng bản văn bắt đầu ở đâu? - Bắt đầu từ bảng hình cuộn lớn hơn các bảng khác, trong phòng bảy cạnh ở lối vào tháp… nếu không… À, đƣơng nhiên từ những câu màu đỏ! - Nhƣng có rất nhiều câu nhƣ thế! - Nhƣ thế phải có nhiều bản văn hay nhiều từ. Bây giờ sao lại sơ đồ của con cho lớn và rõ ràng hơn. Khi chúng ta vào Thƣ viện, con sẽ lấy bút đánh dấu những phòng đã đi qua, vị trí cửa và tƣờng cùng với cửa sổ, cũng nhƣ các mẫu tự đầu của các câu thơ ở đó. Nhƣ một nhà minh họa giỏi, con sẽ ghi các mẫu tự màu đỏ lớn hơn. Tôi thán phục nói: - Tại sao nhìn từ bên ngoài thầy lại giải đƣợc bí ẩn của Thƣ viện, còn khi ở bên

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trong thì lại không? - Cũng giống nhƣ Thƣợng đế thông thạo thế giới vì trong đầu Ngài đã nghĩ ra nó, nhƣ thể Ngài đứng từ bên ngoài nhìn vào trƣớc khi tạo ra nó. Còn chúng ta không biết nguyên lý của thế giới vì chúng ta sống ở bên trong và thấy nó đã đƣợc làm sẵn. - Nhƣ thế, ngƣời ta chỉ có thể hiểu đƣợc sự việc bằng cách đứng từ ngoài nhìn vào ƣ? - Chỉ hiểu đƣợc sự sáng tạo của nghệ thuật, nhờ chúng ta vạch lại trong óc việc làm của nghệ nhân. Không thể hiểu đƣợc sáng tạo của thiên nhiên, vì những sự sáng tạo ấy không phải là tác phẩm của đầu óc chúng ta. - Nhƣ thể cũng đủ hiểu Thƣ viện phải không? - Đủ, nhƣng chỉ áp dụng cho Thƣ viện mà thôi. Chúng ta hãy đi nghỉ đi. Mãi đến sáng mai, khi có kính mới có thể làm cái gì đƣợc. Thà ngủ cho ngon rồi mai dậy sớm. Thầy sẽ cố động não. - Còn ăn tối? - À, dĩ nhiên là ăn tối. Đã qua giờ ăn rồi. Các tu sĩ đang dự Kinh Tối. Nhƣng có lẽ nhà bếp vẫn mở cửa. Hãy đi tìm cái gì ăn chứ.. - Và lấy trộm nó ƣ? - Xin. Xin Sal­va­tore, nay là bạn của con. - Nhƣng Huynh ấy sẽ ăn cắp! - Thế con là ngƣời canh chừng cho Huynh ấy à? – Thầy William mỉa mai hỏi. Nhƣng tôi biết thầy đùa và muốn nói rằng Thƣợng đế vĩ đại và khoan dung. Thế nên, tôi đi tìm Sal­va­tore và thấy Huynh ấy trong chuồng ngựa. - Một con ngựa đẹp, - tôi nói, gật đầu về phía Brunel­lus, để bắt đầu câu chuyện – Tôi muốn cỡi nó. - Không thể đƣợc. Nhìn con ngựa kia. Bạn không cần cỡi con ngựa “chiến” nhƣ thế - Huynh chỉ một con ngựa mạnh khỏe nhƣng bị ghét bỏ - Con ngựa kia cũng đủ rồi… Con ngựa thứ ba ấy: Ter­tius equi. Huynh ấy muốn chỉ cho tôi con ngựa thứ ba. Tôi bật cƣời vì cách nói La tinh khôi hài của Huynh, và Huynh bảo sẽ dùng phép biến nó thành một con ngựa khỏe và nhanh nhƣ con Brunel­lus. Tôi ngƣng ngang câu chuyện và bảo tối nay, thầy tôi muốn đọc một số sách trong phòng nên cần dùng bữa tối tại đó. Sal­va­tore nói: - Tôi sẽ làm. Tôi sẽ làm phô-​mai nhồi. - Phô-​mai làm thế nào? - Dễ thôi. Dùng một phô mai đừng quá cũ, đừng cho quá nhiều muối, cắt thành cục hoặc lát tùy thích. Bỏ một ít bơ hoặc mỡ vào chảo, rồi đun nóng trên than hồng. Bỏ vào đó hai miếng phô-​mai, khi nó chảy ra, thêm quế và đƣờng. Rồi dọn ra bàn ngay, ăn nó nóng, nóng. - Vậy thì phô-​mai nhồi nhá.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Huynh ấy biến vào nhà bếp và bảo tôi đợi. Nửa giờ sau, Huynh trở ra, mang theo một cái đĩa có đậy vải. Mùi thơm tỏa ra ngào ngạt. - Đây, - Huynh bảo, và đƣa thêm một cây đèn lớn đầy dầu. - Để làm gì vậy? Hắn ranh mãnh nói: - Ta mà không biết ƣ? Có lẽ đêm nay, thầy bạn muốn đi đến một chỗ tối tăm. Rõ ràng Sal­va­tore biết nhiều việc hơn tôi tƣởng. Tôi không chất vấn gì hơn mà đem thức ăn về cho thầy. Sau khi ăn xong, tôi rút về phòng riêng. Tôi có nói bóng gió nhƣ thế. Thật sự tôi muốn đi tìm Uberti­no lần nữa, nên len lén trở lại nhà thờ Chú thích: (1) “Prat­ica of­ficii in­qui­si­tio­nis heretice prav­itatis”. (2) Waldens­es: dòng Thanh giáo chống Giáo hội La mã, do Pe­ter Walde thành lập tại miền Nam nƣớc Pháp năm 1170, bị tƣớc phép thông công và đàn áp năm 1184, nhƣng vẫn còn tồn tại trong dãy núi Alpes (biên giới Pháp - Ý), ngƣời Pháp còn gọi là dòng Vau­dois. (3) Beghard: một Hiệp hội huynh đệ, thành lập từ thế kỷ 13 ở Bỉ và Hòa Lan. (4) Thời đó vẫn chƣa biết rằng quả đất tròn. (5) Triết gia kiêm nhà vật lý đạo Hồi (1126-1198) Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng SAU KINH TỐI Uberti­no kể Ad­so nghe câu chuyện về Fra Dol­ci­no, sau đó cậu gặp một trinh nữ xinh đẹp và đáng sợ như một đoàn hùng binh. Tôi gặp Uberti­no trƣớc tƣợng Đức Mẹ đồng trinh. Lẳng lặng, tôi đến bên Cha và quỳ xuống vờ cầu nguyện. Rồi tôi đánh bạo cất tiếng: - Thƣa đức cha, xin cha soi sáng và chỉ dạy cho con.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Cha Uberti­no nhìn tôi, kéo tôi đứng dậy và dẫn đến ngồi trên một chiếc ghế dài. Cha ôm ghì lấy tôi, khiến tôi cảm thấy hơi thở của ngƣời trên mặt. Cha nói: - Con thân yêu, con ngƣời tội lỗi này sẽ hân hoan làm bất cứ điều gì cho linh hồn con. Việc gì đang khiến con ƣu phiền? Khao khát ƣ? – Cha hỏi, nhƣ chính Cha đang khao khát vậy, - Khao khát của xác thịt ƣ? Tôi đỏ mặt đáp: - Không. Có chăng chỉ là khao khát về trí tuệ, con muốn biết quá nhiều… - Thế là không tốt. Chúa biết tất cả, chúng ta chỉ đƣợc phép chiêm ngƣỡng kiến thức của Ngài. - Nhƣng chúng ta cũng phải biết phân biệt thiện ác và thông cảm với những nỗi đam mê của con ngƣời. Con nay là tu sinh, nhƣng rồi sẽ lên tu sĩ, thành linh mục, nên con phải biết cái ác ở đâu, nhƣ thế nào, để có thể một ngày nào đó nhận ra nó và dạy những ngƣời khác cách nhận ra nó. - Đúng đấy, con ạ. Vậy con muốn biết điều chi? - Thƣa Cha, mầm độc của bọn phản giáo, - tôi khẳng định và nói một mạch, - con đã nghe kể về một kẻ ác đã khiến bao ngƣời lầm lạc: Fra Dol­ci­no. Uberti­no lặng ngƣời, rồi đáp – Đúng đấy, con đã nghe Sƣ huynh William và Cha nói về hắn tối hôm nọ. Nhƣng đó là một câu chuyện ghê tởm, khiến ta đau lòng phải nhắc lại, vì từ đó có thể rút ra một bài học rằng, lòng khao khát muốn sám hối và thanh lọc thế giới có thể gây ra cuộc tƣơng tàn đẫm máu – Cha nhón mình, nới lỏng vòng ôm, nhƣng vẫn còn đặt một tay lên cổ tôi, nhƣ muốn truyền đạt sự hiểu biết và nhiệt tình của Cha với tôi. Cha kể: - Câu chuyện bắt đầu từ trƣớc thời Fra Dol­ci­no, hơn sáu mƣơi năm về trƣớc, ở Par­ma, khi Cha còn bé. Một ngƣời tên Gher­ar­do Segarel­li đi giảng đạo, kêu gào tất cả mọi ngƣời sống đời ăn năn. Gã thƣờng đi đây đó rao giảng: “Pen­iten­zi­agite! Hãy sám hối!” Gã buộc các đệ tử phải bắt chƣớc thánh Tông đồ, tự nhận giáo phái của mình là dòng của các Tông đồ và các tín hữu phải đi khắp thế gi­an nhƣ những hành khất nghèo nàn, sống nhờ của bố thí. Gã và các tín đồ đã bị buộc tội là những bọn du thủ du thực, đã phủ nhận quyền hành của các linh mục, không hành lễ Mi-​sa và không làm phép xƣng tội. - Nhƣng các tu sĩ Fran­cis­co dòng Thánh thần cũng bị buộc tội nhƣ vậy. Và chẳng phải các tu sĩ Khất thực ngày nay đã nói rằng, không nên công nhận quyền lực của Giáo hoàng sao? - Đúng, nhƣng phải công nhận quyền lực của các linh mục. Các Cha cũng chính là những linh mục dòng Khất thực. Con ạ, thật khó mà phân biệt những vấn đề này. Lằn ranh giữa thiện và ác rất mỏng manh... Trên một mặt nào đó, Gher­ar­do đã sai lầm và phạm tội phản giáo. Gã xin nhập dòng Khất thực, nhƣng các Sƣ huynh của Cha không chấp nhận. Gã sống một thời gi­an trong nhà thờ của dòng Cha, thấy trong các bức họa các Tông đồ mang xăng-​đan, và quấn áo ngang vai. Thế là gã để râu tóc, mang xăng-​đan, mặc áo dòng Khất thực, vì bất kỳ ai muốn thành lập một giáo phái mới đều bắt chƣớc một cái gì đó của dòng Fran­cis­co thiêng liêng.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Thế thì ông ấy thuộc phe chính… - Nhƣng gã có sai trái ít nhiều… khoác một chiếc áo trắng bên ngoài lớp áo dòng trắng, tóc xõa dài, gã nổi danh trong bàn dân thiên hạ nhƣ một vị thánh. Gã bán căn nhà nhỏ của mình, gom đƣợc ít tiền. Sau đó, gã đứng trên một tảng đá, nơi xa xƣa giới chức sắc vẫn thƣờng đến để diễn thuyết. Tay cầm một bọc tiền vàng, gã không gieo hay phân phát cho ngƣời nghèo, lại gọi bọn vô lại đang đánh súc-​sắc gần đó đến, ném tiền vào chúng và nói: “Ai nhặt đƣợc thì lấy”. Bọn này nhặt tiền và đem nƣớng sạch hết, lại còn báng bổ Chúa, gã nghe nhƣng chẳng xấu hổ gì. - Nhƣng Thánh Fran­cis­co cũng từ bỏ tất cả mọi thứ, và hôm nay, con có nghe thầy William nói rằng Ngƣời đã giảng đạo cho quạ, diều hâu và cả những ngƣời cùi, nghĩa là những thành phần cặn bã đã bị những kẻ tự nhận là đạo đức ruồng bỏ.. - Đúng, nhƣng Gher­ar­do có phần nào sai. Thánh Fran­cis­co không bao giờ mâu thuẫn với Giáo hội, và Thánh kinh dạy phải cho ngƣời nghèo, chớ không cho bọn vô lại. Gher­ar­do cho và chẳng nhận đƣợc gì đáp lại vì đã cho những bọn xấu. Gã đã khởi sự sai, tiến hành sai và kết cục sai vì Giáo hoàng Gre­go­ry X phản đối giáo phái của gã. Cuối cùng, thiên hạ kể rằng, để thử sức mạnh của ý chí và sự tiết dục của mình, gã ngủ với đàn bà mà không gi­ao cấu. Nhƣng khi bọn đệ tử của gã bắt chƣớc thì hậu quả hoàn toàn ngƣợc lại. Ôi, đây là những điều mà một cậu bé không nên biết: đàn bà là cội nguồn của Quỷ sứ. Rồi chúng xâu xé nhau giành quyền lãnh đạo giáo phái, nhiều điều ác xảy ra. Thế nhƣng có nhiều ngƣời tìm đến Gher­ar­do, không chỉ là nông dân mà cả các thị dân, thành viên trong phƣờng hội. Gher­ar­do bắt họ lột hết quần áo ra để theo Chúa Ki-​tô trần trụi rồi phái họ ra đời giảng đạo. Còn gã thì mặc một áo dài trắng sát nách bằng vải thô, trông nhƣ một thằng hề chứ không giống ngƣời tu hành! Chúng sống ngoài trời, đôi khi leo lên bục giảng nhà thờ, quấy phá những con chiên ngoan đạo đang dự lễ và xua đuổi các thầy giảng. Có lần chúng còn đặt một đứa bé lên ghế của giám mục ở nhà thờ thánh Or­so tại Raven­na. Chúng tự xƣng là ngƣời kế tục học thuyết của Joachim xứ Floris… Tóm lại, để con khỏi đau đầu vì những câu chuyện đau buồn rối ren mà con không thể hiểu rõ, Giám mục Obiz­zo xứ Par­ma, cuối cùng đã phải tống gi­am Gher­ar­do. Đến đây, lại có một chuyện lạ xảy ra, nói lên sự yếu mềm của bản chất loài ngƣời và mầm mống của bọn phản giáo xảo quyệt nhƣ thế nào. Vì rốt cuộc, giám mục lại phóng thích Gher­ar­do, cùng hắn ăn uống, cƣời đùa, giỡn hớt! - Nhƣng tại sao vậy? - Cha chẳng hiểu. Nhƣng sau đó, Giáo hoàng can thiệp và giám mục trở lại nghiêm trang, đúng mực, còn Gher­ar­do thì chết trên giàn hỏa nhƣ một tên phản giáo hỗn xƣợc. Chuyện xảy ra vào đầu thế kỷ mƣời bốn này. - Nhƣng chuyện này có liên quan gì đến Fra Dol­ci­no? - Có liên quan chứ, điều này chứng tỏ mầm phản giáo vẫn tồn tại cho dù bọn phản giáo đã bị tiêu

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net diệt. Tên Dol­ci­no là con hoang của một linh mục, sống ở giáo phận No­vara, thuộc miền này của nƣớc Ý, nhƣng xa hơn về phía Bắc. Hắn là một thanh niên đầu óc sắc sảo, học văn chƣơng. Hắn trộm của linh mục nuôi dƣỡng hắn và trốn về thành phố Trent ở phía đông. Tại đó, hắn phục hồi lối giảng đạo của Gher­ar­do, nhƣng còn sặc mùi phản giáo hơn, tuyên bố mình là tông đồ chân chính duy nhất của Chúa, và trong tình yêu không có gì là riêng rẽ, ngƣời ta đƣợc phép ăn nằm chung chạ với mọi phụ nữ mà không bị buộc tội đa thê, cho dù ngủ cả với vợ và con gái… - Ông ấy quả thực có giảng những điều nhƣ thế không, hay chỉ bị buộc tội đó thôi? Con có nghe các tu sĩ dòng Thánh thần, cũng nhƣ các tu sĩ xứ Mon­te­fal­co, đều bị buộc tội tƣơng tự… - Đủ rồi, - Uberti­no gắt gỏng, ngắt lời – Chúng không còn là tu sĩ nữa. Chúng là bọn phản giáo bị Fra Dol­ci­no làm thối nát. Ngoài ra, hãy nghe đây: chỉ cần biết những việc hắn làm sau này cũng đủ để gọi hắn là kẻ ác độc. Chắc chắn rằng hắn bắt đầu giảng đạo tại Trent. Tại đó, hắn quyến rũ một trinh nữ tuyệt sắc, con nhà quý tộc, tên Mar­garet, cũng có thể là nàng đã quyến rũ hắn, nhƣ cô học trò Héloise dụ dỗ thầy giáo Abelar­do thế kỷ XII, vì, đừng quên nhé, chính nhờ qua đàn bà mà Quỷ sứ thâm nhập vào trái tim đàn ông. Lúc đó, Giám mục Trent đuổi hắn ra khỏi giáo phận, nhƣng khi ấy hắn đã tập hợp đƣợc hơn một nghìn tín hữu để bắt đầu một cuộc trƣờng chinh trở lại nơi chôn nhau cắt rốn của hắn. Dọc đƣờng, một số dân chúng nghe giảng đạo bùi tai nên lạc lòng đi theo. Có lẽ cũng có nhiều tên phản giáo dòng Waldens­es ở đất Bắc này. Khi đến vùng No­vara, Dol­ci­no tìm thấy một thời cơ thuận tiện để dấy loạn, vì các vƣơng hầu cai trị thành phố Gat­ti­nara nhân danh Giám mục ở Ver­cel­li đã bị dân chúng đuổi đi để đón tiếp Dol­ci­no và bọn phạm pháp nhƣ những đồng minh đáng trọng. - Câu chuyện thật rắc rối. Dol­ci­no về phe nào? - Cha không biết. Hắn tự mâu thuẫn với chính mình. Hắn tham gia mọi cuộc xung đột, xem chúng nhƣ những cơ hội để thuyết giảng việc chống lại quyền tƣ hữu nhân danh cái nghèo. Dol­ci­no và hơn ba ngàn tín hữu, đứng trên một ngọn đồi gần No­vara, tên là đồi Núi Trọc, dựng chòi và xây công sự chiến đấu… Dol­ci­no cai quản cả đám đàn ông đàn bà đông đúc ấy, lúc ấy sống trong cảnh hoang dâm đê hèn nhất. Từ nơi ấy, hắn gửi thơ cho các tín hữu, tán dƣơng học thuyết dị giáo. Hắn miệng nói, tay viết rằng lý tƣởng của chúng là cái nghèo, chúng không bị ràng buộc bởi một lời tuyên thề trung thành bên ngoài nào, và chính hắn, Dol­ci­no, đã đƣợc Chúa phái xuống để tiết lộ những lời tiên tri và thông hiểu thánh thƣ Cựu và Tân Ƣớc. Hắn còn gọi giới tăng lữ thế tục (các thầy giảng và tu sĩ dòng Khất thực) là những nhà thuyết giảng của Quỷ sứ, bảo không ai có bổn phận phải nghe lời họ. Hắn tuyên bố Giáo hội La Mã là một con điếm, rêu rao rằng sống không thề nguyện sẽ tốt đẹp hơn, rằng nhà thờ đƣợc Giáo hội công nhận thì không khác hơn một chuồng ngựa và chẳng đáng để tới cầu nguyện, rằng ngƣời ta có thể thờ phƣợng Chúa trong rừng hay trong nhà thờ đều đƣợc. - Mọi ngƣời đều chống hắn chứ?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Cha không biết. Có lẽ hắn nhận đƣợc sự ủng hộ của một số ngƣời. Trong khi đó mùa đông đến, mùa đông năm 1305, một nạn đói lan tràn khắp nơi. Trên đồi Núi Trọc, đời sống trở nên quá kham khổ. Chúng đói đến nỗi phải ăn thịt ngựa và các súc vật khác, kể cả rơm luộc. Rất nhiều ngƣời chết. Đến cuối năm 1305, tên thủ lãnh dị giáo buộc phải rời đồi Núi Trọc, bỏ lại những ngƣời bệnh tật chết chóc để dời xuống lãnh thổ Trivero, sống cheo leo trên ngọn núi Zubel­lo, sau đƣợc gọi là núi Re­bel­lo, vì đó là thành trì của bọn phản loạn chống lại Giáo hội. Dầu sao chăng nữa, Cha không thể kể cho con hết tất cả mọi chuyện. Đã xảy ra nhiều cuộc thảm sát kinh hoàng, nhƣng cuối cùng bọn phản loạn buộc phải đầu hàng. Dol­ci­no và đồng bọn bị bắt và đền tội trên giàn hỏa. - Kể cả ngƣời đẹp Mar­garet? Cha Uberti­no nhìn tôi: - Thế con cũng nhớ rằng nàng đẹp à? Ngƣời ta bảo rằng nàng thật đẹp, và nhiều lãnh chúa địa phƣơng đã cố xin cƣới nàng để cứu nàng khỏi bị hỏa thiêu. Nhƣng nàng từ chối và ngoan cố chịu chết bên ngƣời yêu. Con hãy lấy đó làm bài học: hãy coi chừng con điếm thành Baby­lon, ngay cả khi nó mang nhan sắc kiều diễm nhất. - Thƣa cha, con có nghe nói rằng quản hầm của tu viện và có lẽ cả Sal­va­tore nữa đã gặp và theo Dol­ci­no thế nào đó… - Câm ngay! Chớ ăn nói hàm hồ. Cha đã gặp quản hầm trong tu viện dòng Khất thực. Cha không biết trƣớc đó Huynh ấy ở đâu, nhƣng Cha biết Remi­gio luôn là một tu sĩ tốt, ít ra là, theo quan điểm của chính thống giáo. Còn cái gì xảy ra sau đó, than ôi… thân xác thì yếu mềm… - Cha có ý nói gì? - Đây là những điều con không nên biết – Cha lại ôm sát tôi vào lòng và chỉ tƣợng Đức Mẹ đồng trinh – Con phải đƣợc hƣớng dẫn đến một tình yêu vô nhiễm. Đức Mẹ có nữ tính thiêng liêng, vì thế, con có thể gọi Mẹ là đẹp – Gƣơng mặt Cha đờ đẫn, ngây ngất, nhƣ gƣơng mặt Tu viện trƣởng khi nói về vàng, ngọc trong những bình thánh – Ngay cả vẻ yêu kiều trên thân thể Mẹ cũng là nét đẹp của thiên đàng, vì thế, nhà điêu khắc đã tạc tƣợng Mẹ với tất cả nét thanh nhã của một phụ nữ - Cha chỉ lên bộ ngực thon của Mẹ Đồng trinh – Con thấy chƣa? Nhƣ các nhà thông thái đã nói: Bộ ngực của Mẹ cũng đẹp, nó hơi nhô cao, hơi căng tròn, nhƣng không lồ lộ khêu gợi, ngực nén nhƣng không xẹp… Thế, con cảm thấy gì trong hình ảnh ngọt dịu nhất này? Mặt tôi đỏ nhƣ gấc, lòng bừng lên nhƣ có lửa đốt. Cha Uberti­no hẳn đã nhận ra điều đó, hay có lẽ đã liếc nhìn đôi má ửng hồng của tôi, bèn nói thêm ngay… - Nhƣng con phải biết phân biệt ngọn lửa của tình yêu siêu nhiên với những rạo rực của xác thịt. Ngay cả đối với bậc thánh cũng vẫn khó nữa. Tôi run rẩy hỏi: - Làm thế nào để nhận ra đƣợc tình yêu chân chính? - Tình yêu là gì? Trên cõi đời này, Cha ngờ vực tình yêu hơn cả ngƣời hay Quỷ, hay bất kỳ thứ gì, vì nó thấm vào tâm hồn hơn mọi thứ. Không một thứ gì hiện hữu lại có sức mạnh chiếm hữu và ràng buộc con tim bằng tình yêu. Do đó, nếu con không có vũ khí chế ngự đƣợc nó thì linh hồn say đắm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net yêu đƣơng của con sẽ lao xuống một vực thẳm bao la. Cha tin rằng nếu không vì Mar­garet quyến rũ thì Dol­ci­no đã không bị đọa đầy, và sẽ có ít kẻ bị cuộc dấy loạn cám dỗ hơn, nếu không có cảnh sống phóng túng và lang chạ trên đồi Núi Trọc. Nhớ đấy, Cha nói những điều này với con không chỉ về loại tình yêu xấu xa mà ai cũng phải xa lánh nhƣ Ác quỷ. Cha cũng rất dè dặt nói về tình yêu thánh thiện giữa Chúa và ngƣời, giữa ngƣời và ngƣời. Đời vẫn thƣờng gặp một số ngƣời, nam hay nữ, thành tâm yêu nhau, hai bên ấp ủ một tình cảm trìu mến đặc biệt, mong ƣớc mãi mãi sống bên nhau, và cùng có chung những khát vọng. Cha thú thật cũng có những tình cảm tƣơng tự nhƣ thế đối với những phụ nữ tiết hạnh nhất nhƣ An­gela và Clare. Dầu sao, điều đó cũng đáng trách, mặc dầu nó thiêng liêng và hƣớng về Chúa… Ngay cả một tình yêu phát xuất từ tâm hồn, nếu không đƣợc trang bị trƣớc và quá nồng nhiệt, thì sẽ sụp đổ hay rối loạn. Ôi, tình yêu có nhiều tính chất: thoạt tiên, lòng bồi hồi xao xuyến, rồi đau khổ… nồng ấm lửa yêu thánh thiện, rồi thổn thức, rên rỉ, nhƣ đá ném vào lò để hóa vôi, nó rạn nứt, nóng bỏng. - Và đó là tình yêu chân chính? Uberti­no vuốt đầu tôi, tôi thấy mắt Cha đẫm lệ. - Phải, cuối cùng đó mới là tình yêu chân chính. Cha không quàng vai tôi nữa, tiếp: - Phân loại tình yêu mới khó khăn, khó khăn biết bao! Và đôi khi Quỷ sứ cám dỗ tâm hồn con, khiến con cảm thấy mình nhƣ bị treo cổ, tay trói ngoặt sau lƣng, mắt bịt kín, đong đƣa trong không trung, nhƣng vẫn sống mà không ai giúp đỡ, hỗ trợ, không ai cứu chữa… Mặt Cha đầm đìa nƣớc mắt và mồ hôi. Cha nói nhanh – Con đi đi. Cha đã kể điều con muốn biết. Bên này là thiên thần ca hát, bên kia là hố sâu của Địa Ngục. Đi đi. Tạ ơn Chúa. Cha lại nằm soải ngƣời trƣớc tƣợng Mẹ Đồng trinh, rấm rức khóc. Cha đang cầu nguyện. o0o Tôi không rời khỏi nhà thờ. Cuộc nói chuyện với Cha Uberti­no đã nhen lên trong hồn xác tôi một ngọn lửa lạ thƣờng và cả một sự bồn chồn khôn tả. Có lẽ vì lý do này nên tôi bỗng nổi hứng muốn phá luật và quyết định một mình quay lại Thƣ viện. Bản thân tôi cũng chẳng biết mình tìm gì. Tôi muốn tự mình khám phá một nơi chƣa ai biết đến. Tôi khoái trá nghĩ mình có thể tự định hƣớng mà không cần sự giúp đỡ của thầy. Tôi leo cầu thang nhƣ Dol­ci­no đã leo lên núi Re­bel­lo. Tay cầm đèn, mắt hầu nhƣ nhắm nghiền, tôi lọt vào lò thiêu xƣơng và chẳng bao lâu đã lên đến phòng thƣ tịch.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tôi cho đó là một đêm định mệnh, vì khi đang lang thang giữa những dãy bàn, tôi chợt thấy một bản thảo mở ngỏ do một tu sĩ đang chép dở: “Lịch sử của thủ lãnh dị giáo Fra Dol­ci­no” (1). Tôi nghĩ, đó là bản của Pe­ter xứ Sant Al­bano, ngƣời đang viết một thiên sử về bọn dị giáo. Do đó, bản thảo đó có nằm trên bàn của Huynh ấy cũng là việc bình thƣờng; thế nhƣng tôi lại thấy nó nhƣ một dấu hiệu siêu nhiên, dù do trời hay do quỷ tôi cũng chẳng biết, nên liền hăm hở cúi xuống đọc. Bản viết không dài và ở đó ta đọc đƣợc những điều Uberti­no không kể, những điều rõ ràng đƣợc một ngƣời chứng kiến toàn bộ thuật lại. Tôi đọc thấy rằng, vào ngày thứ bảy lễ thánh tháng 3 năm 1307, Dol­ci­no, Mar­garet và Long­inus cuối cùng đã bị bắt và đem về thành phố Biel­la, nộp cho giám mục để chờ quyết định của Giáo hoàng. Giáo hoàng thẳng tay ra lệnh cho giám mục đem xử tử các phạm nhân. Thế rồi, ngày đầu tháng 7 năm đó, bọn dị giáo đƣợc gi­ao cho quân đội thế tục. Khi hồi chuông trong thành phố reo vang thì bọn dị giáo đƣợc đặt lên một cỗ xe, chung quanh là những ngƣời hành quyết, có dân quân theo sau. Chúng bị chở đi khắp thành phố và cứ đến mỗi góc đƣờng lại bị ngƣời ta dùng kẹp rực lửa rứt từng mảnh thịt. Mar­garet bị thiêu trƣớc tiên. Mặt Dol­ci­no không hề biến sắc, hắn cũng không hề run rẩy khi bị rứt thịt. Cỗ xe tiếp tục lăn bánh. Còn bọn hành quyết thì nung những thanh sắt trong các lò rực than hồng. Dol­ci­no trải qua nhiều nhục hình, nhƣng vẫn lặng câm. Khi ngƣời ta cắt mũi, hắn hơi nhún vai và khi họ chặt đứt dƣơng vật, hắn buông ra một tiếng thở dài nhƣ rên rỉ. Những lời cuối cùng hắn nói, nghe rất xấc xƣợc vì hắn cảnh cáo rằng hắn sẽ sống dậy ba ngày sau. Rồi hắn bị thiêu và ngƣời ta đem thả tro bay theo gió. Tôi run rẩy xếp bản viết lại. Dol­ci­no đã phạm nhiều tội ác nhƣng hắn đã bị thiêu quá khủng khiếp. Và tại giàn hỏa, hắn đã xử sự… nhƣ thế nào? Với kẻ hiên ngang nhƣ một ngƣời tử vì đạo, hay vẻ cao ngạo của kẻ bị đọa đày?... Tôi nhớ lại lời Cha Uberti­no nói về tình yêu. Hình ảnh của Dol­ci­no lẫn lộn với ngƣời đẹp Mar­garet. Tôi lại cảm thấy nỗi bồn chồn ban nãy đã xâm chiếm tôi trong nhà thờ. o0o Tôi cố không nghĩ nữa và trực chỉ Mê cung. Đây là lần đầu tiên tôi vào một mình. Những cái bóng do ánh đèn hắt dài xuống nền nhà khiến tôi kinh hãi chẳng kém gì những hƣ ảnh đêm nọ. Lúc nào tôi cũng ngay ngáy sợ sẽ đụng đầu một tấm gƣơng khác; những tấm gƣơng có một phép kỳ lạ đến nỗi dù biết chúng chỉ là gƣơng thôi, mình cũng đâm hoảng. Mặt khác, tôi không cố định hƣớng hay xa lánh cái phòng xông khói gây ảo giác gì cả. Tôi nhƣ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ngƣời lên cơn mê sảng, chẳng biết mình muốn đi đâu nữa. Thực ra, tôi cũng chẳng đi xa khởi điểm mấy, vì chỉ một chốc sau, tôi lại thấy mình lọt trở lại phòng bảy cạnh đã vào ban nãy. Ở đây, trên chiếc bàn có đặt vài quyển sách, hình nhƣ hôm nọ tôi không trông thấy. Tôi đoán có lẽ đó là sách Malachi đem từ phòng thƣ tịch lên, nhƣng chƣa kịp xếp vào ngăn tƣơng ứng. Tôi không biết mình cách căn phòng xông khói bao xa, vì tôi cảm thấy ngầy ngật. Đó có thể là do ám khí bay đến chỗ tôi đứng, hay vì óc tôi bị ám ảnh vì những suy nghĩ ban nãy. Tôi mở ra một quyển sách đầy những minh họa đẹp, và căn cứ theo kiểu cách của nó, thì có lẽ nó từ các chủng viện xứ Ul­ti­ma Thule. Trên trang giấy mở đầu phúc âm của Tông đồ Mark, đập vào mắt tôi hình ảnh một con sƣ tử, nó gợi lên cho tôi đồng thời hai hình ảnh: vừa của Kẻ thù vừa của Chúa, tôi cũng không biết nên hiểu nó theo biểu tƣợng nào. Toàn thân tôi run lẩy bẩy, vừa vì sợ, vừa vì gió lạnh luồn qua các khe trên tƣờng. Con sƣ tử đã làm tôi sợ quá, tôi bèn giở sang các trang khác và mắt tôi dừng lại ở trang mở đầu phúc âm của thánh Math­ew, có vẽ một ngƣời đàn ông. Tôi không biết sao hình ảnh này còn làm tôi sợ hơn con sƣ tử. Gƣơng mặt thì của ngƣời nhƣng lại mặc một áo lễ cứng đờ phủ đến chân, trông nhƣ áo giáp, có đính đá quý màu đỏ và vàng. Cái đầu, nhô lên một cách kỳ quặc từ khối áo giáp đầy hồng ngọc và hoàng ngọc, trông giống nhƣ bộ mặt của tên sát nhân huyền bí với những dấu vết vô hình mà chúng tôi đang cố tìm kiếm. Rồi tôi hiểu đƣợc tại sao mình lại liên hệ hình ảnh con sƣ tử và ngƣời áo giáp này với Mê Cung chặt chẽ nhƣ vậy: cả hai minh họa, cũng nhƣ tất cả minh họa khác trong quyển sách, đều xuất phát từ cấu trúc của những Mê Cung chằng chịt; chúng thảy đều có liên hệ đến cái mê hồn trận những phòng, những hành lang nơi tôi đang đứng. Mắt tôi lạc thần trên những trang giấy theo những đƣờng nét sáng ngời, cũng nhƣ chân tôi lạc hƣớng trong những dãy phòng rối mù của Thƣ viện. Lòng tôi đầy nỗi bồn chồn khi thấy các bản viết này mô tả con đƣờng lang thang của chính tôi. Tôi tin mỗi cuốn sách, bằng những chuỗi cƣời bí hiểm, đang kể lại câu chuyện hiện nay của tôi. Tôi tự nhủ đó là “Câu chuyện ngụ ngôn kể về chính mình” (2) và không biết những quyển sách đó có chứa sẵn các biến cố tƣơng lai dành cho tôi chƣa? Tôi mở một quyển sách khác. Màu sắc táo bạo, những mảng đỏ trông tựa máu lửa. Trong quyển sách này, họa sĩ đã nhấn mạnh những đƣờng cong trên thân thể phụ nữ. Tôi so sánh gƣơng mặt, bộ ngực, cặp đùi thon của ngƣời phụ nữ với tƣợng Mẹ Đồng Trinh mà tôi đã ngắm với Ubetino. Đƣờng nét có khác biệt, nhƣng tôi thấy hình nhân này cũng rất đẹp. Tôi nghĩ, mình không nên chú tâm vào những khái niệm này nữa, nên lật thêm vài trang. Lại gặp hình đàn bà khác, lần này là con điếm thành Baby­lon. Thân hình ả không làm tôi ngạc nhiên, mà tôi ngạc nhiên vì thấy ả cũng giống nhƣ những ngƣời đàn bà khác, thế mà lại là hố sâu của mọi tội lỗi, còn ngƣời phụ nữ kia lại là nguồn cội của mọi phẩm hạnh. Cả hai đều mang thân hình đàn bà, và đôi khi tôi chẳng biết cách nào để phân biệt họ cả. Lòng tôi lại rạo rực. Hình ảnh Mẹ Đồng trinh trong nhà thờ nhập vào hình ảnh ngƣời đẹp

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Mar­garet. Tôi tự nhủ: “Ta bị đọa rồi! Ta điên rồi”. Và quyết định phải rời Thƣ viện ngay. May thay, lúc ấy tôi ở gần cầu thang. Tôi phóng nhƣ bay xuống, bất chấp có bị té hay đổ đèn. Tôi lọt trở lại phòng thƣ tịch, nhƣng không dám nấn ná ở đấy thêm, mà lao xuống cầu thang dẫn vào nhà ăn. * * * Xuống đến đây, tôi ngừng lại, thở hổn hển. Ánh trăng rực rỡ chiếu qua cửa sổ, nên chẳng cần dùng đèn nhƣ khi qua các phòng và lối đi tối tăm trong Thƣ viện. Tuy vậy, tôi vẫn giữ đèn cháy cho yên tâm. Nhƣng tôi vẫn thấy khó thở, nên định uống ít nƣớc để lấy lại bình tĩnh. Vì bếp gần đấy nên tôi đi băng qua nhà ăn rồi nhẹ nhàng mở một cánh cửa dẫn vào gi­an thứ hai của tầng trệt trong Đại dinh. Đến đây, thay vì bớt sợ, tôi lại thấy khiếp hãi hơn, vì tôi cảm nhận ngay có ai đó đang ở trong nhà bếp, gần lò bánh – hay ít ra cũng có một ánh đèn sáng trong góc đó. Hoảng sợ, tôi thổi tắt đèn của mình đi. Tôi sợ, nhƣng đằng ấy cũng sợ, vì ngƣời kia cũng thổi đèn ngay. Nhƣng vô ích, ánh trăng chiếu vào nhà bếp đủ sáng để soi lên nền nhà trƣớc mặt tôi một vài hình bóng chập chờn. Tôi sợ điếng ngƣời, tiến thoái lƣỡng nan. Tôi nghe có tiếng lắp bắp và dƣờng nhƣ có tiếng phụ nữ khe khẽ. Rồi từ trong cái đống hỗn độn gần miệng lò, lờ mờ hiện ra một bóng đen cục mịch. Hắn phóng ra, chạy ào về phía cánh cửa đang hé mở, rồi đóng sầm nó lại. Tôi đứng lặng trên ngƣỡng cửa giữa nhà ăn và nhà bếp, và còn một vật gì lờ mờ gần lò bánh cũng bất động. Một vật lờ mờ và nói thế nào nhỉ? – đang rên rỉ. Từ trong bóng tối vọng ra tiếng khóc than, nghe nhƣ nghẹn ngào, rấm rứt sợ hãi. Cái sợ của ngƣời khác khiến kẻ đang sợ can đảm hơn bất kỳ thứ gì khác, nhƣng không phải tôi tiến đến cái bóng ấy vì sợ hãi. Đúng hơn, đầu tôi tràn ngập một cảm giác ngây ngất nhƣ khi bị ảo giác trong Thƣ viện. Trong bếp tỏa ra một mùi gì giống giống cái mùi tôi đã hít phải trong Thƣ viện đêm hôm trƣớc. Có lẽ không phải cùng một mùi, nhƣng vì tôi quá căng thẳng nên nó cũng có tác dụng tƣơng tự. Tôi ngửi thấy mùi hăng hắc của đủ loại gia vị làm nhiễm độc màng mũi lẫn cả đầu óc tôi nữa. Trong khi lý trí tôi hét lên “quay lui", bảo phải tháo chạy khỏi cái bóng rên rỉ kia, con yêu tinh mà Quỷ đã gọi đến cho tôi; thì trong tiềm thức tôi có một cái gì đó thúc tới, nhƣ thể muốn dự phần vào một điều nhiệm mầu. Thế là tôi đến gần bóng đen và nhờ ánh trăng từ cửa sổ cao, tôi nhận ra đó là một phụ nữ đang run rẩy, một tay ghì chặt cái bọc vào ngực, vừa khóc vừa nhích dần về phía miệng lò.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Cầu Chúa, cầu Mẹ Đồng trinh, và tất cả các thánh thần trên trời phù hộ con thuật lại điều xảy ra khi ấy! Tôi chỉ muốn nói rằng một điều xấu đã xảy ra và đáng lẽ chẳng nên kể lại, để khỏi làm bàng hoàng cả tôi lẫn bạn đọc. Nhƣng tôi đã quyết định phải kể lại toàn bộ sự thật của câu chuyện xa xƣa kia. Vậy xin kể hầu các bạn một thanh niên đã rơi vào bẫy của Quỷ sứ nhƣ thế nào, để ngƣời đời sau nếu có gặp cảnh ấy có thể vƣợt qua đƣợc. Vâng, đó là một phụ nữ, hay đúng hơn là một thiếu nữ. Vì ít khi đƣợc tiếp xúc với ngƣời khác phái, tôi không biết nàng độ tuổi bao nhiêu. Chỉ biết nàng rất trẻ, có lẽ khoảng đôi tám đôi chín hay đôi mƣơi gì đó. Tôi bàng hoàng cảm nhận cái thực thể con ngƣời toát ra từ nhân dáng đó. Đây không phải là một ảo giác, và dẫu sao tôi nghĩ đó là một thực thể tốt. Có lẽ vì nàng đang run lẩy bẩy nhƣ cánh chim non trong tuyết giá, đang than khóc sợ hãi tôi. Nghĩ rằng bổn phận của mọi con chiên ngoan đạo là cứu vãn ngƣời đồng loại, tôi hết sức nhẹ nhàng tiến đến nàng và dùng tiếng La-​tinh trong sáng bảo nàng chớ sợ, vì tôi là bạn chớ không phải là thù, chắc chắn không phải là kẻ thù nàng đang kinh hãi. Tôi nghĩ có lẽ vì ánh mắt dịu dàng của tôi nên con ngƣời ấy đã trấn tĩnh lại và tiến đến tôi. Tôi thấy nàng không hiểu tiếng La-​tinh của tôi, nên liền phản xạ nói bằng tiếng Đức bản xứ. Nàng vô cùng hoảng sợ, không hiểu vì những âm thanh đó chói tai, lạ lùng với dân địa phƣơng vùng này, hay vì những âm thanh tôi phát ra nhắc nàng nhớ lại kinh nghiệm với binh sĩ xứ tôi chăng? Tôi bèn mỉm cƣời, nghĩ rằng ngôn ngữ của cử chỉ và nét mặt dễ truyền thông hơn từ ngữ, và thấy nàng lộ vẻ yên tâm. Nàng cũng cƣời đáp lại và nói vài từ gì đó. Tôi chỉ hơi hơi hiểu thổ ngữ của nàng, nhƣng trong giọng nói của nàng, tôi nhận ra những lời ngọt dịu, dƣờng nhƣ nàng bảo tôi rằng: “Anh trẻ lắm, anh xinh trai lắm…”. Một tu sinh từ bé đến lớn sống trong chủng viện rất hiếm khi nghe ai nói đến vẻ đẹp của mình. Chúng tôi thƣờng đƣợc răn là nhan sắc thì chóng phai và phải xem thƣờng nó. Nhƣng kẻ thù thì có vô số cạm bẫy, và tôi thú thật rằng lời khen tôi đẹp trai, dù có xảo trá đi nữa, sao nghe êm tai quá, khiến lòng tôi xao xuyến khôn nguôi. Đặc biệt vì cô gái vừa nói vừa vƣơn tay ra, các đầu ngón tay nàng mơn trớn đôi má nhẵn nhụi của tôi. Tôi sƣớng điên lên, nhƣng khi ấy trong lòng chẳng cảm thấy một tí gì tội lỗi. Đấy chính là sức mạnh của Quỷ sứ khi nó thử thách và muốn đẩy ân đức ra khỏi tâm hồn chúng ta. Đột nhiên, ngƣời con gái hiện ra trƣớc mắt tôi nhƣ một trinh nữ đen đúa nhƣng xinh đẹp. Nàng mặc một cái áo nhỏ nhắn bằng vải thô đã sờn chỉ, xẻ ngực hơi hở hang, cổ đeo một chuỗi hạt nhỏ bằng đá màu rất tầm thƣờng. Đầu nàng vƣơn thằng trên chiếc cổ trắng ngần, mắt nàng trong nhƣ nƣớc hồ thu, mũi nàng cao nhƣ ngọn tháp Li-​băng, tóc màu tím huyền. Những bím tóc rủ xuống nhƣ một đàn dê, hàm răng nhƣ đàn cừu đi tắm về, tất cả đi sánh đôi, không con nào vƣợt con nào. Tôi không khỏi trầm trồ: “Trông kìa, em xinh tƣơi, ngƣời yêu của anh, trông kìa, em đẹp quá. Tóc em nhƣ đàn dê nằm dọc theo núi Gilead (3), môi em nhƣ sợi chỉ thắm, thái dƣơng em hồng hồng nhƣ miếng lựu, cổ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net em nhƣ ngọn tháp của vua David treo hàng ngàn cái khiên”. Vừa sợ hãi vừa mê mẩn, tôi tự hỏi ngƣời con gái đang đứng trƣớc mặt tôi là ai mà hiện lên nhƣ ánh bình minh, đẹp đẽ nhƣ vầng trăng, rạng rỡ nhƣ mặt trời và khủng khiếp nhƣ thiên binh vạn mã. (4) Rồi ngƣời ấy tiến sát tôi hơn. Nàng ném cái bọc đen thui mà vẫn ôm khƣ khƣ trong lòng nãy giờ vào một góc rồi giơ tay vuốt ve gƣơng mặt tôi, và nhắc lại lời ngợi khen ban nãy. Khi tôi còn đang hoang mang không biết nên chạy trốn hay nhích lại gần nàng, đầu còn đang giần giật nhƣ thể hồi kèn của Joshua sắp sửa giật sập bức tƣờng Jeri­cho, vừa sợ vừa khao khát chạm vào ngƣời nàng, thì nàng đã sung sƣớng mỉm cƣời, và ƣ ử rên lên nhƣ một nàng dê cái mãn nguyện. Nàng tháo dây cổ áo, rồi tuột nó ra khỏi thân, và trần truồng đứng trƣớc tôi nhƣ Ê-​va đứng trƣớc A-​dong trong vƣờn địa đàng. Tôi thầm thì lập lại những lời đã nghe Uberti­no nói: “Bộ ngực thật đẹp, hơi nhô cao một cách vừa phải” (5), đôi nhũ hoa của nàng, hiện lên nhƣ đôi nai tơ đang nhai cỏ trong đám huệ tây thanh khiết, rốn nàng nhƣ một cốc rƣợu đầy ắp, vòm bụng nàng trắng ngần nhƣ bột. Tôi thốt lên: “Ôi bầu trời sáng ngàn sao, ôi ánh lửa khép kín, nguồn cội của những khu vƣờn, kho báu thơm nức hƣơng hoa và chất xức tẩm”. Rồi thân tôi quyện vào thân nàng lúc nào chẳng biết, ngƣời nàng ấm áp, tỏa ra một mùi thơm nồng tôi chƣa hề biết. Tôi chợt nhớ câu: “Này các con, khi cuồng si, con ngƣời trở nên bất lực”. Cho dù việc đang xảy ra là cạm bẫy của kẻ thù, hay ân đức của Thƣợng đế đi nữa, tôi chỉ biết mình đang yếu đuối bất lực trƣớc mãnh lực đang thôi thúc. Tôi đành la lên “Ôi ta kiệt sức rồi! Ta hiểu sao mình kiệt sức, nhƣng lại không cảnh giác (6). Đôi môi nàng tỏa ra mùi thơm hoa hồng, bàn chân nàng mang dép quai trông đẹp tuyệt, cặp đùi rắn chắc, hai đầu gối là hai viên ngọc, công trình của những nghệ nhân khéo léo. Tôi thầm thì, ôi tình yêu, một gi­ai nhân tuyệt vời, gi­am giữ cả những vị vua chúa. Tôi ngã vào lòng nàng, rồi cả hai lăn xuống nền gạch trơ của nhà bếp. Không biết do tôi hay do nàng, chiếc áo dòng tuột khỏi thân tôi, và chẳng ai thẹn thùng nhìn thân thể ngƣời kia nữa. Chúng tôi hóa thân vào nhau. Rồi nàng hôn lên môi tôi, môi nàng ngon ngọt hơn rƣợu, ngƣời nàng thơm ngào ngạt, cổ đeo chuỗi hạt trắng ngần, tai đeo hoa mơn mởn, em xinh đẹp biết bao, này ngƣời yêu ơi, em xinh đẹp biết bao, mắt em nhƣ mắt bồ câu, hãy để anh ngắm gƣơng mặt của em, nghe em nói, giọng em du dƣơng, mặt em quyến rũ, tim anh rộn ràng, hỡi ngƣời em bé bỏng, vì mắt em, vì xâu chuỗi em đeo, môi em mọng, miệng em thơm nhƣ sữa ngọt, nhƣ mật, hơi thở em thơm mùi táo, ngực em là hai chùm nho, vòm họng em là rƣợu nồng ngây ngất thấm vào tim yêu, chảy tràn qua răng môi anh. Nàng là ai, hỡi ngƣời con gái rạng rỡ nhƣ ánh bình mình, thanh khiết nhƣ ánh trăng, trong sáng nhƣ ánh dƣơng, khủng khiếp nhƣ đoàn hùng binh rợp cờ xí? Lạy Chúa, khi tâm hồn ngây ngất, phẩm hạnh duy nhất là đƣợc yêu ngƣời mình gặp, hạnh phúc cao cả nhất là nắm đƣợc cái hiện hữu… Tôi nghĩ những lời tiên tri cuối cùng đã thành hiện thực, khi

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nàng đổ trào lên tôi dòng thác ngọt ngào khôn tả, toàn thân tôi dƣờng nhƣ biến thành một con mắt, có thể nhìn đƣợc phía sau, và tôi đột nhiên nhìn thấy rõ vạn vật chung quanh. Tôi hiểu rằng từ tình yêu đã phát sinh sự hợp nhất, sự dịu dàng, điều thiện, nụ hôn và sự viên mãn, nhƣ tôi đã từng nghe nói nhƣng lại tƣởng nói đến điều gì khác. Khi gần đến đỉnh khoái lạc, tôi thoáng nhớ rằng có lẽ đêm đó tôi đã bị con Quỷ dâm dục hớp hồn, con Quỷ bị đọa nay đã hiện nguyên hình quỉ quái trƣớc một linh hồn đang ngây ngất hỏi: “Mi là ai” mà biết cách cƣớp linh hồn ta, cám dỗ thân xác ta. Nhƣng tôi lập tức tin rằng điều tôi đắn đo mới chính thực quỷ quái, vì chẳng có gì tốt đẹp, thiêng liêng hơn điều tôi đang trải nghiệm, mà sự ngọt ngào cứ mỗi phút lại trào dâng thêm… Giờ đây, khi viết lại những dòng này, miêu tả cái giây phút khoái cảm ấy mà tôi đã trải qua, tái sinh nó trên mảnh da này tay tôi còn run rẩy. Thôi, chúng ta hãy quay về với sứ mệnh thuật các sự kiện trong ngày, và tất cả nỗi bàng hoàng mình đã trót đắm chìm vào. Đấy, tôi đã kể các bạn nghe điều tôi nhớ lại vào dịp đó và đã để ngòi bút yếu mềm của tôi, ngƣời viết sử trung thành và chân thực, ngừng lại. Tôi nằm, bên cạnh cô gái không biết trong bao lâu. Tay nàng xoa nhè nhẹ lên thân thể đẫm mồ hôi của tôi. Lòng tôi lâng lâng bồi hồi, nhƣ ánh lửa cuối cùng chập chờn tắt dần dƣới đồng tro tàn, khi lửa ngọn đã tàn lụi. Tôi sẽ chẳng ngại ngần gọi một ngƣời đƣợc ban cho một kinh nghiệm tƣơng tự nhƣ thế trong đời là một ngƣời hạnh phúc, mặc dù khoảng khắc này rất chóng vánh và hiếm hoi. Nhƣ thể mình không còn tồn tại, mình không biết mình là ai, mình cảm thấy thấp kém và gần biến vào hƣ vô. Cả tâm hồn tôi bị lôi cuốn đến nỗi đánh mất trí nhớ trong niềm hoan lạc; hẳn là sự rạng rỡ của vầng thái dƣơng vĩnh cửu, niềm vui phát sinh từ đó khiến con ngƣời rộng mở, cao cả, phóng khoáng, còn vết nứt rộng mở mà con ngƣời mang trong chính mình sẽ chẳng còn khép lại dễ dàng nữa, vì đó là vết chém của gƣơm ái tình, và hạ giới này không có gì ngọt ngào và khủng khiếp hơn. Lòng đắm chìm trong niềm vui khôn tả, tôi ngủ thiếp đi. o0o Hồi lâu sau, tôi mở mắt ra và ánh trăng đã mờ hơn, có lẽ bị mây che. Tôi duỗi tay ra nhƣng không thấy cô gái đâu cả. Tôi quay đầu lại, nàng đã ra đi. Khi ngƣời con gái đã thỏa mãn dục vọng và khao khát của tôi đi rồi, tôi mới bất ngờ nhận thấy dục vọng của mình là phù phiếm và nỗi khao khát là sa đọa. “Sau cuộc gi­ao hoan, mọi thú vật đều thấy buồn” (7). Tôi biết mình đã phạm tội. Giờ đây sau bao nhiêu năm than van cay đắng sự lầm lạc của mình, tôi vẫn không tài nào quên đêm ấy tôi đã sung sƣớng biết bao và đối với Đấng Toàn năng,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ngƣời đã tạo ra một điều tốt đẹp, tôi sẽ sai trái nếu không công nhận rằng giữa hai kẻ phạm tội đó đã xảy ra một việc mà chính bản chất nó cũng tốt đẹp. Có lẽ tuổi già hiện nay khiến tôi thấy thẹn thùng nhớ lại thuở thanh xuân tƣơi đẹp của mình. Đáng lẽ tôi phải hƣớng suy nghĩ của mình vào cái chết đang gần kề. Ngày ấy, còn là thanh niên, tôi đã không nghĩ đến cái chết, mà tôi khóc ngất đi vì tội lỗi của mình. Tôi run rẩy đứng dậy, vì đã nằm quá lâu trên nền đá lạnh trong nhà bếp nên toàn thân tôi tê cứng. Tôi mặc quần áo vào, rồi lên cơn sốt. Tôi liếc vào góc, nhìn thấy cái bọc mà cô gái đã để lại khi bỏ chạy. Tôi cúi xuống xem xét: nó là một bọc vải, dƣờng nhƣ lấy từ nhà bếp. Tôi mở ra, thoạt đầu không biết có gì ở bên trong, phần vì ánh sáng lờ mờ, phần vì hình thù mơ hồ của vật đó. Rồi tôi hiểu ra. Trƣớc mắt tôi, giữa những cục máu và miếng thịt nhầy nhụa trăng trắng, hiện ra một quả tim to tƣớng, tuy chết rồi, nhƣng những mạch máu rõ rệt vẫn còn thoi thóp đập. Mắt tôi tối sầm lại, miệng đắng nghét. Tôi thét lên và ngã gục xuống. Chú thích: (1) “His­tor­ica fratris Dul­ci­ni Here­siarche” (2) “De Ta Fab­ula Nar­ratur” (3) Ngọn núi ở nước Jor­dan, phía đông bắc Biển Chết. (4) “Ter­ri­bilis ut cas­tro­rum acies or­di­na­ta” (5) “Pul­chra sunt ubera quae paul­ulum su­perem­inent et tu­ment modice” (6) “O langueo, causam lan­guoris video nec caveo!” (7) "Omne an­imal triste post coitum” Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng ĐÊM Ad­so đau khổ xưng tội với thầy William, suy ngẫm về thân phận đàn bà trong công cuộc tạo hóa. Sau đó cậu phát hiện ra một tử thi.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tôi tỉnh dậy thấy có ngƣời đang dấp nƣớc lên mặt tôi. Đấy là thầy William, tay cầm đèn. Thầy đã kê dƣới đầu tôi một vật gì đó. - Chuyện gì thế, Ad­so? Ban đêm con đi lang thang ăn cắp đồ lòng trong nhà bếp à? Tóm lại, thầy William thức dậy, tìm không thấy tôi bèn nghi tôi sắp thực hiện một việc liều lĩnh nào đó trong Thƣ viện. Khi men theo nhà bếp về phía Đại dinh, thầy thấy một bóng đen thoát ra khỏi cửa, chạy về phía vƣờn rau (chính là cô gái đang bỏ trốn, có lẽ vì nàng nghe có ngƣời đến). Thầy cố muốn biết đó là ai, liền chạy theo, nhƣng bóng đen đã lao về phía bức tƣờng ngoài và biến dạng. Sau khi lục soát mọi nơi, thầy William vào nhà bếp và thấy tôi đang ngất xỉu. Vẫn còn hoảng sợ, tôi nói với thầy về cái bọc chứa quả tim và lúng búng suy diễn thêm về một án mạng khác thì thầy phá lên cƣời: - Ad­so ơi, ai lại có trái tim to nhƣ thế? Đó là tim bò. Hôm nay, họ có mổ một con. Làm sao con có quả tim này? Đến đây, lòng tràn đầy ăn năn và sợ hãi, tôi òa lên khóc và xin thầy làm phép xƣng tội. Thầy nhận lời và tôi thú hết, không giấu gì cả. Thầy William lắng nghe tôi xƣng tội từ đầu đến đuôi, lộ vẻ khoan dung. Khi tôi thú xong, thầy nghiêm nghị bảo: - Ad­so, quả thật con đã phạm tội ngƣợc lại điều răn cấm gi­ao hợp, và cũng ngƣợc lại với bổn phận của một tu sinh. Con chỉ có một lý do để bào chữa là con đã rơi vào một tình huống mà ngay cả thánh cũng phạm tội. Thánh kinh đã nói nhiều về tội cám dỗ của đàn bà. Hàng Giáo phẩm đã nói: đàn bà nhƣ lửa cháy, còn sách cách ngôn, trong kinh Cựu ƣớc có viết: đàn bà chiếm lấy linh hồn quý giá nhất của đàn ông và làm hƣ hỏng những con ngƣời mạnh mẽ nhất… Điều thầy muốn nói với con, Ad­so ạ, là đƣơng nhiên con không đƣợc phép tái phạm nữa, nhƣng nếu con đã lỡ phạm tội thì cũng không đến nỗi gớm ghiếc lắm đâu. Một tu sĩ cũng nên trải nghiệm qua đam mê xác thịt, ít nhất là một lần trong đời, để về sau, có thể khoan dung và thông cảm với những kẻ phạm tội mà mình sẽ an ủi và khuyên nhủ… thế đấy, Ad­so ạ, đó là việc ta không mong cầu trƣớc khi nó xảy ra, nhƣng nếu nó đã lỡ rồi thì chớ nên nguyền rủa nó quá. Thế nên hãy đến với Chúa và đừng bàn thêm gì về việc ấy nữa. Chớ nên suy nghĩ, đeo đẳng mãi một việc mà ta nên quên… - Đến đây, giọng thầy nhƣ dịu xuống vì một xúc cảm riêng. – Nếu có thể, hãy bàn xem sự kiện đêm qua có ý nghĩa gì? Cô gái ấy là ai và đến đây để gặp ngƣời nào? - Con không biết, con không trông thấy ngƣời ở bên nàng. - Đúng, nhƣng chúng ta có thể suy từ nhiều dữ kiện chắc chắn để biết kẻ ấy là ai. Thứ nhất, kẻ ấy phải già và xấu, một ngƣời mà cô gái không hoan hỉ đến gần, đặc biệt, nếu nhƣ cô ta đẹp nhƣ con tả, dù thầy nghĩ rằng con sói nhỏ của thầy ăn món gì cũng thấy ngon cả.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Tại sao lại già và xấu hở thầy? - Vì cô gái không đến với kẻ ấy vì tình yêu mà vì một gói thức ăn thừa. Cô ta hẳn là một thôn nữ, vì đói đã đến đây, có lẽ không phải là lần đầu, để bán thân cho tu sĩ dâm dục nào đó để đổi lấy miếng ăn cho bản thân và gia đình. - Một gái điếm à! - tôi hoảng sợ kêu lên. - Một gái quê nghèo thôi, Ad­so ạ. Có lẽ cô ấy còn đàn em thơ phải nuôi. Một cô gái, mà nếu có điều kiện, sẽ dâng hiến cho tình yêu chớ không phải dục vọng, nhƣ cô đã làm đêm nay vậy. Quả thực, con đã kể rằng nàng bảo con trẻ đẹp, và vì tình yêu đã tặng không con cái mà cô ta có thể dùng để đổi lấy một quả tim hay vài cái phổi bò. Cô ta cảm thấy cao cả và đạo đức vì món quà mà mình đã tự hiến quá, đến nỗi bỏ chạy mà chẳng lấy theo thứ gì để đổi chác cả. Do đó, thầy mới nghĩ rằng ngƣời mà cô ấy đã so sánh với con không thể trẻ và đẹp trai đƣợc. Tôi thú thật rằng dù lòng rất đỗi ăn năn, lời thầy giải thích vừa rồi khiến tôi vô cùng tự hào. Tôi yên lặng nghe thầy nói tiếp: - Tu sĩ già nua, xấu xí ấy phải có cơ hội xuống làng tiếp xúc với nông dân vì một công việc gì liên quan đến chức vụ của mình. Hắn phải biết cách đƣa ngƣời ra vào tu viện, và biết trong nhà bếp có bộ đồ lòng ấy. Cuối cùng, hắn hẳn phải có tính tiết kiệm, không muốn nhà bếp mất đi những thức ăn bổ béo hơn: nếu không, hắn đã đƣa cho cô gái một miếng thịt bíp-​tếch hay một miếng thịt nào ngon lành đã lọc lựa. Thế là con thấy hình ảnh của một ngƣời lạ mặt hiện lên rất rõ, và tất cả những đặc tính này đều thích hợp với một ngƣời mà thầy chẳng ngại ngần chi mà không định tên: Đó là viên quản hầm Remi­gio của chúng ta. Còn nếu ta lầm, đó là con ngƣời bí ẩn Sal­va­tore, ngƣời xuất thân từ địa phƣơng này nên có thể nói chuyện dễ dàng với dân trong vùng và biết cách thuyết phục cô gái làm theo ý mình, nếu con không đến. Tôi hài lòng nói: - Tất cả đều đúng cả, nhƣng giờ đây chúng ta biết đƣợc kẻ đó thì có ích gì chăng? - Không, có ích rất nhiều. Câu chuyện trên có thể có hay không có liên hệ với các án mạng mà chúng ta đang quan tâm. Mặt khác, nếu quản hầm là một tu sĩ dòng Dol­ci­no, thì gốc gác của gã sẽ giải thích cho hành động này, và ngƣợc lại. Cuối cùng, chúng ta biết đƣợc rằng tu viện này là nơi hay xảy ra nhiều biến cố kỳ quặc về đêm. Và ai có thể nói chắc rằng quản hầm của chúng ta, hay Sal­va­tore, những kẻ đi lại dễ dàng trong tu viện vào ban đêm, lại không biết nhiều điều liên quan đến các biến cố, nhƣng chƣa nói ra? - Họ sẽ kể cho chúng ta biết chứ? - Không, nếu chúng ta thông cảm bỏ qua cái xấu của họ. Nhƣng, nếu chúng ta thực sự muốn biết điều gì, chúng ta có cách thuyết phục họ nói. Nói khác đi, khi cần, quản hầm và Sal­va­tore là những ngƣời ta có thể dùng, xin Chúa tha cho chúng con tội lừa lọc này, cũng nhƣ Ngài đã tha thứ nhiều tội khác nữa – Thầy tinh quái nhìn tôi, và tôi không có lòng dạ nào để bình luận các quan điểm đúng của

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thầy. - Chúng ta nên về ngủ, vì còn một canh nữa là đến Kinh sớm. Nhƣng Ad­so ạ, thầy thấy con vẫn còn ray rứt, sợ sệt vì tội lỗi của con… Chẳng có gì tốt hơn là vào nhà thờ cầu nguyện một lát để trấn an tinh thần. Thầy đã giải tội cho con, nhƣng chƣa chắc đã đƣợc. Hãy đến xin Chúa chứng nhận – Rồi thầy đánh nhẹ lên đầu tôi, có lẽ vừa tỏ lòng trìu mến cha con đầy cƣơng nghị vừa trừng phạt rất khoan dung. Hay có lẽ, thầy thèm muốn đƣợc nhƣ tôi, vì thầy là con ngƣời khao khát những kinh nghiệm mới lạ và sống động. Chúng tôi trực chỉ nhà thờ theo lối cũ. Tôi nhắm mắt vội vã theo thầy, vì đêm đó những bộ xƣơng nhắc nhở tôi quá hiển nhiên về thân phận cát bụi của mình và niềm tự hào về xác thịt là ngu xuẩn biết bao. Khi đến gi­an giữa của giáo đƣờng, chúng tôi thấy một bóng ngƣời trƣớc bàn thờ chính. Tôi tƣởng đó là Uberti­no, nhƣng hóa ra lại là Ali­nar­do. Thoạt tiên Huynh không nhận ra chúng tôi, Huynh nói không ngủ đƣợc nên định thức đêm để cầu nguyện cho một tu sĩ trẻ vừa mất tích (Huynh thậm chí cũng không nhớ tên). Huynh cầu nguyện cho linh hồn Huynh ấy, nếu đã chết và cho thân xác, nếu đang nằm bệnh hoạn, cô đơn đâu đó. Huynh nói: - Nhiều ngƣời chết quá, nhiều quá… Nhƣng điều này đã đƣợc ghi trong Phúc âm. Hồi kèn thứ nhất vang lên thì mƣa đá đổ xuống. Hồi kèn thứ hai, một phần ba biển hóa máu. Các con đã tìm thấy một xác chết trong mƣa đá, một xác khác trong máu… Hồi kèn thứ ba báo hiệu rằng, một ngôi sao bùng cháy sẽ rơi xuống phần thứ ba của sông hồ. Nầy nhé, ngƣời tu sĩ thứ ba của chúng ta đã mất tích. Hãy sợ cho ngƣời thứ tƣ, vì phần thứ ba của mặt trời, mặt trăng và tinh tú, sẽ bị đập nát và trời sẽ tối đen nhƣ mực… Khi ra khỏi cánh ngang của nhà thờ, thầy William tự hỏi không biết trong lời tu sĩ già ấy có chứa đựng sự thực nào không? Tôi vạch rõ: - Nhƣng nói nhƣ thế có nghĩa là cho rằng đầu óc quỉ quyệt của kẻ nào đó đã theo lời sách Mặc khải để sắp xếp ba cái chết. Nói nhƣ thế cũng cho rằng Beren­gar đã chết! Nhƣng ngƣợc lại, chúng ta biết Adel­mo đã tự tử chết... - Đúng. Nhƣng cái chết của Adel­mo có lẽ đã gợi ý cho chính đầu óc quỷ quái, bệnh hoạn đó cách sắp xếp hai cái chết sau theo một biểu tƣợng nào đó. Nếu thế, ngƣời ta sẽ tìm thấy Beren­gar trong một con sông hay dòng suối. Còn trong tu viện thì không có sông, suối nào để ngƣời chết đuối cả… - Chỉ có nhà tắm thôi, - Tôi bất thần nhận xét. - Ad­so! Nè, đó có thể là ý hay đấy. Nhà tắm! - Nhƣng chắc họ đã tìm ở đó rồi… - Sáng nay, thầy thấy các tôi tớ đi lùng kiếm, họ mở cửa phòng tắm nhƣng chỉ liếc nhìn vào mà không xem xét kỹ lƣỡng. Họ không nghĩ sẽ tìm thấy một vật đƣợc dấu kỹ, mà chỉ tìm kiếm một thây

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ngƣời nằm kệch cỡm ở đâu đó, nhƣ xác Venan­tius trong vại máu vậy… chúng ta đến đó xem đi. Trời còn tối, nhƣng đèn chúng ta vẫn rạng lắm. Thế là chúng tôi đi, ung dung mở cửa vào nhà tắm, cạnh bệnh xá. Những tấm màn dày ngăn các bồn tắm với nhau, tôi không nhớ có bao nhiêu. Các tu sĩ tắm gội ở đây, còn Sev­er­inus dùng nó nhƣ một phƣơng pháp trị liệu, vì không có gì bồi dƣỡng thể xác và tinh thần tốt hơn đi tắm. Trong góc có xây một lò sƣởi để dễ dàng đun nƣớc. Trong lò có tro mới và phía trƣớc là một nồi lớn nằm đổ nhào. Nƣớc có thể lấy từ bồn ở góc kia. Chúng tôi nhìn vào những bồn tắm trống đầu tiên. Chỉ có bồn tắm cuối cùng có kéo màn là đầy nƣớc, cạnh bồn là một đống áo quần. Thoạt nhìn, dƣới ánh đèn, mặt nƣớc trông phẳng lì, nhƣng khi đèn soi gần hơn, chúng tôi thoáng thấy một xác chết trần truồng dƣới đáy bồn. Chúng tôi từ từ kéo xác ra: Beren­gar. Thầy William nói xác này quả thật có bộ mặt của ngƣời chết đuối. Mặt mũi chƣơng phù. Thân hình trắng bệch và nhão nhẹt, không có lông, trông nhƣ thân thể một phụ nữ trừ bộ phận sinh dục gớm ghiếc ỉu sìu. Tôi đỏ mặt, rùng mình. Tôi làm dấu thánh giá còn thầy William làm phép trên xác. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng NGÀY THỨ TƯ KINH NGỢI KHEN William và Sev­er­inus khám nghiệm từ thi Beren­gar, phát hiện lưỡi bị đen, đó là điều lạ đối với một người chết đuối. Rồi họ bàn luận về các loại độc dược gây đau đớn nhất, và một vụ trộm trong quá khứ.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tôi sẽ không tả lại chúng tôi đã báo cho Tu viện trƣởng nhƣ thế nào, toàn tu viện đã thức dậy trƣớc giờ hành lễ ra sao, những tiếng thét kinh hoàng, nỗi sợ hãi và đau buồn hiện lên mọi khuôn mặt, tin dữ đã lan đến khắp mọi ngƣời trong khu ra sao, các tôi tớ làm dấu thánh giá và đọc chú trừ tà. Tôi không biết buổi Kinh Sớm có tiến hành nhƣ thƣờng lệ hay không và có ai dự lễ. Tôi đi theo thầy William và dƣợc thảo sƣ Sev­er­inus, hai ngƣời đã sai bọc xác Beren­gar lại và đem đặt lên bàn, trong bệnh xá. Khi tu viện trƣởng và các tu sĩ khác đã đi khỏi, dƣợc thảo sƣ và thầy tôi khám nghiệm tử thi kỹ lƣỡng với vẻ điềm tĩnh của những ngƣời làm nghề thầy thuốc. Sev­er­inus nói: - Chắc chắn Huynh ấy đã chết đuối. Mặt sƣng, bụng căng… - Nhƣng Huynh ấy không bị ngƣời khác trấn nƣớc. Vì, nếu thế thì Huynh ấy phải chống lại kẻ sát nhân, thế nhƣng mọi thứ đều gọn gàng, sạch sẽ cứ nhƣ thể Beren­gar đã đun nƣớc đổ vào bồn và tự nằm vào. - Tôi chẳng lạ gì. Beren­gar mắc chứng co giật, và chính tôi thƣờng khuyên Huynh ấy tắm nƣớc ấm để xoa dịu tinh thần và thể xác. Nhiều lần Huynh ấy đã xin phép tôi đốt lò trong nhà tắm. Vì thế, đêm qua Huynh ấy đã… - Đêm hôm kia, vì xác này, nhƣ Huynh thấy, đã ở trong nƣớc ít nhất một ngày… Thầy William kể cho dƣợc thảo sƣ một số diễn biến đêm hôm đó, Thầy không kể việc chúng tôi lén lút vào phòng thƣ tịch, nhƣng có kể đã theo dõi một bóng ngƣời bí ẩn, kẻ đã giật mất quyển sách của chúng tôi. Sev­er­inus hiểu thầy William chỉ kể một phần sự thật nhƣng không hỏi thêm. Huynh nhận xét rằng, nếu Beren­gar chính là kẻ trộm bí ẩn đó thì có thể vì bồn chồn nên đã đi tắm cho tỉnh. Beren­gar là một ngƣời rất nhạy cảm. Đôi khi, vì bực bội hay xúc động, Huynh ấy thƣờng run lên, toát mồ hôi lạnh, mắt trố ra, ngã xuống nền gạch và sùi bọt mép trắng xóa. Thầy William nói: - Dẫu sao, trƣớc khi đến nhà tắm, Huynh ấy đã đến một nơi nào khác, vì tôi không tìm thấy quyển sách bị mất trộm ở đấy. Nhƣ thế, Huynh ấy đã đến một nơi, sau đó, để xoa dịu sự căng thẳng, và có lẽ để tránh sự lùng kiếm của chúng tôi, Huynh ấy mới lẻn vào nhà tắm và trầm mình trong nƣớc. Sev­er­inus ạ, Huynh có tin rằng bệnh tật của Beren­gar có thể khiến Huynh ấy ngất đi và chết đuối không? - Có thể - Sev­er­inus nói, giọng ngờ vực. Nãy giờ, Huynh ấy vẫn xem xét đôi tay của tử thi. Huynh nói: - Một điều kỳ lạ… - Điều gì? - Hôm nọ, khi xem xét đôi tay của Venan­tius lúc đã lau sạch máu, tôi có để ý thấy một chi tiết mà tôi không chú tâm lắm. Đầu hai ngón của bàn tay mặt bị bầm tím, nhƣ thể bị dính một chất màu đen gì đó. Huynh thấy không, cũng giống hệt nhƣ hai đầu ngón tay của Beren­gar bây giờ. Nói chính xác thì ta cũng thấy có dấu vết nhƣ vậy trên ngón giữa. Lúc ấy, tôi nghĩ tay Venan­tius đã dính một loại mực

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net gì đó trong phòng thƣ tịch… - Lý thú nhỉ! – Thầy William trầm tƣ nói, nhìn sát đầu ngón tay của Beren­gar hơn nữa. Bình minh đang ló dạng, ánh sáng trong phòng còn yếu ớt, và thầy tôi hẳn rất khó chịu vì mất kính. Thầy lặp lại: - Lý thú thật. Nhƣng cũng có những vết mờ trên bàn tay trái, ít ra là trên ngón cái và ngón trỏ. - Nếu chỉ bên tay mặt thì ngƣời đó có lẽ đã cầm một vật gì nhỏ, dài và mảnh… - Nhƣ một cây bút chẳng hạn. Hay một thức ăn nào đó. Một côn trùng. Một con rắn. Một cái chân lọ. Hay một cây gậy. Quá nhiều thứ. Nhƣng nếu tay bên kia cũng có dấu, thì nó cũng có thể là một cái cốc: tay phải giữ chặt và tay trái dùng ít sức hơn đỡ nó… Sev­er­inus chà nhẹ lên các ngón tay của xác chết, nhƣng vết tím đen không tan đi. Tôi để ý thấy Huynh có đeo một đôi găng tay thƣờng sử dụng khi tiếp xúc với các độc chất! Huynh hít hít, nhƣng không ngửi đƣợc mùi gì. - Tôi có thể kể tên vài thảo chất, và cả khoáng chất nữa, thƣờng để lại những dấu vết nhƣ thế này. Vài loại gây chết ngƣời, những loại khác thì không. Các tu sĩ minh họa đôi khi bị dính bụi vàng trên các ngón tay… Thầy William nói: - Adel­mo là một tu sĩ minh họa. Tôi thấy dù xác Adel­mo bị tan nát nhƣ vậy, nhƣng Huynh lại không nghĩ đến chuyện xem xét các ngón tay của tử thi. Nhƣng ngón tay của những xác chết khác, có lẽ đã sờ vào một vật gì đó thuộc về Adel­mo. - Tôi thực không biết. Ngón tay của cả hai ngƣời chết đều tím đen. Huynh có thể suy diễn gì từ đó? - Tôi không suy diễn gì cả: từ hai sự kiện giống hệt nhau, không thể suy diễn ra một trƣờng hợp đặc biệt. Cả hai trƣờng hợp đều ứng với một nguyên lý chung. Thí dụ: có một chất làm tím ngón tay mỗi khi ai chạm vào nó… Tôi đắc chí thốt lên phần hợp đề của tam đoạn luận: - …Ngón tay của Venan­tius và Beren­gar đều tím đen, vậy họ đã chạm vào chất đó! Thầy William nói: - Giỏi đấy, Ad­so, tiếc thay tam đoạn luận của con không đứng vững, vì tiền đề hai của nó không đƣợc tổng quát (1). Đó là dấu hiệu cho thấy chúng ta chọn tiền đề một không hay lắm. Đáng lẽ, không nên nói rằng những ai chạm vào một chất nhất định nào đó sẽ bị tím các ngón tay, vì cũng có những ngƣời tay bị tím nhƣng không chạm vào chất đó. Thầy nên nói rằng, tất cả những ai và chỉ những ai ngón tay bị tím đen thì mới chắc hẳn đã chạm vào chất nói trên, thí dụ nhƣ Venan­tius, Beren­gar, v.v… Tôi hí hửng nói: - Vậy là chúng ta có giải đáp rồi. - Than ôi, Ad­so, con quá tin tƣởng vào tam đoạn luận. Cái mà ta có, chỉ đơn thuần là một câu hỏi. Đó là, chúng ta thử nêu lên một giả thuyết rằng Venan­tius và Beren­gar cùng chạm vào một chất, một giả thuyết hoàn toàn hữu lý. Nhƣng, khi ta tƣởng tƣợng ra một chất duy nhất có khả năng gây ra hậu quả

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net này, chúng ta vẫn chƣa biết chất đó là gì, tìm thấy ở đâu và sao lại chạm vào nó. Nhớ nhé, chúng ta cũng không biết cái chất họ chạm vào đó đã giết hại họ hay không? Giả sử một thằng điên muốn giết tất cả những ai chạm vào bụi vàng. Liệu chúng ta có thể nói bụi vàng giết ngƣời không? Tôi nản lòng. Tôi luôn tin rằng luận lý là một vũ khí đa năng, còn bây giờ tôi nhận thức đƣợc giá trị của nó tùy thuộc vào cách sử dụng. Sev­erius chắc chắn không phải là nhà luận lý học, nên lúc đó ông dùng suy luận trên cơ sở kinh nghiệm của mình: - Thuốc độc thì nhiều và đa dạng nhƣ những điều nhiệm màu của thiên nhiên – Huynh nói, chỉ tay vào một loạt lọ và ống xếp gọn gàng trên những kệ dọc theo tƣờng, cùng với nhiều bộ sách. – Nhƣ tôi đã thƣa chuyện cùng Huynh trƣớc đây. Những loại dƣợc thảo này, khi đƣợc pha trộn và cho dùng đúng cách, có thể sử dụng nhƣ thức uống và dầu thoa chết ngƣời. Ở đằng kia, các loại cây độc cần, cây cà dƣợc, có thể gây ra chứng ngái ngủ hay kích thích, hay cả hai: nếu dùng cẩn thận chúng là thần dƣợc, nếu dùng quá độ sẽ gây chết ngƣời. - Nhƣng không có chất nào trong số này để dấu trên ngón tay chớ? - Tôi nghĩ là không. Có những chất chỉ nguy hiểm khi ăn vào bụng, còn những chất khác lại tác động lên da… Có một lần ngƣời ta cho tôi xem một hợp chất, khi thoa vào đùi trong của con chó, gần sát bẹn, sẽ làm con vật quằn quại chết ngay, bốn chân dần dần cứng đờ lại… - Huynh biết nhiều về độc chất quá, - thầy William nói, giọng thán phục. Sev­er­inus nhìn đăm đăm vào mắt thầy một chốc - Tôi biết những gì một y sĩ, dƣợc thảo sƣ, ngƣời nghiên cứu khoa học về sức khỏe con ngƣời phải biết. Thầy William nghĩ ngợi một hồi, rồi nhờ Sev­er­inus cạy miệng xác chết để nhìn lƣỡi. Sev­er­inus hiếu kỳ lấy ra một cái đè lƣỡi mỏng, làm theo lời thầy. Huynh ấy kinh ngạc thốt lên: - Lƣỡi đen thui! Thầy William thầm thì: - Ra thế, Huynh ấy đã dùng ngón tay nắm một thứ gì đó rồi nuốt nó vào bụng… Điều này loại trừ những chất độc gây chết ngƣời bằng cách ngấm vào da, nhƣ Huynh vừa nói. Nhƣng nhƣ thế không làm việc suy diễn của chúng ta dễ hơn. Vì từ nay, đối với Beren­gar và Venan­tius, chúng ta phải suy đoán họ có một hành động tự nguyện. Họ nắm một thứ gì đó và đút nó vào miệng và hiểu đƣợc điều họ đang làm… - Một thứ để ăn? Để uống? - Có thể. Hay cũng có thể… à, tại sao không nhỉ?... là một nhạc cụ giống nhƣ ống sáo chẳng hạn… - Vô lý. - Dĩ nhiên là vô lý. Nhƣng chúng ta không đƣợc loại trừ một giả thuyết nào, dù nó có hoang đƣờng mấy đi chăng nữa. Giờ, hãy quay lại đề tài độc chất. Nếu có một kẻ biết rõ về thuốc độc nhƣ Huynh, đột nhập vào đây và lấy các dƣợc thảo của Huynh, liệu hắn có thể chế ra một loại dầu thoa gây chết ngƣời, có khả năng để lại những vết tím đen trên đầu ngón tay và lƣỡi đƣợc không? Hay chất ấy có thể đƣợc trộn với đồ ăn, thức uống, bôi lên muỗng, hay một vật gì đó để đút vào miệng không?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Sev­er­inus công nhận: - Đƣợc, nhƣng ai kia chứ? Hơn nữa, dẫu chúng ta chấp nhận giả thuyết này, làm sao kẻ ấy có thể đƣa thuốc độc cho hai sƣ huynh xấu số? Thành thực mà nói, tôi không thể hình dung Venan­tius hay Beren­gar lại để một kẻ nào đó đến gần, trao cho họ một chất bí ẩn nào đó và thuyết phục họ hãy ăn hay uống nó đi. Nhƣng thầy William dƣờng nhƣ không nao núng trƣớc điều vô lý này, bèn nói: - Chúng ta sẽ nghĩ đến nó sau. Bây giờ tôi muốn Huynh cố nhớ lại một sự kiện gì đó mà có lẽ Huynh đã quên rồi. Thí dụ: nhƣ có ai đó đã hỏi Huynh về các loại dƣợc thảo, có ai có thể lọt vào bệnh xá một cách dễ dàng… Sev­er­inus cắt ngang: - Khoan đã. Cách đây nhiều năm, tôi có cất giữ một chất cực mạnh trên kệ đó. Chất này do một sƣ huynh từ phƣơng xa đến cho tôi, Huynh ấy không thể kể các thành phần trong chất đó, dĩ nhiên bằng dƣợc thảo thôi, nhƣng có vài loại hơi lạ. Nhìn thì nó nhờn nhờn và có màu vàng vàng, nhƣng Huynh ấy bảo tôi chớ có chạm vào nó, vì nếu để nó chạm vào môi thì sẽ chết ngay. Dù chỉ nuốt vào một lƣợng tí ti thôi thì trong vòng nửa giờ, ngƣời sẽ mệt mỏi rã rời, tứ chi từ từ tê liệt rồi chết. Huynh ấy không muốn mang theo chất này nên tặng cho tôi. Tôi giữ nó một thời gi­an dài, định tìm cách nghiên cứu nó. Rồi một hôm có một trận bão lớn. Một tu sinh phụ tá của tôi để cửa bệnh xá mở, và trận cuồng phong đã tàn phá căn phòng này đây. Chai lọ vỡ, thuốc chảy trên nền, cây thuốc và thuốc bột văng vãi tứ tung. Tôi phải vất vả suốt ngày để sắp xếp mọi vật lại, và chỉ cho quét dọn các chai lọ vỡ và những dƣợc thảo không còn dùng đƣợc nữa. Cuối cùng, tôi khám phá rằng chính cái ống tôi vừa nói với Huynh đã bị mất tích. Thoạt tiên, tôi lo lắng, về sau tôi nghĩ nó đã bị vỡ và lẫn vào các loại vụn rác khác. Tôi đã cho quét nền bệnh xá rất cẩn thận, còn những kệ thì… - Huynh có nhìn thấy ống thuốc đó vài giờ trƣớc cơn bão không? - Có… nhƣng, à không, nay nghĩ kỹ lại, nó nằm đằng sau dãy lọ, đƣợc dấu rất kỹ, nên tôi không kiểm soát nó hàng ngày… - Do đó, theo Huynh nghĩ, có lẽ nó đã bị mất trộm một thời gi­an dài, trƣớc khi xảy ra cơn bão, mà Huynh không biết? - Bây giờ, nghĩ kỹ lại thì hẳn nhiên là vậy. - Và ngƣời tu sinh phụ tá của Huynh có thể đã trộm thuốc, và nhân có bão bèn cố tình mở cửa để xáo trộn đồ đạc của Huynh lên? Sev­er­inus trở nên kích động: - Vâng, đƣơng nhiên. Không chỉ thế thôi, nhƣng nay nhớ lại điều đã xảy ra, tôi thật ngạc nhiên, vì dù cơn bão có dữ dội đến mấy đi nữa, nó đâu thể xáo tung quá nhiều thứ lên nhƣ vậy? Có thể ai đó đã lợi dụng nó để lục phá căn phòng và gây nhiều thiệt hại hơn cả cuồng phong nữa. - Tu sinh ấy là ai? - Tên chú ấy là Au­gus­tine. Nhƣng đã chết năm ngoái, rớt từ giàn cao xuống, khi chú ấy và những Sƣ huynh khác cùng tôi tớ đang chùi những bức tƣợng ở phía chính diện của nhà thờ. Quả thật, tôi nhớ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net lại, chú ấy đã thề bán sống bán chết là không để cửa mở trƣớc khi có bão. Chính tôi là ngƣời đã giận dữ đổ lỗi cho chú ấy về tai ƣơng này. Có lẽ chú ấy không thực có lỗi. - Thế là chúng ta có một nhân vật thứ ba, tinh thông hơn một tu sinh, biết Huynh có thứ thuốc độc hiếm ấy. Huynh có kể cho ai nghe về nó không? - Tôi thực không nhớ. Dĩ nhiên, tôi có nói với Tu viện trƣởng để xin phép giữ chất nguy hiểm này và nói với vài ngƣời khác, có lẽ trong thƣ viện, vì tôi đang tìm một quyển sách về dƣợc thảo để thu thập thêm kiến thức. - Nhƣng chẳng phải Huynh đã nói rằng Huynh giữ tại đây những quyển sách hữu dụng nhất cho ngành của Huynh ƣ? - Vâng, có giữ nhiều. – Sev­er­inus nói và chỉ vào một góc phòng có vài chiếc kệ đựng mấy chục quyển sách. - Nhƣng khi đó tôi đang tìm một vài quyển sách mà tôi không đƣợc giữ ở đây. Malachi quả thật rất ngần ngại không muốn để tôi xem những quyển sách đó. Tôi phải xin phép Tu viện trƣởng – Giọng Huynh nhỏ lại, hầu nhƣ thẹn thùng không muốn để tôi nghe lời mình nói – Huynh biết không, trong một khu bí mật của Thƣ viện, họ cất giữ những sách viết về phép phù thủy, tà thuật và các công thức chế bùa mê. Tôi đƣợc phép tham khảo vài cuốn sách này khi cần thiết, và hy vọng tìm đƣợc công thức và công dụng của chất đó, nhƣng vô hiệu. - Nhƣ thế, Huynh đã nói với Malachi về chất này? - Đƣơng nhiên rồi, và có lẽ cả với phó quản thƣ viện Beren­gar nữa. Nhƣng đừng vội kết luận nhé: tôi không nhớ rõ, có lẽ các tu sĩ khác cũng có mặt khi tôi nói chuyện, đôi khi phòng thƣ tịch cũng khá đông, Huynh biết đấy… - Tôi không nghi ai hết, và chỉ cố tìm hiểu việc gì có thể đã xảy ra. Dẫu sao, Huynh kể việc này đã xảy ra nhiều năm trƣớc đây. Thật lạ lùng, có kẻ đã trộm thuốc độc, giữ nó thật lâu không dùng đến, mãi sau này…. Điều này cho thấy một đầu óc độc ác đã nuôi dƣỡng âm mƣu giết ngƣời suốt thời gi­an dài một cách bí mật. Sev­er­inus làm dấu thánh giá, mặt lộ vẻ khiếp sợ: - Lạy Chúa, xin tha tội cho chúng con. Chẳng có gì đáng bàn thêm. Chúng tôi đậy điệm thi thể Beren­gar lại, để chuẩn bị tang lễ. Chú thích: (1) Aut semel aut iterum medi­um gen­er­aliter es­to Um­ber­to Eco

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH ĐẦU William dụ Sal­va­tore, rồi đến viên quản hầm thú nhận quá khứ của mình, Sev­er­inus tìm được cặp kính bị mất trộm, Nicholas đem đến cặp kính mới, Và William, với sáu con mắt, giải mã bản viết của Venan­tius. Khi chúng tôi đi ra thì Malachi bƣớc vào. Huynh ấy dƣờng nhƣ bực bội khi thấy chúng tôi ở đấy, nên ngoe nguẩy đi ngay. Sev­er­inus từ trong nhìn ra thấy Malachi, bèn hỏi: - Có phải Huynh tìm tôi không? Có phải để…? Huynh im bặt, liếc nhìn chúng tôi. Malachi khẽ ra hiệu cho Sev­er­inus, nhƣ muốn nói: “Chúng ta sẽ bàn chuyện đó sau….,” Khi chúng tôi sắp bƣớc ra thì Huynh ấy bƣớc vào, nên cả ba đều đứng ở ngƣỡng cửa. Malachi nói một câu hơi thừa: - Tôi đến tìm Sƣ huynh dƣợc thảo sƣ… Tôi… tôi bị nhức đầu. - Chắc hẳn do không khí ngột ngạt trong Thƣ viện - Thầy William nói giọng ái ngại – Huynh nên hít một chút thuốc gì đó. Malachi mấp máy môi nhƣ thể muốn nói gì nữa, nhƣng lại thôi, Huynh cúi đầu đi thẳng vào trong, còn chúng tôi thì dời gót. Tôi hỏi: - Huynh ấy tìm Sev­er­inus làm gì? Thầy tôi bực bội đáp: - Ad­so, con phải tập động não suy nghĩ. - Rồi thầy đổi đề tài - Giờ chúng ta phải đi hỏi chuyện một vài ngƣời - Thầy nói tiếp, mắt nhìn xuống đất chằm chặp – Ít ra là khi họ vẫn còn sống. Này nhé, từ rày về sau, chúng ta phải cẩn thận khi ăn uống. Chỉ nên dùng đồ ăn, thức uống nấu chung cho mọi ngƣời. Sau Beren­gar, chúng ta là những ngƣời biết nhiều nhất. Dĩ nhiên, ngoại trừ kẻ sát nhân. - Nhƣng thầy định thẩm vấn ai bây giờ? - Ad­so, con đã nhận thấy ở đây những việc đáng lƣu ý nhất đều xảy ra về ban đêm. Họ chết ban đêm, họ đi lang thang trong phòng thƣ tịch ban đêm, họ đƣa phụ nữ vào tu viện ban đêm... Tu viện có hai

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net bộ mặt: ngày và đêm; nhƣng tiếc thay, tu viện về đêm lại có nhiều chuyện đáng chú ý hơn. Vì thế, chúng ta nên quan tâm đến những ai đi lang thang ban đêm, kể cả ngƣời con thấy đêm qua với cô gái, chẳng hạn. Chuyện cô gái có thể có hay không có liên quan đến việc đánh thuốc độc. Dẫu sao, thầy cũng có suy nghĩ về ngƣời đàn ông đêm qua, kẻ ấy ắt hẳn phải là ngƣời hiểu biết nhiều chuyện về đời sống ban đêm ở nơi thiêng liêng này. À mới nhắc đến là thấy ngay rồi. Thầy chỉ về phía Sal­va­tore, Huynh ấy đã trông thấy chúng tôi. Tôi nhận thấy Huynh bƣớc hơi ngập ngừng nhƣ muốn lánh mặt, toan quay đi nhƣng không kịp. Rõ ràng Sal­va­tore biết không thể tránh đƣợc thầy trò tôi nên tiếp tục bƣớc tới, toét miệng cƣời chào chúng tôi và nói ngọt xớt: “Xin Chúa ban phƣớc lành”. Thầy tôi không để Huynh ấy dứt lời, hỏi ngay, giọng sắc lẻm: - Huynh có biết Toà án dị giáo sẽ đến đây ngày mai không? Sal­va­tore có vẻ không vui, yếu ớt hỏi: - Còn tôi thì sao? - Còn Huynh thì nên khôn ngoan nói sự thật cho tôi nghe, cho một ngƣời bạn và cũng là một thầy dòng Khất thực nhƣ Huynh ngày xƣa, còn hơn là ngày mai phải kể lại cho những ngƣời mà Huynh đã biết quá rõ. Bị tấn công quá đột ngột, Sal­va­tore đành bỏ mọi ý định chống cự. Huynh ấy nhìn thầy William với vẻ ngoan ngoãn, ra chiều sẵn sàng kể bất cứ điều gì, thầy hỏi: - Đêm qua, có một phụ nữ trong nhà bếp. Ai với cô ấy? Sal­va­tore ngần ngừ nói: - Ôi, một con bán mình nhƣ đứa làm thuê đâu có đạo đức, tiết hạnh gì. - Tôi không cần biết cô gái có trong trắng hay không. Tôi muốn biết ai với cô ấy! - Lạy Chúa tôi, những con quỉ cái này thật là tinh ranh! Chúng biết cách đánh bẫy đàn ông ban đêm... Thầy William tóm lấy ngực áo Sal­va­tore: - Ai đã ở với cô ta, Huynh hay quản hầm? Sal­va­tore biết không thể tiếp tục nói dối. Huynh bèn kể một câu chuyện lạ lùng mà vất vả lắm chúng tôi mới biết đƣợc rằng, để làm vui lòng quản hầm, ban đêm, Huynh ấy phải đƣa gái quê vào tu viện theo những đƣờng hầm bí mật. Huynh thề rằng mình làm thế chỉ vì tốt bụng, nhƣng buồn cƣời thay vẫn lộ vẻ tiếc rẻ không biết làm cách nào để thoả mãn dục vọng của chính mình, hay bảo cô gái bố thí cho mình một chút gì sau khi đã ăn nằm với quản hầm. Huynh ấy vừa kể vừa nheo mắt, cƣời hềnh hệch, nhƣ thể kể với những ngƣời phàm tục rành chuyện nam nữ. Huynh ấy chốc chốc lại len lén liếc tôi, mà dù muốn tôi cũng chẳng thể ngăn đƣợc, vì cả hai chúng tôi đã bị ràng buộc với nhau bởi một điều bí mật chung, tôi đã hoá thành kẻ đồng loã và đồng phạm tội lỗi với Huynh ấy. Đến đây, thầy William bèn đánh bạo đột ngột hỏi Sal­va­tore: - Huynh đã quen Remi­gio trƣớc hay sau khi theo Dol­ci­no? Sal­va­tore quỳ sụp xuống chân thầy William, nức nở cầu xin thầy chớ tiêu diệt Huynh mà hãy cứu vớt Huynh khỏi Toà án dị giáo. Thầy William trịnh trọng thề sẽ không kể cho ai nghe những điều mình biết đƣợc, thế là Sal­va­tore chẳng ngại ngần gì gi­ao quản hầm vào tay chúng tôi ngay. Hai ngƣời đã

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net gặp nhau trên đồi Núi Trọc, cả hai đều cùng băng của Dol­ci­no, Sal­va­tore và quản hầm đã cùng thoát thân vào ẩn náu trong chủng viện xứ Casale, và lại cùng nhau nhập dòng Clu­ni­ac. Khi Sal­va­tore lắp bắp khẩn cầu xin tha thứ, thì rõ ràng chẳng còn gì để khai thác thêm ở Huynh ấy nữa. Thầy William thấy đã đến lúc bất ngờ tấn công Remi­gio, nên rời Sal­va­tore đi. Huynh ấy liền chạy trốn ngay vào nhà thờ. Quản hầm lúc ấy đang ở phía bên kia tu viện, trƣớc dãy kho thóc, mua bán mặc cả với các nông dân dƣới thung lũng. Huynh sợ hãi nhìn chúng tôi và làm ra vẻ tất bật công việc, nhƣng thầy William đã yêu cầu Huynh phải tiếp chuyện mình. Thầy nói: - Tôi thiết nghĩ, vì những nguyên do liên quan đến nhiệm vụ của Huynh nên rõ ràng là Huynh buộc phải đi lại trong tu viện, ngay cả khi mọi ngƣời đều say ngủ. Remi­gio đáp: - Cũng tuỳ. Đôi khi có một số việc vặt phải giải quyết, nên tôi phải hy sinh một vài giờ ngơi nghỉ. - Có điều gì khiến Huynh nghĩ rằng, có một ngƣời nào khác, không có lý do chính đáng, cũng đi lang thang giữa khoảng nhà bếp và Thƣ viện không? - Nếu có thấy gì, tôi đã thƣa với Tu viện trƣởng. - Hẳn rồi. - Thầy William đồng ý và đột nhiên chuyển sang chuyện khác – Ngôi làng dƣới kia không giàu lắm nhỉ? - Cũng nghèo mà cũng giàu. Nhƣng ngƣời canh tác đất đai của tu viện sống dƣới đó lệ thuộc vào chúng tôi, và họ đƣợc hƣởng bổng lộc trong những năm đƣợc mùa. Thí dụ: vào ngày lễ thánh Joan, họ nhận đƣợc mƣời hai đấu lúa mạch, một con ngựa, bảy con bò, một con bò tót, năm con dê, hai mƣơi con cừu, mƣời lăm con heo, năm mƣơi con gà và mƣời bảy tổ ong. Có cả hai mƣơi con heo quay, hai mƣơi bảy hũ mỡ, nửa cân mật, ba cân xà phòng, một lƣới cá... - Tôi hiểu rồi, tôi hiểu rồi - Thầy William cắt lời – Nhƣng điều này không nói lên đƣợc tình hình ở dƣới làng, có bao nhiêu ngƣời dân ở đó canh tác đất tu viện, và những ngƣời không canh tác đất tu viện thì đƣợc bao nhiêu đất để tự cày cấy… - Ồ, về việc đó… thì một gia đình bình thƣờng ở dƣới đó có đến năm mƣơi sào đất. - Tôi hiểu rõ rồi. - Huynh còn muốn biết điều gì khác chăng? – Remi­gio hỏi bằng một giọng, tôi nghe nhƣ thách thức. - Vâng, tôi hỏi Huynh về đời sống của dân dƣới thung lũng, vì hôm nay, trong thƣ viện, tôi đang nghiền ngẫm những bài giảng của Hum­bert ngƣời La Mã, cho phụ nữ, đặc biệt là Chƣơng “Về những người phụ nữ nghèo trong những căn nhà nhỏ miền quê” (1). Trong Chƣơng này, Hum­bert viết rằng, các phụ nữ nghèo miền quê, hơn bất kỳ ai khác, thƣờng phải bán thân nuôi miệng. Khi bán thân cho một ngƣời thƣờng, họ đã phạm tội trọng rồi, nhƣng nếu có một linh mục thì tội càng nặng hơn, và nếu cho một tu sĩ dòng kín thì đó là một tội nặng nhất. Huynh biết rõ hơn tôi là trong những nơi

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thiêng liêng nhƣ tu viện, vẫn luôn có sự cám dỗ của con Quỷ dâm dục. Tôi không biết Huynh qua những lần tiếp xúc với dân làng có nghe nói đến vài tu sĩ, lạy Chúa tha tội, đã dụ dỗ gái tơ phạm tội gi­an dâm không? Mặc dầu thầy tôi nói những điều này bằng giọng rất thản nhiên, quý độc giả có thể hình dung những lời này đã làm viên quản hầm đáng thƣơng bối rối biết bao. Tôi không dám nói rằng mặt của Huynh ấy trở nên trắng bệch, nhƣng có thể nói là mặt của Huynh ấy tái hẳn đi. Huynh nhẫn nhịn đáp: - Huynh hỏi tôi những điều mà nếu tôi biết thì đã thƣa với Tu viện trƣởng rồi. Dầu sao, nếu những tin tức này giúp ích gì cho cuộc điều tra của Huynh thì tôi xin khai ra. Đúng thế, câu hỏi thứ nhất của Huynh đã nhắc tôi nhớ đến…. cái đêm Adel­mo chết… lúc ấy tôi đang quanh quẩn trong sân… về chuyện gà qué đấy mà… Tôi có nghe ngƣời ta đồn rằng một anh thợ rèn ban đêm đi ăn cắp gà… Đúng, đêm hôm đó tôi quả có thấy - từ đằng xa, nên không chắc lắm – Beren­gar men theo khu hát kinh về nhà nghỉ, dƣờng nhƣ từ hƣớng Đại dinh…. Tôi không ngạc nhiên lắm, các tu sĩ đã có dạo xầm xì về Beren­gar. Có lẽ Huynh đã nghe… - Không. Huynh kể đi. - Này nhé… biết nói sao đây? Ngƣời ta nghi Beren­gar nuôi dƣỡng những đam mê… không chính đáng đối với một thầy dòng…. - Có lẽ Huynh định nói rằng Beren­gar có gi­an díu với gái làng, nhƣ ban nãy tôi đã hỏi? Quản hầm đằng hắng, lúng túng, nở một nụ cƣời trơ trẽn - Ồ, không… những đam mê còn tệ hơn… - Thế nói cách khác, một tu sĩ tìm khoái lạc với gái làng là nuôi dƣỡng những đam mê tƣơng đối chính đáng hơn à? - Tôi không định nói thế, nhƣng chắc Huynh đồng ý rằng, sự sa đoạ cũng nhƣ đạo đức có nhiều mức độ khác nhau… Thân xác có thể bị cám dỗ theo tự nhiên và… trái với tự nhiên. - Huynh muốn nói Beren­gar bị thôi thúc bởi nhục dục đối với những ngƣời cùng phái à? - Tôi nói đó là những lời xầm xì… Tôi báo Huynh biết những việc này, để chứng tỏ lòng thành thật và thiện chí của tôi… - Xin cảm ơn. Tôi đồng ý rằng, tội đồng tính luyến ái thì gớm ghiếc hơn các hình thái nhục dục khác nhiều. Thành thật mà nói, tôi không chủ tâm điều tra về chúng. Quản hầm nói một cách triết lý… - Đó là những điều buồn bã, khốn khổ, cho dù chúng có xảy ra chăng nữa. - Đúng đấy, Remi­gio ạ. Chúng ta thảy đều là những kẻ phạm tội khốn khổ. Tôi không bao giờ muốn bới lông tìm vết vì e rằng tôi cũng chả tốt lành gì. Tôi sẽ rất biết ơn, nếu Huynh chỉ giáo cho các sai lầm của tôi trong tƣơng lai. Do đó, chúng ta hãy cứ nói thẳng, nói thật, không che dấu mọi sai lầm. - Khi Huynh cần biết điều gì đặc biệt, hãy đến và xem tôi nhƣ một ngƣời bạn trung thành. Thầy William nhiệt tình nói: - Quả thật, tôi xem Huynh nhƣ vậy. Uberti­no bảo ngày xƣa, Huynh theo

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net dòng của tôi. Tôi không bao giờ phản bội một ngƣời anh em cũ, đặc biệt là trong những ngày này, khi chúng ta đang chờ đợi phái đoàn của Giáo hoàng, dẫn đầu là một phán quan vĩ đại, lừng danh vì đã đƣa lên giàn hoả nhiều tu sĩ dòng Dol­ci­no. Quản hầm không phải là kẻ ngốc. Huynh ấy nghĩ không thể tiếp tục chơi trò mèo vờn chuột nữa, nhất là hiểu đƣợc mình chính là chuột, bèn nói: - Thƣa sƣ huynh William, tôi thấy Huynh biết nhiều chuyện hơn tôi tƣởng. Hãy giúp tôi và tôi sẽ giúp Huynh. Quả thật tôi là ngƣời yếu mềm nên đã để cho xác thịt cám dỗ. Sal­va­tore báo rằng Huynh hay tu sinh của Huynh, đêm qua đã bắt gặp cạm bẫy ấy trong bếp. Huynh đã chu du nhiều nơi. Huynh thừa hiểu rằng thậm chí các Hồng Y ở Avi­gnon cũng không phải là những khuôn mẫu đạo đức. Tôi biết Huynh không thẩm tra về những lỗi nhỏ đê hèn này, nhƣng tôi hiểu Huynh đã biết ít nhiều về quá khứ của tôi. Tôi đã sống một cuộc đời lạ lùng, nhƣ nhiều anh em dòng Khất thực khác. Nhiều năm trƣớc đây, tôi tin vào lý tƣởng của sự nghèo khổ, nên đã bỏ cộng đồng đi sống đời du thủ du thực. Cũng nhƣ nhiều ngƣời khác, tôi tin vào các lời giảng của Dol­ci­no. Tôi là một ngƣời dốt nát. Tôi đƣợc nhập dòng, nhƣng chỉ biết đọc kinh mà thôi. Tôi biết rất ít về Thần học. Có lẽ giáo lý không làm tôi rung động lắm. Huynh thấy đấy, ngày xƣa tôi vùng lên chống lại các lãnh chúa, nay tôi phục vụ họ, và vì quyền lợi của vị lãnh chúa dải đất này, tôi ra lệnh cho những ngƣời nhƣ tôi. Phản bội hay phản loạn: những ngƣời dân chất phác nhƣ chúng tôi có rất ít quyền lựa chọn. - Đôi khi, những ngƣời chất phác hiểu sự việc giỏi hơn các bậc thông thái. Quản hầm nhún vai nói: - Có thể. Thậm chí lúc đó tôi cũng không hiểu việc mình làm. Huynh thấy đấy, đối với Sal­va­tore, việc này dễ hiểu thôi: Cha mẹ Huynh ấy là nông nô, thuở nhỏ Huynh ấy sống nghèo khổ, bệnh hoạn… Dol­ci­no là hiện thân của sự nổi loạn tiêu diệt giới lãnh chúa. Đối với tôi thì khác. Tôi xuất thân từ một gia đình thành thị. Tôi không phải chạy trốn cái đó. Đó là – tôi biết nói sao nữa - buổi yến tiệc của những kẻ xuẩn ngốc, một ngày hội huy hoàng… Trên núi, với Dol­ci­no, trƣớc khi chúng tôi buộc phải ăn thịt các bạn đồng ngũ bị chết trận, trƣớc khi có nhiều ngƣời chết vì cực khổ, đến nỗi chúng tôi không thịt hết đành phải quăng xác cho chim chóc và thú hoang trên sƣờn núi Re­bel­lo… và có lẽ cũng chính trong những giây phút đó… là một bầu không khí… có thể nói là tự do? Trƣớc đây, tôi không biết tự do là gì. Các thầy giảng đã bảo chúng tôi: “Chân lý mang lại tự do cho các con”. Chúng tôi cảm thấy tự do, và nghĩ rằng đó là chân lý. Chúng tôi tƣởng mọi điều mình làm là đúng… - Và từ đấy Huynh quen thói… tự do gi­an díu với đàn bà à? – Tôi hỏi, mà thậm chí cũng không hiểu vì sao. Đêm hôm trƣớc, đầu tôi đã bị ám ảnh bởi lời Cha Uberti­no, những điều đọc đƣợc trong phòng thƣ tịch và những biến cố đã xảy ra cho tôi. Thầy William tò mò nhìn tôi, không ngờ tôi bạo dạn và bộc trực nhƣ thế. Quản hầm trừng trừng nhìn tôi nhƣ nhìn một quái vật. Huynh nói:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Trên núi Re­bel­lo, có khoảng hơn mƣời ngƣời, mà suốt thời thơ ấu đã ngủ trong một căn phòng chỉ rộng vài thƣớc vuông, trong đó anh chị em, bố con ngủ lẫn lộn với nhau. Huynh có biết hoàn cảnh mới ấy có ý nghĩa gì đối với họ không? Họ đƣợc làm cái việc mà trƣớc đây phải làm vì bị đòi hỏi. Ban đêm, khi sợ quân thù đến, ngƣời ta nằm trên đất, ôm chặt ngƣời nằm bên cho khỏi lạnh… Những tu sĩ đáng thƣơng, xuất xứ từ dòng dõi quí tộc rồi đi tu hành nhƣ các Huynh, cho rằng dị giáo là một hình thái tín ngƣỡng phát sinh từ quỉ sứ. Nhƣng đó chính là một lối sống, và là… một kinh nghiệm mới… không còn thầy cả, cha bề trên nữa…. và ngƣời ta bảo Chúa đã ở cùng chúng tôi. Sƣ huynh William ạ, tôi không nói ngày xƣa mình đúng, và thực tế là Huynh thấy tôi ở đây, vì tôi đã bỏ họ lâu rồi. Tôi chẳng bao giờ thật sự hiểu đƣợc các cuộc tranh luận thông thái về sự cơ nghèo của Đấng Kitô và quyền đƣợc sở hữu, và các quyền khác… Tôi đã bảo, lúc theo Dol­ci­no là một ngày hội lớn, và trong đó mọi diễn tiến đều trái ngƣợc. Khi về già, mình không khôn ra mà lại hoá tham… Ở đây, tôi là một kẻ tạp thực… Ngƣời ta có thể xử tử một tên dị giáo, nhƣng họ có xử tử một kẻ háu ăn không? - Thôi, đủ rồi, Remi­gio ạ… Tôi không cật vấn Huynh về chuyện cũ mà về chuyện mới xảy ra. Hãy thành thật với tôi, tôi không cố ý hại Huynh đâu. Tôi không thể và sẽ không xét xử Huynh. Nhƣng Huynh phải kể tôi nghe những gì Huynh biết về các biến cố trong tu viện. Huynh đi lại trong tu viện quá nhiều, ngày cũng nhƣ đêm, nên chắc phải biết một cái gì. Ai giết Venanti­nus? - Xin thề độc là tôi không biết. Tôi chỉ biết thời gi­an và địa điểm Huynh ấy chết. - Ở đâu? Bao giờ? - Tôi sẽ kể. Đêm đó, sau Kinh Tối một canh tôi vào bếp… - Vào cách nào? Lý do gì? - Bằng lối cửa vƣờn rau. Tôi có một chìa khoá mà thợ rèn đã làm cho tôi từ lâu. Cửa nhà bếp là cửa duy nhất không gài then bên trong. Còn lý do của tôi thì… không quan trọng, chính Huynh đã nói là không buộc tôi vào tội ham mê xác thịt, - Remi­gio bối rối mỉm cƣời – Nhƣng tôi không muốn Huynh nghĩ rằng tôi suốt ngày chỉ làm tình… Đêm đó tôi đi tìm thức ăn để đƣa cho cô gái mà Sal­va­tore sẽ dẫn vào nhà bếp… - Từ đâu? - Ồ, ngoài cổng chính, bức tƣờng ngoài còn có những lối vào khác. Tu viện trƣởng biết… Tôi biết… Nhƣng đêm đó cô gái không vào. Tôi đuổi cô ra ngay vì tôi đã khám phá cái mà tôi sắp kể Huynh nghe đây. Do đó, đêm qua tôi muốn đem cô vào lại. Nếu Huynh đến trễ hơn một chút, có lẽ Huynh đã gặp tôi thay vì Sal­va­tore. Chính Huynh ấy, đã báo cho tôi có ngƣời trong Đại dinh, nên tôi bỏ về phòng mình… - Chúng ta hãy quay lại cái đêm Chủ nhật rạng ngày thứ hai. - Vâng, tôi vào bếp và thấy Venanti­nus nằm chết trên nền nhà.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Trong bếp ƣ? - Vâng, gần bồn rửa bát. Có lẽ Huynh ấy vừa từ phòng thƣ tịch xuống. - Không có dấu vết vật lộn? - Không một dấu vết. Tuy nhiên, bên cạnh xác chết có một cái cốc vỡ và vài vệt nƣớc dƣới đất. - Sao Huynh biết đó là nƣớc? - Tôi không biết, tôi nghĩ đó là nƣớc. Còn là gì khác nữa cơ chứ? Về sau thầy William giảng cho tôi hay chiếc cốc đó có thể hiển thị hai điều khác nhau. Một kẻ nào đó đã đƣa cho Venan­tius một ly thuốc độc để uống ngay tại bếp hay chàng trai xấu số đã uống thuốc độc (nhƣng ở đâu, khi nào?) và xuống nhà bếp để uống nƣớc cho dịu cảm giác nóng bỏng của cơn đau đột ngột, đang đốt cháy tim gan và lƣỡi của mình. Dầu sao, chúng tôi chẳng khai thác thêm gì đƣợc nữa. Sau khi kinh hãi liếc nhìn thây ma Venan­tius, Remi­gio quyết định không nên làm gì cả. Nếu cầu cứu thì sẽ phải thú nhận rằng mình đã lang thang trong Đại dinh ban đêm, mà cũng chẳng có lợi gì cho ngƣời anh em xấu số. Do đó, Remi­gio thấy cứ để mặc kệ sự việc nhƣ vậy, đợi ai đó sáng mai vào mở cửa, sẽ khám phá ra tử thi. Huynh bèn chạy đón đầu Sal­va­tore, lúc ấy đã đƣa cô gái vào tu viện, rồi cùng kẻ đồng loã ấy về phòng ngủ. Vào Kinh Sớm, khi những ngƣời nuôi heo báo tin dữ cho Tu viện trƣởng, Remi­gio ngỡ rằng ngƣời ta đã phát hiện tử thi nơi mình đã thấy đêm qua, nhƣng Huynh kinh hoàng thấy nó bây giờ lại cắm trong vại máu. Kẻ nào đã đem cái thây ma ra khỏi nhà bếp? Remi­gio không đƣa ra lời giải thích nào về điều này. Thầy William nói: - Ngƣời duy nhất đƣợc phép đi lại tự do trong Đại dinh là Malachi. Quản hầm phản ứng dữ dội: - Không, không phải Malachi đâu. Tôi không tin nhƣ vậy… Dầu sao, tôi không nói xấu gì Malachi với Huynh cả. - Huynh có chịu ơn thế nào đi nữa thì cũng cứ yên tâm. Malachi có biết gì về Huynh không? Quản hầm đỏ mặt: - Vâng, có. Và Huynh ấy tỏ ra rất kín đáo. Nếu là Huynh tôi sẽ để mắt đến Ben­no. Huynh ấy có mối liên hệ kỳ quặc với Beren­gar và Venan­tius… Nhƣng tôi xin thề là chẳng trông thấy điều gì khác. Nếu tôi biết điều chi, tôi xin báo Huynh hay. - Bây giờ nhƣ thế đủ rồi. Nếu cần, tôi sẽ tìm Huynh sau. - Quản hầm mừng rỡ thở phào, quay về công việc của mình, nặng lời nhiếc mắng những nông dân đã thừa lúc hai ngƣời nói chuyện nẫng đi mấy bao hạt giống. Ngay lúc đó, Sev­er­inus đến chỗ chúng tôi, tay cầm cặp kính của thầy William bị trộm hai đêm trƣớc. - Tôi tìm thấy cặp kính trong chiếc áo dòng của Beren­gar. Hôm nọ tôi thấy Huynh đeo kính này trong Thƣ viện. Có phải của Huynh không? Thầy William sung sƣớng reo lên: - Xin tạ ơn Chúa! Chúng ta đã giải quyết đƣợc hai vấn đề! Tôi đã tìm lại kính và cuối cùng biết rằng chính Beren­gar đã trộm nó trong phòng thƣ tịch!

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Chúng tôi vừa mới nói đến đó thì Nicholas chạy tới, mặt còn đắc chí hơn cả thầy William. Tay Huynh ấy cầm một cặp kính đã làm xong, tra vào gọng đàng hoàng. Huynh hét lên: - William, chính tay tôi đã làm xong cặp kính này! Tôi tin nó sẽ dùng tốt! – Khi thấy thầy William đã đeo sẵn một cặp kính khác rồi, Huynh ấy bàng hoàng đứng lại. Thầy William không nỡ làm Nicholas cụt hứng nên liền tháo cặp kính cũ, đeo cặp kính mới vào: - Cặp này tốt hơn cặp kia. Tôi sẽ luôn dùng cặp kính của Huynh, còn cặp kính cũ sẽ giữ dự trữ thôi. Rồi thầy quay sang tôi: - Ad­so này, giờ thầy sẽ rút về phòng để đọc các giấy tờ mà con đã biết đấy. Cuối cùng đã tìm lại đƣợc! Đợi thầy đâu đó nhé. Và xin cám ơn, rất cám ơn các Sƣ huynh thân mến. Chuống báo Kinh Xế sáng vang lên. Tôi đi đến khu hát kinh. Các tu sĩ đang cầu nguyện cho linh hồn Beren­gar quá cố. Tôi tạ ơn Chúa đã giúp chúng tôi tìm đƣợc không chỉ một, mà đến hai cặp kính. Trong cảnh yên lành êm ái vô biên đó, tôi ngủ thiếp đi, quên tất cả những điều xấu xa vừa tai nghe mắt thấy, mãi đến tan lễ mới tỉnh giấc. Tôi sực nhớ, đêm qua mình không ngủ và buồn bã nghĩ mình đã phí sức quá. Khi bƣớc vào nơi không khí tƣơi mát, đầu óc tôi lại bị ám ảnh bởi những ký ức về cô gái. Tôi rảo bƣớc thật nhanh, cố xua đi những ý nghĩ ấy. Tôi thấy hơi choáng váng. Tôi nắm đôi tay tê cứng lại và dậm chân trên mặt đất. Tôi vẫn còn buồn ngủ, nhƣng trong ngƣời lại thấy tỉnh táo và đầy sức sống. Tôi không hiểu việc gì đang xảy ra cho mình nữa. Chú thích: (1) “Ad mulieres Pau­peres in vil­lulis” Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ SÁNG Ad­so tương tư đau khổ, William mang đến bản viết của Venan­tius, vẫn hết sức bí ẩn dù đã giải mã xong.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tình thực, những biến cố kinh khủng tiếp sau cuộc gặp gỡ tội lỗi với cô gái đã khiến tôi hầu nhƣ quên mất sự kiện đó, và khi đã xƣng tội với thầy William xong, tâm hồn tôi cảm thấy nhẹ nhõm, không còn ân hận nhƣ khi thức dậy sau cơn sa ngã của mình, nhƣ thể lời xƣng tội của tôi đã trao hộ gánh nặng tội lỗi lên vai thầy. Nhƣng không phải lòng tôi hoàn toàn thanh thản. Giờ đây, bƣớc đi dƣới ánh nắng yếu ớt, lạnh lẽo trong sáng mùa đông ấy; giữa dòng sinh hoạt sôi nổi của ngƣời và súc vật, tôi nhớ lại các trải nghiệm của mình theo một cách khác. Trong tâm trí nóng bỏng của tôi, chợt hiện lên bóng ma Beren­gar, thây chƣơng phù những nƣớc, và tôi rùng mình, nghĩ vừa thƣơng vừa sợ. Nhƣ để xua đi hình ảnh kinh tởm đó, đầu óc tôi hƣớng về những hình ảnh khác vẫn còn tƣơi nguyên trong ký ức và trƣớc mắt tôi lại hiện ra nhân dáng của thiếu nữ xinh đẹp và khủng khiếp nhƣ thiên binh vạn mã. Tôi nhớ nàng. Xác thịt tôi đã quên đi những cảm giác khoái lạc tội lỗi và chóng qua trong cuộc gi­ao hoan với nàng, nhƣng linh hồn tôi chƣa quên đƣợc gƣơng mặt nàng và không tài nào tự cho rằng nỗi nhớ nhung này là sa đoạ, lòng tôi thổn thức nhƣ thể gƣơng mặt ấy đã toả rạng tất cả niềm hạnh phúc của tạo hoá. Lý trí tôi biết rằng nàng là kẻ cám dỗ tội lỗi, nhƣng tâm hồn nhạy cảm của tôi lại hƣớng về nàng nhƣ nguồn cội của mọi ơn huệ. Thật khó diễn tả cảm xúc của mình. Tôi muốn viết rằng tôi vẫn còn nằm trong cạm bẫy của tội lỗi, vẫn còn khao khát mong nàng hiện ra bất cứ lúc nào. Tôi len lén ngó những ngƣời thợ đang làm việc, cố tìm thử xem quanh góc lều kia hay trong kho tối tăm nọ có xuất hiện hình bóng đã quyến rũ tôi hay không. Tôi tin rằng cuộc yêu đƣơng đêm qua chỉ là trò dâm dục, vì tôi muốn cô gái cho mình cái mà mình chƣa hề có. Nhƣng buổi sáng nay, tôi chẳng mong muốn gì ở nàng cả. Tôi chỉ mong nàng tốt đẹp, mong nàng đƣợc cứu thoát khỏi cảnh nghèo đói tàn nhẫn đã đẩy nàng đến cảnh bán thân nuôi miệng, mong nàng đƣợc hạnh phúc. Tôi cũng chẳng yêu cầu ở nàng điều gì hơn nữa, chỉ ƣớc ao dƣợc nghĩ đến nàng, đƣợc nhìn thấy nàng trong những con bò, con cừu, những tàng cây, trong ánh sáng dịu êm đang tắm đẫm khuôn viên tu viện trong hạnh phúc. Giờ tôi nhớ lại lời những nhà thông thái nói rằng, tình yêu có thể gây tác hại cho ngƣời, nếu nó quá cuồng nhiệt. Tình yêu của tôi quá cuồng nhiệt. Tình yêu nồng nàn thời thanh xuân ấy của tôi là lầm lạc, nhƣng sự thật buộc tôi phải nói rằng, khi đó, tôi cảm thấy nó vô cùng tốt đẹp. Hãy để điều này cảnh giác những ai có thể rơi vào chiếc lƣới tình cám dỗ nhƣ tôi ngày đó. Rồi một bản năng kỳ diệu đã đến cứu vớt tôi. Cô gái hiện lên trƣớc mắt tôi qua hình ảnh thiên nhiên và những ngƣời lao động xung quanh. Nhờ bản tính vui tƣơi của mình, tôi cố thoát khỏi cơn ám ảnh cũ bằng cách nhìn ngắm mọi ngƣời làm việc. Tôi quan sát những ngƣời nuôi bò dẫn đàn ra khỏi chuồng, những ngƣời nuôi lợn cho lợn ăn, những ngƣời chăn cừu xua chó đi gom cừu về, những

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nông dân vác lúa mì và hạt kê đến cối xay, rồi mang ra những bao bột ngọt mịn. Tôi đắm chìm trong những suy nghĩ về thiên nhiên, cố xua đi mọi ƣu tƣ bằng cách chiêm nghiệm các thực thể sống, nhìn ngắm họ để quên mình. Cảnh thiên nhiên trinh nguyên chƣa nhuốm trí khôn sa đoạ của con ngƣời mới đẹp làm sao! Tôi không nghĩ về cô gái ấy nữa, nói đúng ra, tôi cố biến mối tình nồng nhiệt tôi dành cho nàng thành niềm hạnh phúc và yên bình đầy thành kính sâu lắng trong lòng. o0o Lòng tôi còn đang thơ thới hân hoan nhƣ thế thì thấy thầy tôi tiến đến. Hóa ra nãy giờ cứ lê chân đi không hề nghĩ ngợi, tôi đã đi giáp một vòng tu viện và quay trở lại nơi thầy trò tôi chia tay nhau cách đây hai giờ. Điều thầy bảo bứt tôi ra khỏi dòng suy tƣ ban nãy và hƣớng đầu óc quay về những điều bí ẩn tối tăm trong tu viện. Thầy William có vẻ đắc chí lắm. Tay thầy cầm bản viết của Venan­tius đã đƣợc giải mã xong. Chúng tôi về phòng thầy, tránh xa những đôi tai dỏng lên nghe ngóng, và thầy dịch tôi nghe những điều thầy đã đọc đƣợc. Sau câu viết bằng mẫu tự hoàng đạo: “Se­cre­tum fi­nis africae manus supra idol­um pri­mum et sep­ti­mum de quatuor”, đoạn văn bằng tiếng Hy Lạp có nghĩa nhƣ sau: “Độc dƣợc khủng khiếp làm tẩy uế… Vũ khí tốt nhất để tiêu diệt quân thù… Dùng những kẻ hèn mọn, thô tục và xấu xí, nhìn thấy sự tật nguyền của họ mà khoái trá… Họ không thể chết… Không phải trong nhà của những ngƣời cao quí, quyền uy, mà từ những ngôi làng nông dân, sau những bữa ăn nhậu thừa mứa… Những thân hình phục phịch, gƣơng mặt dị dạng. Chúng hiếp gái trinh, và ăn nằm với điếm, không tội lỗi, chẳng sợ sệt. Một sự thật khác, một hình ảnh sự thật khác… Những quả vả đáng kính. Viên đá nhục nhã lăn trên bình nguyên… Trƣớc mắt. Lừa đảo là cần thiết và ngạc nhiên trong lừa đảo, nói điều ngƣợc với cái mình tin, nói một đằng ám chỉ một nẻo. Đối với họ ve sẽ từ đất kêu vang lên”. o0o

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thế là hết! Tôi nghĩ nó ngắn quá, hầu nhƣ chẳng chứa đựng điều gì hết! Lời lẽ nhƣ lời một ngƣời điên lảm nhảm, và tôi thƣa với thầy nhƣ thế. - Có lẽ, và chắc chắn do cách thầy dịch, nên nghe nó càng điên hơn. Thầy hiểu tiếng Hy Lạp còn ít quá. Thế nhƣng, dù chúng ta có bảo Venan­tius điên, hay tác giả của quyển sách này là điên chăng nữa, đoạn viết này cũng không chỉ cho chúng ta biết tại sao lại có quá nhiều ngƣời mà không phải ai cũng điên cả, đã bỏ công cất dấu quyển sách này rồi lại moi nó ra… - Nhƣng có phải những câu viết ở đây trích từ quyển sách bí ẩn không? - Chắc chắn đây là những câu do chính Venan­tius viết. Con thấy đó: đây không phải là bản da cổ xƣa. Những dòng này chắc chắn không phải là các chú thích đƣợc ghi lại khi đọc sách, nếu không Venan­tius đâu có viết bằng tiếng Hy Lạp làm gì. Huynh ấy chắc hẳn đã sao chép lại và rút gọn những câu đọc đƣợc trong quyển sách lấy trộm từ “Fi­nis Africae”. Huynh ấy mang sách xuống phòng thƣ tịch, vừa đọc vừa ghi lại những câu theo Huynh là quí giá. Rồi một việc gì đó xảy ra. Có thể Huynh ấy cảm thấy choáng váng, hay nghe có tiếng chân ai đi lên. Do đó, Huynh bèn đặt quyển sách cùng các ghi chú của mình xuống dƣới bàn giấy, có lẽ định tối mai sẽ lên lấy lại. Dù thế nào đi nữa, trang giấy này là khởi điểm duy nhất có thể giúp chúng ta tái tạo bản chất của quyển sách bí ẩn đó, và chỉ nhờ hiểu đƣợc bản chất của quyển sách, chúng ta mới có khả năng suy ra bản chất của kẻ sát nhân. Vì trong mọi tội ác nhằm chiếm đoạt một vật gì đó, bản chất của vật thể đó sẽ cho chúng ta một ý tƣởng, dù là rất mơ hồ, về bản chất của tên giết ngƣời. Kẻ giết ngƣời vì một nắm vàng sẽ là kẻ tham lam; kẻ giết ngƣời vì một quyển sách hẳn tha thiết muốn giành lấy cho mình các bí mật trong quyển sách đó. Thế nên chúng ta phải tìm cho ra quyển sách mà ta không có ấy xem nó nói điều gì. - Và, từ vài dòng này đây, thầy có thể hiểu đƣợc quyển sách đó là gì chăng? - Ad­so ạ, những dòng này tựa nhƣ những lời kinh mà ý nghĩa vƣợt ra ngoài các con chữ. Buổi sáng nay, khi đọc những dòng này, sau cuộc nói chuyện với viên quản hầm, thầy rất ngạc nhiên thấy ở đây cũng đề cập đến những ngƣời phàm tục và nông dân nhƣ những ngƣời nêu cao một sự thật khác với sự thật của những nhà thông thái. Quản hầm nói bóng gió đến một tội đồng loã lạ lùng đã buộc Huynh ấy với Malachi. Malachi có thể đang cất giấu một bản văn dị giáo nguy hiểm mà Remi­gio đã uỷ thác chăng? Nhƣ thế, có lẽ Venan­tius đã đọc và chú giải vài chỉ thị bí ẩn, có liên quan đến một nhóm ngƣời thế tục, cục cằn đang nổi loạn chống lại mọi ngƣời, mọi thứ. Nhƣng… - Nhƣng sao thầy? - Nhƣng có hai sự kiện chống lại giả thuyết của thầy. Sự kiện thứ nhất: Venan­tius có lẽ không chú ý tới những vấn đề loại nhƣ vậy; Huynh ấy là ngƣời dịch các bản viết tiếng Hy Lạp chứ không phải là nhà thuyết giảng về bọn dị giáo. Sự kiện thứ hai là giả thuyết này không giải thích đƣợc những câu

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net về quả vả, viên đá và ve sầu… Tôi đánh bạo nói: - Có lẽ đó là những câu đó chứa đựng một ý nghĩa khác. Hay thầy có một giả thuyết nào khác không? - Có, nhƣng còn lờ mờ lắm. Khi thầy đọc trang viết này, thầy nhớ dƣờng nhƣ trƣớc đây đã đọc vài từ ở đâu đó rồi, và một vài đoạn hầu nhƣ giống hệt thế này mà thầy đã thấy ở nơi khác hiện trở lại trong óc thầy. Quả thực, trang giấy này tựa nhƣ nói về một điều gì đó đã đƣợc nói đến nhiều trong những ngày vừa qua… Nhƣng thầy chƣa nhớ ra đƣợc. Thầy phải suy nghĩ lại. Có lẽ, thầy phải đọc những quyển sách khác. - Tại sao? Để biết một quyển sách nói gì, thầy lại phải đọc những quyển sách khác à? - Đôi khi nhƣ vậy đó. Sách thƣờng nói về những quyển sách khác. Một quyển sách thƣờng giống nhƣ một hạt giống sẽ trổ hoa thành một quyển sách nguy hiểm hay ngƣợc lại, nó là quả ngọt từ một cây đắng. - Đúng vậy. – Tôi kinh ngạc nói. Trƣớc đây, tôi vẫn nghĩ mỗi quyển sách viết về những điều thiêng liêng hay phàm tục nằm bên ngoài sách vở. Bây giờ tôi nhận thức rằng sách cũng thƣờng viết về sách: nhƣ thể chúng bàn luận về nhau vậy. Theo cách suy nghĩ này, Thƣ viện đối với tôi lại càng phức tạp hơn nữa. Nhƣ thế nó sẽ là nơi chất chứa những lời thầm thì đằng đẵng hàng bao thế kỷ, một cuộc đối thoại âm thầm giữa bản viết này với bản viết kia, một sinh vật sống, nơi ngự trị của những sức mạnh mà trí óc con ngƣời không thể chế ngự đƣợc, một kho báu đầy ắp những bí mật, phát sinh từ nhiều bộ óc lớn, những bí mật sống lâu hơn những học giả quá cố đã sản sinh ra hay truyền đạt chúng. Tôi nói: - Thế thì cất giấu sách mà làm gì, nếu từ những quyển sách đƣợc tự do đọc, ta có thể tìm hiểu đƣợc những quyển sách cấm? - Nếu qua nhiều thế kỷ thì chẳng có ích lợi gì. Nhƣng trong khoảng thời gi­an vài năm hay vài ngày thì nó có tác dụng. Con thấy đấy, thực ra chúng ta bị hoang mang biết bao. Tôi sững sờ hỏi: - Thế thì thƣ viện không phải là một công cụ để loan truyền sự thật, mà chính là nhằm trì hoãn sự xuất hiện của sự thật ƣ? - Không nhất thiết và không phải luôn luôn nhƣ vậy. Trong trƣờng hợp này thì quả đúng nhƣ thế. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TRƯA

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Ad­so đi đào nấm truyp và thấy phái đoàn dòng Khất thực đến, họ bàn bạc rất lâu với William và Uberti­no, từ đó biết thêm nhiều điều lo buồn về Giáo hoàng John XXII Sau những lời bàn luận nhƣ vậy, thầy tôi quyết định không xúc tiến gì thêm nữa. Tôi đã từng nói rằng, thầy tôi đôi khi có những giây phút hoàn toàn ngƣng hoạt động, nhƣ thể vòng quay không ngừng của tinh tú đã đứng lại, và thầy đã ngừng theo. Buổi sáng hôm đó, thầy tôi cũng vậy. Ông nằm duỗi dài trên ổ rơm, nhìn đăm đăm vào cõi hƣ vô, tay khoanh trên ngực, môi hơi mấp máy nhƣ đang đọc kinh, nhƣng không đều đặn và thành tâm lắm. Tôi tôn trọng những giây phút suy tƣ của thầy nên quay ra sân và thấy ánh dƣơng đang yếu dần. Buổi sáng trong đẹp đến vậy mà bây giờ trời đã ẩm ƣớt, đầy sƣơng mù. Những đám mây nặng trĩu từ phƣơng Bắc bay về đang phủ tràn lên đỉnh núi một lớp sƣơng mỏng. Đã bắt đầu thấy khó nhận ra những toà nhà ở đằng xa. Tôi thấy dƣợc thảo sƣ Sev­er­inus đang vui vẻ tập họp những ngƣời nuôi lợn lại và lùa đàn lợn về. Huynh bảo sắp đi xuống thung lũng đào nấm truyp. Tôi liền đi theo Huynh, vì tôi biết Huynh đi đào nấm để quên đi những biến cố buồn bã đang ám ảnh mọi ngƣời. Tôi nghĩ, khi giúp Huynh quên đi nỗi ƣu tƣ của Huynh, có lẽ tôi sẽ, nếu không quên thì cũng vơi đi, nỗi ƣu tƣ của chính mình. Buổi sáng toàn một màu xám đục, gần nhƣ sữa, mất hẳn đƣờng chân trời, ngay cả nơi hẻm núi mở ra những bờ bãi xa. Khi chúng tôi chầm chậm đi xuống dốc núi, tôi chợt thấy phái đoàn của các thầy dòng Khất thực đang tiến lên. Tôi liền chạy bay về tu viện để báo cho thầy William biết. Thầy William đợi đoàn khách mới tới bƣớc vào tu viện và đƣợc Tu viện trƣởng đón tiếp theo nghi lễ. Đoạn, thầy bƣớc đến và mọi ngƣời trao đổi những lời chào hỏi và ôm nhau thân hữu. Đã qua giờ ăn trƣa, nhƣng Tu viện trƣởng gọi dọn thêm một bàn mới cho khách và tế nhị để chúng tôi ở lại với đoàn. Đƣợc miễn trừ các điều bó buộc của Giáo luật, còn lại một mình với thầy William, đoàn khách tự do ăn uống và trao đổi các suy nghĩ của mình. Dẫu sao, xin Chúa tha thứ cho sự so sánh kỳ cục của con, nó cũng nhƣ một hội đồng chiến tranh đƣợc nhóm họp chớp nhoáng, trƣớc khi đạo quân của kẻ thù là đoàn Avi­gnon đến. Khỏi cần phải nói là đoàn khách mới đến đã lập tức gặp Uberti­no. Tất cả mọi ngƣời đều ngạc nhiên, sung sƣớng và kính trọng chào đón Cha, không chỉ vì ngƣỡng mộ một thời gi­an vắng mặt đằng đẵng và những nỗi sợ hãi bao quanh sự mất tích này, mà còn vì những phẩm chất của ngƣời chiến sĩ kiên

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cƣờng đã mấy thập kỷ nay cùng sát vai chiến đấu với họ. Khi kể về cuộc họp ngày mai, tôi sẽ nói thêm về các thầy dòng trong đoàn. Thoạt tiên, chúng tôi trao đổi với nhau rất ít, vì tôi phải dự vào cuộc hội kiến tay ba giữa thầy William, Cha Uberti­no và Cha Michael xứ Ce­se­na. Tôi đã kể một ít về Cha Michael trong những trang trƣớc. Bây giờ tôi hiểu rõ thêm nhiều quan điểm trái ngƣợc nhau và những thay đổi chiến thuật chính trị đột ngột của Cha mà trong những năm vừa qua đã khiến các bạn bè và tín hữu của Cha kinh ngạc. Trƣớc đây hai năm, Cha cùng với các tu sĩ của mình tại Đại hội chung ở Lyons, đã nói về Giáo hoàng với thái độ trung dung và kính trọng. Hôm nay, tại Tu viện này, Cha ngồi thân mật tại bàn với những ngƣời nói về Giáo Hoàng không một chút tôn kính, thậm chí còn khinh miệt. Tôi đã kể phần còn lại của câu chuyện. Giáo hoàng John triệu Cha Michael về Avi­gnon. Bản thân Cha vừa muốn lại vừa không muốn đi, cuộc họp ngày mai sẽ quyết định hình thức và cách bảo đảm cho chuyến đi sắp tới, sao cho nó không đƣợc biểu lộ một thái độ thuần phục hay thách thức. Tôi nghĩ Cha Michael chƣa hề đích thân gặp John bao giờ, hay ít ra là trong cƣơng vị Giáo hoàng. Dẫu sao, đã lâu rồi Cha không gặp Giáo hoàng, nên các bạn bè của Cha vội khắc hoạ tên buôn thần bán thánh ấy bằng những màu sắc đen tối nhất… Tuy nhiên, các cuộc trò chuyện khác tại bàn ăn không giúp tôi hiểu thêm đƣợc các biến cố tôi đang kể lại bao nhiêu. Các tu sĩ dòng Khất thực đã nhất trí với nhau về lập trƣờng của họ tại cuộc thƣơng thảo ngày mai. Họ lần lƣợt đánh giá từng đối phƣơng. Họ lƣu tâm bàn bạc cái tin mà thầy William thông báo về sự xuất hiện của Bernard Gui, đặc biệt là tin Giáo chủ Bertrand del Pogget­to sẽ chủ trì phái đoàn Avi­gnon. Hai phán quan, quả thực là quá nhiều. Đó là dấu hiệu cho thấy họ định dùng cuộc tranh luận về dị giáo để chống lại dòng Khất thực. Thầy William nói: - Càng đông càng tệ. Chúng ta sẽ xem họ nhƣ những kẻ dị giáo. Cha Michael nói: - Không, không. Hãy tiến hành một cách thận trọng. Chúng ta không đƣợc gây nguy hại đến bất kỳ một sự thoả thuận nào. - Theo con thấy, mặc dù con cũng đã bỏ công tiến hành việc tổ chức cuộc họp mặt này, Cha Michael biết con không tin rằng phe Avi­gnon đến đây sẽ thu đƣợc thành quả nào. John đòi một mình Cha đến Avi­gnon mà lại không có sự đảm bảo nào. Nhƣng tối thiểu, cuộc họp sẽ có một nhiệm vụ là làm cho Cha hiểu đƣợc việc đó. Nếu Cha đến đó trƣớc khi có kinh nghiệm này thì sự việc sẽ càng tệ hơn nữa. Cha Michael chua chát nói: - Thế là Huynh đã cật lực bỏ công mấy tháng nay chỉ để xúc tiến một việc mà Huynh nghĩ là vô ích. - Chính Hoàng đế và Cha đã yêu cầu con. Chung cuộc, việc hiểu rõ thêm kẻ thù của mình chẳng bao giờ là một việc vô ích cả. Lúc đó ngƣời ta đến báo cho chúng tôi hay là phái đoàn thứ hai đã vào nội thành. Các tu sĩ dòng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Khất thực đứng dậy và đi ra đón đoàn của Giáo hoàng. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ TRƯA Hồng y Giáo chủ Bertrand Del Pogget­to, cùng Bernard Gui và các thành viên khác từ Avi­gnon đến, rồi mỗi người làm một việc khác. Những ngƣời đã biết nhau, những ngƣời chƣa biết nhau, dù đã nghe nói đến nhau, tất cả đều chào hỏi nhau trong sân đầy vẻ dịu dàng. Bên cạnh Tu viện trƣởng, Hồng Y Giáo chủ Bertrand Del Pogget­to cƣ xử nhƣ một kẻ đã quen với uy quyền, nhƣ thể mình chính là Giáo hoàng thứ hai vậy. Đối với mọi ngƣời và với từng ngƣời, đặc biệt là các tu sĩ dòng Khất thực, hắn mỉm cƣời thân ái, báo trƣớc cuộc họp ngày mai sẽ dẫn đến một thoả thuận tốt đẹp, và chuyển đến mọi ngƣời những lời chúc lành, từ John XXII. Khi thầy William giới thiệu tôi nhƣ đệ tử và thƣ ký của thầy, hắn xoè bàn tay đeo nhẫn ra cho tôi hôn, nhƣ kiểu phô nụ cƣời với những ngƣời khác. Tôi lập tức chú ý đến ngƣời tôi đã nghe bàn tán nhiều nhất những ngày gần đây: Bernard Gui, nhƣ cách ngƣời Pháp gọi, hay Bernar­do Guidoni hay Bernar­do Gui­do, nhƣ cách gọi ở những nơi khác. Đó là một tu sĩ dòng Do­minic tuổi trạc bảy mƣơi, thân hình gầy và thẳng. Tôi chú ý đến đôi mắt xám của lão, nhìn đăm đăm mà không lộ chút cảm xúc nào. Tôi thƣờng thấy chúng loé lên một ánh sáng khó hiểu, tinh ranh, vừa che dấu, vừa cố tình bộc lộ những suy nghĩ và đam mê của mình. Trong khi mọi ngƣời chào hỏi nhau, lão không tỏ ra thân ái hay hữu hảo nhƣ những ngƣời khác, mà luôn luôn giữ vẻ lịch sự. Khi trông thấy Uberti­no, lão tỏ ra kính trọng, nhƣng trừng trừng nhìn Cha, đến nỗi tôi phải rùng mình khó chịu. Khi chào Cha Michael lão mỉm cƣời bí ẩn và lạnh lùng thì thầm. “Cha đã đợi ở đó một thời gi­an nhỉ”. Tôi không thể bắt đƣợc trong câu nói đó một vẻ nôn nóng, một nét chế giễu, một mệnh lệnh, hay một dấu hiệu quan tâm nào. Lão gặp thầy William, và khi biết đƣợc thầy là ai, bèn nhìn thầy với vẻ nhã nhặn đầy căm thù. Tôi dám nói chắc rằng không

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net phải gƣơng mặt lão lộ ra những cảm xúc riêng đó, mà vì ắt hẳn lão muốn thầy William biết lão rất căm thù thầy. Thầy William đáp lại vẻ thù địch của Bernard Gui bằng một nụ cƣời thân ái, và nói: - Bấy lâu nay, tôi vẫn hằng mong gặp một ngƣời mà uy tín lừng lẫy là bài học cho tôi noi theo và là lời khuyên răn soi đƣờng cho nhiều quyết định quan trọng trong đời tôi. – Rõ ràng đó là những lời ca ngợi, gần nhƣ nịnh bợ nữa, đối với những ai chƣa biết; nhƣng Bernard thừa hiểu rằng, một trong những quyết định quan trọng nhất trong đời thầy William là từ nhiệm chức phán quan. Tôi có cảm tƣởng rằng nếu thầy William hân hoan nhìn thấy Bernard bị tống vào ngục tối của triều đình, thì Bernard chắc hẳn cũng rất khoái chí thấy thầy William bị chết bất đắc kỳ tử. Vì Bernard ngày ấy nắm binh lực trong tay, tôi đâm ra lo sợ cho tính mạng của thầy tôi. Tu viện trƣởng hẳn đã báo cho Bernard biết về các án mạng trong tu viện. Giả vờ không để ý đến lời bóng gió sâu cay của thầy William, lão nói: - Theo lời của Tu viện trƣởng, và nhằm hoàn thành sứ mệnh đã uỷ thác cho tôi theo những điều khoản của hiệp định đã liên kết mọi chúng ta tại đây lại với nhau, bây giờ tôi phải can dự vào các biến cố đau thƣơng đang nồng nặc mùi hôi tanh độc hại của ma quỷ. Tôi nói điều này vì tôi biết xƣa kia, Huynh cũng nhƣ chúng tôi, đã chiến đấu trong mặt trận quân thiện dàn binh chống quân ác. Thầy William điềm tĩnh nói: - Đúng thế. Nhƣng sau đó, tôi đã đổi bên rồi. Bernard nhẫn nhịn chịu đòn: - Huynh có thể kể giúp tôi đôi điều về những án mạng này chăng? Thầy William nhã nhặn nói: - Rất tiếc là không. Tôi không có kinh nghiệm nhƣ Huynh về các án mạng. Từ đó trở đi, tôi mất dấu mọi ngƣời. Sau khi nói chuyện với Cha Michael và Uberti­no, thầy William rút về phòng thƣ tịch. Thầy xin phép Malachi xem xét vài quyển sách nào đó, nhƣng tôi không nghe đƣợc tựa. Malachi nhìn thầy với vẻ kỳ quái nhƣng không thể từ chối. Lạ thay, không cần tìm kiếm những quyển sách này trong Thƣ viện, vì chúng đều nằm trên bàn giấy của Venan­tius. Thầy lao vào đọc sách, nên tôi chẳng dám quấy rầy. Tôi xuống bếp và gặp Bernard Gui ở đó. Có lẽ lão muốn tìm hiểu cấu trúc của tu viện nên đi thăm thú khắp nơi. Tôi nghe lão dùng tiếng địa phƣơng thẩm vấn các đầu bếp và các tôi tớ khác, dƣờng nhƣ thăm hỏi về mùa màng và cách điều hành công việc trong tu viện. Nhƣng dù hỏi những câu vô thƣởng vô phạt nhất, mắt lão cứ soi mói nhìn vào mắt ngƣời đối diện, rồi đột nhiên hỏi sang một câu khác, khiến ngƣời ấy lắp bắp, tái xanh mặt. Bằng một cách quái dị nào đó, lão đang tiến hành cuộc điều tra và khai thác một thứ vũ khí khủng khiếp mà mọi phán quan khi thi hành nhiệm vụ đều sử dụng: đó là nỗi sợ hãi những ngƣời khác. Vì bất kỳ ai, khi bị thẩm tra, do sợ hãi rằng mình sẽ bị nghi ngờ điều chi đó, thƣờng kể cho phán quan bất luận điều gì có thể khiến phán quan nghi ngờ ngƣời khác. Suốt buổi chiều, tôi thấy Bernard tiến hành điều tra theo kiểu đó, khi thì bên cối xay gió, khi thì trong

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nhà dòng. Nhƣng lão gần nhƣ không bao giờ giáp mặt các tu sĩ, mà chỉ khai thác các nông dân hay những anh em ngoại đạo. Một chiến thuật ngƣợc hẳn với chiến thuật của thầy William từ bấy lâu nay. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH CHIỀU Ali­nar­do cung cấp những tin tức quý giá, William bày phương pháp đi đến một sự thật có khả năng đúng, bằng một loạt các sai lầm hiển nhiên. Thầy William hớn hở từ phòng thƣ tịch đi xuống. Trong khi đợi bữa ăn chiều, chúng tôi chợt gặp Ali­nar­do trong nhà dòng. Nhớ lời Huynh dặn, tôi đƣa cho Huynh nắm đậu kê hôm qua lấy đƣợc trong nhà bếp. Huynh cảm ơn tôi, rồi tọng một nắm đậu vào cái miệng móm sọm, nhai trệu trạo nói: - Con thấy chứ? Cái xác kia cũng nằm đúng chỗ mà sách Mặc khải đã tiên tri… Giờ hãy đợi hồi kèn thứ tƣ! Tôi hỏi, sao Huynh nghĩ rằng lời giải của chuỗi án mạng lại nằm trong sách Mặc khải? Huynh nhìn tôi kinh ngạc: - Sách của thánh John giải đƣợc mọi thứ! - Rồi Huynh nhăn mặt, chua chát nói: - Ta biết mà, ta đã nói mãi nhƣ thế cả một thời gi­an dài… Ta chính là ngƣời, con biết không, đã đề nghị với Tu viện trƣởng… Tu viện trƣởng lúc đó kìa… thu thập càng nhiều lời bình về sách Mặc khải càng tốt. Ta sắp đƣợc làm quản thƣ viện… Thế rồi tên kia xoay sở sao đó đƣợc phái đi Si­los, tìm ra những bản viết hay nhất, trở về với một đống của cƣớp đƣợc thật đẹp… Ôi, gã biết nơi tìm kiếm, gã cũng nói ngôn ngữ của bọn vô thần… Thế là Thƣ viện đƣợc gi­ao vào tay hắn mà không vào tay ta. Nhƣng Chúa đã trừng phạt hắn và sớm đẩy hắn vào đêm trƣờng tối tăm. Ha ha ha… Ông lão già nua lẩm cẩm mà tôi vẫn thấy ngây thơ nhƣ một đứa trẻ con, giờ bỗng phá lên một tràng cƣời hiểm ác. Thầy William hỏi: - Huynh đang nói đến tu sĩ nào vậy? Ali­nar­do sững sờ nhìn chúng tôi:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Ta đã nói đến ai à? Ta không nhớ … đã xa xƣa lắm rồi. Nhƣng Chúa trừng phạt, Chúa huỷ diệt, Chúa làm phai mờ ký ức. Nhiều hành động kiêu hãnh đã xảy ra trong Thƣ viện, đặc biệt sau khi nó lọt vào tay ngoại nhân. Chúa vẫn còn trừng phạt… Chúng tôi không thể khai thác gì thêm ở ông lão nữa, nên bỏ đi, để lão tiếp tục lảm nhảm. Thầy William rất chú ý đến cái tin vừa rồi: - Ali­nar­do là một ngƣời đáng lắng nghe, mỗi lần nói, lão lại cho biết một điều rất hay. - Lần này, Huynh ấy nói gì thế? - Ad­so ạ, giải quyết một điều bí ẩn không giống nhƣ dựa vào các giả thuyết ban đầu để suy luận đâu. Việc tìm kiếm trong các dữ kiện tự nhiên để phát hiện các qui luật, sự chứng minh đƣợc tiến hành hết sức gi­an khổ. Đƣơng đầu với các dữ kiện không giải thích đƣợc, con phải cố hình dung ra nhiều qui luật chung, mà các mối liên hệ của chúng với các dữ kiện còn chƣa nắm đƣợc. Rồi đột nhiên, trong mối liên hệ bất ngờ giữa một hệ quả, một tình huống đặc biệt và một trong các qui luật này, con chợt phát hiện ra một cách lý giải có vẻ đáng tin hơn những cách khác. Con sẽ cố ứng dụng nó vào các trƣờng hợp tƣơng tự, sử dụng nó để dự đoán trƣớc và khám phá ra rằng linh cảm của mình đúng. Nhƣng trƣớc khi chung cuộc, con sẽ chẳng bao giờ biết dữ kiện nào là đúng để đƣa vào hay gạt ra ngoài sự suy luận của con. Và đó chính là công việc thầy đang làm đây. Thầy sắp xếp rát nhiều các chi tiết riêng rẽ và thử đƣa ra vài giả thuyết. Thầy phải đƣa ra rất nhiều giả thuyết, nhiều cái ngớ ngẩn đến nỗi thầy xấu hổ chẳng dám kể cho con nghe. Con thấy đấy, trong trƣờng hợp của chú ngựa Brunel­lus, khi trông thấy các dấu vết, thầy đã suy đoán ra nhiều giả thuyết bổ sung và trái ngƣợc nhau: đó có thể là một con ngựa xổng chuồng, có thể Tu viện trƣởng đã cƣỡi con ngựa đẹp xuống núi, có thể con ngựa Brunel­lus để dấu chân trên tuyết, còn một con ngựa khác, Favel­lus chẳng hạn, đã vƣơng lại vài sợi bờm trong bụi và ai đó đã làm gẫy vài nhánh cây. Thầy chẳng biết giả thuyết nào đúng cả, cho đến khi thầy thấy quản hầm và các tôi tớ lo lắng đi lùng sục con ngựa. Thế rồi thầy hiểu giả thuyết về con ngựa Brunel­lus là giả thuyết duy nhất đúng, và thầy cố chứng minh với các tu sĩ nhƣ vậy. Thầy đã thắng, nhƣng thầy cũng có thể thua. Những ngƣời khác cho thầy là khôn ngoan vì thầy đã thắng, nhƣng họ không biết những lúc thầy thua vì ngu ngốc, họ không biết vài giây trƣớc khi thắng, thầy còn chƣa biết mình có thắng không. Bây giờ, đối với những biến cố trong tu viện, thầy có nhiều giả thuyết hay, nhƣng chƣa có dữ kiện nào khả dĩ hiển nhiên cho phép thầy tuyên bố giả thuyết nào là đúng nhất. Do đó, để về sau khỏi lộ vẻ ngu ngốc, thầy không nhận mình khôn ngoan từ bây giờ. Đừng bắt thầy suy nghĩ nữa, tối thiểu là cho đến ngày mai. Đến lúc đó, tôi mới hiểu đƣợc phƣơng pháp luận của thầy tôi, nó hoàn toàn khác với phƣơng pháp dựa trên các nguyên lý tiên nghiệm của các triết gia. Tôi hiểu, khi thầy chƣa tìm đƣợc câu trả lời, thầy thƣờng đƣa ra nhiều lời giải hoàn toàn khác biệt. Lòng tôi vẫn còn hoang mang nên đánh bạo nói:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Thế, nhƣng…. thầy vẫn còn cách xa giải đáp lắm mà…. - Thầy đã đến gần một giải đáp, nhƣng chƣa biết cái nào. - Nhƣ thế, thầy không có một lời đáp cho các vấn đề đặt ra. - Ad­so ạ, giá có, thầy sẽ đi dạy thần học ở Paris. - Ở Paris, lúc nào cũng có lời giải đáp đúng đắn ƣ? - Không bao giờ, họ biết rất rõ về những sai lầm của mình Tôi hỏi với giọng gắt gỏng trẻ con: - Thế thầy không bao giờ phạm sai lầm à? - Thƣờng chứ. Nhƣng thay vì nghĩ ra một, thầy lại tƣởng tƣợng thêm nhiều, thế nên thầy không làm nô lệ cho cái nào cả. Tôi có cảm giác thầy William không hề chú tâm đến sự thật, một điều không có ý nghĩa gì ngoài sự điều chỉnh giữa sự vật và tri thức. Ngƣợc lại, thầy thích thú tƣởng tƣợng xem có bao nhiêu khả năng có thể thực hiện đƣợc. Tôi thú thực, lúc đó, tôi đâm chán ngán ông thầy của tôi và thầm nghĩ “May quá, phán quan đã đến”. Khao khát muốn tìm hiểu sự thật, tôi ngả về phe Bernard Gui. Bị giằng xé trong tâm trạng phạm tội này còn hơn cả Ju­das bán Chúa trong đêm thứ năm tuần Thánh, tôi cùng với thầy William đến nhà ăn dùng bữa tối. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TỐI Sal­va­tore kể về một bùa mê dị thường Bữa ăn tối dành cho phái đoàn thật hảo hạng. Tu viện trƣởng hẳn rất am tƣờng thói háu ăn của con ngƣời và các nghi thức trong triều đình Giáo hoàng. Đầu bếp bảo tôi biết mấy con heo vừa mổ định làm tiết canh theo công thức của miền Cassi­no, nhƣng do cái chết thảm thƣơng của Venan­tius, họ buộc phải đổ tất cả huyết đi nên cuối cùng, phải mổ thêm vài con nữa. Tôi tin rằng mấy ngày đó, ai cũng sợ ý nghĩ phải giết các sinh vật của Chúa. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn có bồ câu ra-​gu tiềm rƣợu vang, thỏ quay, chả nƣớng bọc bột thánh Clare, cơm nấu quả hạnh trồng trên đồi, ô-​liu nhồi, phô-​mai chiên, thịt cừu sốt tiêu sống, đậu trắng và những thức bánh ngọt tuyệt hảo, bánh bông lan thánh

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Bernard, bánh thánh Nicholas, bánh bao thánh Lucy, rồi các loại rƣợu vang, rƣợu thuốc, khiến ai cũng hứng khởi vui vẻ, ngay cả Bernard Gui thƣờng vẫn rất khắc nghiệt. Dƣờng nhƣ đây là bữa tiệc của những tên háu ăn, chỉ khác là mỗi khi ăn một miếng hay hớp một ngụm rƣợu, họ liền thành kính đọc kinh. Sau cùng, mọi ngƣời đều vui vẻ đứng dậy, vài ngƣời nêu cớ bị đau chi đó để khỏi xuống dự Kinh Tối, nhƣng Tu viện trƣởng cũng không phiền trách gì. Không phải ai cũng đƣợc hƣởng quyền lợi và tuân thủ những nghĩa vụ áp dụng cho những ngƣời theo dòng tu của chúng tôi. Khi các tu sĩ chia tay, tôi tò mò nán lại trong nhà bếp, nơi họ đang chuẩn bị khóa cửa khi đêm xuống. Tôi thấy Sal­va­tore cắp một cái bọc lẻn ra vƣờn. Bị óc hiếu kỳ thúc giục, tôi chạy theo và gọi hắn. Hắn cố tránh tôi, nhƣng khi tôi hỏi thì hắn bảo trong cái bọc đang ngọ nguậy đó có một con rắn thần. - Hãy coi chừng lũ rắn! giống xà tinh này đầy thuốc độc, tỏa sáng ra bên ngoài! Tôi nói gì thế, ngay cả mùi tanh cũng tỏa ra giết ngƣời! Đầu độc anh… Lƣng nó có đốm đen, đầu gà, nửa thân dựng đứng trên mặt đất, nửa thân bò trƣờn nhƣ các loài rắn khác. Rồi nó giết ngƣời đẹp nhỏ bé… - Ngƣời đẹp nhỏ bé? - Ừa, con vật nhỏ bé mà, chỉ dài hơn con chuột một chút xíu, à, còn gọi là chuột xạ, là xà hay lãi. Khi chúng cắn, ngƣời đẹp sẽ chạy đi kiếm fenic­ula hay Ci­cer­bi­ta rồi nhai nó, và trở lại với battaglia. Họ nói nó sinh sản qua mắt, nhƣng phần lớn nói sai. Tôi hỏi hắn dùng con rắn thần làm gì thì hắn bảo đó là việc riêng của mình. Lòng tôi tràn ngập hiếu kỳ nên bảo rằng với bao nhiêu cái chết trong mấy ngày nay rồi, không thể để xảy ra điều gì lén lút bí mật nữa, tôi sẽ mách với thầy William. Thế rồi Sal­va­tore hết sức nài nỉ tôi đừng mách, hắn mở cái bọc ra và đƣa cho tôi xem một con mèo đen. Hắn kéo tôi lại gần, cƣời nham nhở nói rằng, hắn không muốn viên quản hầm nhiều quyền hành hay một tu sinh trẻ tuổi đẹp trai nhƣ tôi đƣợc hƣởng tình yêu của các thôn nữ nữa, trong khi hắn chẳng đƣợc gì sất vì xấu xí, thảm hại khốn khổ. Nhƣng hắn có biết một loại bùa quái quỉ có thể khiến mọi phụ nữ đều yêu hắn. Ngƣời ta phải giết một con mèo đen, móc mắt nó ra, nhét vào trong hai quả trứng của một con gà mái đen, mỗi trứng một con mắt. Rồi để trứng thối rữa trong một đống phân ngựa, và mỗi trứng sẽ sinh ra một con quỉ nhỏ phục tùng mình, đem lại cho mình mọi lạc thú của cõi đời. Nhƣng tiếc thay, muốn bùa yêu này đƣợc kiến hiệu, Sal­va­tore bảo rằng ngƣời phụ nữ mà hắn khao khát phải nhổ nƣớc bọt lên hai quả trứng, trƣớc khi vùi chúng vào đống phân ngựa. Việc này làm hắn đau đầu vì thế đêm nay hắn phải đem cô gái ấy vào, dụ cô ta làm phép mà không cho biết nguyên do. Mặt tôi nóng bừng bừng, toàn thân sôi lên, và yếu ớt cất tiếng hỏi xem có phải đêm nay, hắn sẽ đƣa chính cô gái ấy vào tu viện không. Hắn cƣời chế giễu tôi, bảo tôi thực đã nổi lòng tà dâm rồi. Hắn bảo, trong làng có hàng đống con gái, hắn sẽ đƣa vào một cô khác, còn đẹp hơn cả cô gái tôi thích nữa. Tôi nghĩ, hắn nói dối để đuổi tôi đi. Nhƣng tôi làm gì đƣợc hắn cơ chứ? Theo dõi hắn suốt đêm,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trong khi thầy William đợi tôi làm một công việc khác à? Và gặp lại nàng, ngƣời con gái mà lý trí tôi xua đi xa, còn lòng tôi thì cứ níu gần lại, ngƣời tôi chẳng nên gặp lại, dù tim vẫn khao khát nhớ mong ƣ? Hẳn là không rồi. Thế là tôi tự nhủ lòng rằng Sal­va­tore đã nói thực về chuyện cô gái, hay có thể mọi thứ hắn nói đều láo toét, cái bùa yêu hắn miêu tả ban nãy chỉ là sản phẩm tƣởng tƣợng của cái đầu óc ngây ngô, mê tín của hắn, và hắn sẽ chẳng làm gì cả. Tôi nổi cáu, bảo hắn rằng đêm nay, hắn nên liệu hồn đi ngủ, vì các cung thủ sẽ tuần tra khắp tu viện. Hắn đáp là hắn biết rành tu viện hơn mấy tay cung thủ, và chẳng ai nhìn thấy ai trong trời sƣơng mù nhƣ thế này. Hắn còn bảo tôi nên cút đi, sẽ chẳng gặp hắn đƣợc nữa đâu, dù hắn có đang vui thú với cô gái tôi yêu chỉ cách một thƣớc chăng nữa. Hắn dùng nhiều từ để diễn tả, nhƣng đó là ý hắn muốn nói. Tôi giận dữ bỏ đi, vì một tu sinh cao quí nhƣ tôi không đáng cãi nhau với một tên hạ tiện nhƣ vậy. Tôi đến gặp thầy William và làm theo kế hoạch. Nghĩa là, chúng tôi đứng dự Kinh Tối ở phía sau gi­an giữa của giáo đƣờng, nhƣ thế, khi tan lễ, chúng tôi sẽ sẵn sàng thực hiện cuộc thám hiểm lần thứ hai vào sâu trong lòng Mê Cung. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng SAU KINH TỐI Viếng Mê Cung lần nữa, đến ngưỡng cửa “fi­nis Africae”, nhưng không đột nhập được vì chưa hiểu cái thứ nhất và cái thứ bẩy của thứ tư là gì. Cuối cùng Ad­so lại nhuốm bệnh tương tư, dù cũng chóng qua Chuyến viếng thăm Thƣ Viện lần này đòi hỏi nhiều giờ làm việc đằng đẵng. Miêu tả bằng lời thì việc xác minh mà chúng tôi định thực hiện rất đơn giản, nhƣng quá trình vừa soi đèn vừa đọc các bản khắc chữ, đánh dấu các lối đi và các bức tƣờng trống lên bản đồ, ghi lại các mẫu tự đầu và len lỏi

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net theo nhiều con đƣờng khác nhau, thật là dài và buồn tẻ. Trời lạnh buốt. Đêm không có gió, nên chúng tôi không nghe những tiếng rít khe khẽ mà đêm đầu tiên đã khiến chúng tôi hoảng sợ, thay vào đó là luồng hơi băng ẩm ƣớt từ các khe hẹp tràn vào. Chúng tôi đeo găng len vào để cầm sách khỏi cóng tay, nhƣng đó là loại găng hở đầu ngón để dùng khi viết trong mùa đông, nên chốc chốc, chúng tôi lại phải hơ tay lên lửa, khoanh tay vào ngực hay vỗ đồm độp vào nhau, lò dò đi mà ngƣời lạnh cóng. Do đó, chúng tôi tiến hành công việc không đƣợc liên tục lắm. Chúng tôi dừng lại ngắm nghía các kệ sách, thầy William, mắt đeo kính mới, có thể nán lại đọc sách; mỗi lần phát hiện một tựa sách, thầy lại reo lên mừng rỡ, có lẽ vì thầy biết quyển sách đó, hoặc giả thầy đã tìm đọc nó hàng bao lâu nay, hoặc thầy chƣa nghe ai nhắc đến nó, nên vô cùng xúc động. Tóm lại, đối với thầy, mỗi quyển sách là một con thú diệu kỳ vừa tìm thấy trong một miền đất xa lạ. Vừa giở một bản viết, thầy vừa bảo tôi tìm các bản khác. Tôi vừa nắm một quyển sách đƣợc minh họa tuyệt đẹp, với những mê cung rau quả, có rắn, khỉ, thò đầu ra “Hãy nghe những lời này: Can­ta­men, Col­la­men, Gon­ge­la­men, Stemi­amen, Plas­mamem, Sonerus, Al­boreus, Gaud­iflu­us, Glau­ci­co­mus…” Thầy William nói dịu dàng: - Các hòn đảo quê thầy đó. Đừng quá khó tính với những tu sĩ từ miền Hi­ber­nia [1] xa xôi. Có lẽ, ngày nào tu viện này còn tồn tại, chúng ta còn nói đến Thánh Đế La Mã, thì chúng ta còn phải ơn họ… - Những hình vẽ này… Thật không tin nổi vào mắt mình nữa! Nhiều màu sắc quá! – Tôi nói, cố thu hết tất cả vào mắt. - Chúng từ một miền đất không có mấy màu sắc, một mảng trời xanh và mênh mông màu lục. Nhƣng chúng ta không đƣợc đứng đây bàn cãi về các tu sĩ Hi­ber­nia mãi đƣợc. Thầy muốn biết tại sao sách của họ lại ở đây cùng với các tác giả ngƣời Anh và các nhà ngữ pháp học của các nƣớc khác. Con nhìn sơ đồ của con xem, chúng ta đang ở đâu vậy? - Trong các phòng của ngọn tháp phía Tây. Con cũng đã ghi lại các bản khắc. Nhƣ thế là, sau khi rời phòng không có cửa sổ, chúng ta vào phòng bảy cạnh và mỗi phòng trong tháp chỉ có một lối vào duy nhất: mẫu tự màu đỏ là H. Rồi chúng ta đi từ phòng này sang phòng khác quanh ngọn tháp, và trở lại căn phòng không có cửa sổ. Sự phối hợp của các mẫu tự khép thành… thầy nói đúng! HI­BERNI! - HI­BER­NIA, nếu chúng ta đi từ phòng không có cửa sổ trở lại phòng bảy cạnh, vì cũng nhƣ mọi phòng bảy cạnh khác, nó mang mẫu tự A, bắt đầu của Apoc­alyp­sis [2]. Do đó, có các tác phẩm của những tác giả miền Ul­ti­ma Thule [3], các nhà ngữ pháp học và tu từ học, vì những ngƣời sắp xếp Thƣ viện nghĩ rằng một nhà ngữ pháp học phải đặt cùng với các nhà ngữ pháp học Hi­ber­nia, dù

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ngƣời ấy có xuất xứ từ Toulouse chăng nữa. Đó là một tiêu chuẩn. Con thấy chƣa? Chúng ta bắt đầu hiểu đƣợc vài điều rồi đó. - Nhƣng trong các phòng ở ngọn tháp phía đông, nơi chúng ta khởi hành, lại đọc thấy FONS, … có nghĩa là gì chứ? - Hãy đọc kỹ bản đồ của con. Con cứ đọc các mẫu tự trong các phòng tiếp theo, theo trật tự ta đến. - FONS ADIEU… - Không, FONS ADAE[4]. U là phòng không có cửa sổ thứ hai ở hƣớng đông, thầy nhớ mà, có lẽ nó khớp với một sự phối hợp khác. Và chúng ta đã tìm thấy gì trong thiên đàng hạ giới đó? Nên nhớ rằng căn phòng có bàn thờ hƣớng về mặt trời rạng đông đặt tại đó. - Ở đó có rất nhiều Thánh Kinh, sách giảng Thánh kinh và toàn các sách kinh. - Con thấy đó, lời của Chúa ứng hợp với thiên đàng hạ giới, mà nhƣ mọi ngƣời nói là nằm mãi tận phƣơng đông. Và tại đây, về phƣơng tây: HI­BER­NIA. - Nhƣ thế, đồ án của Thƣ viện tái hiện lại bản đồ của thế giới à? - Có thể. Sách đƣợc sắp xếp dựa theo xuất xứ từng nƣớc hay theo quê quán của tác giả, hay nhƣ trong trƣờng hợp này là theo nơi mà đáng lẽ họ phải sinh ra. Các quản thƣ viện cho rằng nhà ngữ pháp học Vir­gil [5] sinh nhầm tại Toulouse, đáng lẽ ông phải sinh tại các quần đảo phƣơng tây mới phải. Họ đã chỉnh lại các sai lầm của tự nhiên. Chúng tôi tiếp tục đi, xuyên qua một dãy phòng đầy những sách Mặc khải tuyệt đẹp, một trong số đó là phòng tôi đã bị ảo giác. Chúng tôi lại thấy ánh sáng chập chờn từ xa. Thầy William bịt mũi, chạy tới dập tắt lửa và nhổ nƣớc bọt vào đống tro tàn. Chúng tôi băng vội qua căn phòng cho chắc, nhƣng tôi nhớ ra mình đã thấy một quyển sách Mặc khải có nhiều màu, có vẽ hình một phụ nữ và một con rồng. Chúng tôi tái lập sự phối hợp của các căn phòng, khởi đầu từ phòng chúng tôi vào sau cùng, có mang mẫu tự đầu màu đỏ Y, Đảo ngƣợc lại, chúng tôi có từ YS­PANIA [6], nhƣng mẫu tự cuối cùng A, cũng là mẫu tự kết thúc HI­BER­NIA. Thầy William bảo đó là dấu hiệu cho thấy có vài phòng chứa đựng những tác phẩm thể loại hỗn hợp. Khu vực đƣợc đặt tên YS­PANIA đƣờng nhƣ chứa rất nhiều bản chép tay sách Mặc khải, tất cả đều làm rất đẹp theo trƣờng phái nghệ thuật His­pania[7]. Chúng tôi nhận thấy có lẽ thƣ viện này là nơi có bộ sƣu tập phong phú nhất các bản sao sách của các tông đồ hiện có trong xứ đạo, và một lƣợng vô cùng lớn các sách giảng về loại này. Trong khi quan sát nhƣ thế, chúng tôi đến tháp phía nam mà đêm nọ chúng tôi đã đi qua. Căn phòng không cửa sổ mang mẫu tự S của khu YS­PANIA dẫn vào phòng E, và sau đó xuyên dần qua năm phòng trong ngọn tháp, chúng tôi đến phòng cuối cùng không có lối ra nào khác mang mẫu tự đỏ L. Đảo ngƣợc lại, chúng tôi có LEONES[8] - Sƣ tử phƣơng Nam. Trên bản đồ chúng ta đang ở Châu Phi, và đây là sƣ tử. Điều đó giải thích tại

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net sao chúng ta thấy có nhiều bản viết của các tác giả vô thần nhƣ vậy. - Còn nhiều nữa đây này, - tôi lục lọi trong các kệ sách – "Canon” của Avi­cen­na, và một bản viết chữ đẹp mà con không nhận ra. - Theo cách trang trí, thầy thấy đó là Kinh Ko­ran của đạo Hồi, nhƣng rất tiếc, thầy không biết tiếng Ả Rập. - Kinh Ko­ran, Thánh kinh của bọn vô thần, một quyển sách sa đọa… - Nó chứa đựng một tƣ tƣởng khác với chúng ta. Nhƣng con hiểu tại sao họ lại xếp quyển sách này ở đây, nơi có sƣ tử và những con quái vật. Thế nên chúng ta sẽ gặp sách về các quái vật, kỳ lân. Khu vực LEONES này chứa những quyển sách mà những ngƣời sáng lập Thƣ viện xem là sách giả trá. Sách gì thế kia? - Sách bằng tiếng La Tinh, nhƣng gốc từ Ả rập. Ayyub al Ruhawi, luận thuyết về bệnh chó dại. Còn đây là sách về kho tàng. Và “Luận về “Những hình bóng” của Al­hazen[9] - Con thấy đó, trong số các quái vật và điều giả trá, họ cũng sắp vào đây các công trình khoa học mà giáo dân phải học tập rất nhiều. Đó là cách suy nghĩ vào thời họ xây Thƣ viện - Nhƣng tại sao họ cũng xếp sách về kỳ lân lẫn trong các sách giả trá. - Rõ ràng các nhà sáng lập Thƣ viện có những tƣ tƣởng lạ lùng. Họ hẳn tin rằng một quyển sách viết về những thú vật hoang đƣờng, sống ở những miền đất xa xôi, phải nằm trong danh mục sách giả trá, đƣợc những ngƣời vô thần truyền bá. - Kỳ lân, sƣ tử, tác giả Ả rập và ngƣời Ma rốc nói chung. Thảo nào đây là khu Phi châu mà các tu sĩ nói đến. - Chắc chắn nó đây. Và nếu thế thì chúng ta nên đi tìm các nhà thơ châu Phi mà Paci­fi­cus nhắc tới đi. Quả thật, khi bƣớc lui về phòng L, chúng tôi thấy trên một kệ sách bộ sƣu tập các tập thơ của Floro, Fron­to, Apuleius, Mar­tianus Capel­la và Ful­gen­tius Tôi nói: - Ra đây là nơi mà Beren­gar nói có lời giải cho một bí mật nào đó. - Gần nhƣ là ở đây. Beren­gar dùng câu “fi­nis Africae” và chính cách nói này đã khiến Malachi nổi giận. Tận cùng có thể là phòng cuối cùng, trừ phi… - Thầy chợt hét lên: - Thánh Thần ơi! Con không để ý gì sao? - Gì ạ? - Hãy quay lại phòng S, nơi khởi hành ngay! Chúng tôi quay lại phòng không cửa sổ đầu tiên, có khắc dòng thơ: “Su­per thronos vig­in­ti quatuor”[10]. Phòng có hai cửa. Một cửa dẫn vào phòng Y, có một cửa sổ nhìn xuống lồng cầu thang bát giác bên trong. Một cửa khác dẫn vào phòng P, nằm dọc theo tƣờng ngoài, tiếp theo chuỗi kết hợp của YS­PANIA. Cửa về phía tháp dẫn vào phòng E mà chúng tôi vừa bƣớc qua. Rồi đến một bức tƣờng trống, và cuối cùng là cửa dẫn vào một phòng không có cửa sổ thứ hai, mẫu tự đầu là U.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Phòng đó là phòng có gắn tấm gƣơng, may thay là ở trên bức tƣờng ngay bên tay phải tôi, nếu không, tôi lại phát hoảng lên rồi. Nhìn kỹ bản đồ, tôi thấy phòng này rất kỳ lạ. Giống nhƣ căn phòng không cửa sổ khác của ba ngọn tháp kia, phòng này đáng lẽ phải dẫn vào phòng bảy cạnh ở trung tâm. Nếu không thì cửa vào phòng bảy cạnh phải ở trong phòng không cửa sổ, kế là phòng U. Nhƣng phòng U này, ngoài một cửa dẫn vào phòng T, có một cửa sổ nhìn xuống lồng bát giác, và một cửa khác nối với phòng S, ba bức tƣờng kia đều đầy nghẹt sách. Nhìn quanh chúng tôi khẳng định điều đã rõ ràng trên bản đồ; theo cách lập luận lô-​gic cũng nhƣ phép cân xứng chặt chẽ, ngọn tháp phía nam này đáng lẽ phải có một phòng bảy cạnh, thì lại chẳng có phòng nào nhƣ thế cả. Tôi nói: - Không, chẳng có phòng bảy cạnh nào. - Không, không phải thế. Nếu không có phòng bảy cạnh thì các phòng khác kích thƣớc sẽ rộng hợn, trong khi đó các phòng này ít nhiều cũng giống hình dáng các phòng trong các tháp kia. Vậy phòng bảy cạnh đó có, nhƣng không đến đƣợc. - Nó bị tƣờng bít kín à? - Có thể. Và chính đó là “Fi­nis Africae”, nơi mà các tu sĩ quá cố vì hiếu kỳ đã lảng vảng chung quanh. Nó bị tƣờng bít kín, nhƣng không có nghĩa là không có lối vào. Quả thực, phải có một lối vào, và Venan­tius đã tìm thấy nó, hay đã đƣợc Adel­mo miêu tả nó, sau khi Adel­mo moi đƣợc từ Beren­gar. Hãy đọc lại các ghi chú của Venan­tius. Thầy rút từ áo dòng ra mảnh giấy của Venan­tius và đọc lại: “Đặt tay trên thần thứ nhất và thứ bảy của thứ tƣ”. Thầy nhìn quanh: - Ủa, đúng rồi “Thần” là hình ảnh ở trong gƣơng! Venan­tius nghĩ bằng tiếng Hy lạp vì trong ngôn ngữ đó, còn rõ hơn trong ngôn ngữ của chúng ta nữa, từ “ei­dolon” vừa có nghĩa là hình ảnh vừa là ma, và tấm gƣơng phản chiếu chính hình ảnh biến dạng của chúng ta, khiến chúng ta nhầm tƣởng là bóng ma đấy! Thế nhƣng, cái gì là cái thứ tƣ ”trên thần" nhỉ? Một cái gì trên bề mặt phản chiếu này à? Thế thì chúng ta phải đặt mình vào một góc cạnh nhất định nào đủ để nhận ra một vật phản chiếu trong tấm gƣơng, ứng hợp với sự miêu tả của Venan­tius… Chúng tôi thử ở mọi vị trí, nhƣng vô ích. Ngoài hình ảnh của chúng tôi ra, tấm gƣơng chỉ phản chiếu những đƣờng nét mờ ảo của căn phòng, dƣới ánh đèn tù mù… Thầy William suy nghĩ: - Thế thì, khi nói “trên thần”, Huynh ấy có thể muốn chỉ bên ngoài tấm gƣơng… nhƣ vậy chúng ta buộc phải sang phòng kế, vì tấm gƣơng này chắc hẳn là một cánh cửa… Gƣơng này cao hơn tầm thƣớc một ngƣời trung bình, đƣợc gắn chặt vào tƣờng, nhờ một khung gỗ sồi chắc chắn. Chúng tôi sờ khắp nơi, cố đút ngón tay vào kẽ giữa tƣờng và khung gỗ, nhƣng tấm gƣơng dính chặt cứng ngắc nhƣ một thành phần của bức tƣờng, nhƣ một viên đá trong đống đá. - Nếu không phải bên ngoài, thì có thể là bên trên. – Thầy William thầm thì và kiễng chân, giơ tay lên sờ dọc theo cạnh trên của khung gỗ. Thầy chẳng thấy gì ngoài bụi. Thầy buồn bã suy nghĩ:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Về chuyện này, dù bên ngoài tấm gƣơng này có một căn phòng thì quyển sách mà chúng ta và các tu sĩ khác tìm kiếm cũng chẳng còn trong phòng đó nữa, vì đầu tiên, Venan­tius đã lấy nó đi và rồi Beren­gar đã mang nó đi đâu chỉ có Chúa mới biết. - Nhƣng có lẽ Beren­gar đã mang nó trở lại đây. - Không, đêm đó chúng ta đang ở trong thƣ viện, và mọi dữ kiện đều cho thấy Huynh ấy chết sau khi trộm quyển sách chẳng bao lâu, cũng trong cùng đêm ấy, trong nhà tắm. Nếu không, chúng ta đã gặp lại Huynh ấy buổi sáng kế tiếp rồi. Chẳng sao… Tạm thời, chúng ta đã xác định đƣợc “fi­nis Africae” là ở đâu và đã thâu thập đƣợc gần nhƣ đầy đủ các dữ kiện cần thiết để hoàn thiện tấm bản đồ thƣ viện, của chúng ta. Con phải công nhận rằng, nhiều bí ẩn trong Mê cung đã đƣợc sáng tỏ. Chúng tôi đã đi qua các phòng khác, ghi lại tất cả các phát hiện của chúng tôi lên bản đồ. Chúng tôi đến những phòng chỉ chất toàn các bản viết về toán học và thiên văn học, những phòng khác chứa các tác phẩm viết bằng chữ Xy-​ri mà thầy trò tôi chẳng ai biết, các phòng khác nữa xếp sách viết bằng thứ chữ khó nhận ra, có lẽ là các bản viết từ Ấn độ. Chúng tôi đi lại giữa hai chuỗi phối hợp JU­DAEA[11] và AE­GYP­TUS[12]. Tóm lại, để đọc giả khỏi nhàm chán vì trình tự giải mã của chúng tôi, sau khi đã hoàn tất bản đồ, chúng tôi tin rằng thƣ viện quả thực đã đƣợc xây cất và sắp xếp theo hình ảnh của một quả cầu đất và nƣớc. Về hƣớng bắc, chúng tôi thấy AN­GLIA[13] và GER­MANI[14], dọc theo bức tƣờng phía tây nối với GAL­LIA[15], rồi ở cực tây biến thành HI­BER­NIA, và về hƣớng tƣờng nam là RO­MA (thiên đƣờng của La tinh cổ đại) và YS­PANIA. Mạn nam có LEONES và AE­GYP­TUS, dần lên hƣớng đông trở thành JU­DAEA và FONS ADAE. Giữa tháp đông và bắc, dọc theo tƣờng là ACAI, thầy William bảo đây là một phép cải dung hay để chỉ Hy Lạp, và trong bốn phòng đó có một kho chứa sách của các nhà thơ và triết gia thời đa thần cổ xƣa. Hệ thống sắp từ rất kỳ quặc. Lúc thì hƣớng thẳng, lúc thì giật lùi, lúc thì chạy vòng. Nhƣ tôi đã nói, nhiều khi cùng một mẫu tự đƣợc dùng để cấu tạo hai từ khác nhau; trong trƣờng hợp này, căn phòng có hai kệ: mỗi kệ một đề tài. Nhƣng rõ ràng tìm kiếm một khuôn vàng trong cách sắp xếp này chỉ hoài công. Nó thuần túy chỉ là một công cụ nhớ, cho phép quản thƣ viện tìm đƣợc một tác phẩm nhất định nào đó. Một quyển sách tìm thấy trong “quar­ta Aca­iae” có nghĩa là quyển sách đó nằm trong phòng thứ tƣ, đếm từ phòng trong đó xuất hiện mẫu tự đầu A. Và để tìm đến phòng này, quản thƣ viện phải thuộc lòng con đƣờng vòng hay thẳng dẫn đến nó, cũng nhƣ ACAI đƣợc phân bố trên bốn phòng xếp thành hình vuông. Thế là chúng tôi nhanh chóng học đƣợc trò chơi của những bức tƣờng trống. Thí dụ, từ hƣớng đông đi đến ACAI, ngƣời ta sẽ thấy không có phòng nào dẫn sang các phòng kế đó: mê cung chấm dứt ở khu vực này, và muốn đến ngọn tháp phía bắc, ngƣời ta phải đi xuyên suốt ba ngọn tháp kia. Nhƣng dĩ nhiên, các quản thƣ viện vào từ FONS, sẽ thừa biết rằng muốn đến, thí dụ nhƣ AN­GLIA chẳng hạn, sẽ phải qua AE­GYP­TUS, YS­PANIA, GAL­LIA và GER­MANI mà

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thôi. Cuộc thám hiểm thƣ viện của chúng tôi kết thúc với những thành quả tốt đẹp nhƣ thế. Nhƣng trƣớc khi bảo rằng chúng tôi khoan khoái rời Thƣ viện, tôi xin thú thực cùng quý độc giả một điều. Cuộc thám hiểm của chúng tôi đƣợc tiến hành với mục tiêu chính yếu là tìm cho ra chìa khóa chỉ lối vào nơi bí ẩn này. Tuy nhiên, trong khi đánh dấu sự sắp xếp và đề tài của các phòng, chúng tôi cũng có nán lại giở xem nhiều loại sách, tựa nhƣ thám hiểm một lục địa bí ẩn hay một miền đất lạ. Cuộc thám hiểm thứ hai này thƣờng đƣợc đồng tình tiến hành khi thầy trò tôi xem lƣớt qua cùng loại sách, tôi chỉ cho thầy xem những quyển lạ nhất còn thầy giải thích cho tôi những điều tôi chƣa hiểu. Nhƣng đến một điểm nọ, khi chúng tôi vừa mới đi quanh các phòng trong ngọn tháp phía nam thuộc khu LEONES, thầy tôi chợt dừng tại một phòng đầy sách Ả rập với nhiều hình vẽ dị thƣờng. Vì đêm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đó, chúng tôi đem theo hai ngọn đèn nên tôi bèn tò mò bƣớc sang phòng kế, và nhận ra rằng đồ án thông thái và kín đáo của Thƣ viện đã tích lũy vào bức tƣờng này những quyển sách không thể đƣa cho ai đọc, vì chúng đƣợc viết về các loại bệnh trong tâm xác, dƣới nhiều dạng khác nhau và hầu nhƣ toàn do các học giả vô thần viết. Một quyển sách đập vào mắt tôi, nó không lớn, nhƣng đƣợc minh họa bằng những hình vẽ thu nhỏ. Tựa sách là “Gương tình yêu”[16], tác giả: Max­imus xứ Bologna, bao gồm nhiều câu trích dẫn từ các tác phẩm khác, tất cả đều nói về bệnh tƣơng tƣ. Chắc quý độc giả thừa hiểu rằng quyển sách đã thổi bùng lên ngọn lửa trong trí óc tôi, từ sáng đến giờ vốn đã nguội lạnh, khiến nó thổn thức nhớ đến hình ảnh cô gái. Suốt ngày hôm nay, tôi đã cố xua đi nỗi phiền muộn của mình, nhắc đi nhắc lại rằng một tu sinh minh mẫn, thăng bằng chớ nên suy nghĩ nhƣ vậy. Hơn thế, trong ngày đã xảy ra nhiều biến cố căng thẳng, nên lòng tôi cũng nguôi ngoai khuây khỏa, tôi nghĩ mình đã thôi bị cơn bứt rứt thoáng qua dày vò nữa. Thế nhƣng mới chỉ xem qua quyển sách, tôi liền phát hiện mình bị bệnh thất tình nặng hơn mình nghĩ. Tôi liếc vội vàng qua các trang sách vì sợ thầy William bƣớc vào hỏi tôi đang nghiền ngẫm thứ gì say mê thế, tin rằng tôi đang mắc một thứ bệnh, có thể nói là bình thƣờng, nhƣ vô số ngƣời đã mắc phải, và có thể xem tôi nhƣ một con bệnh mẫu vậy. Tôi rất xúc động khi đọc các trang sách của Ibn-​Hazm, ông định nghĩa tình yêu là một thứ bệnh có thể tự chữa trị, vì con bệnh không muốn lành và không thích ai chạy chữa. Tôi kinh hoảng đọc thấy một ngƣời yêu đƣơng cuồng nhiệt, khi không đƣợc gặp đối tƣợng thƣơng yêu của mình, thì thể xác sẽ khô héo và thƣờng phải nằm liệt giƣờng, đôi khi cơn bệnh tấn công não bộ khiến con bệnh mất trí, nói năng lảm nhảm. Nếu bệnh càng trầm kha thì cái chết sẽ theo liền, tôi tự hỏi không biết niềm vui đƣợc nhớ nhung này có đáng hy sinh thân xác cao quý của mình nhƣ vậy không, chƣa kể đến những nỗi đau khác trong tâm hồn. Cuối cùng, tôi chẳng nghi ngờ gì về bệnh tình trầm trọng của mình khi đọc các lời trích dẫn từ học giả vĩ đại Avi­cen­na. Tiếc thay Avi­cen­na đã đƣa ra một phƣơng pháp chữa trị là cho đôi tình nhân thành vợ thành chồng với nhau, nhƣ vậy sẽ chữa lành bệnh. Ông quả thực là một ngƣời vô thần, dù rất khôn ngoan đi nữa, vì không xem xét đến hiện trạng của một tu sinh dòng Bene­dict, nhƣ thế ngƣời ấy sẽ bị đọa đày, hay đúng hơn, đƣợc tôn phong không bao giờ lành bệnh. Cũng may Avi­cen­na có xem xét đến trƣờng hợp của những tình nhân không thành hôn với nhau đƣợc, và đề nghị phƣơng pháp điều trị triệt để là tắm nƣớc nóng. Thế có phải hôm nọ Beren­gar tắm nƣớc nóng để chữa bệnh thất tình của mình đối với tình nhân Adel­mo quá cố không nhỉ? Nhƣng có phải ngƣời ta mắc bệnh thất tình đối với ngƣời cùng phái, hay đó chỉ là nhục dục thú vật? Avi­cen­na cũng đƣa ra cách chữa trị khác, chẳng hạn nhƣ nhờ một mụ già chuyên nghiệp phỉ báng ngƣời yêu của mình – dƣờng nhƣ mấy mụ già giỏi việc này hơn đàn ông. Có lẽ phƣơng pháp này chữa hay đấy, nhƣng tôi chẳng thấy có mụ già nào trong tu viện, nhƣ thế, tôi phải nhờ một tu sĩ nào đó chê bai cô gái đó giùm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net tôi ƣ? Nhƣng nhờ ai cơ chứ? Hơn nữa, một tu sĩ có hiểu đàn bà rõ nhƣ một mụ già lắm mồm không? Phƣơng pháp chữa trị cuối cùng của Sara­cen đề nghị mới thực là thất đức, vì nó yêu cầu kẻ tƣơng tƣ khốn khổ đó cặp với nhiều cô gái nô lệ, một cách chữa hoàn toàn không thích hợp với một tu sĩ. Cuối cùng tôi tự hỏi, làm sao một tu sĩ trẻ thoát khỏi bệnh “tình” đây? Không có cách nào cứu chữa ƣ? Tôi có nên cầu cứu Sev­er­inus và các cây thuốc của Huynh ấy không? Mãi tôi mới tìm thấy một đoạn trong tác phẩm của Arnold xứ Vil­lano­va, ngƣời mà thầy William đã kính cẩn nhắc đến. Phƣơng pháp do Arnold đề nghị là cố từ bỏ mọi hy vọng tiếp cận đối tƣợng mình yêu, nhƣ thế, mọi ám ảnh sẽ tan biến. Tôi nhủ thầm, trời ơi, thế thì mình đã lành, hay gần lành bệnh rồi, vì tôi có rất ít, hầu nhƣ không có hy vọng gặp lại đối tƣợng mình yêu, và nếu có gặp lại cũng chẳng có hy vọng đạt tới nàng, và nếu có đạt tới thì chẳng có hy vọng chiếm giữ, và nếu có chiếm giữ hay giữ gần mình thì vì tình trạng tu hành lẫn những trách nhiệm do danh dự gia đình đặt lên thì… Tôi nhủ thầm, mình đƣợc cứu chữa rồi, bèn xếp sách, định thần lại, vừa khi thầy William bƣớc vào phòng. Chú thích: [1] Ái Nhĩ Lan [2] Mặc Khải [3] Miền Thule xa xôi nhất, đối với những ngƣời cổ đại là miền ban đầu [4] Thiên đàng hạ giới [5] Vir­gil: (72-19 trƣớc Công nguyên): nhà thơ, nhà ngữ pháp học La mã, tác giả trƣờng ca La tinh “AENEID” [6] Tây Ban Nha [7] Khu vực đế chế La mã cổ xƣa, bao gồm lãnh thổ Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ngày nay [8] Sƣ tử [9] “De as­pectibus” [10] Hai mƣơi bốn vị niên trƣởng ngồi trên ngai [11] Xứ Ju-​đa, nay là Pales­tine [12] Hy Lạp [13] Nƣớc Anh [14] Ngƣời nƣớc Đức [15] Ngƣời xứ Gaul [16] “Spec­ulam amor­is”

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng ĐÊM Sal­va­tore bị Bernard Gui phát hiện trong một tình trạng thảm hại thiếu nữ Ad­so yêu bị bắt và bị buộc tội là phù thủy Mọi người về giường càng lo lắng và đau buồn hơn Vừa xuống đến nhà ăn, chúng tôi nghe vài tiếng động lớn và thấy có ánh đèn yếu ớt phát ra từ hƣớng nhà bếp. Thầy William liền thổi phụt đèn. Chúng tôi bám sát tƣờng, đi đến cửa nhà bếp, nghe thấy tiếng động phát ra từ bên ngoài, nhƣng cửa lại mở. Rồi tiếng động và ánh sáng biến mất, và ai đó đóng rầm cánh cửa thật mạnh. Cảnh náo động xảy ra, báo hiệu một điều chẳng lành. Chúng tôi vội trở lại lò thiêu xƣơng, trồi lên giáo đƣờng giờ đang vắng tanh, theo cửa nam ra ngoài và thoáng thấy những ánh đuốc bập bùng trong nhà dòng. Chúng tôi chạy đến, và trong cảnh rối loạn, hẳn cũng đã chạy nhƣ bay, nhƣ nhiều tu sĩ khác đến từ nhà nghỉ hay khu hành hƣơng, giờ đang có mặt tại chỗ. Chúng tôi thấy các cung thủ nắm chặt Sal­va­tore, mặt trắng dã nhƣ đôi tròng mắt, và một ngƣời phụ nữ đang gào khóc. Tim tôi thắt lại: đó chính là ngƣời yêu trong tâm tƣởng của tôi. Khi thấy tôi, nàng nhận ra ngay và nhìn tôi với ánh mắt khẩn cầu, tuyệt vọng. Tôi định chạy tới giải thoát nàng, nhƣng thầy William đã giữ tôi lại và thầm thì gắt gỏng tôi. Từ mọi phía, các tu sĩ và vị khách đang chạy tới. Tu viện trƣởng đến, cùng với Bernard Gui. Trƣởng toán cung thủ báo cáo ngắn lại cho Bernard hay. Việc xảy ra nhƣ sau: Theo lệnh của phán quan, ban đêm họ tuần tra toàn tu viện, đặc biệt chú ý đến con đƣờng dẫn từ cổng chính đến nhà thờ, khu vƣờn và tiền diện của Đại dinh. Thận trọng đi trong bóng đêm dày đặc sƣơng mù, các cung thủ cuối cùng đã bắt đƣợc Sal­va­tore cùng với cô gái, khi hắn đang lần mò mở cửa nhà bếp. - Một đứa con gái tại nơi linh thiêng này! Với một tu sĩ! – Bernard khắc nghiệt nói với Tu viện

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trƣởng, đoạn tiếp – Thƣa Đức Cha cao quí, nếu hành động này chỉ liên quan đến sự vi phạm lời thề giữ tiết hạnh thì việc trừng phạt kẻ này là hoàn toàn thuộc quyền phân xử của Cha. Nhƣng do chúng ta chƣa biết chắc việc đi lại của hai kẻ xấu xa này có gây nguy hại gì đến sự an toàn của hai đoàn khách hay không, nên ta phải soi sáng việc bí ẩn này. Này, tên lƣu manh kia! Ngƣơi dấu gì đây? – Bernard lôi từ ngực áo Sal­va­tore ra một cái bọc lồ lộ mà hắn đang cố giấu đi. Tôi đã biết rồi: một con dao và một con mèo đen. Khi mở bọc ra, con mèo gào lên giận dữ và phóng chạy. Hai cái trứng vỡ chảy nƣớc nhớt nhợt, ngƣời khác trông thấy tƣởng nhƣ máu hay mật vàng, hay một chất gớm ghiếc nào tƣơng tự. Sal­va­tore đang định vào bếp giết mèo và moi mắt nó; ai biết hắn đã hứa hẹn gì với cô gái để dụ dỗ cô ta theo mình. Ít lâu sau, tôi biết đƣợc những lời hứa hẹn đó. Bọn cung thủ vừa khám xét cô gái, vừa cƣời nham nhở và văng ra những lời dâm dật, chúng đã tìm thấy trong ngƣời cô một con gà trống nhỏ đã chết, nhƣng chƣa vặt lông. Xui xẻo thay, tắt đèn nhà ngói cũng nhƣ nhà tranh, con gà đêm đó trông cũng đen nhƣ con mèo. Tuy nhiên, tôi nghĩ cũng chẳng tốn kém mấy để dụ dỗ cô gái nghèo đáng thƣơng ấy, ngƣời (vì yêu tôi) mà đêm trƣớc đã vứt cả quả tim bò quý giá. Bernard la lên, giọng lộ vẻ quan tâm lắm: - A ha! Mèo đen, gà đen… À, ta biết những thứ đồ tế nhuyễn loại này lắm mà… Hắn để ý thấy thầy William trong số những ngƣời hiện diện, bèn nói: - Sƣ huynh William cũng nhận ra những thứ này chứ? Chẳng phải ba năm về trƣớc, tại Kilken­ny, Huynh đã là phán quan, chứng kiến cô gái đó gi­ao cấu với quỉ sứ, hiện ra dƣới dạng một con mèo đen ƣ? Theo tôi, dƣờng nhƣ thầy William im lặng vì hèn nhát. Tôi nắm tay áo thầy, giật giật, tuyệt vọng thầm thì: - Thầy nói đi, nói rằng gà chỉ để ăn thôi… Thầy gỡ tay tôi ra và nhã nhặn nói với Bernard: - Tôi nghĩ, Huynh chẳng cần các kinh nghiệm xƣa của tôi để đi đến kết luận của mình. Bernard mỉm cƣời: - Ồ, không đâu, còn có nhiều nhân chứng có căn cứ hơn. Stephen xứ Bour­bon, trong luận chứng về bảy quà tặng của Thánh Linh, kể Thánh Do­minic, sau khi giảng đạo tại Fan­jeaux chống bọn dị giáo, đã tuyên bố với một số phụ nữ rằng, họ sẽ đƣợc gặp đức thầy bấy lâu họ hằng phục vụ. Đột nhiên, một con mèo đáng sợ nhảy ngay vào giữa đám đông. Nó to nhƣ một con chó lớn, đôi mắt khổng lồ đỏ rực, lƣỡi dài đến rốn đầy những máu, cái đuôi ngắn dựng thẳng lên trời, do đó dù con thú có xoay hƣớng nào đi nữa, nó cũng phơi bày cái hậu môn xấu xa hôi thối của nó. Các môn đồ của quỉ Sa tăng, không kể các Hiệp sĩ Tem­plar, luôn có thói quen hôn hậu môn đó mỗi khi gặp gỡ. Sau khi đảo quanh đám phụ nữ cả giờ đồng hồ, con mèo phóng lên sợi dây chuông, leo lên cao tít, để lại một

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đống phân tanh tƣởi. Những tiếng rì rầm kinh hoàng lan khắp đám tu sĩ, nhiều ngƣời đƣa tay làm dấu thánh giá. Bernard nói, mặt lộ vẻ đạo đức: - Thƣa Tu viện trƣởng, có lẽ Đức cha không biết những kẻ phạm tội thƣờng làm gì với những công cụ nhƣ thế này! Nhƣng nhờ ơn Chúa, tôi biết rất rõ! Tôi đã nhìn thấy những tên độc ác nhất, cùng đồng bọn của chúng, trong đêm khuya thanh vắng đã dùng mèo đen để làm những thứ phép mà chúng không thể chối cãi đƣợc: chúng cƣỡi lên con thú và nhờ bóng đêm che chở, lao vút vào không gi­an bao la, kéo theo bọn nô lệ của chúng đã hóa thành những thần bóng đè dâm dục… Rồi Quỉ hiện ra, hay có lẽ chúng tin thế, dƣới dạng một con gà hay vài con thú màu đen nào khác. Rồi bọn chúng, chớ hỏi tôi bằng cách nào, ngủ với Quỉ. Và tôi biết chắc rằng cách đây không lâu, chính tại Avi­gnon, các loại bùa ngải và thuốc xức đã đƣợc chế bằng những phép phù thủy nhƣ thế này, để mƣu hại sinh mạng Đức Giáo Hoàng của chúng ta, bằng cách bỏ thuốc độc vào thức ăn của Ngƣời. Giáo hoàng đã bảo toàn đƣợc thân mình và phát hiện loại thuốc độc, chính nhờ Ngƣời có đeo những viên châu ngọc lớn, chạm hình lƣỡi rắn, đính nhiều hồng ngọc và ngọc lục bảo đã đƣợc ban phép thánh. Kẻ thù của Giáo Hoàng còn đi xa hơn nữa, và mọi ngƣời hẳn biết về tên dị giáo Bernard Déli­cieux bị bắt cách đây mƣời năm; ngƣời ta tìm thấy trong nhà hắn những quyển sách về tà thuật, có chú thích trên những trang tàn ác nhất, hƣớng dẫn cách làm những hình nhân bằng sáp để hại kẻ thù. Mọi ngƣời có tin nổi không? ngƣời ta còn tìm thấy trong nhà hắn những hình nhân chế tạo thật tinh xảo, giống hệt hình của Giáo hoàng, trên đó có khoanh những vòng tròn nhỏ màu đỏ, chỉ những chỗ hiểm trong thân thể. Mọi ngƣời biết rằng, hình nhân đó sẽ đƣợc treo bằng sợi chỉ trƣớc một tấm gƣơng, rồi dùng kim đâm xuyên qua những chỗ hiểm, và… Ồ, tại sao tôi lại nói mãi về những thứ bùa phép độc ác, ghê tởm ấy nhỉ? Chính Giáo hoàng đã mô tả và lên án chúng trong quyển “Trên những tấm gương của bọn chúng”[1] do Ngƣời viết năm ngoái. Hy vọng Đức cha có một bản trong thƣ viện phong phú của Ngài, nơi nó sẽ đƣợc suy ngẫm… - Chúng tôi có, chúng tôi có – Tu viện trƣởng xác nhận ngay, giọng u buồn. Bernard kết luận: - Rất tốt. Bây giờ vụ nầy có vẻ rõ ràng rồi. Một tu sĩ bị cám dỗ; một mụ phù thủy, và vài phù phép gì đó may thay chƣa đƣợc thực hiện. Nhằm mục đích gì? Đó là điều chúng ta phải tìm hiểu, và tôi sẵn sàng hy sinh vài giờ nghỉ ngơi để biết cho ra nhẽ. Đức cha cho phép tôi sử dụng một nơi nào đó để gi­am ngƣời này chứ? - Chúng tôi có vài phòng dƣới hầm của lò rèn, rất may ít khi dùng đến và đã bỏ hoang nhiều năm. Bernard nhận xét: - May hay không may. Rồi hắn ra lệnh cho các cung thủ tìm ngƣời chỉ đƣờng xuống đó và đem gi­am hai phạm nhân vào hai

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net phòng riêng biệt. Họ phải cột chặt Sal­va­tore vào những cái khoen đóng dính trong tƣờng để lát nữa đây, Bernard có thể nhìn thẳng vào mặt hắn khi hỏi cung. Bernard tiếp rằng, vì đã rõ cô gái là ai, nên đêm nay không cần tra hỏi gì. Cô sẽ đợi đem ra xét xử trƣớc khi bị thiêu nhƣ một phù thủy. Và nếu là phù thủy, cô sẽ chẳng dễ dàng chịu khai đâu. Nhƣng một tu sĩ thì có thể sẽ ăn năn, cung khai sự thật và tố cáo những tên đồng lõa. Cả hai bị lôi đi, một ngƣời im lặng và đập phá nhƣ điên cuồng, ngƣời kia khóc nức nở, vừa đá vừa la nhƣ một con thú sắp bị thọc tiết. Nhƣng cả Bernard, bọn cung thủ, lẫn tôi đều không hiểu đƣợc tiếng địa phƣơng của cô gái. Nàng la thét mà nhƣ một ngƣời câm. Có những từ mạnh mẽ gây xúc động, những từ khác khiến chúng tôi càng hoang mang hơn, trong đó có những từ tục tằn của giới bình dân, những ngƣời chƣa đƣợc Chúa ban cho ơn huệ thể hiện đƣợc mình bằng ngôn ngữ chung của trí thức và quyền lực. Một lần nữa, tôi dợm bƣớc theo nàng, một lần nữa thầy William nghiêm mặt giữ tôi lại. – Đứng yên, thằng ngốc. Cô gái bị bắt rồi, và sẽ bị thiêu sống. Khi tôi kinh hoàng theo dõi cảnh tƣợng, mắt nhìn nàng mà lòng tràn ngập những suy nghĩ mâu thuẫn nhau, tôi cảm thấy ai đó chạm vào vai mình, không hiểu tại sao ngay trƣớc khi quay lại, tôi đã biết rõ đó chính là Uberti­no. Cha hỏi: - Con đang nhìn mụ phù thủy ấy phải không? Tôi biết Cha không hay gì về chuyện của tôi. Với sự am tƣờng đáng sợ các đam mê của con ngƣời, Cha hỏi chỉ vì đã bắt gặp trong ánh nhìn của tôi một sự căng thẳng lạ thƣờng. Tôi chối: - Không, con không nhìn cô ấy… đúng ra có lẽ con nhìn cô ây, nhƣng cô ấy không phải là phù thủy… Chúng ta biết mà: Có lẽ cô ấy vô tội… - Con nhìn cô gái ấy vì cô ta đẹp. Cô gái đẹp, phải không? – Cha xiết cánh tay tôi, hỏi giọng vô cùng ấm áp. – Nếu con nhìn vì cô ấy đẹp, lòng thấy chao đảo, nhìn mà thấy lòng thèm muốn thì chỉ việc đó thôi cũng biến cô ta thành phù thủy rồi. Hãy cảnh giác, con ạ… Vẻ đẹp của thân thể chỉ ở ngoài da thôi. Nếu đàn ông có thể nhìn thấy cái gì ở dƣới lớp da đó, nhƣ linh miêu xứ Boeo­tia[2], thì họ sẽ rùng mình khi thấy đàn bà. Tất cả vẻ yêu kiều đó chỉ gồm có máu mủ, thể dịch và mật đắng. Nếu con nghĩ đến những gì ẩn dƣới lỗ mũi, trong cổ họng và dạ dày thì sẽ thấy chỉ toàn chất hôi thối. Nếu con thấy tởm lợm khi chạm tay vào mủ hay phân thì tại sao lại khao khát muốn ôm cái bao đầy phân đó? Tôi thấy lợm giọng, không muốn nghe gì nữa. Thầy tôi cũng đã nghe, liền đến cứu tôi. Thầy đến gần Uberti­no, cộc cằn nắm lấy cánh tay Cha và giằng tôi ra. - Đủ rồi, Uberti­no. Cô gái ấy chốc nữa đây sẽ bị hành hình, rồi đƣa lên giàn hỏa. Cô ta sẽ hóa thành thứ đúng nhƣ cha nói: máu, mủ, thể dịch và mật đắng. Nhƣng những ngƣời nhƣ chúng ta sẽ là kẻ đào từ dƣới làn da đó cái mà Chúa muốn che chở và đƣợc làn da kia tô điểm. Khi nó biến thành vật chất nguyên sơ thì Cha cũng chẳng tốt đẹp gì hơn cô ta đâu. Hãy để thằng bé đƣợc yên.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Uberti­no bàng hoàng, thầm thì: - Có lẽ ta đã phạm tội. Ta chắc đã phạm tội rồi. Một ngƣời phạm tội có thể làm gì khác? Bây giờ mọi ngƣời đang quay vào bên trong, bàn bạc về sự kiện vừa qua. Thầy William nán lại một lúc với cha Michael và các tu sĩ dòng Khất thực khác, họ hỏi thầy nghĩ gì. - Trong đầu Bernard bây giờ đang hình thành một lập luận, tuy còn lờ mờ. Trong tu viện, có những phù thủy hoạt động, đang tiến hành những việc giống nhƣ những việc làm trƣớc đây nhằm chống giáo hoàng tại Avi­gnon. Đƣơng nhiên đây không phải là chứng cớ, và trƣớc tiên, nó sẽ không thể dùng để phá rối cuộc họp ngày mai. Đêm nay, Bernard sẽ cố moi từ tu sĩ khốn khổ đáng thƣơng đó vài điều mấu chốt khác, mà tôi chắc chắn hắn sẽ không dùng ngay sáng mai đâu. Hắn sẽ để dành đó. Sau này hắn sẽ dùng nó để đảo lộn tiến trình của cuộc tranh luận, nếu chúng chuyển hƣớng bất lợi cho hắn. Cha Michael hỏi: - Hắn có thể ép tu sĩ đó nói điều gì đó và dùng nó chống lại chúng ta không? Thầy William do dự nói: - Hy vọng là không. Tôi biết, nếu Sal­va­tore khai với Bernard những gì đã kể cho chúng tôi về quá khứ của hắn và quản hầm, nếu hắn tiết lộ điều gì về quan hệ với Uberti­no, dù chỉ một thoáng thôi, thì sẽ gây ra một tình cảnh hết sức bối rối. Thầy William điềm đạm nói: - Dầu sao, hãy đợi xem chuyện gì sẽ xảy ra. Về việc đó, Cha Michael à, mọi thứ đã đƣợc quyết định trƣớc rồi. Nhƣng Cha muốn thử mà. Cha Michael nói: - Cha muốn, và Chúa sẽ giúp Cha. Cầu thánh Fran­cis giúp tất cả chúng con. - Amen, - mọi ngƣời đáp lại - Nhƣng điều đó không nhất thiết xảy ra, - thầy William nhận xét hơi bất kính, - Thánh Fran­cis có thể đang ở đâu đó, đợi đến ngày phán xét mà không giáp mặt với Thƣợng đế. - Nguyền rủa tên dị giáo John! – Tôi nghe thầy Jerome lầu bầu khi mọi ngƣời về phòng nghỉ. – Nếu hắn cƣớp đi sự giúp đỡ của thánh thần, thì những kẻ tội lỗi đáng thƣơng nhƣ chúng ta sẽ ra sao? Chú thích: [1] Su­per il­lius Spec­ula! [2] Một miền đất Hy lạp cổ xưa, tây bắc At­ti­ca, thủ đô: Thebes Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net NGÀY THỨ NĂM KINH ĐẦU Cuộc tranh luận về sự cơ nghèo của Chúa Kitô Tim tôi bị dày vò bởi trăm ngàn nỗi khắc khoải sau cảnh tƣợng đêm qua, nên buổi sáng ngày thứ năm, khi tôi thức dậy, thì chuông báo Kinh Đầu đã điểm. Thầy William lắc tôi thật mạnh, đe rằng hai phái đoàn sẽ gặp nhau chốc lát nữa thôi. Tôi nhìn ra cửa sổ, chẳng thấy gì cả. Làn sƣơng mù hôm qua, giờ vẫn là lớp màn sữa đục phủ trùm lên toàn cao nguyên. Khi bƣớc ra ngoài, cảnh tu viện hiện ra ngỡ nhƣ chƣa từng trông thấy nó bao giờ. Từ xa xa, ta nhận ra đƣợc vài tòa nhà chính – nhƣ giáo đƣờng, Đại Dinh, nhà nguyện – dù vẫn mờ mờ ảo ảo nhƣ bóng lồng trong bóng, còn các khu nhà khác thì đến gần mấy bƣớc mới nhận ra. Đồ đạc và thú vật dƣờng nhƣ đột hiện lên từ cõi hƣ vô; ngƣời ta hiện hình lên nhƣ những bóng ma, ban đầu màu xám, rồi dần dần, một cách khó khăn, mới nhận ra mặt. Sinh ra từ miền Bắc, tôi không quen với loại thời tiết mù sƣơng này. Có lẽ vào lúc khác, nó sẽ nhẹ nhàng gợi tôi nhớ đến những bình nguyên và lâu đài nơi quê hƣơng tôi. Nhƣng sáng hôm nay, thời tiết này đau đớn thay, lại giống với tâm hồn tôi quá, và nỗi buồn do nó đánh thức dậy cứ lớn dần lớn dần khi tôi chậm bƣớc đến nhà nguyện. Còn cách nhà nguyện vài thƣớc, tôi thấy Bernard Gui chia tay với một ngƣời mà tôi chƣa kịp nhận mặt. Khi ngƣời ấy đi qua, tôi mới biết là Malachi. Huynh ấy nhìn quanh nhƣ một ngƣời phạm tội không muốn bị ai bắt gặp. Huynh không nhận ra tôi và bỏ đi. Bị óc hiếu kỳ thôi thúc, tôi đi theo Bernard và thấy hắn đang giở xem vài tờ giấy gì đó, có lẽ do Malachi vừa đƣa. Đến cổng nhà nguyện, hắn ra dấu gọi trƣởng nhóm cung thủ đang đứng gần đó đến và thầm thì vài lời với ngƣời này. Rồi hắn đi vào. Tôi tiếp tục bám theo. Đây là lần đầu tiên tôi đặt chân đến đây. Nhìn từ bên ngoài, nhà nguyện lớn vừa phải, kiến trúc thanh nhã. Tôi nhận thấy nó vừa đƣợc xây lại trên tàn tích của một giáo đƣờng nguyên sơ dành cho tu viện trƣởng, mà một phần có lẽ đã bị hỏa thiêu. Từ ngoài bƣớc vào, ngƣời ta đi qua một cánh cổng kiểu mới, vòm nhọn không có trang trí, trên cùng là một cửa sổ hồng. Nhƣng bên trong, ngƣời ta lọt vào một tiền sảnh xây dựng trên nền móng của một hành lang cũ. Đối diện là một cửa khác, vòm kiểu xƣa, với một mạng giữa hình bán nguyệt,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đƣợc chạm khắc tuyệt đẹp. Hẳn đó là cánh cửa của nhà thờ cũ, nay đã biến mất. Không có hình ảnh kỳ thú nào chạm khắc trên cánh cửa khiến ngƣời ta cảm thấy bất an, vì chúng không tƣợng trƣng cho các tội lỗi trần thế hay nỗi khổ đau dƣới địa ngục, mà chỉ muốn minh chứng rằng, Chúa Lời đã đến với toàn thế giới hữu tri và đang lan đến thế giới vô tri. Nhƣ thế, cánh cửa này là lời hứa hoan hỉ về một sự hài hòa, thống nhất, đạt đƣợc trong lời Chúa dạy, về một giáo hội tốt đẹp toàn thế giới. Tôi nhủ thầm, đây là một điềm báo tốt cho cuộc họp sắp xảy ra bên trong ngƣỡng cửa này. Tại đây, những con ngƣời vì những lời minh giảng mâu thuẫn về phúc âm đã trở thành kẻ thù của nhau, hôm nay có thể sẽ hòa giải đƣợc các ý kiến bất đồng. Tôi tự trách mình là một kẻ tội lỗi yếu đuối, cứ mãi khóc than vì nỗi đau riêng, trong khi những biến cố quan trọng trong lịch sử Thiên chúa giáo nhƣ thế này đang sắp xảy ra. Tôi so sánh khổ đau hèn mọn của mình với lời hứa cao cả về một nền hòa bình yên lành đã đƣợc khẳng định trong viên đá của mạng giữa. Tôi xin Chúa tha thứ sự yếu đuối của tôi, và tôi băng qua thềm cửa với niềm thanh thản mới. o0o Vừa bƣớc vào, tôi thấy toàn bộ các thành viên của hai phái đoàn đã đến đông đủ. Họ ngồi đối diện nhau trên các băng ghế dài đƣợc sắp theo hình bán nguyệt, hai phe ngăn cách nhau bởi một chiếc bàn, nơi Tu viện trƣởng và Hồng y Bertrand đang ngồi. Thầy William đặt tôi ngồi cùng với các tu sĩ dòng Khất thực. Ở đây, có Cha Michael cùng các môn đệ, và các tu sĩ khác của dòng Fran­cis­co trong Triều Avi­gnon, vì cuộc gặp gỡ này không nhằm làm ra vẻ một trận chiến tay đôi giữa ngƣời Ý và ngƣời Pháp, mà chính là cuộc tranh luận giữa những ngƣời ủng hộ giáo luật dòng Fran­cis­co với những ngƣời chỉ trích nó – những ngƣời thảy đều liên kết với nhau bởi lòng trung thành Công giáo vững chắc với triều đình Giáo hoàng. Tu viện trƣởng khai mạc phiên họp và cho rằng đây là lúc thích hợp để tóm lƣợc các biến cố trong thời gi­an gần đây. Cha nhắc lại rằng, trong năm 1332, Đại hội chung của các thầy dòng Khất thực, họp tại Pe­ru­gia, dƣới sự lãnh đạo của Cha Michael xứ Ce­se­na, đã xác lập một suy nghĩ đúng đắn là để nêu gƣơng cho một cuộc đời hoàn thiện, Đấng Ki-​tô và các tông đồ theo lời dạy của Ngài, đã chẳng bao giờ sở hữu một vật gì, dù là của cải hay hận thù. Sự thật này là một điều trong đức tin và giáo lý của Thiên chúa giáo, đƣợc suy ra từ nhiều đoạn khác nhau trong các kinh sách. Nhƣ thế, việc từ bỏ quyền sở hữu mọi vật là xứng đáng và thiêng liêng. Hội đồng thành Viên năm 1312 cũng đã tán thành chân lý này. Chính Giáo hoàng John trong sắc lệnh “Đòi hỏi của một số người”[1] năm 1317, về tình trạng của các thầy dòng Khất thực, đã cho

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net rằng sự khẳng định của Hội đồng đó là đúng đắn và hợp lý. Tu viện trƣởng tiếp, thế nhƣng năm 1323, John đã ban hành sắc lệnh ngày nay rất nổi tiếng là “Giữa một số người”[2] trong đó hoàn toàn lên án các luận thuyết của Đại hội Pe­ru­gia. Đến đây, giáo chủ Bertrand nhã nhặn ngắt lời Tu viện trƣởng và bảo rằng năm 1324, để làm sự việc phức tạp hơn và để chọc giận Giáo hoàng, Vua Louis đã khẳng định các luận thuyết của Đại hội Pe­ru­gia mà chẳng hề có căn cứ nào, rồi đặt mình chống lại Giáo hoàng, gọi Giáo hoàng là kẻ gây tai tiếng và gieo mầm mất đoàn kết, và sau cùng là kẻ cầm đầu dị giáo. Tu viện trƣởng liền tiếp tục và bảo phần đầu của cuộc tranh luận nên đƣợc tiến hành giữa các sứ giả của Giáo hoàng với những ngƣời con đại diện của Thánh Fran­cis, những ngƣời bằng việc tham gia cuộc gặp gỡ này, đã chứng tỏ mình là những đƣa con trung thành nhất của Giáo hoàng. Đoạn, Tu viện trƣởng mời cha Michael, hay đại biểu của Cha, chỉ rõ lập trƣờng mà Cha định bảo vệ tại Avi­gnon. Cha Michael bảo ông vui mừng thấy trong số những ngƣời tham dự sáng nay có Cha Uberti­no xứ Casale, ngƣời mà chính Giáo hoàng năm 1322 đã yêu cầu viết một bản tƣờng thuật đầy đủ về vấn đề sự cơ nghèo của Chúa. Uberti­no là ngƣời tốt nhất có thể tóm lƣợc các điểm cốt yếu của các tƣ tƣởng mà ngày nay, vẫn là những tƣ tƣởng của dòng Fran­cis­co không hề thay đổi. Uberti­no đứng dậy, và bằng một giọng nói đầy thuyết phục, nụ cƣời đầy hấp lực, cách lý luận rõ ràng và liên tục, Cha đã thu hút ngƣời nghe suốt thời gi­an trình bày, Cha đƣa ra một bản luận văn dài rất uyên bác, nêu lên các căn cứ làm nền tảng cho các luận thuyết của Đại hội Pe­ru­gia. Nhƣng đến đây, Jean d’An­neaux phía đối diện đã đứng dậy tuyên bố rằng, ông nghĩ các lập luận của Uberti­no là trái ngƣợc với sự suy luận đúng đắn lẫn sự minh giảng đúng đắn về Thánh kinh. Bên dòng Khất thực, Jerome, Giám mục xứ Kaf­fa, đã nóng nảy đứng dậy. Hàm râu Huynh run lên vì tức giận, mặc dù đã cố nói giọng hòa hoãn. Huynh đƣa ra các lập luận hơi lộn xộn. Thế nhƣng các lý lẽ trái ngƣợc của Jean de Bau­nine, phe Giáo hoàng, giờ đã điên tiết lên, nghe còn lộn xộn hơn. Cuộc tranh luận càng lúc càng gay gắt, và đã có thêm sự tham gia của Giám mục dòng Do­minic xứ Al­borea. Rồi Al­borea đuối lý, bèn lao ngang qua khoảng ngăn cách dòng Khất thực và đoàn Giáo hoàng, la toáng lên và dùng những lời lẽ tôi chẳng dám nhắc lại, đe dọa sẽ bứt râu Giám mục xứ Kaf­fa, nhét râu ông vào đâu đó, để trừng phạt theo kiểu ăn miếng trả miếng. Các tu sĩ dòng Khất thực vội chạy tới quây thành một vòng cản, bảo vệ ngƣời anh em của mình; bên Avi­gnon nghĩ rằng nên tiếp tay với giám mục Do­minic, ngƣời cùng phe mình, và thế là một trận cãi lộn ầm ĩ liền nổ ra. Tu viện trƣởng và Hồng y phải cố hết sức mới dẹp yên, nhƣng trong trận đấu võ mồm hỗn loạn tiếp theo đó, các tu sĩ dòng Khất thực và tu sĩ dòng Do­minic mắng nhau hết sức nặng lời, nhƣ thể mỗi ngƣời là con chiên của của Chúa chống lại bọn Sara­cen[3]. Hai ngƣời duy nhất còn ngồi trên ghế là William phía bên này và Bernard Gui phía bên kia. Thầy William lộ vẻ buồn, còn

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Bernard lại ra mặt vui, khẽ nhếch mép cƣời. Khi Al­borea nắm lấy hàm râu của Giám mục xứ Kaf­fa, tôi hỏi thầy: - Chẳng lẽ không có cách tranh luận nào để chứng minh hay phản bác sự cơ nghèo của Chúa tốt hơn ƣ? - À, con có thể xác nhận cả hai lập trƣờng, Ad­so ạ. Nhƣng vấn đề không phải Chúa nghèo hay không nghèo mà chính là Giáo hội có buộc phải nghèo hay không, và “nghèo” không có nghĩa là có hay không sở hữu một cung điện. Thực ra, nó có nghĩa là xác nhận hay phủ nhận các quyền hợp pháp đƣợc sở hữu của cải trần gi­an. - Thế thì tại sao Hoàng đế lại rất chú ý đến những gì dòng Khất thực nói về sự cơ nghèo. - Đúng thế. Dòng Khất thực đang về hùa với Hoàng đế chống lại Giáo hoàng. Nhƣng Mar­sil­ius và thầy xem đó là con dao hai lƣỡi, và muốn triều đình ủng hộ quan điểm của chúng ta và phục vụ lý tƣởng vì nhân loại. - Thầy sẽ nói nhƣ thế khi ngƣời ta mời thầy phát biểu chăng? - Nếu thầy nói nhƣ vậy, thầy sẽ hoàn thành sứ mệnh của mình là giải thích các quan điểm của những nhà thần học triều đình. Nhƣng đồng thời, thầy cũng không chu toàn nhiệm vụ, vì thầy phải tạo điều kiện dẫn đến một cuộc gặp gỡ khác ở Avi­gnon, và thầy e rằng Giáo hoàng John sẽ không nhất trí cho thầy đến đó, nếu thầy nói những điều này. - Vậy thì…? - Vậy thì thầy bị kẹt giữa hai thế lực đối nghịch nhau, nhƣ một con lừa loay hoay không biết nên ăn bao rạ nào. Thời điểm chƣa chín muồi. Mar­sil­ius kêu gào phải có một cuộc đổi mới cấp tốc, nhƣng không thể thực hiện đƣợc. Còn Hoàng đế Louis đâu có khá hơn các vị tiên vƣơng, mặc dù hiện nay Ngài là thành trì duy nhất chống lại một tên xấu xa nhƣ John. Nếu họ không giết sạch nhau, thì thầy sẽ phải lên tiếng. Dầu sao, con cũng phải ghi lại tất cả những lời phát biểu: tối thiểu, chúng ta cũng lƣu lại đƣợc biên bản của cuộc họp hôm nay. Khi hai thầy trò tôi nói chuyện thì cuộc tranh cãi đã lên đến tột đỉnh gay gắt. Quả thực, tôi cũng không hiểu làm thế nào mà chúng tôi lại nghe giọng nói của nhau đƣợc. Bernard Gui bèn ra hiệu cho các cung thủ vào để tách hai phe ra. Nhƣng, nhƣ những ngƣời bao vây và bị bao vây ở hai bên chiến lũy, họ vẫn chửi bới, lăng nhục nhau, ngƣời này không đợi ngƣời kia nói dứt lời nhƣ thƣờng xảy ra trong các vụ tranh luận ở quê tôi, mà theo kiểu dân trời biển, câu này lấp câu kia, nhƣ những làn sóng của một đại dƣơng cuồng nộ. Tôi ghi lại đây một cách lộn xộn, không rõ ngƣời nào nói câu nào. - Phúc âm nói rằng, Chúa có một túi tiền! - Câm mồm! Chính các ngƣời đã vẽ các túi ấy lên cả thánh giá. Thế ngƣơi sẽ nói sao về việc Chúa khi đến Jerusalem phải trở về nghỉ đêm ở Bethany[4]? - Nếu Chúa muốn ngủ ở Bethany thì ngƣơi là cái thứ gì mà thắc mắc?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Không, đồ ngu. Chúa về Bethany vì Ngài không có tiền trả phòng trọ ở Jerusalem! - Quỉ thần ơi, nhà ngƣơi thật ngốc nhƣ lừa. Thế Chúa ăn gì ở Jerusalem? - Thế thì một con ngựa đƣợc chủ cho ăn lúa để sống có phải là chủ của lúa không? - Thấy chƣa? Ngƣơi so sánh Chúa với con ngựa… - Không, chính ngƣơi là kẻ đã so sánh Chúa với tên Giám mục buôn thần bán thánh của triều đình ngƣơi, đồ đống cứt! - Thế ƣ? Đã bao nhiêu lần giáo hội phải vác chiếu hầu tòa để bảo vệ tài sản của các ngƣơi? - Tài sản của giáo hội chớ không phải của chúng tôi. Chúng tôi chỉ sử dụng nó thôi! - Sử dụng để tiêu pha, để xây dựng nhà thờ đẹp, có tƣợng vàng, đồ đạo đức giả, mồ cha cố tổ những tên xấu xa đê hèn. Ngƣơi thừa biết không phải sự cơ nghèo mà chính là việc từ thiện mới thực là nguyên tắc của một đời toàn thiện. - Đó chính là những lời của tên Thomas háu đói của các ngƣơi! - Đồ du côn, hãy giữ lời ăn tiếng nói. Ngƣời mi gọi là “tên háu đói” chính là một vị thánh của giáo hội La Mã! - Thánh đếch gì! Đƣợc John phong thánh để chọc quê dòng Fran­cis­co! Giáo hoàng của các ngƣơi không thể tạo ra thánh, vì hắn chính là một tên dị giáo! Tên đầu sỏ dị giáo! - Bọn ta đã nghe điều đó rồi. Những lời phun ra từ bọn ngụy Bavaria ở Sach­sen­hausen, đƣợc Uberti­no của các ngƣơi nhai đi nhai lại! - Chớ hàm hồ, đồ lợn, mày là con của con mụ điếm Baby­lon và những con đƣợi khác! Ngƣơi biết năm đó Uberti­no không ở với Đức vua mà ở ngay tại Avi­gnon để phục vụ Giáo chủ Orsi­ni, và Giáo hoàng đã phái cha đến Aragon làm sứ giả! - Biết quá rồi, tại bàn ăn của giáo chủ, lão thề sẽ sống đời nghèo nàn, mà nay lại ở trong tu viện giàu nhất của bán đảo nƣớc Ý này! Uberti­no, nếu ngƣơi không ở đấy thì ai đã ở đấy thúc giục vua Louis sử dụng tác phẩm của ngƣơi? - Nếu vua Louis đọc tác phẩm của ta thì ta có lỗi gì? Chắc chắn vua không thể đọc sách của các ngƣơi, đồ vô học. - Ta mà vô học ƣ? Chẳng phải Thánh Fran­cis của các ngƣơi là đồ vô học, đi nói chuyện với ngan ngỗng sao? - Đồ báng bổ! - Mi mới chính là đồ báng bổ. Đến đây, Hồng y Bertrand và Tu viện trƣởng đồng thanh hét lên: - Thôi đi, thôi đi các huynh kính mến! Chú thích:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net [1] Quorun­dam exig­it [2] Cum in­ter non­nul­los [3] Người Hồi giáo chống lại Thập Tự Quân [4] Một thành phố cổ gần Jerusalem, trên núi Olives Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ SÁNG Sev­er­inus nói với William về một quyển sách lạ Cuộc cãi lộn còn đang gay cấn thì một tu sinh canh cửa bƣớc vào, vƣợt qua cảnh hỗn loạn này nhƣ một ngƣời băng đồng dƣới cơn mƣa đá. Chú ấy tiến gần thầy William, thì thầm rằng Sev­er­inus khẩn thiết muốn nói chuyện với thầy. Chúng tôi bƣớc ra tiền sảnh đầy đặc các tu sĩ hiếu kỳ đang lắng nghe từ những tiếng la hét xem bên trong xảy ra diễn biến gì. Ở hàng đầu, chúng tôi thấy Ay­maro chào chúng tôi với nụ cƣời khinh khỉnh cố hữu của một kẻ tội nghiệp trần gi­an ngu ngốc này, và nói: - Từ khi các dòng Khất thực đƣợc thành lập, Thiên chúa giáo hẳn đã đạo đức hơn. Thầy William gạt phắt Ay­maro sang một bên và đi về cái góc nơi Sev­er­inus đang đợi. Huynh thất vọng vì muốn nói chuyện riêng với chúng tôi, nhƣng không thể tìm đƣợc một nơi yên vắng trong cảnh hỗn loạn này. Chúng tôi định ra ngoài, nhƣng Michael xứ Ce­se­na nhìn ra cửa nhà nguyện, vẫy thầy William vào, bảo cuộc cãi cọ đã đƣợc hòa giải, và ngƣời ta sẽ tiếp tục đọc tham luận. Trong tình thế tiến thoái lƣỡng nan, thầy William giục Sev­er­inus nói, và dƣợc thảo sƣ cố hết sức để mọi ngƣời khỏi nghe thấy: - Beren­gar chắc chắn đã vào bệnh xá trƣớc khi đến nhà tắm - Sao Huynh biết? Có vài tu sĩ đến gần, vì tò mò muốn nghe chuyện của chúng tôi. Sev­er­inus nhìn quanh, giọng càng nhỏ hơn: - Huynh bảo tôi ngƣời đó… chắc hẳn phải mang trong ngƣời vật gì… Đúng, tôi tìm thấy một vật trong phòng thí nghiệm, giữa những quyển sách… một quyển sách, không phải của tôi, một quyển

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net sách lạ… Thầy William đắc thắng nói: - Chính nó đấy. Mang nó đến cho tôi ngay. - Không thể đƣợc. Tôi sẽ giải thích sau. Tôi đã khám phá… tôi nghĩ đã khám phá đƣợc một điều hay lắm… Huynh phải đến, tôi phải đƣa Huynh xem quyển sách.. một cách thận trọng… Sev­er­inus im bặt. Chúng tôi nhận ra Jorge đã âm thầm lặng lẽ hiện ra bên cạnh chúng tôi nhƣ thể có phép mầu vì không quen nơi đây, hai tay lão đƣa ra phía trƣớc nhƣ thể mò đƣờng. Một ngƣời bình thƣờng có lẽ không hiểu nổi những lời thầm thì của Sev­er­inus, nhƣng chúng tôi biết rằng, cũng nhƣ mọi ngƣời mù khác, thính giác của Jorge vô cùng nhạy bén. Nhƣng dƣờng nhƣ lão chƣa nghe gì cả. Quả thực, lão lại sờ soạng đi xa dần chúng tôi, chạm vào một tu sĩ và hỏi ngƣời ấy điều chi đó. Tu sĩ nắm nhẹ cánh tay lão và đƣa ra ngoài. Lúc đó, Cha Michael xuất hiện và đòi thầy William phải vào lần nữa. Thầy bèn quyết định và nói với Sev­er­inus: - Huynh làm ơn trở về ngay nơi Huynh vừa đến. Khóa cửa bên trong và đợi tôi. Thầy nói với tôi: - Còn con, hãy theo dõi Jorge. Dù lão ấy có nghe gì đi nữa, thầy nghĩ, lão sẽ không nhờ dắt đến bệnh xá đâu. Dẫu sao, con sẽ kể cho ta biết lão đi đâu. Khi quay về tiền sảnh, thầy William thấy Ay­maro len lỏi trong đám đông chen lấn nhau, định theo dõi Jorge ra ngoài. Đến đây, thầy William lại hành động thiếu khôn ngoan. Từ đầu sảnh đƣờng này, thầy hét lớn đến Sev­er­inus đang đứng ở ngoài thềm đầu sảnh kia: - Cố giữ những tờ giấy đó cho an toàn… Đừng quay lại… nơi để chúng! Tôi đang định bám theo Jorge thì thấy quản hầm tựa vào rầm cửa ngoài; hắn đã nghe lời thầy William cảnh giác, bèn nhìn từ thầy tôi sang dƣợc thảo sƣ, mặt căng thẳng vì sợ hãi. Hắn thấy Sev­er­inus bƣớc ra, liền bám theo. Đến ngƣỡng cửa, tôi sợ sẽ mất dấu Jorge đang chìm vào làn sƣơng mù, nhƣng hai ngƣời kia đang trực chỉ hƣớng ngƣợc lại, và cũng sắp sửa biến mất trong sƣơng. Tôi tính toán thật nhanh xem mình nên làm gì. Thầy William bảo tôi theo dõi lão mù vì e rằng lão sắp đến bệnh xá. Nhƣng ngƣời hƣớng dẫn đã dắt lão đi hƣớng khác; lão đang băng qua nhà dòng và trực chỉ giáo đƣờng hay Đại dinh. Ngƣợc lại, viên quản hầm ắt hẳn đang theo dõi dƣợc thảo sƣ, và thầy William đang lo lắng về việc có thể xảy ra trong phòng thí nghiệm. Thế nên tôi bèn theo hai ngƣời này, lòng ngổn ngang thắc mắc không biết Ay­maro biến đi đâu, trừ phi Huynh ấy đi ra vì những lý do hoàn toàn khác hẳn chúng tôi. Tôi bám theo quản hầm, giữ một khoảng cách vừa phải. Hắn đang bƣớc chậm lại vì biết chắc có ngƣời đang theo dõi mình, nhƣng không biết đó là ai. Tôi không nhận rõ đƣợc cái bóng mình đang theo, nhƣng tôi biết đó là hắn. Bị buộc phải để ý đến tôi nên hắn không theo sát Sev­er­inus đƣợc, thế nên, khi cánh cửa bệnh xá hiện lên trong làn sƣơng thì nó đã đóng kín rồi. Tạ ơn Chúa, Sev­er­inus đã vào đƣợc bên trong. Quản hầm,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net một lần nữa quay lại nhìn tôi, trong khi tôi đứng im nhƣ cột cờ; rồi hắn nhƣ quyết định điều gì đó và đi về phía nhà bếp. Tôi nghĩ mình đã hoàn thành sứ mệnh, nên quyết định quay về để báo cáo. Có lẽ tôi đã nhầm: nếu tôi đứng lại canh thì có lẽ đã tránh đƣợc nhiều tai họa. Sai lầm đó, đến nay tôi mới nhận ra. Tôi trở lại tiền sảnh nhà nguyện. Cảnh náo loạn ban nãy dƣờng nhƣ chẳng có gì nguy hiểm. Tôi đến bên thầy William và báo cáo ngắn gọn vài lời. Thầy gục gặc đầu tán thành, và ra hiệu bảo tôi im lặng. Cuộc tranh cãi lộn xộn đang lắng dịu. Các nhà thƣơng thuyết thuộc hai phe đang ôm hôn hữu nghị. Giám mục Al­borea ca ngợi đức tin của các tu sĩ dòng Khất thực. Jerome tán dƣơng lòng từ thiện của các thầy giảng. Ai cũng bày tỏ hy vọng Giáo hội sẽ không bị xào xáo vì các mâu thuẫn nội bộ nữa. Ngƣời thì khen ngợi sự cứng cỏi của nhóm này, ngƣời thì ca tụng sự hòa hoãn của nhóm kia. Ai cũng nhắc đến công lý và sự khôn ngoan. Chƣa bao giờ tôi trông thấy có nhiều ngƣời thành khẩn lƣu tâm đến sự vẻ vang của những giá trị thần học chính yếu đến thế. o0o Bây giờ, Hồng y Bertrand mời thầy William giảng giải các luận thuyết của những nhà thần học hoàng gia. Thầy miễn cƣỡng đứng dậy; biết rằng cuộc họp này không đi đến đâu. Thực ra, thầy đang nôn nóng muốn đi, vì đối với thầy, quyển sách bí ẩn kia còn khẩn thiết hơn kết quả của buổi họp. Tuy nhiên, rõ rằng là thầy không thể tránh né bổn phận của mình. Thầy cất tiếng, với nhiều tiếng “ừ” “à” khác thƣờng và không phải cách, dƣờng nhƣ để chứng tỏ rằng thầy không tuyệt đối tin tƣởng điều thầy sắp phát biểu. Thầy mở lời, đoan chắc rằng thầy đã quán triệt quan điểm của những ngƣời phát biểu trƣớc, cũng vì thế cái mà những ngƣời khác gọi là “học thuyết” của các nhà thần học hoàng gia, chẳng qua chỉ là những nhận xét rời rạc, không thể gọi là những tín điều đã đƣợc khẳng định. Thầy William nói bằng một giọng rất ôn tồn, ngập ngừng diễn tả những điều thầy đã khẳng định, do đó, không ai có thể đứng lên phản đối. Thế không có nghĩa là mọi ngƣời đều tin lời thầy nói. Những ngƣời phe Avi­gnon ngồi bồn chồn vặn vẹo, cau mày, lẩm bẩm những lời phê phán với nhau, ngay cả Tu viện trƣởng cũng lộ vẻ khó chịu vì những lời lẽ này. Còn bên dòng Khất thực, Cha Michael thì hoang mang, Jerome thì khiếp sợ, còn Uberti­no lại tƣ lự. Hồng y Pogget­to phá tan sự im lặng, mỉm cƣời một cách thoải mái và nhã nhặn hỏi thầy William xem thầy có dám đi Avi­gnon để thƣa với Giáo hoàng những điều này không. Thầy William hỏi lại ý kiến của Hồng y xem có nên làm nhƣ vậy không. Hồng y trả lời, suốt đời Giáo hoàng đã nghe rất

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nhiều ý kiến tranh luận, và vẫn là Ngƣời cha thƣơng yêu đối với mọi đứa con của Ngƣời, nhƣng các đề nghị của thầy William ắt hẳn sẽ làm ngƣời hết sức đau buồn. Bernard Gui, nãy giờ chƣa hề mở miệng, bây giờ mới lên tiếng: - Tôi sẽ rất vui mừng nếu Sƣ Huynh William, ngƣời đã giải thích các tƣ tƣởng của mình một cách vô cùng khéo léo và hùng hồn, sẵn lòng bày tỏ các tƣ tƣởng đó để Giáo hoàng phán xét… - Thƣa ngài Bernard, ngài đã thuyết phục tôi, nhƣng tôi sẽ không đi. – Đoạn thầy William phân trần với Hồng y: - Cha biết đấy, bệnh yếu phổi không cho phép con thực hiện một cuộc hành trình dài nhƣ thế trong thời thiết này. Hồng y nói: - Thế sao Huynh lại nói dài dòng thế? Thầy William nhũn nhặn đáp: - Để minh chứng cho sự thật vì sự thật sẽ giải phóng cho chúng ta. Đến lúc này, Jean de Baunne, tu sĩ dòng Do­minic, mới lớn tiếng phản đối: - Không! Ở đây, chúng ta không bàn đến sự thật giải phóng chúng ta, mà về sự tự do quá trớn, muốn tự cho nó là sự thật! Thầy William dịu dàng công nhận: - Cũng có thể. Linh cảm báo tôi biết rằng một cuộc đấu khẩu cuồng nộ sắp bùng nổ có thể còn gay gắt hơn lần trƣớc. Nhƣng rồi chẳng có chuyện gì xảy ra cả. Trong khi De Baunne đang nói thì trƣởng toán lính bƣớc vào và thầm thì điều gì đó vào tai Bernard. Bernard đứng phắt dậy, giơ tay lên nói: - Thƣa các Huynh, buổi tranh luận bổ ích này có thể đƣợc tiếp diễn, nhƣng hiện nay, một biến cố trầm trọng buộc chúng ta phải đình chỉ cuộc họp này lại, nếu Tu viện trƣởng cho phép. Một việc đã xảy ra ở đằng kia… Hắn chỉ mông lung ra ngoài, đoạn sải bƣớc qua tiền sảnh, đi ra ngoài. Nhiều ngƣời bƣớc liền theo. Thầy trò tôi ở trong số những ngƣời đi đầu. Thầy nhìn tôi nói: - Thầy e có việc gì xảy ra cho Sev­er­inus. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TRƯA

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tìm thấy xác chết của Sev­er­inus nhưng quyển sách Huynh đã tìm được thì không còn nữa. Chúng tôi đau khổ sải bƣớc băng qua sân. Trƣởng toán lính dẫn chúng tôi đến bệnh xá. Khi đến nơi, chúng tôi thấy trong lớp sƣơng mù dày đặc nhiều bóng ngƣời xôn xao. Tu sĩ và tôi tớ chạy toán loạn. Các cung thủ đứng canh ở bên ngoài, ngăn không cho ai vào. Bernard nói: - Những lính canh đó là do tôi phái tới để lùng kiếm một ngƣời có thể soi sáng nhiều điều bí ẩn. Tu Viện trƣởng sững sờ hỏi: - Sƣ huynh dƣợc thảo sƣ à? Bernard mở đƣờng vào trong, nói: - Không. Cha sẽ thấy ngay thôi. Chúng tôi bƣớc vào phòng thí nghiệm của Sev­er­inus, và một cảnh tƣợng đau thƣơng đập ngay vào mắt. Xác của dƣợc thảo sƣ xấu số nằm giữa một vũng máu, đầu lai láng máu. Kệ ở tứ phía dƣờng nhƣ bị một cơn bão tàn phá: các chai lọ, sách vở, tài liệu bị đập vỡ, xé rách tan hoang, nằm vƣơng vãi khắp nới. Bên cạnh xác chết là một lồng cầu lớn, ít nhất bằng hai đầu ngƣời, gồm nhiều vòng kim loại chế biến tinh xảo ghép lại với nhau, trên đỉnh có một thập giá bằng vàng, đƣợc đặt trên một trụ ba chân ngắn, có trạm trổ. Mấy lần trƣớc đến đây, tôi thấy nó đƣợc đặt trên chiếc bàn phía tay trái cửa trƣớc. Ở cuối phòng, hai ngƣời lính giữ chặt viên quản hầm đang vùng vẫy kêu oan. Khi thấy Tu viện trƣởng, hắn hét tƣớng lên: - Cha ơi! Tật đi đây đi đó đã hại con! Khi con bƣớc vào, thì Sev­er­inus đã chết rồi, và họ bắt con con lúc con đang sững sờ nhìn cái chết thê thảm này! Trƣởng toán lính đến chỗ Bernard và đƣợc hắn cho phép báo cáo lại sự việc trƣớc mặt mọi ngƣời. Các cung thủ đƣợc lệnh lùng bắt quản hầm và đã tìm hắn khắp tu viện trên hai giờ đồng hồ. Tôi nghĩ, hẳn Bernard đã ban lệnh này trƣớc khi vào nhà nguyện, bọn lính vì còn lạ chỗ nên có lẽ đã tìm kiếm lung tung mà không biết quản hầm đang ở trong tiền sảnh của nhà nguyện cùng với các tu sĩ khác, chẳng hay biết gì về số phận của mình. Sƣơng mù khiến việc tìm kiếm của họ càng khó khăn thêm. Suy từ lời nói của trƣởng toán lính thì từ khi tôi không theo dõi Remi­gio nữa, hắn bèn đi về phía nhà bếp và có ai đó đã thấy và báo cho bọn lính. Lính đến Đại Dinh thì Remi­gio vừa mới đi đƣợc một lát. Jorge ở trong nhà bếp, khai rằng lão vừa nói chuyện với quản hầm xong. Toán lính liền lục xét khu vực phía vƣờn rau, và gặp già Ali­nar­do, từ trong sƣơng hiện ra nhƣ một bóng ma, có vẻ nhƣ lạc

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đƣờng. Chính Ali­nar­do bảo vừa mới thấy Remi­gio đi về hƣớng bệnh xá. Toán linh đến đấy, thấy cửa bệnh xá mở toang. Bƣớc vào, họ thấy Sev­er­inus nằm chết còn quản hầm thì đang điên cuồng lục lạo khắp các kệ, quăng ném mọi thứ xuống đất nhƣ đang lùng kiếm một vật gì. Trƣởng toán kết luận, sự việc đã rành rành: Remi­gio bƣớc vào, tấn công rồi giết dƣợc thảo sƣ, đoạn truy tìm vật đã khiến hắn giết ngƣời. Một tên lính nhặt lồng cầu từ dƣới đất lên, trình báo cho Bernard xem. Đó là một cấu trúc thanh nhã gồm nhiều vòng bằng thau và bạc, ghép lại với nhau nhờ một cái khung bằng những vòng đồng chắc chắn hơn, gắn trên một trụ ba chân. Vật này đã giáng xuống sọ nạn nhân, và khi va chạm, nhiều vòng mảnh, nhỏ, đã long ra, hay cong về một phía, chính là cái phía đã đập lên đầu Sev­er­inus, vì còn dính những vệt máu, và cả những chùm tóc và các mảng óc lầy nhầy đáng sợ. Thầy William cúi xuống, xem Sev­er­inus có chết thực chƣa. Đôi mắt đứng tròng của nạn nhân đã bị che phủ bởi dòng máu trên đầu chảy xuống. Tôi không biết còn có thể đọc đƣợc trong con ngƣời cứng đờ ấy hình ảnh của kẻ sát nhân, chứng tích cuối cùng về sự nhận thức của nạn nhân, nhƣ ngƣời ta đã có lần nói chăng? Tôi thấy thầy William giở đôi tay xác chết lên xem có vết tím đen trên ngón không, dầu lần này nguyên nhân gây ra cái chết rõ ràng khác hẳn: tuy nhiên, Sev­er­inus có mang một đôi găng tay bằng da mà Huynh ấy thƣờng dùng để cầm những cây thuốc độc, rắn mối, hay các côn trùng lạ. Trong khi đó, Bernard Gui nói với quản hầm: - Này Remi­gio xứ Varagine, đó là tên ngƣơi phải không? Căn cứ trên những lời buộc tội và để khẳng định những mối nghi ngờ khác, ta đã lệnh cho ngƣời lùng bắt ngƣơi. Nay ta thấy mình đã hành động đúng, mặc dù đáng tiếc là quá chậm. Bernard quay sang Tu viện trƣởng: - Thƣa Cha bề trên, con hoàn toàn chịu trách nhiệm về vụ án mạng cuối cùng này, ngay từ sáng nay con đã biết nên tống gi­am ngƣời này, sau khi nghe những lời tiết lộ của tên khốn nạn bị bắt đêm qua. Nhƣng nhƣ Cha đã biết, suốt buổi sáng nay con bận bịu với những trách nhiệm khác, và lính của con đã cố gắng hết sức… Hắn nói lớn giọng cho mọi ngƣời có mặt đều nghe (phòng lúc ấy đông nghẹt, mọi ngƣời từ khắp nơi dồn vào, vừa nhìn các vật bị đập phá tung tóe, vừa chỉ vào xác chết, vừa xì xầm bàn tán về án mạng). Khi Bernard nói, tôi liếc thấy Malachi trong đám đông, đang lạnh lùng quan sát hiện trƣờng. Quản hầm, khi sắp bị lôi đi, cũng liếc nhìn Malachi. Gã vùng vẫy thoát ra khỏi tay của tên lính và lao mình về phía ngƣời tu sĩ anh em, túm lấy áo và kề sát mặt quản thƣ viện, nói vội vã và tuyệt vọng, cho đến khi bọn lính xông vào túm lấy gã. Nhƣng khi bị lôi xềnh xệch đi, một lần nữa gã lại quay về hƣớng Malachi và hét lớn: - Huynh thề, và tôi đã thề mà! Malachi không trả lời ngay, dƣờng nhƣ muốn lựa lời thích hợp nhất, và khi quản hầm bị lôi qua cửa,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net bèn nói: - Tôi sẽ không làm gì để hại Huynh cả. Thầy trò tôi nhìn nhau, không hiểu tấn tuồng này có ý nghĩa gì. Bernard cũng đã nhận thấy, nhƣng không lộ vẻ bối rối, hắn còn mỉm cƣời với Malachi, nhƣ thể tán đồng lời lẽ của quản thƣ viện và thông đồng một âm mƣu u ám. Rồi hắn tuyên bố: ngay sau bữa ăn, phiên tòa đầu tiên sẽ đƣợc nhóm tại đại sảnh, để công khai mở cuộc điều tra này. Hắn ra lệnh đem quản hầm xuống lò rèn, nhƣng không cho phép nói chuyện với Sal­va­tore. Ngay lúc đó, chúng tôi nghe tiếng Ben­no thì thầm từ phía sau lƣng vẳng lên: - Tôi vào tiếp ngay sau Huynh, khi phòng này mới đóng phân nửa, và Malachi lúc đó không có mặt ở đây. - Chắc hẳn Huynh ấy vào sau. Ben­no khăng khăng: - Không. Tôi đứng sát cửa, thấy rõ từng ngƣời vào. Tôi nói thật, Malachi đã ở bên trong… trƣớc đó rồi. - Trƣớc cái gì? - Trƣớc khi quản hầm vào. Tôi không đoan chắc, nhƣng tôi tin rằng Huynh ấy bƣớc ra từ sau bức màn kia, khi có một số chúng ta ở đây rồi. – Ben­no hất hàm chỉ về phía tấm màn lớn che khuất chiếc giƣờng, nơi Sev­er­inus thƣờng bảo những ai đang chữa trị vào nằm nghỉ. Thầy William hỏi: - Huynh định ám chỉ Malachi đã giết Sev­er­inus và nấp ở đấy khi quản hầm bƣớc vào ƣ? - Hay là từ sau bức màn đó, Huynh ấy đã chứng kiến việc xảy ra ở đây. Nếu không, thì tại sao quản hầm lại van xin Huynh ấy đừng làm hại mình và Malachi đáp lại cũng hứa hẹn không làm hại Huynh ấy. - Có thể lắm. Dẫu sao, đã có quyển sách ở đây, và nó hẳn vẫn nằm ở đây, vì cả Malachi lẫn quản hầm đều đi ra tay không. Nhờ tôi báo cáo, thầy William hiểu Ben­no biết sự việc, và lúc đó thầy cần sự giúp đỡ. Thầy đến chỗ Tu Viện Trƣởng đang rầu rĩ quan sát xác Sev­er­inus. Thầy yêu cầu Cha bảo mọi ngƣời lui ra, vì thầy muốn xem xét hiện trƣờng kỹ hơn nữa. Tu Viện Trƣởng chấp nhận và đi ra, còn ném cho thầy William một cái nhìn ngờ vực, nhƣ thể trách móc thầy lúc nào cũng đến quá trễ. Malachi cố nán lại, viện lý do này lý do kia, nhƣng cả thảy đều rất mơ hồ. Thầy William nhấn mạnh rằng đây không phải là Thƣ viện, nơi này Malachi không có quyền hành gì. Thầy nhã nhặn nhƣng rất cứng cỏi, trả đũa đƣợc lần Malachi không cho phép thầy xem xét bàn giấy của Venan­tius. o0o

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Chỉ còn ba chúng tôi ở lại. Thầy William dọn sạch các mảnh vụn và giấy tờ trên một chiếc bàn, rồi bảo tôi lần lƣợt đƣa cho thầy xem các cuốn sách trong bộ sƣu tập của Sev­er­inus. So sánh với kho sách mênh mông trong Mê Cung thì đây chỉ là một bộ sƣu tập nhỏ, thế nhƣng nó cũng có đến hàng mấy chục quyển, đủ mọi kích cỡ, trƣớc đây đƣợc xếp gọn ghẽ trên các kệ, còn bây giờ thì nằm vƣơng vãi trên mặt đất lẫn với các thứ khác, chúng đã bị đôi tay hoảng loạn của quản hầm xáo tung lên, vài quyển còn bị xé rách, dƣờng nhƣ hắn không phải tìm một quyển sách mà tìm một cái gì đó có thể kẹp giữa những trang sách. Vài trang bị giứt đứt tung ra khỏi bìa. Không dễ gì thu nhặt chúng nhanh chóng, phân loại theo chủ đề và xếp lên bàn. Mọi việc phải làm khẩn trƣơng, vì Tu Viện Trƣởng cho chúng tôi quá ít thời giờ. Các tu sĩ sẽ vào tẩm liệm cái xác tan nát của Sev­er­inus để chuẩn bị chôn cất. Chúng tôi cũng phải đảo quanh tìm kiếm dƣới bàn, sau kệ, trong tủ, xem có gì lạ mà lần khám xét đầu tiên chƣa phát hiện ra. Thầy William không cho Ben­no giúp tôi mà chỉ để Huynh ấy đứng giữ cửa. Bất chấp lệnh của Tu Viện trƣởng, nhiều ngƣời cứ nhất định lấn vào phòng: các tôi tớ nghe tin, hoảng sợ, các tu sĩ thƣơng tiếc ngƣời anh em của mình, các tu sinh mang chậu nƣớc để rửa và vải sạch để phủ lên xác chết… Vì thế chúng tôi phải hành động thật nhanh. Tôi quơ những quyển sách ấy trao cho thầy William xem xét và đặt lên bàn. Khi thấy công việc này kéo dài, chúng tôi bèn đồng tiến hành cùng một lúc. Tôi nhặt sách lên, vuốt nó ra nếu bị nhàu, đọc tựa, và đặt xuống. Vài quyển chỉ còn lại những trang tơi tả. - “Ba quyển sách về thảo mộc”. (1) - Quỷ thật, không phải quyển này. – Thầy William nói và đập mạnh quyển sách lên bàn. - “Kho tàng dược thảo” (2) – Tôi đọc, và thầy William quát: - Bỏ nó xuống. Chúng ta đang tìm một quyển sách tiếng Hy lạp! - Quyển này chăng? – Tôi hỏi, và đƣa thầy một tác phẩm có những trang đầy chữ trừu tƣợng. Thầy William bảo: - Không. Đồ ngu! Đó là tiếng Ả Rập. Thầy Ba­con có lý: bổn phận đầu tiên của một học giả là phải học ngoại ngữ! - Nhƣng thầy có biết tiếng Ả rập đâu! – Tôi bực bội cãi lại, và thầy đáp: - Ít ra thầy cũng hiểu đó là tiếng Ả rập. Tôi đỏ mặt lên vì tiếng Ben­no cƣời khúc khích sau lƣng. Sách đã nhiều mà còn có nhiều ghi chú, bản cuộn nhiều hình vẽ, vòm thiên đàng, thƣ mục các kỳ hoa dị thảo đƣợc chép lên những trang giấy rời, có lẽ là bút tích của ngƣời quá cố! Chúng tôi lục xét mọi ngõ ngách trong phòng thí nghiệm một lúc lâu. Thầy William mặt lạnh nhƣ tiền, còn nhích cả xác

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net chết để xem bên dƣới có gì không, rồi lục lạo bên trong chiếc áo dòng. Chẳng có gì hết. Thầy William giải thích: - Phải làm thế thôi. Sev­er­inus gi­am mình trong phòng với quyển sách, còn quản hầm thì cũng không giữ nó… Tôi hỏi: - Liệu quản hầm có giấu nó trong áo dòng không? - Không. Quyển sách thầy thấy hôm nọ dƣới bàn Venan­tius rất to, nếu quản hầm dấu nó dƣới áo thì ta phải thấy ngay. - Bìa nó nhƣ thế nào? - Thầy không biết. Nó mở ngỏ và thầy chỉ thoáng thấy có vài giây, đủ để biết nó bằng tiếng Hy Lạp, ngoài ra thầy không nhớ gì hơn. Chúng ta hãy tiếp tục, quản hầm không mang theo nó và thầy nghĩ Malachi cũng không. Ben­no xác nhận: - Chắc chắn là không. Khi quản hầm túm lấy ngực Huynh ấy, rõ ràng là Huynh không thể dấu gì ở dƣới áo đƣợc. - Tốt. Hay cũng có thể là xấu. Nếu quyển sách không có trong phòng này, hiển nhiên đã có ai khác ngoài Malachi và quản hầm vào đây trƣớc. - Thế thì có một ngƣời thứ ba đã giết Sev­er­inus ƣ? - Có quá nhiều ngƣời - thầy nói. Tôi hỏi: - Nhƣng mà, ai có thể biết đƣợc quyển sách nằm ở đây? - Jorge chẳng hạn, nếu Huynh ấy nghe lén chúng ta. - Đúng, nhƣng Jorge không thể giết một ngƣời khỏe mạnh nhƣ Sev­er­inus, với một vũ lực nhƣ thế. - Dĩ nhiên là không. Ngoài ra, con đã thấy Jorge đi về phía Đại Dinh, và toán lính đã thấy Huynh trong nhà bếp, ngay trƣớc khi họ gặp quản hầm. Thế nên Huynh không có đủ thời giờ để đến đây rồi đi về bếp. - Hãy để con suy nghĩ – Tôi nói, cố tình bắt chƣớc thầy – Ali­nar­do cũng quanh quẩn trong khu vực gần đây, nhƣng lão đứng còn không vững, nên không thể áp đảo đƣợc Sev­er­inus. Quản hầm có ở đây, nhƣng thời gi­an từ lúc hắn rời bếp đến khi toán lính ập vào quá ngắn ngủi, con nghĩ, thật khó có thể kịp gọi Sev­er­inus mở cửa, tấn công và giết ngƣời, rồi lục lạo lung tung. Malachi có thể đến trƣớc tiên, vì Jorge nghe chúng ta nói chuyện ở tiền sảnh, bèn vào phòng thƣ tịch kể cho Malachi có một quyển sách của Thƣ viện đang ở trong phòng thí nghiệm của Sev­er­inus. Malachi đến đây, thuyết phục Sev­er­inus mở cửa và giết Huynh ấy, chỉ có Trời mới biết tại sao. Nhƣng nếu Huynh tìm đƣợc sách thì nhận ra nó ngay, đâu cần lục lọi làm gì, vì Huynh là quản thƣ viện mà! Thế còn ai nữa? - Ben­no, - thầy William nói. Ben­no lắc đầu quầy quậy. – Không, thƣa sƣ Huynh William, Huynh biết tính tôi tò mò ghê lắm. Nếu tôi đã vào đây và có khả năng đi ra cùng với quyển sách, thì tôi còn đứng đây với Huynh làm gì. Lúc

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net này tôi sẽ chiêm ngƣỡng báu vật của mình ở nơi nào khác… Thầy William mỉm cƣời nói: - Lý luận khá vững vàng đấy. Tuy nhiên, Huynh cũng không biết quyển sách ấy nhƣ thế nào. Có lẽ Huynh đã giết ngƣời và bây giờ nấn ná ở đây để nhận diện quyển sách. Mặt Ben­no đỏ bừng, hắn lên tiếng phản đối: - Tôi đâu phải là kẻ sát nhân! Thầy William triết lý nói: - Mãi đến khi phạm tội giết ngƣời thì mình mới thành kẻ sát nhân. Dẫu sao, quyển sách đã mất, và điều này cũng chứng minh Huynh đã không để nó ở đây. Nói xong, thầy quay lại ngắm nghía xác chết. Đến lúc đó, thầy mới thấm thía cái chết của ngƣời bạn mình rồi nói: - Tội nghiệp Sev­er­inus! Tôi đã nghi ngờ cả Huynh và các thuốc độc của Huynh nữa. Huynh biết trƣớc sẽ bị bẫy thuốc độc nên đã đeo găng tay vào. Huynh sợ tai họa ở trần gi­an, nào ngờ nó đến từ thiên đàng… Thấy lại nhặt chiếc lồng cầu lên và chăm chú quan sát nó: - không hiểu tại sao họ lại dùng vũ khí kỳ lạ này… - Vì nó ngay tầm tay… - Có lẽ. Nhƣng còn có những vật khác nhƣ chai lọ, dụng cụ làm vƣờn… Đây là một kiểu mẫu tiêu biểu cho kỹ xảo kim loại và thiên văn học. Nó bị hỏng rồi… Lạy chúa tôi! – Thầy la lên. - Phần thứ ba của mặt trời bị đập nát, phần thứ ba của mặt trăng và phần thứ ba của tinh tú… - Thầy trích dẫn. Tôi thừa biết đó là từ sách Mặc khải của thánh Tông đồ John, bèn thốt lên: - Hồi kèn thứ tƣ. - Đúng rồi. Trƣớc tiên là mƣa đá, rồi máu, rồi nƣớc và bây giờ là tinh tú… Nếu đúng nhƣ vậy thì phải xem xét lại mọi việc… Kẻ sát nhân không ngẫu nhiên tấn công, mà đang theo một phƣơng án… Nhƣng có thể tƣởng tƣợng đƣợc chăng, có một đầu óc quỉ quyệt đến nỗi chỉ ra tay giết ngƣời khi có dịp theo lời dạy trong sách Mặc khải? - Việc gì sẽ xảy ra với hồi kèn thứ năm – Tôi kinh hoàng hỏi, óc cố nhớ lại: “Ta trông thấy một ngôi sao từ trời rơi xuống, và ngƣời đó đƣợc ban cho chìa khóa của hố sâu không đáy…”. Ai đó sẽ chết đuối trong một giếng nƣớc à? - Hồi kèn thứ năm còn tuyên hứa nhiều điều khác nữa. “Từ hố sâu bốc khói từ một lò nung lớn, từ đó lũ cào cào sẽ nhảy ra chích đốt loài ngƣời, nọc của chúng cũng độc nhƣ nọc bọ cạp. Bọn cào cào hình dáng trông nhƣ ngựa, đầu đội vƣơng miện vàng, miệng mọc răng sƣ tử…” Kẻ sát nhân của chúng ta có thể có sẵn nhiều phƣơng tiện khác nhau để thực hiện các lời dạy trong sách… Nhƣng chúng ta không nên theo đuổi những điều hão huyền, mà nên thử nhớ lại điều Sev­er­inus nói, khi Huynh ấy báo cho chúng ta đã tìm đƣợc quyển sách… - Thầy bảo Huynh ấy đem quyển sách đến cho thầy, Huynh nói không đƣợc… - Huynh có nói thế và liền đó cuộc nói chuyện của chúng ta bị gián đoạn. Tại sao Huynh ấy không thể mang nhỉ? Một quyển sách mang đi đâu mà chẳng đƣợc. Và sao Huynh ấy lại đeo găng tay? Trên

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net bìa sách có chất gì liên hệ đến thuốc độc đã giết Beren­gar và Venan­tius chăng? Một cái bẫy bí ẩn, một đầu ngón tẩm thuốc độc… - Một con rắn! - Sao không phải là cá voi chứ? Không, chúng ta lại theo đuổi những điều hão huyền rồi. Nhƣ chúng ta thấy, thuốc độc phải ngấm vào bằng đƣờng miệng. Ngoài ra, Sev­er­inus không nói chính xác rằng không thể mang sách đó đến đƣợc, mà chỉ nói muốn cho thầy xem nó ở đây. Sau đó, Huynh mang găng tay vào… Nhƣ thế, chúng ta biết phải mang găng tay mới cầm sách đƣợc. Ben­no, nếu Huynh tìm đƣợc quyển sách nhƣ vẫn hằng hy vọng, thì Huynh cũng làm nhƣ thế. Vì Huynh rất sốt sắng, nên hãy giúp tôi thêm điều này. Trở lại phòng thƣ tịch và theo dõi Malachi. Chớ để Huynh ấy lọt khỏi mắt Huynh. - Xin vâng! – Ben­no đáp và đi ra, trông có vẻ vui sƣớng vì nhiệm vụ mới. Chúng tôi không thể cầm chân các tu sĩ khác lâu hơn nữa, nên họ tràn vào phòng. Đã qua giờ ăn, có lẽ Bernard đang nhóm phiên tòa trong phòng nguyện. Thầy William nói: - Chúng ta chẳng làm gì đƣợc hơn. Ra khỏi bệnh xá, hai thầy trò vất bỏ cái giả thuyết nghèo nàn của tôi. Khi băng qua vƣờn rau, tôi hỏi thầy có thực tin Ben­no không. Thầy đáp: - Không hẳn, nhƣng điều mà chúng ta bảo thì Huynh ấy đã biết rồi, và chúng ta đã làm Huynh ấy sợ quyển sách. Rốt cuộc, bảo Huynh ấy rình Malachi, chúng ta cũng khiến Malachi theo dõi Huynh ấy, hiển nhiên chính Malachi cũng đang tự tay tìm quyển sách. - Vậy thì quản hầm muốn gì? - Rồi chúng ta sẽ biết. Dĩ nhiên hắn cần một vật gì đó và cần nó ngay để thoát khỏi mối nguy hiểm đang đe dọa. Vật này chắc Malachi phải biết, nếu không, làm sao giải thích đƣợc sự van xin khẩn khoản của Remi­gio… - Dẫu sao, quyển sách đã biến mất… - Đây là một việc kỳ cục nhất. – Thầy William nói, khi chúng tôi đến nhà nguyện. – Nếu quyển sách ở đó, nhƣ Sev­er­inus đã nói, thì hoặc giả nó đã bị lấy đi hay vẫn còn ở đó. Tôi kết luận: - Vì nó không có ở đấy, vậy có ngƣời đã lấy nó đi. - Cũng có thể suy luận trên một bình diện nhỏ hơn. Vì mọi bằng chứng đều khẳng định rằng không ai có thể lấy nó đi… - Vậy thì nó vẫn ở đó. Nhƣng nó lại không có đó. - Khoan đã. Chúng ta nói nó không có đó vì chúng ta đã không tìm thấy nó. Nhƣng có lẽ chúng ta không tìm ra vì không thấy nó nằm ở chỗ nào. - Nhƣng chúng ta đã tìm khắp nơi mà! - Chúng ta tìm, nhƣng không thấy. Hay là thấy, mà không nhận ra… Ad­so, Sev­er­inus tả quyển sách

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net nhƣ thế nào? Huynh ấy nói câu gì? - Huynh ấy bảo đã tìm thấy một quyển sách không phải của mình, bằng tiếng Hy Lạp. - Không! Thầy nhớ ra rồi. Huynh ấy bảo một quyển sách lạ. Đối với ngƣời học thức nhƣ Sev­er­inus thì một quyển sách bằng tiếng Hy Lạp chẳng có gì lạ, cho dù Huynh ấy không biết tiếng Hy Lạp thì vẫn có thể nhận ra mặt chữ. Và một học giả cũng không gọi một quyển sách Ả Rập là lạ lùng, dù ngƣời ấy không biết tiếng Ả Rập chăng nữa… Thầy ngƣng nói – Sao lại có quyển sách Ả Rập trong phòng thí nghiệm của Sev­er­inus? - Nhƣng sao Huynh ấy gọi quyển sách Ả Rập là lạ? - Đó mới là vấn đề. Nếu Huynh ấy gọi nó là lạ lùng thì do vì nó trông lạ lùng, ít ra là đối với Huynh ấy, một dƣợc thảo sƣ, chớ không phải quản thƣ viện… Trong thƣ viện có thể có nhiều quyển sách xƣa, đóng lại thành một tập, gồm những bài lạ lùng khác nhau, bài thì tiếng Hy Lạp, bài thì tiếng Xy- ri…! - …Và bài thì tiếng Ả Rập! – Tôi hét lên, choáng váng vì sự sáng ý này. Thầy William lôi tôi xềnh xệch ra khỏi tiền sảnh và đẩy tôi chạy về phía bệnh xá. - Đồ quỉ Đức! Đồ ngỗng đực! Đồ ngu! Mi chỉ nhìn những trang đầu mà không xem hết. Tôi há hốc mồm cãi lại: - Nhƣng thƣa thầy, chính thầy là ngƣời xem những trang con đƣa và bảo nó là tiếng Ả Rập chớ không phải Hy Lạp. - Đúng thế, Ad­so, thầy mới chính là đồ quỉ. Nào lẹ lên! Chạy! Chúng tôi trở lại phòng thí nghiệm, nhƣng vất vả lắm mới vào đƣợc, vì các tu sinh đang khiêng xác ra. Những ngƣời hiếu kỳ khác đang đi lung tung trong phòng. Thầy William chạy xổ đến chiếc bàn và nhặt các quyển sách lên để tìm quyển sách giết ngƣời. Thầy quăng đi hết quyển này đến quyển kia trƣớc đôi mắt kinh ngạc của những ngƣời có mặt, rồi lại mở chúng ra đóng chúng lại. Than ôi, quyển sách Ả Rập không còn ở đó nữa. Tôi chỉ lờ mờ nhớ quyển sách bìa cũ, không cứng cáp, mòn nhiều, bọc những nẹp kim khí mỏng. - Ai đã vào đây sau khi tôi đi? – Thầy William hỏi một tu sĩ. Ngƣời này nhún vai: rõ ràng ai muốn vào thì vào, sao biết đấy là ai. Chúng tôi cố suy nghĩ các khả năng có thể xảy ra. Malachi ƣ? Có thể. Quản thƣ viện biết vật mình cần, có lẽ đã rình thấy chúng tôi đi ra tay không, bèn quay lại, đầy tự tin. Còn Ben­no? Tôi nhớ khi thầy trò tôi chế giễu nhau về quyển sách tiếng Ả Rập, Huynh ấy đã cƣời khúc khích. Lúc ấy tôi tƣởng Huynh cƣời sự dốt nát của tôi, nhƣng có lẽ Huynh cƣời vì sự ngờ nghệch của thầy: Huynh đã biết rõ những lớp vỏ khác nhau ngụy trang các bản viết xƣa, và có lẽ đã nắm đƣợc cái điều mà khi ấy chúng tôi chƣa kịp nghĩ ra – đó là, Sev­er­inus không biết tiếng Ả Rập và do đó sẽ thật kỳ quặc nếu Huynh ấy giữ trong đám sách của mình một quyển sách không đọc đƣợc. Hay có một ngƣời thứ ba chăng.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thầy William ngƣợng chín ngƣời. Tôi cố an ủi thầy, bảo suốt ba ngày nay thầy đã tìm kiếm một quyển sách Hy Lạp thì đƣơng nhiên là khi xem xét, thầy phải loại đi tất cả các sách không phải tiếng Hy Lạp. Thầy đáp rằng con ngƣời tất phải sai lầm, nhƣng có những kẻ sai lầm hơn ngƣời khác bị gọi là ngốc, trong đó có thầy. Thầy tự hỏi, không biết một ngƣời không có khả năng nghĩ ra rằng các bản văn cũng đƣợc đóng thành bộ, điều mà ngay cả tu sinh cũng biết, trừ những thằng ngu nhƣ tôi, ngƣời ấy có xứng đáng theo học ở Paris và Ox­ford không? Hai tên hề nhƣ thầy trò tôi sẽ thành công vẻ vang tại các chợ phiên, và chúng tôi nên theo nghề đó thay vì đi gỡ rối các bí ẩn, nhất là chúng tôi còn phải đấu trí với những kẻ khôn ngoan hơn mình nhiều. Thầy kết luận: - Than vãn cũng chẳng ích chi. Nếu Malachi lấy sách thì Huynh ấy đã trả nó cho Thƣ viện. Và chúng ta chỉ tìm ra nó nếu biết cách xâm nhập “fi­nis Africae”. Nếu Ben­no lấy sách, Huynh ấy phải suy đoán rằng trƣớc sau gì thầy cũng nghi ngờ và sẽ trở lại phòng thí nghiệm và nhƣ thế Huynh ấy phải vội vã hành động ngay. Vậy Huynh ấy phải đang cất giấu nó, và ắt hẳn không giấu nó trong phòng mình, là nơi mà chúng ta sẽ đến thẳng để tìm gặp. Thôi, hãy trở lại nhà nguyện, xem thử trong cuộc hỏi cung, quản hầm có khai điều gì hữu ích không. Dẫu sao, thầy vẫn chƣa rõ kế hoạch của Bernard, hắn lùng bắt nạn nhân của mình trƣớc khi Sev­er­inus chết, hẳn vì những lý do khác. Chúng tôi trở về nhà nguyện. Lẽ ra chúng tôi nên đến phòng Ben­no, vì sau này chúng tôi mới biết, anh bạn trẻ này không đánh giá cao thầy William và không ngờ thầy quay lại phòng thí nghiệm nhanh nhƣ thế. Nghĩ rằng mình không bị lùng kiếm trong khu vực đó, Ben­no đi thẳng về phòng để giấu quyển sách. Nhƣng tôi sẽ kể việc này sau. Trong lúc này, nhiều biến cố rối ren và quan trọng đang diễn ra, khiến mọi ngƣời tạm quên đi quyển sách bí ẩn. Dầu không quên nó, chúng tôi đã bị lôi cuốn vào những trách nhiệm khẩn cấp khác liên quan đến sứ mệnh mà thầy William chung qui hoàn thành. Chú thích: (1) “De plan­tis lib­ri tres” (2) “The­saurus herbarum” Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ TRƯA

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Công lý được thi hành, nhưng mọi người ngượng nghịu nghĩ rằng mình lầm. Bernard Gui ngồi ngay chính giữa bàn gỗ gụ trong phòng nguyện. Bên cạnh là một tu sĩ dòng Do­minic giữ nhiệm vụ lục sự ghi chép, và hai giám mục trong phái đoàn giáo hoàng ngồi hai bên, giữ vai thẩm phán. Quản hầm đứng trƣớc bàn, giữa hai tên lính. Tu viện trƣởng quay sang thầy William thầm thì: - Cha không biết thủ tục tòa này có hợp pháp chăng. Hội đồng Lat­er­an năm 1215 trong Giáo điều thứ 37 đã qui định không ai có thể bị gọi trình tòa trƣớc những thẩm phán mở pháp đình cách xa nhà phạm nhân hơn hai ngày đƣờng. Ở đây hoàn cảnh có lẽ khác, chính thẩm phán từ xa đến, nhƣng… Thầy William nói: - Phán quan đƣợc miễn trừ mọi thủ tục pháp lý thông thƣờng, và không theo các tiền lệ của thƣờng luật. Ngƣời ấy đƣợc hƣởng đặc quyền và thậm chí không bị buộc phải nghe các luật sƣ biện hộ. Tôi nhìn Quản hầm. Remi­gio trông tiều tụy. Hắn nhìn quanh nhƣ một con thú hoảng hốt đang nhận ra các hoạt động của một nghi thức hiến tế làm hắn sợ hãi. Bây giờ, tôi biết hắn sợ vì hai lý do đều khủng khiếp nhƣ nhau, thứ nhất, mọi ngƣời đều thấy hắn bị bắt quả tang phạm tội, thứ hai, hôm trƣớc khi Bernard khởi sự điều tra, góp nhặt các lời đồn đại và bóng gió, Remi­gio đã e ngại quá khứ của hắn sẽ bị phơi bày, hắn càng hoảng hốt hơn khi thấy Sal­va­tore bị bắt. Nếu Remi­gio bị dày vò sợ hãi, thì phần Bernard Gui, hắn biết cách biến nỗi sợ hãi của nạn nhân thành cơn kinh hoàng. Hắn im lặng khi ai cũng tƣởng hắn sắp bắt đầu cuộc thẩm vấn. Hắn đặt tay lên những tờ giấy trƣớc mặt, giả vờ nhƣ sắp xếp chúng, nhƣng một cách lơ đãng. Hắn nhìn bị can chằm chặp, cái nhìn có lẫn vẻ bao dung đạo đức giả, sự châm biếm lạ lùng và vẻ khắc nghiệt không thƣơng tiếc. Tất cả những điều này quản hầm đều đã biết, nhƣng vẻ im lặng và trì hoãn của phán quan khiến hắn càng hiểu chúng thấm thía hơn. Càng cảm thấy nhục nhã thì nỗi bồn chồn sẽ biến thành tuyệt vọng, và hắn sẽ hoàn toàn lệ thuộc vào quan tòa nhƣ thỏi sáp mềm trong tay ngƣời. Cuối cùng Bernard phá tan bầu không khí im lặng. Hắn thốt lên vài câu nói theo thủ tục xử án, thƣa cùng các thẩm phán rằng, nay họ có thể tiến hành cuộc hỏi cung bị can liên quan đến hai tội ác cùng gớm ghiếc nhƣ nhau, một tội thì ai cũng thấy rành rành, nhƣng không ghê tởm bằng tội kia, bị can bị bắt trong khi giết ngƣời, và trong lúc thật sự bị truy tầm về tội phản giáo.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Lời đã phán. Quản hầm lấy tay che mặt, và khó khăn lắm mới nhấc tay đƣợc vì đã bị xiềng. Bernard bắt đầu hỏi: - Ngƣơi là ai? - Remi­gio xứ Varagine. Con năm mƣơi hai tuổi, nhập chủng viện dòng Khất thực ở Varagine khi còn bé. - Thế sao ngày nay ngƣơi lại ở trong dòng Bene­dict? - Cách đây nhiều năm, khi giáo hoàng ban hành “Sắc lệnh La Mã” (1) con sợ bị nhiễm nọc dị giáo của các Anh em Nghèo khó… mặc dù con chƣa hề cùng quan điểm với họ… Con nghĩ, tâm hồn tội lỗi của mình nên lánh xa cái không khí đầy cám dỗ ấy, nên xin vào đây và đƣợc đón nhận vào tập thể các tu sĩ trong tu viện này, nơi con đã phục vụ hơn tám năm trời với chức quản hầm. Bernard chế nhạo: - Ngƣơi thoát khỏi các cám dỗ của bọn dị giáo, hay nói đúng ra, ngƣơi đã thoát đƣợc cuộc điều tra quyết tâm phát hiện bọn dị giáo và nhổ tận gốc chúng. Các tu sĩ dòng Clu­ni­ac tốt bụng đã mở lòng nhân hậu nhận ngƣơi và những ngƣời nhƣ ngƣơi vào. Nhƣng đổi lớp áo dòng không đủ để xóa đi con quỉ dị giáo sa đọa trong tâm hồn, do đó, nay chúng tôi nhóm toà tại đây để tìm hiểu những gì đang rình rập ẩn nấp trong các ngõ ngách sâu kín của tâm hồn xấc láo của ngƣơi, và ngƣời đã làm gì trƣớc khi đến chốn linh thiêng này. Quản hầm thận trọng nói: - Linh hồn con vô tội và con không hiểu Ngài nói sự sa đọa dị giáo là có ý gì? - Thấy chƣa? – Bernard hét lên, quay sang nói với các thẩm phán. – Chúng đều một phƣờng với nhau mà. Khi bị bắt, chúng đối mặt với công lý nhƣ thể lƣơng tâm mình thanh thản, chẳng có gì ân hận cả. Chúng đâu có biết rằng, đó là dấu hiệu hiển nhiên tố cáo tội ác của bọn chúng, vì một ngƣời lƣơng thiện khi hầu tòa đều phải bồn chồn bối rối! Hỏi hắn xem có biết tại sao ta ra lệnh bắt hắn không. Ngƣơi có biết không, Remi­gio? Quản hầm đáp: - Thƣa ngài, con rất sung sƣớng nếu Ngài cho con hay. Tôi ngạc nhiên, vì quản hầm đối đáp lại những câu hỏi nghi thức bằng những lời lẽ cũng lễ nghi không kém, cứ nhƣ hắn rất thạo các thủ tục hỏi cung và các mẹo đánh bẫy của nó, và đã đƣợc đào tạo một thời gi­an dài để đƣơng đầu với bất kỳ tình huống nào có thể xảy ra nhƣ thế này. Bernard hét lên: - Kìa, đó là lối trả lời đặc trƣng của bọn dị giáo hỗn láo! Chúng quỉ quyệt nhƣ cáo xóa xấu chân và rất khó bắt nọn chúng, vì đức tin của chúng cho phép chúng đƣợc quyền nằm ẩn tránh né sự trừng phạt. Chúng lập lại những câu trả lời vòng vo, cố đánh bẫy phán quan, ngƣời phải chịu đựng cảnh quan hệ với những kẻ đáng tởm nhƣ vậy. Này Remi­gio, ngƣơi chẳng bao giờ liên hệ với những ngƣời gọi là Anh em Nghèo khó hay các thày dòng khổ hạnh, hay các tu sĩ Beghard phải không? - Con đã trải qua những nỗi thăng trầm của dòng Khất thực khi xảy ra cuộc tranh cãi triền miên về sự

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cơ nghèo, nhƣng con chƣa bao giờ gia nhập giáo phái Beghard cả! - Thấy chƣa, hắn chối chƣa bao giờ gia nhập giáo phái Beghard cả, vì giáo phái này, tuy cũng mang tính chất dị giáo nhƣ giáo phái Anh em Nghèo khó, lại xem dòng Anh em nghèo khó là một nhánh chết của dòng Fran­cis­co, nên tự nhận mình thanh khiết và hoàn thiện hơn. Nhƣng nhiều hoạt động của giáo phái Beghard cũng giống nhƣ của giáo phái kia thôi! Remi­gio, ngƣơi có chối rằng ngƣời ta đã từng thấy ngƣơi khi cầu nguyện trong nhà thờ thì ngồi sụp xuống, ép mặt vào tƣờng, hay nằm dài ra mũ che kín đầu, chớ không quỳ gối khoanh tay lại nhƣ những tu sĩ khác chăng? - Trong dòng thánh Bene­dict, các tu sĩ cũng nằm dài cầu nguyện, vào những lúc thích hợp… - Ta không hỏi ngƣơi làm gì vào những lúc thích hợp, mà vào lúc không thích hợp kia! Do đó, đừng chối rằng ngƣơi đã giữ một dáng bộ này nọ đặc trƣng của giáo phái Beghard… Này, hãy khai đi: ngƣơi tin gì? - Thƣa ngài, con tin mọi điều mà một con chiên ngoan đạo tin. - Nghe thành kính gớm nhỉ! Thế con chiên ngoan đạo tin gì? - Điều mà Giáo hội răn dạy. - Giáo hội nào? Giáo hội của bọn tín đồ tự nhận mình là hoàn thiện, bọn Tông đồ giả danh, bọn Anh em Nghèo khó dị giáo, hay Giáo hội mà bọn chúng đã so sánh với con điếm thành Baby­lon, Giáo hội mà tất cả chúng ta đều thành tâm tin tƣởng? Quản hầm hoang mang nói: - Thƣa ngài, xin bảo cho con biết Ngài tin Giáo hội nào là chân chính. - Ta tin đó là Giáo hội La Mã, giáo hội thánh thiện duy nhất của các Tông đồ, đƣợc Giáo hoàng và các Giám mục của Ngƣời lãnh đạo. - Con cũng tin nhƣ thế. Phán quan hét lên: - Khôn lanh khiếp nhỉ! Xảo quyệt khiếp nhỉ! Các Huynh thảy đều nghe hắn chứ! Hắn muốn nói hắn tin điều tôi tin tƣởng ở giáo hội này, để tránh né khỏi phải khai ra hắn tin gì! Nhƣng, chúng tôi đã rành những trò cáo già này rồi! Thôi, hãy đi vào trọng tâm. Ngƣơi có tin rằng Giáo hoàng đã ban hành rằng muốn thực lòng ăn năn, ngƣơi phải xƣng tội với các tôi tớ của Chúa, và giáo hội La Mã có quyền lực thắt buộc trên trần gi­an này những gì sẽ đƣợc thắt buộc trên thiên đàng? - Chẳng lẽ con không phải tin những điều đó sao? - Ta không hỏi ngƣơi “phải’ tin điều gì, mà hỏi ngƣơi tin gì! Quản hầm hoảng sợ nói: - Con tin mọi điều Ngài và các học giả tài ba khác bảo con tin. - À! Nhƣng những học giả tài ba ngƣơi nhắc đến đó có phải là những ngƣời lãnh đạo giáo phái của ngƣơi không? Khi nói đến các học giả tài ba, có phải ý ngƣơi muốn ám chỉ thế không? Có phải những tên láo toét sa đọa đó là những kẻ ngƣơi đã đi theo để tìm ra đức tin của mình? Ngƣơi muốn ám chỉ rằng, nếu ta tin những điều chúng tin thì ngƣơi sẽ tin ta, nếu không, ngƣơi sẽ tin mình chúng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thôi! Quản hầm lắp bắp: - Thƣa Ngài, con không nói thế. Ngài khiến con nói thế. Con sẽ tin Ngài, nếu Ngài dạy con điều tốt lành. - Quân xấc xƣợc! – Bernard thét lên, giộng nắm tay lên bàn, - Ngƣơi ngoan cố nhắc lại từ trong ký ức những công thức mà chúng đã dạy ngƣơi trong giáo phái. Ngƣơi nói, ngƣơi sẽ chỉ tin ta nếu ta giảng dạy những gì mà giáo phái ngƣơi cho là tốt lành. Bọn Tông đồ giả danh đã trả lời nhƣ thế, và bây giờ ngƣơi cũng đối đáp hệt nhƣ thế, có lẽ một cách vô ý thức, vì từ miệng ngƣơi lại trào lên những lời lẽ mà ngày xƣa ngƣơi đã đƣợc dạy để đánh lừa các phán quan. Thế nên chính miệng ngƣơi đã buộc tội ngƣơi, và nếu ta không dùng kinh nghiệm phán xử thì đã lọt bẫy ngƣơi rồi… Nhƣng, này tên sa đọa kia, hãy đi vào vấn đề chính! Ngƣơi có bao giờ nghe nói đến Gher­rar­do Segarel­li xứ Par­ma không? - Con có nghe nói đến ngƣời ấy, - Quản hầm đáp, mặt xanh lè, nếu ngƣời ta vẫn còn nhận đƣợc cái vẻ tái nhợt trên gƣơng mặt tan nát ấy. - Ngƣơi có bao giờ nghe nói đến Fra Dol­ci­no xứ No­vara? - Con có nghe ngƣời ta nói đến. - Ngƣơi có bao giờ gặp mặt và nói chuyện với gã chƣa? Quản hầm lặng đi vài giây, nhƣ thể đo thử hắn nên tiến bao xa khi khai ra một phần sự thật. Rồi hắn quyết định và yếu ớt cất tiếng: - Con đã gặp và nói chuyện với ngƣời ấy. Bernard hét: - Nói lớn lên! Hãy để một lời thực cuối cùng sẽ thoát khỏi miệng ngƣơi! Ngƣơi nói chuyện với gã khi nào? - Thƣa Ngài, con lúc ấy là tu sĩ trong một tu viện gần No­vara, bọn Dol­ci­no tụ tập trong khu vực đó, và đi ngang tu viện của con, ban đầu không ai biết rõ chúng là ai… - Nói láo! Làm thế nào mà một tu sĩ Fran­cis­co xứ Varagine lại ở trong tu viện vùng No­vara đƣợc chứ? Ngƣơi không ở trong tu viện, lúc ấy ngƣơi đã là một tên trong nhóm Anh em nghèo khó lang thang, sống nhờ của bố thí khắp vùng đó, và ngƣơi đã gia nhập bọn Dol­ci­no! Quản hầm run rẩy nói: - Sao ngài lại khẳng định nhƣ thế chứ? - Ta sẽ cho ngƣơi thấy ta có thể, không, ta khẳng định điều đó nhƣ thế nào. – Đoạn Bernard ra lệnh đem Sal­va­tore vào. Hình ảnh của kẻ bất hạnh ấy – kẻ đã bị Bernard đích thân hỏi cung suốt đêm, tuy không công khai, nhƣng lại ác nghiệt hơn cuộc hỏi cung này – khiến tôi động lòng thƣơng cảm. Nhƣ tôi đã tả, bộ mặt Sal­va­tore bình thƣờng trông đã dễ sợ, nhƣng buổi sáng nay, nó càng giống loài thú hơn bao giờ hết. Mặc dù thân thể xiềng xích của gã lê đi không muốn nổi, chân tay lòng khòng loẻo khẻo, chẳng lộ vẻ gã đã chịu đựng bạo lực nào, nhƣng cách bọn lính lôi gã đi xềnh xệch nhƣ lôi một con khỉ bị trói bằng thừng, cho thấy rất rõ cuộc hỏi cung kinh hoàng đƣợc tiến hành ra sao.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tôi thì thầm với thầy William. - Bernard đã tra tấn hắn… - Đâu có. Phán quan không bao giờ tra tấn, việc gi­am cầm, hành hình bị cáo luôn luôn đƣợc gi­ao cho thế quyền. - Thì cũng thế thôi! - Không phải thế. Nó khác, vì tay của phán quan vẫn trong sạch, vì khi phán quan đến thì bị cáo đột nhiên tìm đƣợc nơi nƣơng tựa làm dịu đi những vết đau, thế nên sẽ thổ lộ lòng mình. Tôi nhìn thầy, hoảng sợ nói: - Thầy chỉ đùa. - Đây là chuyện đùa sao? Bernard đang hỏi cung Sal­va­tore, và ngòi bút của tôi không thể ghi lại những lời nói vụn vỡ của gã. Lời lẽ của gã rối loạn, hỗn độn nhƣ tiếng kêu của một con khỉ đầu chó, mọi ngƣời vất vả lắm mới hiểu nổi. Bernard dẫn dắt những câu hỏi, khiến Sal­va­tore chỉ có thể trả lời “có” hoặc “không”, và do đó không thể nói dối đƣợc tí gì. Và, điều Sal­va­tore nói thì quí độc giả cũng có thể hình dung dễ dàng. Gã kể, hay gã khẳng định những gì gã đã kể đêm nọ, một phần của câu chuyện tôi đã kết lại: những ngày lang thang của một tu sĩ Anh em nghèo khó, Chăn chiên, và Tông đồ giả danh, làm thế nào trong thời Fra Dol­ci­no, gã đã gặp đƣợc Remi­gio trong nhóm này, rồi trốn theo hắn, tham gia trong trận chiến trên núi Re­bel­lo, và sau nhiều nỗi thăng trầm, đã trú ẩn trong tu viện Casale. Gã còn nói thêm rằng thủ lĩnh dị giáo Dol­ci­no, khi gần thua trận bị bắt, đã ủy thác cho Remi­gio một số lá thơ để hắn mang đi đâu, đƣa ai gã không biết. Remi­gio lúc nào cũng mang kè kè những lá thơ này bên mình, chẳng dám đƣa cho ai, khi đến tu viện này, hắn sợ không dám giữ trong ngƣời nhƣng cũng không muốn hủy chúng đi, nên đã ủy thác lại cho quản thƣ viện, vâng, cho Malachi, và ngƣời này phải giấu chúng nơi nào đó sâu kín trong Đại Dinh. Khi Sal­va­tore nói, quản hầm căm ghét nhìn gã, và đôi khi không kìm lại đƣợc đã hét lên: - Đồ rắn rít, đồ quỉ dâm dục; ta là cha của ngƣơi, là bạn, là ngƣời che chở cho ngƣơi, mà nay ngƣơi đền ơn cho ta nhƣ thế đó! Sal­va­tore nhìn ngƣời đã bảo vệ cho mình, giờ đang cần đƣợc bảo vệ, cố gắng nói: - Cha Remi­gio, khi có thể, con là ngƣời của cha… Nhƣng cha biết, bọn đàn em của tên trƣởng toán lính mà;… Remi­gio lại thét vào mặt gã: - Đồ điên! Ngƣơi tƣởng tự cứu đƣợc mình hả? Ngƣơi có biết rồi ngƣơi cũng sẽ chết nhƣ một kẻ dị giáo không? Hãy nói những điều ngƣơi khai khi bị tra tấn chỉ toàn là bịa đặt đi! - Con không phải ngƣời có chữ nghĩa… Con phạm tội không có tà tâm, và Ngài Bernard cao quí biết mà, nhân danh Cha và con và các thánh thần, con mong Ngài bao dung… Phán quan đáp: - Chúng tôi sẽ bao dung trong giới hạn tòa cho phép, và sẽ khoan hồng xem xét thiện

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net chí khai thật lòng của ngƣơi. Giờ hãy về phòng suy nghĩ thêm và tin vào ơn huệ của Chúa. Còn bây giờ, chúng ta hãy bàn đến một vấn đề có tầm quan trọng hoàn toàn khác. Này Remi­gio, thế là ngƣơi có mang theo mình vài lá thơ của Dol­ci­no, và đã trao chúng cho tu sĩ anh em quản thƣ viện… - Không đúng. Không đúng! – Quản hầm la lên, tƣởng nhƣ cách tự vệ vẫn còn hiệu quả. Nhƣng Bernard đã cắt ngang: - Ngƣơi không phải là ngƣời phải khẳng định điều này đâu, ngƣời ấy sẽ là Malachi xứ Hildesheim. Bernard sai lính gọi Malachi đến, nhƣng quản thƣ viện không có trong số những ngƣời đang hiện diện. Tôi biết Malachi hoặc đang ở trong phòng thƣ tịch, hoặc lảng vảng gần bệnh xá để lùng kiếm Ben­no và quyển sách. Khi lính đƣa Huynh ấy đến, mặt Huynh phờ phạc và cố tránh nhìn mọi ngƣời. Thầy William buồn rầu lẩm bẩm: - Thế là bây giờ Ben­no tự do làm gì tùy thích. Nhƣng thầy đã lầm. Tôi thấy Ben­no đang nghểnh cổ nhìn qua vai các tu sĩ đang chen chúc nhau quanh cánh cửa tiền sảnh để theo dõi cuộc hỏi cung. Tôi chỉ cho thầy William thấy. Chúng tôi nghĩ Ben­no còn tò mò muốn tìm hiểu các diễn biến đang xảy ra còn hơn cả quyển sách nữa. Về sau, chúng tôi mới biết, đến khi đó, Ben­no đã ngã giá xong một vụ trao đổi tồi bại. Malachi xuất hiện trƣớc tòa, mắt không bao giờ chạm mắt quản hầm. Bernard nói: - Này Malachi, sáng hôm nay, sau khi nghe Sal­va­tore thú tội đêm qua, ta đã hỏi xem Huynh có nhận đƣợc từ bị cáo hiện đang có mặt đây những thơ từ gì không… Quản hầm la lên: - Malachi! Huynh đã thề sẽ không làm gì hại tôi mà! Malachi xoay nhẹ về phía bị cáo, lúc ấy đang ở sau lƣng, và nói, giọng trầm đến độ tôi vất vả lắm mới nghe ra: - Nếu tôi có thể làm gì đó để hại Huynh, thì việc đó đã đƣợc làm rồi. Các lá thơ đã đƣợc trao cho Ngài Bernard sáng nay, trƣớc khi Huynh giết Sev­er­inus… - Nhƣng Huynh biết, Huynh phải biết là tôi không giết Sev­er­inus! Huynh biết vì Huynh ở đó trƣớc tôi mà! - Tôi ƣ? Tôi đến đó sau khi họ đã phát hiện Huynh. Bernard cắt ngang: - Cứ cho là nhƣ vậy đi Remi­gio, thế ngƣơi đang tìm gì trong phòng thí nghiệm của Sev­er­inus? Quản hầm hoang mang xoay nhìn thầy William rồi Malachi, rồi lại Bernard: - Nhƣng, sáng hôm nay con… tôi nghe sƣ huynh William có mặt ở đây bảo Sev­er­inus canh giữ một số giấy tờ gì đó... và từ tối qua, khi Sal­va­tore bị bắt, con e ngại những bức thƣ đó… Bernard đắc thắng reo lên:- Thế thì ngƣơi có biết về những lá thơ đó! Đến đây, quản hầm rơi vào bẫy. Hắn bị kẹt giữa hai sự lựa chọn: một là, minh oan cho tội dị giáo, hai là, xóa tan sự nghi ngờ đã giết ngƣời. Theo bản năng, hắn chắc hẳn đã quyết định chống chế tội thứ hai, thế nên hắn đang tìm cách tự bào chữa:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Con sẽ nói về những lá thơ đó sau… Con sẽ giải thích… Con sẽ kể làm sao tôi có đƣợc chúng… Nhƣng hãy nghe con nói chuyện xảy ra sáng nay. Khi thấy Sal­va­tore rơi vào tay Ngài Bernard, con nghĩ ngƣời ta sẽ bàn về những lá thơ đó, bao nhiêu năm nay rồi, mỗi khi nghĩ đến chúng, tâm can con lại bị dày vò… Rồi, khi nghe sƣ huynh William và Sev­er­inus nói về giấy tờ gì đó... biết nói sao... con kinh hoảng quá, nghĩ rằng Malachi muốn tống khứ chúng nên đã gi­ao cho Sev­er­inus… Con muốn thủ tiêu chúng, nên đến chỗ Sev­er­inus… Cửa mở ngỏ và Sev­er­inus đã chết rồi, con liên tục lục lạo khắp đồ đạc để tìm các lá thơ… Con chỉ sợ rằng… Thầy William rỉ tai tôi : - Rõ ngốc, sợ tai họa này thì lao đầu vào tai họa kia… Bernard xen lời: - Cứ cho rằng ngƣơi đã khai gần hết sự thật, ta bảo gần hết thôi nhé. Ngƣơi tƣởng Sev­er­inus đang giữ những lá thơ đó và lục tìm chúng trong phòng thí nghiệm. Tại sao ngƣơi nghĩ Huynh ấy giữ thơ? Tại sao ngƣơi lại giết các tu sĩ khác? Có lẽ ngƣơi nghĩ các lá thơ đó đã có lần chuyển qua tay những ngƣời này chăng? Có lẽ tu viện này có thói thu nhập tàn tích của bọn dị giáo bị hỏa thiêu chăng? Tôi thấy Tu viện trƣởng giật bắn ngƣời. Không có gì tồi tệ bằng lời buộc tội đã gom góp các tàn tích của bọn dị giáo, và Bernard đã quỉ quyệt gán ghép các án mạng với tội dị giáo, và mọi chuyện khác với đời sống trong tu viện. Dòng suy nghĩ của tôi bị cắt đứt, vì quản hầm la lên rằng hắn không có liên quan gì đến các án mạng kia cả. Bernard nhẹ nhàng trấn an hắn: tạm thời, việc này không phải là điều họ đang bàn đến, họ đang hỏi cung Remi­gio về tội dị giáo, do đó hắn chớ nên đánh lạc hƣớng để ngƣời ta khỏi chú ý đến quá khứ dị giáo của mình bằng cách kể chuyện Sev­er­inus hay gieo ngờ vực cho Malachi. Thế nên hắn phải quay lại chuyện các lá thơ. Bernard nói với nhân chứng: - Malachi, ở đây Huynh không phải là bị cáo. Sáng nay, Huynh đã trả lời các câu hỏi của tôi theo yêu cầu, và không hề giấu diếm điều gì. Bây giờ, tại đây, Huynh hãy lập lại những điều đã nói ban sáng và chớ sợ hãi chi. Malachi nói: - Tôi xin lặp lại những điều đã nói sáng nay. Một thời gi­an ngắn sau khi Remi­gio đến đây, Huynh ấy lo quản nhà bếp, và chúng tôi thƣờng gặp nhau vì nhiệm vụ - là một quản thƣ viện, tôi đƣợc gi­ao trách nhiệm ban đêm đóng cửa Đại Dinh, và do đó cả nhà bếp nữa. Tôi không có lý do gì để phủ nhận tình bạn thân thiết giữa chúng tôi, và cũng không có lý do gì để ngờ vực ngƣời này, Huynh ấy bảo hiện đang giữ vài tài liệu bí mật, đƣợc ngƣời ta xƣng tội ủy thác lại, những tài liệu này không đƣợc rơi vào bàn tay phàm tục và Huynh không dám giữ trong ngƣời. Vì tôi hiện đang quản nơi duy nhất trong tu viện cấm mọi ngƣời đến, Huynh nhờ tôi giữ các giấy tờ đó sao cho khỏi ai nhòm ngó. Tôi đồng ý, không hề nghi ngờ đó là các tài liệu dị giáo, khi cất chúng đi, tôi cũng chẳng hề đọc… Tôi cất chúng vào nơi sâu kín nhất trong các phòng bí mật của Thƣ viện, và sau đó quên bẵng đi cho đến sáng nay, khi Ngài phán quan đề cập với tôi các giấy tờ đó, thế là tôi đem chúng ra,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trao lại cho Ngài… Tu viện trƣởng nhíu mày, ngỏ lời: - Tại sao Huynh không báo cho Cha biết sự thỏa thuận giữa con và quản hầm? Thƣ viện đâu phải là nơi để tàng trữ những vật riêng của tu sĩ! – Tu viện trƣởng làm sáng tỏ rằng việc này không liên quan đến tu viện. Malachi bối rối đáp: - Thƣa Cha, con nghĩ việc ấy không quan trọng lắm. Con vô tình phạm tội. Bernard thân thiện nói: - Dĩ nhiên, dĩ nhiên rồi. Chúng ta thảy đều tin rằng quản thƣ viện đã hành động vì thiện ý, và sự thành thật hợp tác với phiên tòa này là bằng chứng cụ thể. Tôi thành tâm van xin Cha Bề trên chớ trừng phạt Huynh ấy vì một hành động thiếu cẩn trọng trong quá khứ. Chúng tôi tin Malachi, và yêu cầu Huynh ấy tuyên thệ xác nhận rằng, những giấy tờ tôi sắp trình ra đây là những giấy tờ Huynh ấy trao cho tôi sáng nay, do Remi­gio ủy thác cho Huynh ấy nhiều năm trƣớc đây, sau khi hắn đến tu viện này. – Bernard trƣơng lên hai mảnh da trong số giấy tờ nằm trên bàn. Malachi nhìn và xác nhận: - Tôi xin thề với Chúa Toàn Năng và Đức Mẹ Đồng Trinh và tất cả Thánh thần rằng, đó chính là các giấy tờ tài liệu, xƣa nay đều y vậy. - Thế đủ rồi. Malachi, Huynh đƣợc phép lui. Ngay trƣớc khi Malachi đi đến cửa, đầu cúi gầm, thì từ đám đông hiếu kỳ chen chúc phía dƣới tiền sảnh, vang lên một giọng nói: - Đi giấu giùm thƣ cho ngƣời ta, rồi ngƣời ta dẫn xuống bếp cho xem đít tu sinh. Đây đó có ngƣời cƣời lên, Malachi vội vã đi ra, lấn ngƣời này, đẩy ngƣời kia. Tôi dám chắc đó là giọng Ay­maro, nhƣng Huynh ấy đã hét lên giọng the thé. Tu viện trƣởng mặt đỏ nhừ, la lên ra lệnh yên lặng, đe dọa sẽ nghiêm khắc trừng trị mọi ngƣời, và đuổi họ ra khỏi tiền sảnh. Bernard cƣời ranh mãnh. Hồng Y Bertrand, ngồi ở một phía, cúi xuống thì thầm vào tai Jean d’An­neaux điều gì đó, Jean lấy tay che miệng và cúi đầu nhƣ thể đang ho. Thầy William bảo tôi: - Quản hầm không chỉ phạm tội dâm dục cho riêng mình, mà còn làm ma cô dắt mối nữa. Nhƣng Bernard không cần đếm xỉa đến điều đó trừ phi nó khiến Tu viện trƣởng, ngƣời trung gi­an của triều đình, phải ngƣợng ngùng… Thầy chƣa nói dứt lời, Bernard đã hỏi thẳng: - Thƣa Sƣ huynh William, tôi cũng rất quan tâm muốn biết Huynh và Sev­er­inus đang nói đến loại giấy tờ gì sáng nay thì Quản hầm nghe trộm và hiểu lầm. Thầy William nhìn trừng trừng lại: - Quả thực Huynh ấy hiểu lầm tôi. Chúng tôi đang nói đến một bản sao luận thuyết về Chó dại của Ayyub al–Ruhawi, một quyển sách vô cùng uyên bác mà hẳn Ngài đã biết tiếng và hẳn rất hữu ích cho Ngài. Ayyub nói bệnh chó dại có thể nhận ra nhờ hai mƣơi lăm triệu chứng hiển nhiên… Bernard, ngƣời theo dòng Do­minic, tiếng la tinh là “Do­mi­ni Canes” nghĩa là bầy chó của Chúa, nhận thấy đây không phải là lúc thích hợp để dấy lên một cuộc đấu khẩu khác, bèn nói ngay: - Nhƣ thế, việc này không liên hệ với nội vụ đang bàn cãi. – Và phiên xử tiếp tục:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Hãy quay lại với Sƣ huynh Remi­gio, này tu sĩ dòng Khất thực kia, ngƣơi còn nguy hiểm hơn một con chó dại. Nếu Sƣ huynh William mấy ngày vừa qua đã chú ý đến nƣớc dãi của bọn phản giáo hơn nƣớc dãi chó thì có lẽ Huynh ấy cũng đã phát hiện đƣợc con rắn độc nào đang làm ổ trong tu viện. Chúng ta hãy quay trở lại những lá thơ này. Bây giờ, chúng tôi biết chắc rằng những lá thơ ấy, trƣớc đây, đã ở trong tay ngƣơi và ngƣơi cố tình giấu nhẹm chúng nhƣ một thứ độc hại nhất, và ngƣơi đã giết ngƣời – Bernard khoát tay, chận không cho Remi­gio phản đối. – Chúng ta sẽ nói chuyện giết ngƣời sau… ngƣơi đã giết ngƣời để chúng khỏi lọt vào tay ta. Ngƣơi nhận ra những tờ giấy này là sở hữu của ngƣơi chứ? Quản hầm không đáp, nhƣng sự im lặng của hắn cũng đã đủ thừa nhận. Bernard nhấn mạnh: - Và những tờ giấy này là gì? Đây là hai trang viết tay, bút tích của thủ lãnh dị giáo Dol­ci­no, vài ngày trƣớc khi gã bị bắt. Gã ủy nhiệm chúng cho một đệ tử để đƣa đến cho những kẻ khác trong giáo phái vẫn còn rải rác khắp nƣớc Ý. Tôi có thể đọc cho quí vị nghe toàn bộ nội dung hai lá thơ, làm thế nào Dol­ci­no, sợ ngày tàn của mình sắp đến, đã gi­ao bức thông điệp hy vọng cho Quỉ sứ - theo lời gã nói với đồng bọn! Gã an ủi chúng, và mặc dầu những ngày tháng gã tuyên bố trong thơ này không trùng hợp với ngày tháng trong các thơ trƣớc, nhƣ gã đã hứa năm 1305 rằng Hoàng đế Fred­er­ick sẽ tiêu diệt hoàn toàn các linh mục, thế nhƣng gã vẫn khẳng định cuộc tiêu diệt này không còn bao xa. Một lần nữa, thủ lãnh dị giáo lại nói láo, vì từ ngày đó đến nay đã hơn hai mƣơi năm và sự tiên đoán ác đức này đâu thành sự thật. Nhƣng chúng ta không cần bàn cãi đến những lời tiên tri lố bịch này, mà chỉ nói đến sự kiện Remi­gio là ngƣời lƣu giữ chúng. Này tên tu sĩ dị giáo không chịu hối cải, ngƣơi vẫn còn chối không nhận đã gi­ao lƣu và chung sống với giáo phái của bọn Tông đồ giả danh chứ? Đến đây, quản hầm không phủ nhận đƣợc nữa, bèn nói: - Thƣa Ngài, thời trai trẻ của con đầy rẫy những lỗi lầm ghê tởm nhất. Khi con học đƣợc những lời thuyết giảng của Dol­ci­no, vì con đã từng bị các thầy dòng khổ hạnh quyến rũ, nên liền tin lời gã và gia nhập bè lũ của gã. Vâng, thực thế, con đã ở với chúng trong những vùng Bres­cia, Berg­amo, Co­mo và Valsesia, con cùng chúng trú ẩn trên đồi Núi Trọc, trong thung lũng Ras­sa, và cuối cùng trên núi Re­bel­lo. Nhƣng con không bao giờ tham gia vào những hành vi đê hèn, và khi chúng bắt đầu vơ vét, khủng bố, thì con vẫn duy trì tinh thần ôn nhu, phẩm hạnh của bầy con Thánh Fran­cis­co. Chính trên núi Re­bel­lo, con đã bảo Dol­ci­no rằng con cảm thấy không còn khả năng tham gia những trận đánh nữa, gã cho phép con về, và gã bảo không muốn có những tên hèn nhát theo gã, chỉ yêu cầu con mang hai lá thơ đến Bologna… - Trao cho ai? – Hồng y Bertrand hỏi. - Vài ngƣời cùng giáo phái với gã. Con nghĩ mình còn nhớ tên họ, và khi con nhớ con sẽ thƣa Ngài hay. – Remi­gio vội vã xác nhận. Rồi hắn nêu lên vài tên mà Hồng Y dƣờng nhƣ biết, vì Cha mỉm cƣời hài lòng và gật gù tán đồng với Bernard.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Tốt lắm, - Bernard nói và ghi lại những tên này, đoạn hỏi Remi­gio. – Thế sao giờ đây ngƣơi lại gi­ao nộp tên các bạn bè của ngƣơi? - Thƣa ngài, họ không phải bạn bè của con, và bằng chứng là con không trao thƣ cho họ. Thực tình là con đi xa hơn, và nay con xin khai thật điều mà con đã cố quên đi bao nhiêu năm nay: nhằm mục đích ra khỏi nơi đó mà không bị quân của Giám mục xứ Ver­cel­li bắt, lúc ấy họ đang phục kích trên cánh đồng, con bèn xoay sở liên lạc với vài ngƣời của giám mục, và để đổi lấy một tờ giấy đi lại an toàn, con đã chỉ cho họ những lối tốt để tấn công thành lũy của Dol­ci­no. Do đó một phần chiến công của binh đội của giáo hội là do con đóng góp… - Hay lắm. Điều đó cho thấy rằng ngƣơi không chỉ là một tên dị giáo mà còn là một thằng hèn nhát và phản bội. Nó không thay đổi đƣợc hoàn cảnh của ngƣơi đâu. Nhƣ mới đây, ngƣơi đã cố cứu mình bằng cách đổ tội cho Malachi, ngƣời đã giúp đỡ ngƣơi, rồi sau đó, để nhẹ tội, ngƣơi lại khai ra các đồng bọn của mình cho pháp luật. Nhƣng ngƣơi chỉ phản bội lại thân xác, chớ không phản lời răn dạy của chúng. Ngƣơi giữ những lá thƣ này làm tàn tích, hy vọng một ngày nào đó sẽ có can đảm và cơ hội mà không phải liều mạng, để trao chúng đi, lấy lòng bọn Tông đồ giả danh. - Không, thƣa Ngài, không, - quản hầm đầm đìa mồ hôi, tay run lẩy bẩy nói: - Không, con thề rằng… - Thề thốt! Lại thêm một bằng chứng khác về thủ đoạn lừa đảo của ngƣơi! Ngƣơi muốn thề vì hiểu rằng ta biết những tên dị giáo dòng Waldens­es sẵn sàng giở trò hai mặt, thậm chí chịu chết nữa, chớ nhất định không chịu thề! Còn nếu hoảng sợ quá, chúng sẽ giả vờ thề thốt! Nhƣng ta thừa hiểu ngƣời không thuộc giáo phái Kẻ Nghèo xứ Ly­on, đồ cáo già độc ác! Và ngƣơi cố đánh lạc hƣớng, để ta không nhận chân đƣợc bản chất của ngƣơi! Ngƣơi thề phải không? Ngƣơi thề với hy vọng đƣợc giải tội, nhƣng ta bảo cho biết: một lời thề không đủ đâu! Ta có thể đòi một, hai, ba, hàng trăm lời thề tùy thích. Ta thừa hiểu rằng bọn Tông đồ giả danh các ngƣơi tha tội cho những kẻ thà chịu thề giả chớ không phản bội giáo phái. Nhƣ thế, mỗi lời thề sẽ thêm bằng chứng cho tội của ngƣơi! - Thế thì con phải làm gì đây? – Quản hầm thét lên, quì sụp xuống. - Chớ có nằm mọp ra nhƣ một tên Beghard! Ngƣơi không phải làm gì hết. Lúc này, chỉ có mình ta biết việc phải làm – Bernard mỉm một nụ cƣời đáng sợ, nói. – Ngƣơi chỉ phải xƣng tội. Xƣng tội hay không xƣng tội thì ngƣơi cũng sẽ bị đọa đày và lên án, vì ngƣơi sẽ bị trừng trị nhƣ một kẻ khai man. Thế thì ngƣơi hãy xƣng tội đi, chỉ để rút ngắn cuộc hỏi cung đau đớn nhất này, nó đã làm tổn thƣơng lƣơng tri và lòng thƣơng cảm của chúng ta! - Nhƣng con phải xƣng tội gì đây? - Hai tội: Thứ nhất, ngƣơi thuộc giáo phái của Dol­ci­no, ngƣơi có chung những quan điểm dị giáo và có tham gia các hành vi nguy hại đến các giám mục và các thị trƣởng, ngƣơi không hối cải mà còn tiếp tục duy trì những điều láo toét và hoang tƣởng này, mặc dù tên thủ lĩnh dị giáo đã chết và giáo phái đã giải tán, tuy chƣa hoàn toàn bị diệt tận gốc. Thứ hai, tâm can ngƣơi đã bị sa đọa vì những lối

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net hành đạo trong giáo phái tanh hôi ấy, ngƣơi có tội đã gây ra những vụ rối loạn chống lại Chúa và con ngƣời trong tu viện này, vì những nguyên do ta chƣa nắm đƣợc, nhƣng cũng không cần nêu rõ ra đây làm gì, một khi chúng ta đã khẳng định rằng, tƣ tƣởng dị giáo của những kẻ đã và đang thuyết giảng về sự cơ nghèo chống lại giáo huấn của Giáo hoàng và các sắc lệnh của Ngài, chỉ có thể dẫn đến các hành vi tội ác. Đó là điều một ngƣời sùng đạo phải nhớ, và thế là đủ. Xƣng tội đi. Điều Bernard muốn thật quá rõ ràng. Không thèm lƣu tâm tìm hiểu ai là thủ phạm giết các tu sĩ kia, hắn chỉ muốn vạch ra rằng Remi­gio bằng một cách nào đó, đã có chung các tƣ tƣởng do các nhà thần học của Hoàng đế đƣa ra. Và một khi hắn chỉ ra đƣợc mối liên hệ giữa các tƣ tƣởng này – mà cũng là tƣ tƣởng của Đại hội Pe­ru­gia – với các tƣ tƣởng của dòng Anh em nghèo khó và Dol­ci­no, chỉ ra đƣợc một tu sĩ trong tu viện này đã theo đuổi tất cả những loại tƣ tƣởng dị giáo đó và là thủ phạm của nhiều vụ sát nhân, thì hắn quả sẽ giáng một đòn trí mạng xuống đối phƣơng. Tôi nhìn thầy William và biết thầy đã hiểu, nhƣng không làm đƣợc gì, dù thầy đã tiên liệu tất cả. Tôi nhìn Tu Viện trƣởng và thấy gƣơng mặt Cha u ám: Cha đang nhận ra, dù muộn màng, rằng mình cũng bị lôi vào bẫy, và quyền lực của Cha trong vai trò trung gi­an đang thu hẹp dần, vì Cha sẽ xuất hiện nhƣ một vị Chúa đất, nơi tất cả tội lỗi của thế kỷ rủ nhau về. Còn quản hầm, hắn không biết mình còn có thể kêu oan về tội nào. Nhƣng có lẽ lúc đó, hắn chẳng thể tính toán đƣợc nữa, tiếng khóc bật ra từ cổ họng hắn là tiếng khóc từ tâm hồn, trong đó trào tuôn bao năm trƣờng lặng lẽ ăn năn. Hay là, sau một cuộc đời vô định, nhiệt tình và vỡ mộng, hèn nhát và phản bội, nay đối mặt với một ngày tàn không tránh khỏi, hắn quyết định sẽ bộc lộ đức tin hồi thanh xuân của mình, chẳng cần thắc mắc xem nó đúng hay sai nữa, mà chỉ tự chứng minh rằng hắn còn đức tin. Hắn hét lên: - Phải rồi. Con cùng ở với Dol­ci­no, cùng tham gia các tội ác và sự phóng đãng của gã, có lẽ con điên rồ, con lẫn lộn lòng yêu Chúa Ki-​tô với khao khát tự do và sự thù ghét các giám mục. Đúng là con đã phạm tội, nhƣng con không biết về mọi việc xảy ra trong tu viện. Con thề! - Tạm thời chúng ta đã đạt đƣợc vài kết quả, vì ngƣơi công nhận đã theo bọn dị giáo Dol­ci­no, mụ phù thủy Mar­garet và đồng bọn của ả. Ngƣơi có nhận đã ở với chúng gần Trivero, khi chúng treo cổ nhiều tín hữu Thiên chúa giáo trung thành, kể cả một đứa trẻ mƣời tuổi vô tội hay không? Khi chúng treo cổ nhiều ngƣời khác trƣớc mặt cha mẹ, vợ con họ, vì họ không tuân theo ý muốn của lũ chó đó không? Lúc đó, vì ngƣơi bị cơn cuồng nộ và lòng kiêu hãnh mù quáng nên nghĩ ai không thuộc cộng đồng của bọn ngƣơi sẽ không đƣợc cứu rỗi, có phải không? Nói đi! - Phải, con tin nhƣ vậy và đã làm nhƣ vậy! - Và ngƣơi có mặt khi chúng bắt các môn đệ của giám mục và bỏ họ chết đói trong ngục, khi chúng chặt bàn tay, cánh tay một phụ nữ đang có bầu, bỏ mặc bà ta sinh ra một đứa trẻ không đƣợc rửa tội, chết liền sau đó? Ngƣơi cùng với chúng phóng hỏa và san bằng các làng ở Mosso, Trivero, Cos­si­la, Clec­chia và nhiều địa phƣơng khác trong khu vực Crepa­co­rio, nhiều nhà ở Mor­til­iano và Quori­no,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net chúng đốt nhà thờ ở Trivero, sau khi đã làm ô uế các hình thiêng liêng, đập phá mộ bia trên bàn thờ, bẻ gãy cánh tay của tƣợng Đức mẹ Đồng trinh, cƣớp đi lọ, chén thánh, sách vở, phá hủy tháp chuông nhà thờ và đoạt mọi của cải của các linh mục? - Phải phải, con có ở đó và bọn con lúc đó chẳng ai biết mình đang làm gì, chúng con muốn báo trƣớc giờ phút trừng phạt, chúng con là những ngƣời tiên phong của Hoàng đế, đƣợc trời phái xuống để thúc đẩy sự hạ giới của thiên thần yêu thƣơng, khi đó hết thảy sẽ hƣởng đƣợc ơn huệ của Thánh linh và Giáo hội sẽ đƣợc canh tân, sau khi tiêu diệt mọi kẻ sa đọa, thì chỉ còn những ngƣời hoàn thiện cai trị! Quản hầm dƣờng nhƣ vừa bị hớp hồn vừa đƣợc soi sáng, vẻ im lặng, giả vờ nhƣ đã tan vỡ, quá khứ của hắn quay về, không chỉ qua lời nói mà còn bằng hình ảnh nữa, hắn đang sống lại những cảm xúc xƣa kia đã khiến hắn hƣng phấn. - Và ngƣơi đã đốt phá cƣớp bóc của cải của các ngƣời Thiên chúa giáo lƣơng thiện! - Chúng con đốt phá cƣớp của vì đã tuyên bố cái nghèo vì chân lý chung, và có quyền chiếm đoạt của bất chính của kẻ khác. Chúng con muốn đánh vào tận trung tâm của mạng lƣới tham lam phát triển từ giáo phận này sang giáo phận kia. Nhƣng chúng con không bao giờ cƣớp của để sở hữu, hay giết ngƣời để cƣớp của, chúng con chỉ giết để trừng phạt, để lấy máu tẩy sạch những gì không thanh khiết. Chúng con cũng phải giết những ngƣời vô tội để giết đƣợc hết lẹ hơn. Chúng con muốn một thế giới tốt đẹp hơn, một thế giới hòa bình, ngọt ngào, hạnh phúc cho tất cả mọi ngƣời, chúng con muốn thủ tiêu cuộc chiến mà lòng tham của các ngƣời đã mang đến, vì các ngƣời đã nhiếc mắng chúng con gây đổ máu… để thiếp lập công lý và giành hạnh phúc… Thực sự cũng không tốn bao nhiêu, vội vã quá và cũng đáng để nhuộm đỏ nƣớc Car­nasco ở Stavel­lo ngày ấy, chúng tôi cũng đổ máu nữa chứ, chúng tôi có tiếc gì thân mình đâu, máu các ngƣời, máu chúng tôi, cần thật nhiều, cần ngay, thời tiên tri của Dol­ci­no đã kề rồi, chúng tôi phải thúc đẩy chuỗi sự kiện tiến nhanh. Toàn thân hắn run lẩy bẩy, hắn chà xát đôi tay vào áo dòng nhƣ muốn chùi sạch máu đang nhớ lại. Thầy William bảo tôi: - Tên háu ăn đã trở nên trong sạch. Tôi hoảng hốt hỏi: - Thế này là sự trong sạch à? - Cũng có những loại khác nữa, nhƣng dù loại nào đi nữa, nó luôn làm thầy sợ. - Trong sự trong sạch điều gì làm thầy sợ nhất? - Sự vội vã. Tiếng Bernard vang lên: - Đủ rồi, đủ rồi. Chúng tôi muốn nghe ngƣơi xƣng tội, chớ không phải nghe hô hào tàn sát. Quả thực, không chỉ xƣa kia ngƣơi theo dị giáo: nay ngƣơi vẫn là tên dị giáo. Không chỉ trƣớc đây ngƣơi giết ngƣời: giờ ngƣơi lại là tên sát nhân. Nào, hãy khai ngƣơi đã giết các tu sĩ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net anh em trong tu viện này nhƣ thế nào, và tại sao? Quản hầm thôi run rẩy, hắn dáo dác nhìn xung quanh nhƣ vừa sực tỉnh con mơ: - Không. Con chẳng liên quan gì đến các án mạng trong tu viện. Con đã khai hết những gì con làm: chớ ép con khai những gì con không làm… - Nhƣng còn việc gì mà ngƣơi chẳng thể làm đƣợc? Ngƣơi định nói mình vô tội ƣ? Ôi con cừu non, ôi biểu tƣợng của hiền dịu! Quí vị nghe hắn chứ: Kẻ ngày xƣa tay nhúng trong vũng máu bây giờ lại vô tội! Có lẽ chúng ta đã nhầm, Remi­gio là một mẫu mực về đạo đức, một ngƣời con trung thành của Giáo hội, một kẻ thù của Kẻ thù của Chúa, Huynh ấy luôn tôn kính trật tự mà bàn tay của Giáo hội đã vất vả dựng lên trên các làng mạc, thị thành, nền an cƣ lạc nghiệp, tiểu thủ công nghệ và các kho tàng của nhà thờ. Huynh ấy vô tội, và chẳng hề phạm một tội ác nào. Này Sƣ Huynh Remi­gio, hãy đến đây cho ta ôm vào lòng, để ta an ủi Huynh đã bị lũ ác buộc tội! Khi Remi­gio sững sờ nhìn Bernard nhƣ thể đột nhiên tin vào lời giải tội cuối cùng, Bernard đanh mặt nhƣ cũ và cao giọng ra lệnh cho trƣởng toán lính: - Ta ghê tởm những biện pháp mà Giáo hội luôn lên án khi thế quyền sử dụng chúng. Nhƣng có một luật pháp thống trị và chi phối ngay cả các cảm xúc riêng tƣ của ta nữa. Hãy xin Tu viện trƣởng dành cho một chỗ để đặt các dụng cụ khảo hình. Đừng có tiến hành ngay. Gi­am hắn trong phòng ba ngày, xiềng tay chân lại. Rồi cho hắn xem các dụng cụ ấy. Chỉ cho xem thôi. Đến ngày thứ tƣ hãy tiến hành. Công lý không đƣợc thực hiện vội vã, nhƣ bọn tông đồ giả danh vẫn tin, mà công lý của Chúa có hàng nhiều thế kỷ để ung dung thi hành. Hãy tiến hành chậm rãi, từng chút một. Và hơn hết, hãy nhớ đến lời ta vẫn dặn đi dặn lại: Tránh gây tàn tật hay tử vong. Một trong những lợi ích mà phƣơng pháp này ban cho phạm nhân chính là ngƣời ấy mong đƣợc chết, nhƣng cái chết sẽ không đến trƣớc khi ngƣời ấy tự nguyện khai hết, khai sạch mọi tội lỗi. Lính cúi xuống nhấc quản hầm lên, nhƣng hắn trụ chân trên đất và quơ quào phản kháng, ra hiệu muốn nói. Khi đƣợc phép, hắn cất tiếng, nhƣng tiếng nói cứ lúng búng trong họng nhƣ một gã say lầu bầu và nghe nhƣ có cái gì tục tĩu trong đó. Dần dần hắn mới lấy lại vẻ hăng tiết của lúc xƣng tội ban nãy. - Không, thƣa ngài. Không, xin chớ tra tấn. Con là một thằng hèn nhát. Mƣời một năm trong tu viện này con đã phản bội, đã phủ nhận đức tin ngày xƣa. Con lo thu thuế của nông dân và ngƣời trồng tỉa, chăm nom chuồng ngựa, chuồng heo để đàn gia súc tăng lên làm giàu cho Tu viện trƣởng, con sẵn sàng tham gia việc điều hành cái cơ ngơi của tên phản giáo này. Con đã làm giàu lên và quên đi những ngày nổi loạn cũ, con đắm mình trong thú ăn uống và những thú vui khác nữa. Con là một thằng hèn. Hôm nay con đã bán những ngƣời anh em cũ của mình ở Bologna, rồi lại bán Dol­ci­no. Là một thằng hèn, giả dạng một thập tự quân, con đã chứng kiến cảnh Dol­ci­no và Mar­garet bị bắt vào ngày chúa nhật và bị dẫn đến tháp Bugel­lo. Con đã lang thang ở Ver­cel­li ba tháng trời đến khi có thơ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net của Giáo hoàng Clement tuyên án tử hình. Con đã chứng kiến cảnh Mar­garet bị cắt thành từng mảnh ngay trƣớc mắt Dol­ci­no, khi bị mổ ruột, nàng thét rống lên, ôi thân thể tội nghiệp mà một đêm nọ con cũng đã chạm tay vào… Khi cái xác nát bấy của nàng bị thiêu đốt, thì chúng nhào vào Dol­ci­no, dùng kẹp hun nóng rứt mũi, rứt hòn dái của ông. Về sau, ngƣời ta nói ông không rên la một tiếng là không đúng đâu. Dol­ci­no to cao, có bộ râu rậm của quỉ, mái tóc đỏ chảy lọn xuống đến xƣơng bả vai, khi lãnh đạo thì thật là hùng dũng, phƣơng phi, đầu đội mũ rộng vành có gắn lông chim, lƣng giắt gƣơm bên ngoài áo dòng. Dol­ci­no khiến đàn ông khiếp hãi và đàn bà hét lên vì khoái lạc… Nhƣng khi bị tra tấn thì ông cũng đau đớn rống lên nhƣ một mụ đàn bà, một con bò cái, khi chúng ném ông từ góc này sang góc kia thì các vết thƣơng ông chảy máu ròng ròng và chúng cứ tiếp tục ray rứt ông, cho ông thấy một phái viên của Quỉ có thể sống đƣợc bao lâu. Ông muốn chết và bảo chúng kết liễu mạng mình cho rồi, nhƣng ông chết muộn quá, mãi đến khi lên giàn hỏa rồi và chỉ còn lại một đống thịt bấy máu. Con đi theo và mừng là mình đã thoát nạn, tự hào mình khôn khéo, thằng côn đồ Sal­va­tore cũng đi cùng, gã nói: Sƣ huynh Remi­gio, chúng mình sao khôn quá, chẳng có gì ghê tởm hơn tra tấn! Hàng bao nhiêu năm nay, con đã nhủ thầm sao mình tồi quá, và mừng sao mình đã tồi nhƣ vậy, thế nhƣng con vẫn luôn hy vọng đƣợc chứng tỏ mình không đến nỗi hèn. Thƣa Ngài Bernard, hôm nay ngài đã ban cho con sức mạnh, ban cho con sự can đảm để khai ra đức tin trong hồn con khi xác con lìa nó. Nhƣng xin đừng bắt con can đảm hơn, con cũng chỉ là ngƣời trần mắt thịt. Xin đừng tra tấn con. Con sẽ khai bất cứ điều gì Ngài muốn. Cho con lên giàn hỏa ngay còn hơn vì con sẽ chết ngạt trƣớc khi chết thiêu. Xin chớ tra tấn con nhƣ Dol­ci­no. Xin đừng. Ngài muốn một xác chết, và nhƣ thế ngài cần con nhận tội cho những cái thây kia. Dầu sao, sớm muộn gì con cũng ra ma rồi. Vì vậy, con sẽ nói điều Ngài muốn. Con đã giết Adel­mo vì thù ghét tuổi thanh xuân và cái giọng giễu cợt của hắn cứ chế giễu những con quái vật già nua béo mỡ, ngu dốt nhƣ con. Con giết Venan­tius vì hắn giỏi quá và cứ đọc những quyển sách mà con chẳng hiểu gì sất. Con giết Beren­gar vì ghét cái thƣ viện của hắn, con chỉ nghiên cứu thần học bằng cách đập dùi cui vào đầu những tên linh mục phì nộn. Con giết Sev­er­inus… tại sao nhỉ? À, tại vì hắn sƣu tập cây thuốc hoài, một kẻ nhƣ con, hồi ở núi Re­bel­lo, cứ ăn cây thuốc, cỏ, lá, mà có thắc mắc gì về chất loại của chúng đâu. Nói thực, kể cả Tu viện trƣởng: Cha thuộc về phe Giáo hoàng hay nhà vua đi nữa thì cũng vẫn là kẻ thù của con, con lúc nào cũng ghét lão, dù lão có nuôi con đi nữa thì cũng chính vì con đã nuôi lão. Nhƣ thế đã đủ cho Ngài chƣa? À, chƣa hả, Ngài còn muốn biết con giết hết thảy bọn đó nhƣ thế nào ƣ?... Ừ, con giết họ… để xem nào… bằng cách triệu tập các thế lực quỉ quái, với hàng ngàn đạo âm binh, tập hợp dƣới quyền điều khiển của con nhờ tài nghệ mà Sal­va­tore đã chỉ lại. Giết ngƣời đâu cần phải xuống tay. Quỉ sẽ làm việc đó, nếu mình biết cách ra lệnh cho chúng. Hắn tinh quái liếc nhìn những ngƣời tham dự, vừa liếc vừa cƣời phá lên. Những tiếng cƣời của hắn bây giờ là tiếng cƣời của một kẻ điên, dù nhƣ thầy William sau này đã chỉ cho tôi thấy, gã điên này

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cũng đủ trí khôn để kéo luôn Sal­va­tore vào tròng với gã để trả thù tội phản bội. - Thế ngƣơi ra lệnh cho Quỉ nhƣ thế nào? - Bernard xem lối lảm nhảm này nhƣ một lời khai trƣớc pháp luật, bèn hỏi riết theo. - Chính Ngài phải biết chứ: chẳng lẽ Ngài đi với ma bao năm nay rồi mà không biết mặc áo giấy! Chính Ngài phải biết chứ, hỡi tên đồ tể của Tông đồ! Mày lấy một con mèo đen tuyền, phải không, cột bốn chân nó lại rồi nửa đêm đem nó đến ngã ba đƣờng, gọi lớn lên: Hỡi ác quỉ Lu­cifer vĩ đại, hỡi Diêm vƣơng, ta gọi mời ngƣơi về xâm nhập vào xác của kẻ thù ta nhƣ ta đang giữ chặt con mèo này đây, vì nếu ngƣơi giết chết đƣợc kẻ thù của ta thì nửa đêm ngày hôm sau, cũng tại chỗ này, ta sẽ tế ngƣơi con mèo này, và ngƣơi sẽ làm theo lệnh ta dƣới quyền lực của những ma thuật mà ta đang áp dụng theo sách mật của Thánh Cypri­an, nhân danh tất cả các ma vƣơng thống lĩnh âm binh, Adramelch, Alas­tor, và Azazel; những ma vƣơng ta đang cầu đây, cùng với bầy quỉ đầu trâu mặt ngựa của chúng… Môi Remi­gio run bần bật, mắt nhƣ muốn lọt khỏi tròng, và dƣờng nhƣ đang cầu nguyện, nhƣng hắn gởi lời van cầu của mình đến toàn thể lũ ma vƣơng thống lãnh âm binh. - Tôi bị xua đuổi, hãy chịu tội cho chúng tôi: - Amen, xin thƣơng xót chúng tôi… Samael, xin hãy cứu chúng tôi khỏi điều thiện… Be­lial, hãy xót thƣơng… Focalor, hãy nhằm vào sự sa đọa của tôi… Habo­rym, Mẹ kiếp Chúa… Zae­bos, banh đít ta ra… Leonard, hãy vảy tinh trùng lên ngƣời ta để ta trở thành ô uế… (2) - Thôi đi! Thôi đi! – Mọi ngƣời trong phòng thét, đƣa tay làm dấu thánh giá. – Ôi chúa, xin thƣơng xót tất cả chúng con! Quản hầm im lặng, sau khi thốt lên tên của bọn ác quỉ đó, hắn ngã sấp mặt xuống, răng nghiến chặt, môi giật giật, miệng sùi dãi trắng xóa. Đôi tay hắn, dù đã bị xiềng đau đớn, cứ co giật mở ra nắm vào, còn chân thì cứ đá lung tung vào khoảng không. Thấy tôi run rẩy bấn loạn vì sợ hãi, thầy William đặt tay lên đầu tôi và gần nhƣ túm lấy gáy tôi, nhấn xuống, bắt trấn tĩnh lại. Thầy nói: - Con thấy chƣa? Khi bị tra tấn hoặc bị đe dọa sẽ chịu tra tấn, ngƣời ta không chỉ khai ra những tội đã làm, mà cả những việc ngƣời ấy có thể làm, mặc dù chẳng hề biết đến chúng. Bây giờ Remi­gio thực tâm chỉ muốn chết. Bọn lính lôi quản hầm đi, ngƣời hắn vẫn còn co giật. Bernard thu nhặt giấy tờ. Rồi hắn ngồi nhìn trừng trừng vào những ngƣời có mặt, tuy bất động nhƣng lòng rất bồn chồn bất an. - Cuộc hỏi cung đã chấm dứt. Bị cáo đã tự buộc tội mình và sẽ bị gi­ao về Avi­gnon để đƣa ra xử lần cuối cùng, nhằm thận trọng thực hiện sự bảo vệ công lý và sự thật. Chỉ sau khi kết thúc phiên tòa theo nghi thức này, hắn mới bị hỏa thiêu. Thƣa Tu viện trƣởng, hắn chẳng còn thuộc quyền Cha nữa cũng chẳng còn thuộc về con, một công cụ hèn mọn của sự thật. Việc thi hành công lý sẽ xảy ra ở nơi khác, các ngƣời chăn chiên đã hoàn thành nhiệm vụ của mình, nay chó canh sẽ tách con cừu ghẻ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ra khỏi bầy và dùng lửa tẩy sạch nó. Thời kỳ đau thƣơng chứng kiến gã này phạm những tội ác tày đình đã chấm dứt. Xin cầu mong tu viện đƣợc sống yên lành. Nhƣng trần gi­an – đến đây Bernard cao giọng quay sang nói với các sứ giả, - vẫn chƣa có hòa bình. Trần gi­an bị bọn dị giáo dày xéo, chúng trú ẩn ngay trong Cung vua! Xin các Sƣ Huynh nhớ điều này: Cái đai ác quỉ (3) đã buộc các giáo hữu sa đọa của Dol­ci­no vào những vị thầy danh dự của Đại hội Pe­ru­gia. Chúng ta chớ quên: dƣới mắt Thƣợng đế, những lời điên loạn lảm nhảm của kẻ khốn nạn mà ta vừa trao lại cho công lý cũng chẳng khác gì lời của những vị thầy ngồi ăn tiệc tại bàn của gã ngƣời Đức xứ Bavaria đã bị tƣớc phép thông công. Nguồn cội phát sinh bọn dị giáo độc ác nảy nở từ nhiều lối thuyết giảng, dù đƣợc kính trọng nhƣng vẫn chƣa bị trừng phạt. Chúng ta biết rằng kẻ công khai theo dị giáo không phải là loại dị giáo duy nhất – Có thể phân biệt những kẻ ủng hộ dị giáo nhờ năm biểu hiện. Thứ nhất, những kẻ bí mật thăm nom bọn dị giáo bị gi­am cầm. Thứ hai, những kẻ thƣơng tiếc khi chúng bị bắt và đã từng là bạn thân của chúng. Thứ ba, những kẻ tuyên bố bọn dị giáo đã bị kết án không công bằng, mặc dầu tội chúng đã rành rành. Thứ tƣ, những kẻ ngờ vực và chỉ trích ngƣời xử bọn dị giáo, và đã thành công khi thuyết giảng chống lại ngƣời ấy, điều này có thể phát hiện từ ánh mắt, cái nheo mũi, và những cử chỉ chúng cố giấu. Cuối cùng, biểu hiện thứ năm là chúng thu nhặt xƣơng tàn của bọn dị giáo bị hỏa thiêu và tôn kính nắm xƣơng này… Nhƣng, tôi cũng xem biểu hiện thứ sáu là vô cùng quan trọng: tác giả của những quyển sách, trong đó bọn phản giáo tìm ra những tiêu đề để áp dụng tam đoạn luận theo kiểu sa đọa của chúng cũng ra mặt là bạn của bọn phản giáo. Khi nói lời này, Bernard nhìn Uberti­no trân trân. Tất cả phái đoàn Pháp đều hiểu rõ Bernard muốn ám chỉ gì. Giờ đây, cuộc họp đã thắt lại, chẳng ai dám tiếp tục cuộc tranh luận ban sáng, vì thừa hiểu mỗi một lời nói ra sẽ bị cân đong dƣới ánh sáng của những biến cố khủng khiếp vừa qua. Nếu Giáo hoàng đã phái Bernard đến đây để ngăn chặn sự hòa giải giữa hai nhóm, thì hắn đã thành công. Chú thích: (1) Sanc­ta Ro­mana (2) Abig­or, pec­ca Pro no­bis… Amon, mis­erere no­bis… Samael, lib­era nos a bono… Be­lial elei­son… Focalor, in cor­rup­tionem meam in­tende… Hy­bo­rym, damnabus dom­inam… Zae­bos, anum menum aperies… Leonard, as­perge me sper­mate tue et in­quin­abor… (3) Cin­gu­lum di­aboli Um­ber­to Eco

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH CHIỀU Uberti­no bôn tẩu, Ben­no tuân hành luật, và William nghĩ ngợi về nhiều loại dục vọng khác nhau được chứng kiến trong ngày đó. Khi các tu sĩ chậm chạp ra khỏi nhà nguyện, Cha Michael đến chỗ thầy William, rồi cha Uberti­no cũng đến nhập bọn. Tất cả chúng tôi đi ra ngoài, và vào bàn bạc trong nhà dòng, dƣới lớp sƣơng mù bao phủ mà chẳng có dấu hiệu gì tan đi cả. Thực ra, bóng tối khiến trời càng mù hơn. Thầy William nói: - Con nghĩ không cần bàn bạc về những gì đã xảy ra nữa. Bernard đã đánh bại chúng ta. Đừng hỏi con tên tu sĩ dòng Dol­ci­no khờ dại đó có thực sự gây ra những vụ án đó không. Theo con biết, hắn hoàn toàn vô tội. Thực tế là chúng ta bị lùi về khởi điểm. Cha Michael, John muốn Cha một mình đến Avi­gnon, và cuộc họp này đã không cho chúng ta những sự bảo đảm hằng mong chờ. Ngƣợc lại, nó đã cho Cha thấy mỗi lời nói của Cha ở đó có thể bị bóp méo nhƣ thế nào. Do đó theo con nghĩ, chúng ta phải suy luận là Cha chớ nên đi. Cha Michael lắc đầu: - Ngƣợc lại, Cha sẽ đi. Cha không muốn thúc đẩy sự ly giáo. Sƣ Huynh William, hôm nay Huynh đã nói rất rõ điều mình muốn. Thế nhƣng, đó không phải là điều Cha muốn, và Cha nhận thức đƣợc các quyết nghị của Đại hội Pe­ru­gia đã bị các nhà thần học triều đình sử dụng ngoài ý muốn. Cha muốn Giáo hoàng chấp nhận dòng Fran­cis­co với lý tƣởng cơ nghèo của nó. Và Giáo hoàng phải hiểu rằng, nếu dòng không khẳng định lý tƣởng này, thì nó sẽ không thể chấn chỉnh đƣợc những mầm nhánh dị giáo. Cha sẽ đi Avi­gnon, và nếu cần thiết sẽ nhân nhƣợng John. Cha sẽ chịu hòa hoãn mọi điều, trừ nguyên lý về sự cơ nghèo. Cha Uberti­no cất tiếng: - Cha có biết mình đang liều mạng không? Cha Michael đáp: - Đành thế. Còn tốt hơn liều mất linh hồn.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Cha Michael đã quyết và chẳng có cách nào khiến Cha đổi ý. Nhƣng lại nổi lên một vấn đề khác, và thầy William nói ngay chẳng cần úp mở. Chính Cha Uberti­no cũng chẳng còn an toàn nữa. Những lời Bernard đã ám chỉ đến Cha và sự căm ghét của Giáo hoàng; trong khi Cha Michael vẫn còn một uy lực để thƣơng thuyết, thì lúc này đây, Cha Uberti­no đã đứng riêng thành một phe… - John muốn Cha Michael đến triều, và Cha Uberti­no xuống địa ngục. Nếu con hiểu đúng con ngƣời Bernard, thì từ đây đến mai, với sự đồng lõa của trời mù sƣơng nhƣ thế này, Cha Uberti­no sẽ bị giết. Và nếu có ai thắc mắc hỏi, thì tu viện sẽ dễ dàng chịu thêm một tội nữa, và họ sẽ nói án mạng gây ra bởi lũ quỉ đƣợc Remi­gio và bầy mèo đen của hắn triệu về, hay bởi một tên tu sĩ dòng Dol­ci­no nào đó còn sống sót, đang rình rập trong những bức tƣờng này… Uberti­no lo lắng hỏi: - Thế thì…? Thầy William đáp: - Thế thì Cha hãy thƣa chuyện với Tu viện trƣởng đi. Xin Cha bề trên cấp cho một con ngựa, ít lƣơng thực, và một thơ giới thiệu đến một tu viện thật xa, bên kia núi Alps. Hãy lợi dụng sƣơng mù khi đêm xuống mà ra đi ngay. - Nhƣng bọn lính vẫn đang gác cổng mà? - Tu viện có những lối ra khác mà Tu viện trƣởng biết, chỉ cần một tôi tớ dắt ngựa xuống đợi Cha ở một khúc rẽ phía dƣới, sau khi lách qua vài lối đi trong tƣờng, Cha chỉ việc băng qua một khoảng rừng. Cha phải hành động ngay, trƣớc khi Bernard bừng tỉnh cơn say chiến thắng. Con còn phải bận tâm đến một điều khác. Con có hai nhiệm vụ: một đã thất bại, thì ít ra nhiệm vụ thứ hai phải thành công. Con muốn đặt tay lên một quyển sách, và một ngƣời. Nếu mọi chuyện êm đẹp, Cha sẽ thoát khỏi đây trƣớc khi con đi tìm Cha lần nữa. Thôi xin tạm biệt. Thầy William gi­ang tay ra. Uberti­no xúc động ôm ghì lấy thầy: - Tạm biệt William. Huynh là một ngƣời Anh kiêu hãnh và điên rồ, nhƣng Huynh có một tâm hồn vĩ đại. Chúng ta sẽ gặp lại nhau chứ? Thầy William động viên: - Chúng ta sẽ gặp lại. Chúa mong nhƣ vậy. Tuy nhiên, Chúa lại không mong nhƣ vậy. Nhƣ tôi đã nói, Uberti­no bị giết một cách bí ẩn hai năm sau đó. Một đời gi­an nan phiêu bạt, ông lão đã sống thật dũng cảm và nhiệt thành. Có lẽ Cha không phải là Thánh, nhƣng tôi hy vọng Chúa sẽ phong Thánh để tƣởng thƣởng cho đức tin sắt đá của Cha. Càng già, càng hiến mình cho Chúa, tôi lại càng xem thƣờng cái chí muốn biết và cái chí muốn làm. Phƣơng tiện cứu rỗi duy nhất mà tôi nhận ra chính là đức tin, có thể nhẫn nại chờ mà không thắc mắc hỏi han. Chắc chắn Cha Uberti­no có một đức tin vĩ đại đối với nỗi đau và máu đã đổ của Chúa trên thập giá. Có lẽ ngay lúc đó tôi cũng suy nghĩ nhƣ vậy, và nhân vật già nua huyền hoặc này đã nhận ra, hay đoán đƣợc một ngày nào đó tôi sẽ nghĩ thế. Cha ngọt ngào cƣời với tôi và ôm tôi vào lòng, không xiết tôi nhƣ mấy ngày trƣớc. Cha ôm tôi nhƣ ông ôm cháu, và tôi cũng âu yếm ôm Cha nhƣ vậy. Rồi Cha cùng Cha Michael đi tìm Tu viện trƣởng. Tôi hỏi thầy Willam:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Còn bây giờ? - Bây giờ, hãy quay lại các vụ án của chúng ta. - Thƣa thầy, hôm nay đã xảy ra nhiều việc nghiêm trọng cho Thiên chúa giáo, và sứ mệnh của chúng ta đã thất bại. Thế nhƣng dƣờng nhƣ thầy chú ý đến việc tìm ra điều bí ẩn hơn là mâu thuẫn giữa Giáo hoàng và Nhà vua. - Ad­so, trẻ con và thằng điên luôn luôn nói sự thật. Trên cƣơng vị cố vấn triều đình thì có lẽ bạn thầy là Mar­sil­ius giỏi hơn, nhƣng trong vai trò phán quan thì thầy giỏi hơn. Và xin Chúa tha thứ, thầy còn giỏi hơn cả Bernard Gui nữa, vì Bernard không chú ý tìm ra kẻ thực có tội, mà chỉ lăm lăm muốn hoả thiêu kẻ bị buộc có tội. Ngƣợc lại, thầy vô cùng thích thú khi gỡ đƣợc một nút thắt phức tạp bí hiểm. Có lẽ cũng vì trong thời kỳ thầy còn là triết gia, thầy đã hoài nghi không biết trần thế có trật tự hay không, nên nay thầy ƣng bụng khi phát hiện đƣợc trong những sự việc trần gi­an, nếu không có một trật tự, thì ít ra cũng có một loạt các liên hệ trong những phạm trù nhỏ. Cuối cùng, có lẽ còn một lý do khác nữa: trong câu chuyện này, những điều còn vĩ đại và quan trọng hơn trận chiến giữa Giáo hoàng John và Vua Louis có thể đang bị đe doạ… Tôi hoài nghi thốt lên: - Nhƣng nó chỉ là một vụ ăn cắp và trả thù giữa các tu sĩ kém đạo đức thôi mà. - Chính vì một quyển sách cấm, Ad­so ạ. Một quyển sách cấm! o0o Bây giờ các tu sĩ đang đi ăn tối. Chúng tôi ăn đƣợc nửa bữa thì Cha Michael đến, ngồi xuống bên cạnh và báo tin Uberti­no đã ra đi. Thầy William thở phào nhẹ nhõm. Xong bữa, chúng tôi tránh mặt Tu viện trƣởng, lúc ấy đang nói chuyện với Bernard, và lƣu ý đi theo Ben­no. Huynh cƣời nửa miệng và cố lẩn ra cửa trƣớc. Thầy William vƣợt tới trƣớc và buộc Ben­no đi theo chúng tôi đến một góc nhà bếp. Thầy William hỏi: - Ben­no, quyển sách đâu? - Quyển sách nào? - Ben­no, chúng ta không ai ngốc cả. Tôi đang nói đến quyển sách mà hôm nay chúng tôi đã lùng kiếm trong phòng thí nghiệm của Sev­er­inus nhƣng không nhận ra. Huynh đã nhận ra nó và trở lại lấy… - Sao Huynh biết tôi trở lại lấy?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Tôi nghĩ thế, và Huynh cũng nghĩ thế. Nó đâu? - Tôi không thể nói đƣợc. - Ben­no, nếu Huynh không chịu nói, tôi sẽ thƣa với Tu viện trƣởng. Ben­no nói, giọng đạo đức: - Tu viện trƣởng có ra lệnh tôi cũng không thể nói. Hôm nay, sau khi chúng ta gặp nhau, đã xảy ra một việc mà Huynh cần biết. Khi Beren­gar chết đi thì chẳng có phụ tá quản thƣ viện nào cả. Trƣa nay, Malachi đã đề nghị tôi giữ chức đó. Mới cách đây một giờ đồng hồ, Tu viện Trƣởng đã đồng ý. Và sáng ngày mai, tôi hy vọng sẽ có điều kiện biết đƣợc các bí mật của thƣ viện. - Phải, sáng hôm nay tôi đã lấy quyển sách, và giấu nó dƣới nệm rơm trong phòng của tôi. Cuối cùng, Malachi đƣa ra đề nghị tôi vừa nói với Huynh, và tôi đã hành động nhƣ một phụ tá quản thƣ viện phải làm: trao quyển sách lại cho Huynh ấy. Tôi không ngăn đƣợc bèn buột miệng giận dữ nói: - Ben­no, hôm qua, hôm kia, chính Huynh… chính Huynh bảo lòng Huynh thôi thúc, cháy bỏng muốn biết, Huynh nói Huynh không muốn Thƣ viện che giấu các bí ẩn của nó nữa. Huynh nói rằng một học giả phải biết… Ben­no im lặng, đỏ mặt, nhƣng thầy William ngăn tôi lại. – Ad­so này, cách đây vài giờ đồng hồ, Ben­no ở phía bên kia. Bây giờ Huynh ấy là ngƣời canh giữ những bí mật mà Huynh ấy muốn biết, và trong thời gi­an canh giữ đó, Huynh ấy sẽ có thời giờ thong thả học chúng. - Nhƣng còn những ngƣời khác nữa? Trƣớc đây, Ben­no cũng nhân danh tất cả các ngƣời có học thức để nói kia mà. - Trƣớc kia thôi. - Thầy nói, đoạn kéo tôi đi, bỏ mặc Ben­no hoang mang đứng đó. Sau đó thầy nói với tôi: - Ben­no là nạn nhân của một dục vọng lớn, không giống dục vọng của Beren­gar hay của quản hầm. Cũng nhƣ nhiều học giả khác, Huynh ấy mang dục vọng thèm khát kiến thức. Kiến thức vì kiến thức thôi. Trƣớc đây, bị cách ngăn không đƣợc tiếp cận với kiến thức, Huynh ấy khao khát muốn chiếm đoạt nó. Bây giờ, Huynh đã có nó rồi. Malachi biết ngƣời: Huynh ấy đã dùng phƣơng tiện tốt nhất để thu lại quyển sách và khoá miệng Ben­no. Con sẽ hỏi thầy rằng quản lý một kho tri thức nhƣ thế thì có ích gì, nếu ngƣời ta đã thoả thuận không để mọi ngƣời khác tự do sử dụng nó. Nhƣng chính vì thế mà thầy nói đến dục vọng. Sự khao khát của Roger Ba­con muốn thu thập kiến thức không phải là dục vọng. Ngƣời muốn ứng dụng tài học của mình để làm thần dân của Chúa hạnh phúc hơn, nên không tìm kiếm kiến thức chỉ vì kiến thức. Dục vọng của Ben­no thuần tuý chỉ là lòng hiếu kỳ không thoả mãn đƣợc, niềm kiêu hãnh của kẻ trí thức, một phƣơng cách khác để một tu sĩ chuyển hoá và làm dịu đi những đòi hỏi của xác thịt, dịu đi sự cuồng nhiệt có thể biến kẻ khác thành một chiến binh vì đức tin hoặc vì dị giáo. Không chỉ có dục vọng vì xác thịt. Bernard cũng đầy dục vọng, dục vọng của hắn là một dục vọng vì công lý đã bị bóp méo, và đồng dạng với

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net dục vọng vì quyền lực. Giáo hoàng La Mã của chúng ta thì thèm khát của cải. Quản hầm thời trai trẻ mang dục vọng chứng thực, cải hoá và ăn năn, và dục vọng đƣợc chết. Còn dục vọng của Ben­no là vì sách. Cũng nhƣ mọi dục vọng khác, kể cả dục vọng của Onan - ngƣời đổ tràn hạt giống trên mặt đất, nó cằn cỗi và không giống nhƣ tình yêu, khác cả tình yêu xác thịt… - Con biết… - tôi nói một cách vô thức. Thầy William giả vờ không nghe. Tiếp tục các nhận định của mình, thầy nói: - Tình yêu chân chính muốn đối tƣợng mình yêu hƣởng điều tốt đẹp. - Có thể Ben­no muốn các quyển sách của Huynh đƣợc tốt đẹp, và nghĩ rằng điều tốt đẹp của chúng là nhờ đƣợc cất giữ xa những bàn tay tham lam chăng? - Cuốn sách tốt đẹp là nhờ nó đƣợc đọc. Một quyển sách đƣợc tạo ra từ những dấu hiệu, nói lên các dấu hiệu khác, và các dấu hiệu này, đến lƣợt chúng sẽ nói lên sự vật. Không có ai đọc một quyển sách chỉ còn chứa đựng những dấu hiệu chẳng sản sinh đƣợc một khái niệm nào, đó là quyển sách câm. Thƣ viện này có lẽ đƣợc sinh ra để cứu những quyển sách nó cất giữ, nhƣng bây giờ nó sống để chôn vùi chúng. Do đó, nó trở thành tội lỗi. Quản hầm nói: hắn đã phản bội. Ben­no cũng vậy. Huynh ấy đã phản bội. Ôi quả là một ngày đáng ghét, Ad­so ơi! Đầy những máu và sự hủy diệt. Thầy mệt rồi. Chúng ta hãy dự Kinh Chiều, rồi về nghỉ nhé! Ra khỏi nhà bếp, chúng tôi chạm mặt Ay­maro. Huynh hỏi, không biết tin đồn Malachi đã đề nghị Ben­no làm phụ tá cho mình có đúng không. Chúng tôi đành phải xác nhận, Ay­maro vẫn nói giọng khinh khỉnh, chế giễu, nhƣ mọi lần: - Hôm nay, Malachi của chúng ta đã làm nhiều màn thật đẹp. Nếu công lý tồn tại, thì chính đêm nay, Quỉ sẽ đến rƣớc hắn đi. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TỐI Nghe một bài giảng về sự xuất hiện của tên Phản Chúa, và Ad­so khám phá sức mạnh của các tên riêng. Trong khi tiến hành cuộc hỏi cung Quản hầm thì Kinh chiều diễn ra rất lộn xộn, các tu sinh tò mò

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net không có thầy giám sát bèn lẻn đi, ghé mắt nhìn qua cửa sổ và các khe hở, để xem diễn tiến phiên toà trong nhà nguyện. Bây giờ cả cộng đồng mới tụ lại để cầu nguyện cho linh hồn tốt lành của Sev­er­inus. Mọi ngƣời đợi Tu viện trƣởng lên tiếng và tự hỏi không biết Cha sẽ nói gì. Tuy nhiên, sau bài thuyết pháp theo nghi thức của Thánh Gre­go­ry, bài ca đôi, và ba khúc ca vịnh thƣờng lệ, Tu viện trƣởng quả có bƣớc lên bục thật, nhƣng chỉ để tuyên bố tối nay Cha sẽ yên lặng. Cha bảo đã có quá nhiều tai hoạ giáng xuống Tu viện, nên ngay cả một vị Cha tinh thần cũng không đƣợc phép lên nói với giọng trách móc, răn đe nữa. Bây giờ, mọi ngƣời, không trừ một ai, phải tự chất vấn lƣơng tâm mình. Nhƣng vì cần có ngƣời lên tiếng, nên Tu viện trƣởng đề nghị ngƣời ban giáo huấn sẽ là vị tu sĩ cao niên nhất, gần kề nƣớc Chúa nhất, ngƣời ít dính líu nhất vào các đam mê trần tục vốn đã sản sinh quá nhiều tội lỗi. Tính theo niên kỷ thì đáng lẽ già Ali­nar­do phải lên tiếng, nhƣng mọi ngƣời đều biết rõ tình trạng sức khoẻ suy yếu của tu sĩ đáng kính này. Kém tuổi sát sau Ali­nar­do là Jorge. Thế nên Tu viện trƣởng xin mời Huynh. Chúng tôi nghe từ hƣớng Ay­maro và các tu sĩ khác ngồi vẳng lại tiếng thì thầm. Tôi ngờ rằng Tu viện trƣởng đã uỷ thác bài giảng cho Jorge mà không bàn bạc với Ali­nar­do. Thầy William thầm thì giải thích rằng Tu viện trƣởng quyết định không lên tiếng là rất khôn ngoan, vì bất kỳ lời nói nào của Cha sẽ bị Bernard và các tu sĩ khác từ Avi­gnon đánh giá. Ngƣợc lại già Jorge sẽ giới hạn bài giảng của mình trong các lời tiên tri huyền bí của Huynh nhƣ lệ thƣờng, và họ sẽ không chú trọng chúng lắm. Thầy William tiếp: - Nhƣng thầy sẽ rất chú ý, vì thầy không tin Jorge chịu lên tiếng mà không có một mục đích đã xác định chắc chắn. Jorge đƣợc đỡ lên bục. Gƣơng mặt Huynh rạng rỡ nhờ ngọn đèn ba chân soi sáng cả nhà thờ. Ánh lửa tô đậm bóng đen trùm đôi mắt Huynh, trông nhƣ hố sâu. Huynh cất tiếng: - Thƣa các Huynh thân yêu, và tất cả các vị khách thƣơng mến. Nếu quí vị chịu nghe lời nói của già này… Nhƣ quí vị biết đấy, bốn cái chết đã giáng xuống tu viện chúng ta – không kể những tội lỗi xa xƣa cũng nhƣ mới đây của sinh vật hèn kém nhất trong sinh linh – nhƣng chúng không phải do thiên nhiên khắc nghiệt với nhịp điệu tàn nhẫn của nó đã an bài cuộc đời phàm tục của chúng ta từ thuở trong nôi đến ngày về với cát bụi. Mặc dù quí vị tràn ngập đau buồn, nhƣng hẳn hết thảy đều tin rằng các biến cố tang tóc này, không liên quan gì đến linh hồn quí vị, vì ngoại trừ một ngƣời, tất cả quí vị đều vô tội. Và khi ngƣời này bị trừng trị, thì quí vị sẽ tiếp tục thƣơng tiếc những ngƣời đã mất đi, và chắc chắn sẽ chẳng phải tống khứ lời buộc tội nào trƣớc phiên toà của Chúa. Quí vị tin thế mà. Đồ điên! – Jorge thét lên rất khủng khiếp – Quí vị là những ngƣời điên, những thằng ngốc kênh kiệu! Kẻ giết ngƣời sẽ chịu tội trƣớc Chúa, nhƣng chỉ vì hắn đã nhận làm phƣơng tiện chuyên chở các sắc lệnh của Chúa. Cũng nhƣ cần có kẻ phản bội Chúa để hoàn thành sự cứu rỗi huyền bí, thế nhƣng Chúa lại cho phép nguyền rủa và thoá mạ kẻ đã phản bội Ngài. Nhƣ thế, trong những ngày này, có kẻ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đã phạm tội, đã mang đến chết chóc và sự huỷ diệt, nhƣng tôi nói cho quí vị biết, sự huỷ diệt này nếu Chúa không mong, thì ít ra cũng cho phép, để làm nhục lòng kiêu hãnh của chúng ta! Jorge yên lặng, đƣa đôi mắt trống hốc nhìn đám ngƣời dự lễ tựa nhƣ Huynh có thể nhìn thấy xúc cảm của họ, tựa nhƣ Huynh đã dùng tai nghe đƣợc sự thinh lặng và khiếp hãi khắp cùng. Huynh tiếp: - Trong cộng đồng này, đã có lúc con rắn kiêu hãnh nằm cuộn mình. Nhƣng kiêu hãnh gì? Kiêu hãnh vì quyền lực ƣ, trong một tu viện tách biệt hẳn khỏi thế giới nhƣ thế này? Không, chắc chắn không. Kiêu hãnh vì giàu có ƣ? Thƣa quí vị, trƣớc khi thế giới vang lên những cuộc tranh luận về giàu, nghèo, từ cái thời của các bậc tiền bối chúng ta, chúng ta chƣa bao giờ có gì cả, sự giàu có chân thực duy nhất của chúng ta là tuân theo Giáo luật, cầu nguyện và làm việc. Nhƣng công việc của dòng chúng ta, đặc biệt là công việc trong tu viện này, cốt yếu là nghiên cứu học tập, và gìn giữ kiến thức. Tôi nói, gìn giữ chứ không tìm kiếm, vì đặc tính của kiến thức – nhƣ một điều thiêng liêng – là toàn vẹn, và nó đã đƣợc định nghĩa ngay từ đầu, bằng sự hoàn thiện của Chúa Lời mà tự nó diễn tả cho chính nó. Chúng ta chỉ việc tiếp tục trầm tƣ mặc tƣởng, làm nó sáng đẹp và gìn giữ nó. Đó đã là và phải là nhiệm vụ của tu viện và Thƣ viện đẹp đẽ của chúng ta – không có nhiệm vụ nào khác. Ngƣời ta kể rằng, ngày nọ có một vua Hồi Phƣơng Đông nổi lửa đốt Thƣ viện của một thành phố nổi tiếng, vinh quang và kiêu hãnh. Khi hàng ngàn quyển sách cháy rụi, Vua nói chúng nên biến mất đi; hoặc là chúng vô ích vì lặp lại những điều kinh Ko­ran đã viết, hoặc là chúng độc hại vì phủ nhận quyển kinh mà bọn vô thần xem là thiêng liêng. Các học giả của giáo hội, cả chúng ta nữa, không suy luận theo lối đó. Tất cả những sách liên quan đến việc minh chứng và bình giảng Thánh kinh phải đƣợc gìn giữ, nhƣng những sách phủ nhận Thánh kinh cũng không đƣợc tiêu huỷ. Nhƣ thế nhiệm vụ của dòng tu chúng ta qua bao thế kỷ và trọng trách của tu viện ta ngày nay là: tự hào về những chân lý chúng ta đã tuyên bố, cẩn trọng và khiêm tốn gìn giữ những lời thù nghịch với sự thật mà không đƣợc phép để chúng làm ô uế. Thƣa quí vị, thế cái tội kiêu hãnh có thể cám dỗ một tu sĩ - học giả là gì? Đó là cái tội nghĩ rằng công việc của mình không phải là gìn giữ mà là tìm kiếm những kiến thức Chúa ban cho nhân loại. Đó là sự kiêu hãnh đã và đang rình rập nấp trong những bức tƣờng này, và tôi muốn nói với kẻ đã và đang cố phá cái khằng niêm những quyển sách mà hắn không đƣợc phép đọc là, Chúa đã và sẽ tiếp tục trừng phạt sự kiêu hãnh đó, nếu nó không chịu hạ mình tuân phục, vì Chúa luôn luôn có ngay công cụ để trả thù. Thầy William thầm thì: - Nghe không Ad­so? Già này biết nhiều hơn lão nói. Dù lão có nhúng tay vào việc này hay chăng, lão cũng biết và đang cảnh báo rằng, nếu một tu sĩ hiếu kỳ nào đó xâm phạm Thƣ viện, thì tu viện sẽ chẳng thể an lành. Jorge, sau khi ngƣng một lúc lâu, lại tiếp tục nói: - Nhƣng chung qui, ai chính là biểu tƣợng của lòng kiêu hãnh này, trong đó những kẻ cao ngạo là hình ảnh minh hoạ, là sứ giả, là tòng phạm và là ngƣời cầm cờ của nó? Sự thật, ai đã và có lẽ đang

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net hành động trong những bức tƣờng này để cảnh cáo chúng ta thời điểm đã kề, và cũng để an ủi chúng ta, vì nếu thời điểm đã kề thì nỗi đớn đau hẳn sẽ không chịu đựng nổi, nhƣng nó không phải là khôn cùng, vì chu kỳ vĩ đại của vũ trụ này sắp đƣợc hoàn tất? Ôi quí vị thừa biết rồi, nhƣng sợ chẳng dám thốt nên lời, vì nó cũng chính là quí vị và quí vị e dè nó, nhƣng dù quí vị có sợ thì tôi chẳng sợ gì cả, và tôi sẽ gọi lớn tên này ra để ruột gan quí vị kinh hoàng, quặn thắt lại, răng đánh lập cập và lƣỡi đứt lìa, máu sẽ lạnh giá phủ chụp lên đôi mắt một mạng đen… Hắn chính là con thú hôi tanh, hắn chính là tên Phản Chúa! Jorge ngừng một lúc lâu. Ngƣời nghe nhƣ chết lặng. Trong toàn giáo đƣờng, vật duy nhất còn sống là ngọn lửa trên cái giá ba chân, nhƣng ngay cả cái bóng của nó dƣờng nhƣ cũng cóng lại. Tiếng động yếu ớt duy nhất nghe đƣợc là tiếng Jorge thở hổn hển khi già vuốt mồ hôi đọng trên trán. Rồi Huynh tiếp: - Có lẽ quí vị sẽ muốn nói với tôi: Không, hắn chƣa đến đâu, dấu hiệu nào chỉ rằng hắn đang đến? Kẻ nào nói thế là thằng ngốc! Ồ, những dấu hiệu đó hiện trƣớc mắt chúng ta ngày này qua ngày khác, trong đại giảng đƣờng của thế giới và trong hình ảnh thu nhỏ hơn của tu viện, các thảm hoạ đã đƣợc báo trƣớc. Tôi biết rõ quí vị nghe tôi nói đang tính toán xem ngƣời tôi nói đó có giống Giáo hoàng hay Vua Ý, Vua Pháp hay bất kỳ ai mà quí vị muốn, để quí vị có thể tuyên bố rằng hắn là kẻ thù của ta và ta thuộc về chính nghĩa. Nhƣng tôi không ngây thơ thế đâu, tôi sẽ không chỉ ra cho quí vị một cá nhân nào cả. Khi tên Phản Chúa đến, hắn đến với mọi nơi, mọi ngƣời, và ai nấy đều là một bộ phận của hắn. Hắn sẽ có mặt trong những băng thảo khấu cƣớp phá nông thôn, thành thị. Ngƣời ta đã nói rằng, những ngƣời vợ trẻ mới cƣới sẽ đẻ ra những đứa trẻ đã biết nói thành thạo, chúng sẽ bảo rằng thời điểm đã kề và xin hãy giết chúng đi. Nhƣng chớ nên lùng kiếm trong những làng mạc bên dƣới kia làm gì, những đứa-​trẻ-​quá-​khôn-​ngoan đã bị giết trong chính những bức tƣờng này rồi! Và giống nhƣ những hài đồng tiên tri, chúng trông giống nhƣ những ông lão, có bốn chân, chúng là những hồn ma, và là những thai nhi còn trong bụng mẹ đã tiên tri và ban phép lạ. Tất cả đã đƣợc viết sẵn, quí vị có biết không? Ngƣời ta đã biết rằng trong số những ngƣời có chức quyền, trong nhân dân và giáo hội, sẽ xảy ra nhiều biến động, những tên chăn chiên xấu xa sẽ trỗi dậy, trở nên sa đoạ, đáng tởm, tham lam, ham vui, tham lợi, khoái nói nhảm, khoe khoang, kiêu hãnh, kiêu ngạo, lao vào hố dục vọng, tìm hƣ danh, chúng là kẻ thù của Phúc âm, sẵn sàng từ bỏ con đƣờng chính trực và khinh bỉ những lời thành thật, thù ghét mọi lời thành kính, không bao giờ ăn năn hối lỗi, do đó, chúng sẽ gieo rắc trong mọi ngƣời sự ngờ vực, huynh đệ tƣơng tàn, sự tàn ác, tàn nhẫn, đố kỵ, lãnh đạm, cƣớp bóc, chè chén, vô độ, đê hèn, nhục dục, lang chạ, và tất cả các thói hƣ tật xấu khác. Sự trìu mến, khiêm tốn, yêu chuộng hoà bình, cơ nghèo, tính thƣơng cảm, dễ mủi lòng sẽ biến đi… Đấy, tất cả những ngƣời đang hiện diện, các tu sĩ trong tu viện này và những vị khách uy quyền từ bên ngoài đến, quí vị không nhận ra chính mình ƣ?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Khi Jorge ngƣng nói thì ngƣời ta nghe có tiếng sột soạt. Đó là tiếng Hồng Y Bertrand trở mình trên ghế. Tôi nghĩ, dẫu sao Jorge cũng tỏ ra là một nhà thuyết giảng đại tài, khi lão đập những ngƣời anh em thì cũng chẳng tha gì mấy vị khách. Ƣớc gì tôi biết trong đầu Bernard hay những tên phì nộn từ Avi­gnon đang nghĩ gì lúc ấy. Jorge hét ầm ầm lên: - Đến lúc đó, khắp nơi sẽ hiện ra cảnh xấu xa và tuyệt vọng. Tên Phản Chúa sẽ hạ phƣơng Tây và tiêu diệt những đƣờng mua bán. Tay nó cầm gƣơm và ngọn lửa tàn phá, ngọn lửa này sẽ bùng lên giận dữ: sức mạnh của hắn là sự báng bổ, tay hắn là sự lừa lọc, bàn tay mặt sẽ tàn phá, bàn tay trái mang bóng đen. Ngƣời ta nhận ra hắn nhờ những nét sau đây: đầu hắn bốc lửa, con mắt đỏ nhƣ máu, mắt trái có hai con ngƣơi xanh nhƣ mắt thú, đôi mày trắng bạc, môi dƣới sƣng phù, mắt cá lỏng lẻo, đôi chân to, ngón cái nát nhừ và kéo dài ra! - Dƣờng nhƣ là chân dung của chính lão ấy… - Thầy William vừa cƣời gằn vừa thì thầm. Đó là một lời nhận xét độc, nhƣng tôi thầm cảm ơn thầy đã lên tiếng, vì tóc tai tôi bắt đầu dựng đứng. Tôi không nhịn cƣời đƣợc, má căng ra và đôi môi mím chặt bật ra một tiếng. Trong sự yên lặng tiếp theo lời nói của lão, tiếng ấy nghe rất rõ, nhƣng may thay mọi ngƣời tƣởng ai đó đang ho, khóc, hay rùng mình, và mọi ngƣời đều nghĩ đúng cả. Jorge tiếp: - Đến lúc đó trần gi­an sẽ biến thành khối hỗn mang, con cái sẽ nổi lên chống lại cha mẹ, vợ mƣu hại chồng, chồng kiện cáo vợ, chủ bất nhân với tớ, tớ bất tuân lệnh thày, chẳng ai kính trọng ngƣời già, bọn trẻ đòi cai trị, lao động là việc vô bổ cho mọi ngƣời, khắp nơi ngƣời ta ca ngợi sự xấu xa đồi truỵ, tự do hành động. Và sau đó cƣỡng dâm, ngoại tình, chứng gi­an, tội lỗi trái luân thƣờng đạo lý sẽ tiếp nối dâng lên, rồi bệnh tật, nịnh hót, bùa chú, xác bay sẽ hiện trên bầu trời, trong đám những con chiên ngoan đạo sẽ nổi lên những tiên tri giả hiệu, Tông đồ giả danh, kẻ phóng đãng, lừa đảo, xảo quyệt, tà dâm, bọn lợi dụng, nói láo, giả mạo. Những tên chăn chiên sẽ thành chó sói, linh mục nói láo, tu sĩ khoái trần tục, bần nông không cần địa chủ, kẻ có quyền thì không có lòng khoan dung, kẻ chính trực sẽ làm chứng cho bất công. Động đất sẽ làm rung chuyển mọi đô thị, bệnh dịch hoành hành khắp nơi, giông bão sẽ nhổ bật mặt đất, đồng ruộng sẽ bị ô nhiễm, biển tiết ra dung dịch đen, những kỳ quan mới lạ sẽ hiện ra trên mặt trăng, tinh tú bỏ quĩ đạo, các tinh tú vô danh khác sẽ mọc tua tủa trên bầu trời, tuyết sẽ rơi vào mùa hè, và mùa đông trời sẽ oi nồng. Và tận thế sẽ đến, tận thế sẽ đến… Vào giờ thứ ba của ngày thứ nhất, trên bầu trời vang lên một giọng nói mãnh liệt và vĩ đại, một đám mây tím từ phƣơng bắc bay đến, theo sau là sấm chớp, trên mặt đất mƣa máu sẽ rơi. Ngày thứ hai quả đất sẽ bị giật phăng ra khỏi vị trí của nó, khói của một ngọn lửa vĩ đại sẽ dâng lên qua khỏi cổng thiên đàng. Ngày thứ ba, những hố thẳm của đất sẽ rung động khắp bốn phƣơng trời, đỉnh vòm trời sẽ mở rộng, không trung dày đặc cột khói, và mùi hôi tanh của lƣu huỳnh bốc lên đến giờ thứ mƣời. Sáng sớm ngày thứ tƣ, hố thẳm sẽ hoá lỏng và nổ bùng, nhà cửa sẽ sụp đổ. Vào giờ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thứ sáu của ngày thứ năm, ánh sáng và mặt trời sẽ bị tiêu diệt, khắp mặt đất sẽ tối đen cho đến chiều, và trăng sao thôi ló dạng. Vào giờ thứ tƣ của ngày thứ sáu, vòm trời sẽ nứt ra từ đông sang tây, và các thiên thần từ trên trời có thể nhìn xuyên qua kẽ nứt xuống đất, và ngƣời trên mặt đất có thể nhìn thấy thiên thần trên trời nhòm xuống. Rồi mọi ngƣời sẽ ẩn nấp vào núi non để tránh cái nhìn của những thiên thần chính trực. Vào ngày thứ bảy, Chúa sẽ đến bằng ánh sáng của Cha Ngài, và lúc ấy sẽ có sự phán xét cho những ngƣời chính trực và hậu duệ của họ, họ đƣợc ban ơn phƣớc vĩnh cửu cho cả xác lẫn hồn. Nhƣng đây không phải là điều chúng ta suy ngẫm chiều nay, hỡi các Sƣ Huynh kiêu hãnh! Những kẻ phạm tội sẽ không nhìn thấy ánh bình minh của ngày thứ tám, khi giọng nói dịu dàng và ngọt ngào vang lên từ Phƣơng Đông, chính giữa thiên đàng, và ngƣời ta thấy vị thiên thần chỉ huy tất cả các thiên thần khác cùng tiến đến với Ngài, ngồi trên cỗ xe bằng mây trời, lòng tràn đầy niềm vui, bay qua không gi­an để giải phóng những ngƣời đƣợc ân phƣớc có đức tin, và mọi ngƣời sẽ hoan hỉ vì sự huỷ diệt thế giới này sẽ đƣợc thực hiện! Nhƣng tối nay, điều này không làm chúng ta thích thú một cách kiêu hãnh. Ngƣợc lại, chúng ta sẽ suy ngẫm về lời mà Chúa sẽ phán để xua đuổi những kẻ không đƣợc ơn cứu rỗi. Ngƣơi, kẻ có tội, hãy tránh xa ta để đi vào ngọn lửa vĩnh cửu đã đƣợc Quỉ sứ và bầy tôi của nó chuẩn bị cho ngƣơi. Chính ngƣời đã tạo ra nó thì bây giờ hãy hƣởng nó đi. Tránh xa ta ra, đi vào bóng đêm vĩnh cửu, và vào ngọn lửa không bao giờ tắt! Ta tạo ra ngƣơi, nhƣng ngƣơi lại hoá thành đồ đệ của kẻ khác! Ngƣơi thành tôi tớ của một Chúa khác, cút đi và ở với nó trong bóng tối, hắn là con rắn luôn ngọ nguậy, miệng lúc nào cũng rít lên. Ta đã ban cho ngƣơi đôi tai để nghe Thánh thƣ, nhƣng ngƣơi lại lắng nghe lời lẽ của bọn đa thần, ta cho ngƣơi cái miệng để vinh danh Thƣợng đế, nhƣng ngƣơi lại sử dụng nó để nói những lời láo toét của thi sĩ và hỏi những câu đố của những thằng hề! Ta ban cho ngƣơi đôi mắt để nhìn ánh sáng, nhƣng ngƣơi lại nhìn trộm vào bóng đêm. Ta là một ngƣời phán xét nhân ái, nhƣng chính trực. Ai xứng đáng thì ta sẽ ban ân, ta có thể khoan hồng cho ngƣơi, nhƣng ta thấy trong lọ của ngƣơi không có một giọt dầu. Ta có thể bị buộc phải động lòng từ tâm, nhƣng đèn của ngƣơi không sạch. Tránh xa ta ra… Chúa đã nói nhƣ thế đấy. Và họ… và có thể là chúng ta đây… sẽ đắm chìm vào sự dày vò vĩnh cửu. Nhân danh Cha, và Con, và Thánh thần. - Amen, - mọi ngƣời đồng thanh đáp. o0o

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Không một tiếng rầm rì, các tu sĩ nối theo nhau về phòng của mình. Chẳng còn muốn nói chuyện với nhau nữa. Các tu sĩ dòng Khất thực và sứ giả của Giáo hoàng biến đi tìm chỗ yên tịnh nghỉ ngơi. Lòng tôi nặng nề. Thầy William vừa leo cầu thang khu hành hƣơng, vừa nói: - Ad­so, đi ngủ đi. Đêm nay không đi thăm thú đƣợc đâu. Bernard Gui có thể muốn báo hiệu tận thế bằng xác của chúng ta đấy. Sáng mai chúng ta phải cố dự Kinh Sớm, vì ngay sau đó Cha Michael và các tu sĩ dòng Khất thực sẽ ra đi. Tôi yếu ớt hỏi: - Còn Bernard và các tù nhân cũng ra đi luôn chứ? - Hắn chắc chẳng còn việc gì để làm ở đây đâu. Hắn mong sẽ đến Avi­gnon trƣớc Cha Michael, làm thế nào để sự xuất hiện của Cha trùng với phiên toà xử quản hầm, một tu sĩ Khất thực dị giáo và sát nhân. Giàn hoả thiêu quản hầm sẽ soi sáng buổi gặp gỡ đầu tiên của Cha Michael với Giáo Hoàng nhƣ một ngọn đuốc làm lành. - Còn Sal­va­tore và… cô gái sẽ ra sao? - Sal­va­tore sẽ đi với quản hầm, vì gã sẽ phải làm chứng tại toà. Có lẽ Bernard sẽ tha mạng gã để trả công. Có thể hắn sẽ để gã trốn thoát, rồi ra lệnh giết sau, hoặc cũng có thể hắn sẽ tha cho gã đi thực vì Bernard đâu có chú ý gì đến một con ngƣời nhƣ Sal­va­tore. Ai mà biết đƣợc? Có lẽ rồi Sal­va­tore sẽ trở thành một tên cƣớp khát máu trong một cánh rừng ở Langue­doc… - Còn cô gái? - Thầy đã bảo rồi: Cô ta sẽ bị thiêu sống. Nhƣng cô ta sẽ bị thiêu trƣớc, hay dọc trên đƣờng đi, để khai sáng cho một ngôi làng nào đó bên bờ biển. Thầy nghe nói rằng Bernard sẽ gặp bạn đồng nghiệp của hắn là Jacques Fournier, và việc ném một ả phù thuỷ xinh đẹp lên giàn hoả sẽ tăng uy tín và danh tiếng của cả hai lên… Tôi thốt lên: - Thế không làm gì đƣợc để cứu họ à? Tu viện trƣởng không can thiệp đƣợc hay sao? - Can thiệp cho ai? Cho quản hầm, kẻ đã nhận tội à? Cho tên khốn kiếp Sal­va­tore? Hay con đang nghĩ đến cô gái? Tôi mạnh dạn nói: - Nếu con nghĩ thế thì đã sao? Dẫu sao, trong ba ngƣời, chỉ mình cô ấy là thực sự vô tội, thầy biết cô ấy không phải là phù thuỷ… - Con nghĩ rằng Tu viện trƣởng sẽ đánh đổi chút ít uy tín còn lại để can thiệp cho một con phù thuỷ, sau những biến cố đã xảy ra nhƣ vừa rồi sao? - Nhƣng Cha nhận trách nhiệm về việc Uberti­no trốn thoát mà! - Uberti­no là một trong các tu sĩ của Cha và không bị tố vì tội gì cả. Hơn nữa con nói cái gì bá láp vậy? Uberti­no là một ngƣời quan trọng, Bernard chỉ có thể đâm sau lƣng Cha ấy mà thôi. - Thế thì quản hầm có lý. Những ngƣời phàm tục luôn luôn phải trả giá cho tất cả mọi ngƣời, thậm chí cho cả những ngƣời lên tiếng bênh vực họ, nhƣ Uberti­no và Michael, những ngƣời đã dùng những lời kêu gọi sám hối để xúi họ nổi dậy!

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tôi tuyệt vọng đến nỗi nghĩ rằng chính cô gái cũng thuộc dòng Anh em nghèo khó, bị hấp dẫn bởi hình ảnh huyền diệu của Uberti­no mà quên rằng cô chỉ là một gái quê, trả giá cho một thứ chẳng liên quan gì đến mình. Thầy William buồn bã đáp: - Nhƣ thế đấy. Còn nếu con thực sự muốn đi tìm một tia sáng công lý thì thầy bảo cho con biết: một ngày kia, những con chó lớn là Giáo hoàng và Nhà vua, để giải hoà với nhau, sẽ bƣớc qua xác của những con chó nhỏ cứ mãi cắn xé nhau khi thừa hành nhiệm vụ. Và Michael và Uberti­no sẽ bị đối xử nhƣ cách cô gái của con hôm nay vậy. Bây giờ tôi biết ngày đó thầy William đang tiên tri, hay đúng hơn, đang suy diễn theo tam đoạn luận, trên cơ sở nguyên lý của triết học tự nhiên. Nhƣng lúc đó, lời tiên tri và lối suy luận của thầy chẳng an ủi tôi đƣợc chút nào. Điều chắc chắn là cô gái sẽ bị thiêu sống. Tôi thấy mình có trách nhiệm, vì dƣờng nhƣ cô gái cũng sẽ lên giàn hoả để chuộc cái tội mà tôi đã phạm với nàng. Tôi xấu hổ khóc oà và chạy về phòng, suốt đêm tôi nhai rơm và nức nở mãi, vì tôi chẳng đƣợc phép thƣơng tiếc và gọi tên ngƣời yêu của mình nhƣ trong những tiểu thuyết lãng mạn hào hoa mà tôi và các bạn đồng môn đã đọc ở Melk. Đó là tình yêu trần gi­an duy nhất trong đời tôi, mà lúc đó và mãi mãi về sau tôi chẳng thể gọi tên đƣợc. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng NGÀY THỨ SÁU KINH SỚM Các hoàng tử thống trị, và Malachi sụp xuống đất. Chúng tôi đi xuống dự Kinh Sớm. Phần cuối đêm, và thực ra là đầu một ngày mới, vẫn còn mù sƣơng. Khi băng qua nhà dòng, hơi lạnh thấm buốt thấu xƣơng tôi, vốn vẫn còn đau nhức sau một đêm trằn trọc. Mặc dù trong giáo đƣờng rất lạnh, tôi khoan khoái đƣợc quì dƣới vòm mái ngăn cách với thiên nhiên bên ngoài, lòng thấy khuây khoả nhờ hơi ấm toả ra từ những thân ngƣời, và nhờ Kinh

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cầu. Khúc ca vịnh vừa cất lên thì thầy William chỉ vào chỗ ngồi đối diện chúng tôi: chiếc ghế giữa Jorge và Paci­fi­cus bỏ trống. Đó là chỗ của Malachi, ngƣời luôn luôn ngồi bên lão già mù. Chúng tôi không phải là những ngƣời duy nhất để ý đến sự vắng mặt đó. Phía bên này, tôi thấy Tu viện trƣởng lo lắng liếc mắt nhìn, mà ai cũng thừa biết rằng những sự vắng mặt luôn luôn báo hiệu một tin dữ. Phía bên kia, tôi thấy già Jorge lộ vẻ bồn chồn khác thƣờng. Gƣơng mặt vốn vẫn vô cùng bí hiểm vì đôi mắt trắng dã, bây giờ hầu nhƣ tối sầm lại, nhƣng đôi tay lão thì cứ cuống quýt bất an. Quả thật, lão cứ đƣa tay sờ soạng chiếc ghế bên cạnh xem có ai ngồi không. Chốc chốc lão lại quờ tay sang, tựa nhƣ ngƣời vắng mặt sẽ hiện ra bất kỳ lúc nào nhƣng lão sợ sẽ không thấy. Tôi thầm thì hỏi thầy William: - Quản thƣ viện đâu rồi? - Malachi bây giờ là ngƣời duy nhất sở hữu quyển sách. Nếu Huynh ấy không gây ra các án mạng, thì có lẽ Huynh ấy không biết những nguy hiểm chứa đựng trong quyển sách… Chẳng còn gì để bàn thêm. Chúng tôi đành phải đợi: Thày trò tôi, Tu viện trƣởng, - ngƣời cứ nhìn trân trân vào chiếc ghế trống, - và Jorge, ngƣời mãi sờ soạng đôi tay hỏi vào bóng đêm Khi gần đến cuối Kinh sớm, Tu viện trƣởng nhắc nhở các tu sĩ và tu sinh cần phải chuẩn bị cho ngày lễ trọng Giáng sinh. Do đó, theo thông lệ, khoảng thời gi­an trƣớc Kinh Ngợi khen sẽ đƣợc dùng để toàn cộng đồng tập hoà âm các khúc thánh ca đã đƣợc qui định hát trong dịp này. Tập thể những ngƣời con kính đạo này đã đƣợc luyện thành một nhất thể, một giọng hoà hợp, trải qua quá trình dài nhiều năm, họ đã công nhận khi cất tiếng hát, linh hồn của họ thảy đều hoá làm một. Tu viện trƣởng mời mọi ngƣời ca bài “Sederunt” Sederunt principes et ad­ver­sus me lo que­ban­tur, in­iqui per­se­cu­ti sunt me. Adi­uva me, Domine Deus meus, salvum me fac propter mag­nam mis­eri­cor­diam tu­am (1) Tôi tự hỏi không biết Tu viện trƣởng có cố tình chọn hát bài này trong đêm nay không, tiếng kêu than của những kẻ bị bách hại cầu khẩn Chúa cứu vớt khỏi tay những ông hoàng bất nhân. Đằng kia, các sứ giả của ông Hoàng vẫn đang ngồi dự kinh lễ, nghe nhắc lại làm thế nào mà hàng bao thế kỷ nay dòng tu của chúng tôi đã nhanh chóng chống lại sự bách hại của những kẻ quyền thế, nhờ sợi dây liên hệ đặc biệt với “Thƣợng Đế”. Quả thật, đoạn đầu của khúc ca đã tạo nên một ấn tƣợng vô cùng mạnh mẽ.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Khi từ “Sederunt” vừa mới trĩu nặng thoát ra, thì từ “Principes” đã bay bổng lên không trung bằng một giọng thanh tao hùng tráng và thiên thần. Tôi chẳng còn thắc mắc ai là kẻ có quyền thế đang lên tiếng chống lại mình nữa, cái bóng của con ma đe doạ đang ngồi đó đã tan đi, biến mất. Tôi tin rằng lúc đó các bóng ma khác cũng đã tan biến, vì sau khi tâm trí bị khúc ca cuốn hút, tôi nhìn lại chỗ ngồi của Malachi thì thấy hình dáng quản thƣ viện trong số những ngƣời khác đang cầu kinh, nhƣ thể trƣớc đây Huynh ấy vẫn có mặt. Tôi nhìn thầy William và thấy mắt thầy lộ vẻ an tâm, vẻ an tâm mà từ đằng xa tôi cũng thấy đang hiện lên trong đôi mắt Tu viện trƣởng. Còn Jorge, lão một lần nữa lại quơ tay sang bên cạnh, và khi đụng phải thân hình ngƣời ngồi kế bên giật tay về ngay. Tôi không biết lòng lão dấy lên cảm xúc gì. Bây giờ ca đoàn đang hoan hỉ cất lên khúc “Adi­uva me” trong đó âm “a” trong sáng hồ hởi vang lên khắp nhà thờ, và âm “u” không nghe âm u nhƣ trong từ “Sere­dunt”, mà đầy khí thế thiêng liêng. Nguyên tắc buộc tu sĩ và tu sinh khi hát phải ngồi ngay ngƣời, bạnh cổ, nhìn thẳng, quyển sách ca đƣợc đặt gần ngang tầm vai nên họ có thể đọc mà không cần cúi đầu, thế nên hơi thở từ lồng ngực thoát ra một cách thoải mái. Nhƣng lúc ấy vẫn còn về đêm, nên dù các hồi kèn đang vang reo nhiều ngƣời hát vẫn còn ngái ngủ, họ chìm đắm trong những nốt ngân dài, dựa vào các âm ba của ca khúc để chốc chốc gục lên gục xuống. Ngay trong tình huống đó, những ngƣời đánh thức dùng đèn soi sáng từng bộ mặt để lay cả xác lẫn hồn tỉnh dậy. o0o Bằng cách đó, một trong những ngƣời đi đánh thức đã thoạt tiên nhận thấy Malachi đang lắc lƣ một cách lạ lùng, tựa nhƣ Huynh ấy đột nhiên chìm đắm vào làn sƣơng Cim­merius (2) của giấc ngủ mà có lẽ đêm qua không hƣởng đƣợc. Ngƣời đánh thức tiến về phía Malachi, đƣa đèn lên soi khuôn mặt. Sự kiện này khiến tôi để ý. Quản thƣ viện ngồi bất động. Ngƣời ấy chạm vào mình y và Malachi nặng nề ngã chúi tới trƣớc. Ngƣời đánh thức chỉ vừa kịp giữ Huynh ấy lại trƣớc khi té xuống đất. Khúc ca khựng lại, giọng hát tắt ngấm, có một thoáng bàng hoàng. William rời chỗ, phóng ngay đến nơi Paci­fi­cus và ngƣời đánh thức đang đặt Malachi xuống đất, bất tỉnh nhân sự. Thầy trò tôi đến đó gần nhƣ cùng một lúc với Tu viện trƣởng, và dƣới ánh đèn, chúng tôi nhìn thấy gƣơng mặt kẻ xấu số. Tôi đã miêu tả diện mạo Malachi, nhƣng đêm nay, dƣới ánh đèn, nó mới chính là hình ảnh của thần chết: cái mũi nhọn, đôi mắt sâu hoắm, thái dƣơng trũng xuống, tai trắng bệch nhăn nhúm, trái tai quay ra ngoài, da mặt cứng đờ, căng và khô, gò má vàng khè đầy những đốm bầm. Mắt vẫn mở và hơi thở thoi thóp thoát ra từ đôi môi khô héo. Huynh ấy há hốc mồm, và khi

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thầy William cúi xuống, tôi từ đằng sau cũng khom ngƣời và trông thấy cái lƣỡi đen sì ngọ nguậy giữa hai hàm răng. Thầy William quàng tay qua vai Malachi nâng Huynh ấy dậy, tay kia lau lớp mồ hôi nhễ nhại trên vầng trán. Malachi cảm thấy ai đó hiện diện chạm đến mình, Huynh nhìn trừng trừng trƣớc mặt, nhƣng chắc chắn không thấy gì, không nhận ra ai. Huynh giơ bàn tay run rẩy lên nắm lấy ngực thầy William, kéo mặt thầy xuống gần sát mặt mình, rồi bằng một giọng khàn khàn yếu ớt thốt lên vài lời: - Huynh ấy bảo tôi… thật… Nó có sức mạnh của hàng ngàn con bọ cạp… - Ai bảo Huynh? Ai? Malachi lại cố gắng nói. Nhƣng toàn thân run bần bật, đầu gục về phía sau. Mặt thất sắc, mất hết cả sức sống. Huynh ấy đã chết. Thầy William đứng lên, trông thấy Tu viện trƣởng bên cạnh, nhƣng chẳng nói lời nào. Đoạn thầy trông thấy Bernard Gui sau lƣng Tu viện trƣởng, bèn hỏi: - Thƣa Ngài Bernard, ai đã giết ngƣời này, sau khi Ngài đã khôn khéo tìm ra và gi­am giữ những kẻ sát nhân? - Đừng hỏi tôi. Tôi chƣa bao giờ tuyên bố đã tống gi­am tất cả những tên tội phạm đang tung hoành trong tu viện này. Nếu có khả năng, tôi sẵn lòng làm điều đó. - Hắn nhìn thầy William – Nhƣng bây giờ tôi sẽ gi­ao những tên đó cho sự nghiêm khắc… hay sự khoan dung quá độ của Cha Tu viện trƣởng Tu viện trƣởng tái mặt, im lặng. Sau đó Bernard bỏ đi. Ngay lúc đó, chúng tôi nghe có tiếng khóc nức nở, nghẹn ngào. Đó là Jorge, đang quì trên ghế. Một tu sĩ đang đỡ Huynh, ắt hẳn ngƣời ấy đã kể lại sự việc vừa xảy ra. Giọng Jorge đứt quãng: - Sẽ không bao giờ chấm dứt… Chúa ơi… hãy tha thứ cho tất cả chúng con! Thầy William cúi xuống nhìn xác chết thêm một lúc, cầm cổ tay và quay lòng bàn tay về phía ánh sáng. Đầu ba ngón tay đầu tiên của bàn tay mặt tím bầm. Chú thích: (1) Các ông Hoàng ngồi xuống Và lên tiếng chống lại con những kẻ bất nhân bách hại con Lạy chúa, Chúa của con Xin giúp con Xin Chúa mở lòng từ bi hải hà cứu thoát con

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net (2) Một dân tộc huyền thoại sống trên một vùng đất được Homer miêu tả là vĩnh viễn bị sương mù và bóng tối bao phủ. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH NGỢI KHEN Chọn một quản hầm mới, nhưng chưa tìm ra quản thư mới. Đã đến Kinh Ngợi Khen rồi ƣ? Nó đến sớm hay muộn hơn? Từ lúc đó, tôi mất hết ý niệm về thời gi­an. Có lẽ nhiều giờ đã trôi qua, hay có thể ít hơn, trong thời gi­an này xác Malachi đƣợc đặt trên một cái bục trong nhà thờ, các tu sĩ quây một vòng bán nguyệt xung quanh. Tu viện trƣởng ra lệnh chôn cất ngay. Tôi nghe Cha gọi Ben­no và Nicholas đến. Cha nói trong chƣa đầy một ngày mà tu viện đã mất một quản thƣ viện và một quản hầm. Cha bảo Nicholas: - Con sẽ đảm trách nhiệm vụ của Remi­gio. Con biết công việc của nhiều ngƣời trong tu viện này. Chỉ định ai đó thay con phụ trách lò rèn, và cung cấp lƣơng thực hôm nay ngay cho nhà bếp và nhà ăn. Con đƣợc phép khỏi dự kinh lễ. Đi đi. Rồi Cha bảo Ben­no: - Con vừa đƣợc bổ nhiệm làm phụ tá của Malachi hôm qua. Hãy mở cửa phòng thƣ tịch và nhớ đừng để ai lên thƣ viện một mình. Ben­no thẹn thùng nêu lên rằng mình chƣa đƣợc cho biết những bí mật của chốn đó. Tu viện trƣởng trừng mắt nhìn Ben­no: - Không ai bảo con sẽ đƣợc phép biết. Con phải lo cho công việc đƣợc tiến hành, và xem đó nhƣ một lời cầu nguyện cho các Sƣ huynh quá cố… và cho những ai sẽ phải chết. Mỗi một tu sĩ chỉ đƣợc làm việc trên những quyển sách đã trao cho mình. Ai cần sách thì cứ tra bản thƣ mục. Thế là đủ. Con đƣợc miễn dự Kinh Chiều, vì lúc ấy con phải khoá hết mọi cửa. - Nhƣng làm thế nào con ra đƣợc? - Câu hỏi hay đấy. Cha sẽ khoá các cửa dƣới sau bữa ăn tối. Thôi đi đi! Ben­no bƣớc ra nhƣng tránh mặt thầy William đang muốn nói chuyện với Huynh. Trong khu hát kinh

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net chỉ còn một nhóm nhỏ ở lại: Ali­nar­do, Paci­fi­cus, Ay­maro, và Pe­ter. Ay­maro khinh khỉnh nói: - Chúng ta hãy tạ ơn Chúa! Tên ngƣời Đức chết rồi, có nguy cơ sẽ có một quản thƣ viện mới còn dã man hơn. Thầy William hỏi: - Huynh nghĩ ai sẽ đƣợc chỉ định giữ chức này. Pe­ter mỉm cƣời bí hiểm: - Sau các diễn biến trong những ngày qua, vấn đề không còn là quản thƣ viện, mà là Tu viện trƣởng… - Suỵt. – Paci­fi­cus nói: Ali­nar­do, với vẻ trầm tƣ cố hữu nói: - Họ sẽ hành động bất công một lần nữa… nhƣ hồi thời của ta vậy. Phải chận đứng họ lại. - Ai? - Thầy William hỏi. Paci­fi­cus thân mật nắm lấy tay thầy dắt về hƣớng cửa, xa khỏi cụ già. - Ali­nar­do… nhƣ Huynh biết… Chúng tôi thƣơng lão Huynh ấy lắm. Đối với chúng tôi, già ấy tƣợng trƣng cho truyền thống cũ và thời hoàng kim của tu viện. Nhƣng đôi khi già phát biểu mà không hiểu điều mình nói. Chúng tôi đều lo lắng về một quản thƣ viện mới. Ngƣời ấy phải xứng đáng, chín chắn và khôn ngoan… Tất cả chỉ cần thế thôi. - Ngƣời ấy có cần thiết biết tiếng Hy Lạp không? - Và cả tiếng Ả Rập, theo truyền thống bắt buộc: chức vụ này đòi hỏi vậy. Nhƣng trong số chúng tôi có rất nhiều ngƣời hội đủ khả năng này. Có thể nói là có tôi, Pe­ter và Ay­maro… - Ben­no cũng biết tiếng Hy Lạp. - Ben­no thì quá trẻ. Tôi không hiểu sao hôm qua Malachi lại chọn Huynh ấy làm phụ tá, nhƣng… - Thế Adel­mo có biết tiếng Hy Lạp không? - Tôi nghĩ là không. Không, chắc là không. - Nhƣng Venan­tius và Beren­gar biết tiếng Hy Lạp. Thôi đƣợc rồi, cảm ơn Huynh. Chúng tôi bỏ xuống bếp tìm cái gì ăn. Tôi hỏi: - Sao thầy lại muốn tìm hiểu ai biết tiếng Hy Lạp? - Vì tất cả những ai chết có ngón tay bầm tím đều biết tiếng Hy Lạp. Do đó, có thể chắc rằng kẻ chết kế tiếp sẽ ở trong số những ngƣời biết tiếng Hy Lạp. Kể cả thầy nữa. Con đƣợc an toàn. - Thế thầy nghĩ gì về những lời cuối cùng của Malachi? - Con đã nghe mà…. Bọ cạp. Hồi kèn thứ năm, trong số nhiều điều khác, có báo hiệu một bầy cào cào sẽ đến dày xéo con ngƣời bằng những nọc độc nhƣ nọc bọ cạp. Và Malachi cho chúng ta hay rằng, ai đó đã cảnh báo trƣớc cho Huynh ấy biết. - Hồi kèn thứ sáu báo hiệu ngựa đầu sƣ tử, miệng phun khói lửa, lƣu huỳnh, ngƣời cỡi mặc áo giáp màu đỏ rực, ngọc da cam và lƣu huỳnh.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Nhiều thứ quá. Nhƣng án mạng kế tiếp có thể xảy ra cạnh chuồng ngựa. Chúng ta phải canh chừng nó. Và chúng ta phải chuẩn bị cho loạt kèn thứ bảy. Sẽ còn hai nạn nhân nữa. Ai có thể bị chọn lựa nhỉ? Nếu mục tiêu là bí mật của “Fi­nis Africae” thì những kẻ biết bí mật sẽ bị chọn. Theo thầy nghĩ, chỉ có thể là Tu viện trƣởng, trừ phi âm mƣu nhằm một mục tiêu khác. Con vừa nghe họ lập mƣu lật đổ Tu viện trƣởng, nhƣng Ali­nar­do dùng chữ “họ”… - - Phải báo cáo Tu viện trƣởng. - Báo cáo gì? Rằng họ sẽ giết Cha à? Thầy không có bằng chứng rõ ràng. Thầy tiến hành nhƣ thể cùng nghĩ nhƣ kẻ sát nhân. Nhƣng nếu hắn theo đuổi một phƣơng án khác thì sao? Và nhất là, nếu không phải chỉ có một kẻ sát nhân? - Thầy muốn nói gì? - Thầy không chắc. Nhƣng nhƣ thầy đã bảo, chúng ta phải tƣởng tƣợng mọi tình huống có thể xảy ra, và mọi điều xáo trộn. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH ĐẦU Nicholas kể nhiều điều khi thầy tôi đến thăm hầm kho tàng Nicholas nhận trách nhiệm mới là quản hầm, Huynh đang ban chỉ thị cho các đầu bếp và họ báo cáo cho Huynh nghe các hoạt động của nhà bếp. Thầy William muốn nói chuyện với Nicholas, nhƣng Huynh bảo chúng tôi đợi một lát, cho đến khi Huynh xuống hầm kho tàng để trông coi việc đánh bóng các hộp kính, vì đó vẫn còn là nhiệm vụ của Huynh. Ở đấy, chúng tôi sẽ có nhiều thì giờ để nói chuyện hơn. Quả nhiên, một lát sau, Nicholas bảo chúng tôi đi theo, Huynh đi vào nhà thờ, đi ra sau bàn thờ chính xuống một cầu thang nhỏ trong khi đó các tu sĩ đang dựng bục đặt quan tài trong gi­an giữa giáo đƣờng để canh xác Malachi. Đến cuối thang, chúng tôi lọt vào một căn phòng có vòm trần rất thấp, chống đỡ bằng những cột to bằng đá thô. Chúng tôi đang ở trong nhà hầm, nơi cất giữ tài sản của tu

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net viện, nơi Tu viện trƣởng bo bo giữ gìn và chỉ cho phép mở cửa trong những dịp thật đặc biệt đón khách quý. Khắp nơi là các hộp đủ cỡ, trong đó chứa những báu vật đẹp lộng lẫy rực sáng lên dƣới ánh đuốc của hai ngƣời phụ tá tin cẩn của Nicholas, những bộ trang phục bằng vàng, vƣơng miện vàng nạm ngọc, rƣơng bằng nhiều kim loại khác nhau có chạm hình, những đồ bằng ngà và men huyền. Nicholas khoái trá đƣa chúng tôi xem một quyển Phúc âm bìa làm bằng những miếng men cực đẹp, gồm những chƣơng đƣợc sắp xếp theo thứ tự và sơn màu khác nhau, có viền vàng và chạm trổ lộng lẫy, đóng lại bằng đá núi hình nhƣ cái đinh. Huynh còn cho chúng tôi xem một bộ tranh ngà cẩn vàng gồm năm bức, vẽ năm cảnh của cuộc đời Chúa Ki-​tô, ở chính giữa có một ngọn đèn thần, gồm những ngăn mạ bạc cẩn kính, một hình ảnh duy nhất đầy màu sắc trên nền màu bạch lạp. Khi Nicholas khoe với chúng tôi những vật này, gƣơng mặt và cử chỉ của Huynh rạng rỡ, đầy vẻ tự hào. Thầy William ca ngợi những vật vừa đƣợc xem, rồi hỏi Nicholas: Malachi là loại ngƣời thế nào. Nicholas liếm một ngón tay và chà lên một mặt pha lê chƣa đƣợc đánh bóng kỹ, rồi không nhìn thầy, gƣợng cƣời đáp: - Nhiều ngƣời bảo Malachi là ngƣời sâu sắc, nhƣng ngƣợc lại, Huynh ấy rất nông cạn. Còn Ali­nar­do cho Huynh ấy là một tên ngốc. - Ali­nar­do có oán thù gì với một kẻ nào đó thời xa xƣa khi Huynh ấy bị từ chối không cho làm quản thƣ viện không? - Tôi cũng nghe nói nhƣ vậy, nhƣng đó là chuyện xƣa, ít ra là năm mƣơi năm rồi. Khi tôi đến đây thì quản thƣ viện là Robert xứ Bob­bio, và các tu sĩ có xầm xì về việc bất công đối với Ali­nar­do. Robert có một phụ tá, sau này đã chết, và Malachi tuy còn rất trẻ lại đƣợc bổ nhiệm thay thế ngƣời ấy. Nhiều ngƣời cho rằng Malachi không xứng đáng, mặc dù Huynh ấy tuyên bố mình biết tiếng Hy Lạp và Ả Rập nhƣng không đúng. Huynh ấy chỉ giỏi bắt chƣớc và sao lại các bản viết bằng những ngôn ngữ ấy với tuồng chữ thật đẹp, mà chẳng biết mình đang chép gì. Ali­nar­do nói bóng gió rằng Malachi đƣợc bổ nhiệm vào chức đó để ủng hộ mƣu đồ của kẻ thù của Ali­nar­do. Nhƣng tôi không hiểu lão Huynh ấy định ám chỉ ai. Đó là toàn bộ câu chuyện. Lúc nào ngƣời ta cũng xầm xì rằng Malachi canh tu viện nhƣ một con chó giữ nhà mà không biết mình đang bảo vệ cái gì. Vì thế, ngƣời ta cũng thì thầm chống đối Beren­gar khi Malachi chọn Huynh ấy làm phụ tá. Ngƣời ta bảo chàng trai trẻ đó cũng chẳng khôn ngoan gì hơn ông thầy mình, y chỉ là một tên mƣu sỉ. Họ cũng nói – chắc hẳn (đến?) nay Huynh cũng nghe đồn về việc này rồi – rằng có mối quan hệ lạ lùng giữa Beren­gar và Malachi… Chuyện đồn đãi xƣa rồi. Và nhƣ Huynh biết đấy, họ lại bàn tán về Beren­gar và Adel­mo, các thầy ký trẻ bảo Malachi âm thầm chịu đựng sự ghen tuông kinh khủng… Họ cũng lào xào về sự liên hệ giữa Malachi và Jorge. Không, không phải theo kiểu Huynh nghĩ đâu – chƣa ai xì xào về đạo đức của Jorge cả! – nhƣng Malachi, với chức vụ quản thƣ viện, theo truyền thống, đáng lẽ phải xƣng tội với

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tu viện trƣởng, còn các tu sĩ khác sẽ đến xƣng tội với Jorge hay với Ali­nar­do, nhƣng bây giờ lão huynh ấy đã gần nhƣ mất trí nhớ rồi… Thế nhƣng, họ bảo trái lại, Malachi lại bàn bạc quá nhiều với Jorge, tựa nhƣ Tu viện trƣởng nắm phần hồn của Malachi, còn Jorge lại giữ phần xác, phần hành động và công việc của Huynh ấy. Quả thực, nhƣ Huynh biết và thấy đấy, nếu ai đó muốn biết vị trí của một quyển sách xƣa chẳng còn ai nhớ đến thì ngƣời ấy sẽ không hỏi Malachi mà hỏi Jorge. Malachi giữ thƣ mục và đi lên thƣ viện, nhƣng Jorge mới là ngƣời biết mỗi tựa sách có ý nghĩa gì… - Tại sao Jorge lại biết quá nhiều điều về Thƣ viện? - Sau Ali­nar­do, Huynh ấy là ngƣời cao niên nhất, và đã ở đây từ thời trẻ. Jorge phải trên tám mƣơi tuổi rồi, và họ bảo Huynh ấy đã mù gần bốn mƣơi năm, có lẽ lâu hơn nữa… - Làm thế nào sau khi mù, Huynh ấy lại trở nên uyên bác nhƣ vậy? - Ồ, có nhiều huyền thoại về Huynh ấy – Dƣờng nhƣ ngay từ hồi còn bé, Huynh ấy đã đƣợc ban ân phƣớc và đã đọc đƣợc sách của các học giả Hy Lạp và Ả Rập bằng tiếng Castile mẹ đẻ của mình. Từ sau khi bị mù đến nay, Huynh ấy ngày ngày ngồi nhiều giờ trong Thƣ viện và bảo ngƣời khác đọc thƣ mục và mang sách đến cho mình, rồi một tu sinh đọc to nó lên cho Huynh nghe suốt giờ này sang giờ kia. - Bây giờ Malachi và Beren­gar đã chết, còn ai nắm đƣợc các bí mật của Thƣ viện? - Tu viện trƣởng, và Cha ấy sẽ phải truyền chúng lại cho Ben­no.. nếu Cha muốn… - Sao Huynh lại bảo “nếu Cha muốn”? - Vì Ben­no còn trẻ và đƣợc phong phụ tá khi Malachi vẫn còn sống, làm phụ tá quản thƣ khác với làm quản thƣ nhiều. Theo truyền thống, quản thƣ viện về sau sẽ trở thành Tu viện trƣởng… - À, ra thế… Thảo nào ngƣời ta ham muốn chức quản thƣ viện đến vậy. Thế Tu viện trƣởng có dạo đã là quản thƣ viện à? - Không, không phải Viện trƣởng này. Cha Bề trên đã đƣợc chỉ định trƣớc khi tôi đến đây. Tính đến nay đã ba mƣơi năm rồi. Trƣớc lúc đó, Tu viện trƣởng là Paul xứ Ri­mi­ni, họ kể nhiều câu chuyện lạ lùng về con ngƣời kỳ dị này. Dƣờng nhƣ đó là một kẻ ngốn sách kinh khủng nhất, ông ấy thuộc nằm lòng tất cả mọi cuốn sách trong thƣ viện, nhƣng ông ấy mắc một chứng yếu đuối rất lạ: ông ấy không viết đƣợc. Họ gọi ông ấy là “Ab­bas agraph­icus”[1]… Ông trở thành Tu viện trƣởng lúc còn rất trẻ, ngƣời ta bảo ông đƣợc Al­gir­das xứ Cluny ủy hộ… Nhƣng đó chỉ là chuyện phiếm của mấy tu sĩ già. Dầu sao, Paul lên làm Tu viện trƣởng, và Robert xứ Bob­bio thế chỗ của ông trong thƣ viện, nhƣng ngƣời này mắc bệnh rồi yếu dần, họ biết Robert sẽ không đủ khả năng điều hành tu viện nữa. Rồi Paul xứ Ri­mi­ni biến mất… - Ông chết à? - Không, ông ấy biến mất, tôi không biết tại sao. Một ngày nọ ông lên đƣờng du hành và chẳng bao giờ trở lại nữa, có lẽ ông ta bị bọn cƣớp giết chết dọc đƣờng đi… Dầu sao, khi Paul mất tích thì

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Robert không thể thế chỗ ông và những âm mƣu mờ ám đã xảy ra. Ngƣời ta nói, Cha bề trên ngày nay là con hoang của một lãnh chúa vùng này. Cha lớn lên trong một tu viện ở Fos­sano­va, ngƣời ta kể rằng khi còn trẻ, Cha đã chăm sóc Thánh Thomas khi Ngài mất tại đó, và đƣợc gi­ao nhiệm vụ mang cái xác khổng lồ của Ngài xuống cầu thang của một ngọn tháp chật hẹp đến nỗi không đƣa thi hài qua đƣợc… bọn ác ở đây xầm xì rằng đó là giây phút vinh quang của Cha… Sự thật là Cha đƣợc bầu làm Tu viện trƣởng và mặc dầu chƣa bao giờ làm quản thƣ viện, nhƣng Cha đã đƣợc một ngƣời mà tôi nghĩ là Robert, chỉ giáo cho biết những bí ẩn trong thƣ viện. Bây giờ, Huynh hiểu tại sao tôi không biết Tu viện trƣởng có muốn chỉ giáo cho Ben­no hay không: thế cũng giống nhƣ phong cho một tên trai trẻ vô tâm, một nhà ngữ pháp học bán khai từ phƣơng Bắc đến làm ngƣời kế vị của mình. Ben­no biết gì về xứ này, về tu viện và các mối liên hệ của nó với các lãnh chúa trong vùng? - Nhƣng Malachi và Beren­gar cũng đâu phải ngƣời Ý, thế mà cả hai đều đƣợc bổ nhiệm vào Thƣ viện. - Đó là một điều bí ẩn đối với Huynh. Các tu sĩ thắc mắc rằng trong hơn nửa thế kỷ qua, tu viện đã từ bỏ truyền thống cũ… Thế nên năm mƣơi năm qua, có lẽ còn lâu hơn nữa, Ali­nar­do đã háo hức chức quản thƣ viện. Trƣớc đây, quản thƣ viện luôn luôn là ngƣời Ý – trong xứ này đâu có thiếu đầu óc uyên bác. Vả lại, Huynh thấy… Nói đến đây, Nicholas ngập ngừng, nhƣ không dám nói điều mình muốn: - … Huynh thấy đó, Malachi và Beren­gar chết rồi, có lẽ để họ không thể trở thành Tu viện trƣởng Nicholas lúng túng xua tay trƣớc mặt nhƣ để đuổi đi ý nghĩ không đƣợc thật thà lắm, rồi làm dấu thánh giá: - Tôi nói gì thế nhỉ? Huynh thấy không, trong những năm qua, nƣớc này đã xảy ra lắm điều nhục nhã, ngay cả trong các tu viện, trong triều đình Giáo hoàng, trong những nhà thờ… Đấu tranh để giành quyền lực, tố cáo dị giáo để đoạt đất đai có lộc thánh.. Xấu xa biết bao! Tôi mất niềm tin ở loài ngƣời, đâu đâu tôi cũng thấy mƣu mô và thông đồng. Tu viện của chúng ta sẽ hóa thành một ổ rắn độc trỗi dậy nhờ phép mầu huyền bí ở nơi trƣớc kia là thắng lợi của những con ngƣời thánh thiện. Hãy nhìn đây: quá khứ của tu viện này! Huynh chỉ vào những báu vật nằm rải rác khắp nơi. Để lại các thập giá cùng các lọ thánh khác, Huynh dẫn chúng tôi đến xem những hộp đựng thánh tích tƣợng trƣng cho vinh quang của nơi này. - Hãy xem, đây là đầu chiếc thƣơng đã đâm vào sƣờn của Chúa Cứu Chuộc! – Chúng tôi trông thấy một cái hộp vàng, nắp bằng pha lê, đựng một cái gói màu tím, trên đặt một mảnh sắt hình tam giác, trƣớc đây bị gỉ sét, nhƣng nay đã sáng bóng nhờ bôi nhiều dầu và sáp. Nhƣng nó cũng chƣa đáng kể. Trong một chiếc hộp bằng bạc nạm thạch anh tím khác, qua lớp vỏ ngoài trong suốt, tôi trông thấy một mảnh gỗ tôn kính của thập giá thiêng liêng do chính Hoàng hậu He­le­na, mẹ của Hoàng đế Con­stan­tine mang đến tu viện. Bà đã đi hành hƣơng đến những thánh địa, khai quật đồi Gol­go­tha và

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net mộ Chúa, rồi xây một đại giáo đƣờng trên đó. Rồi Nicholas chỉ chúng tôi xem các vật khác nữa mà tôi không thể miêu tả tất cả số lƣợng và độ quý hiếm của chúng. Một chiếc hộp bằng ngọc xanh nƣớc biển đựng một cái đinh của thánh giá. Trong một cái ống nằm trên cái gối bằng những bông hồng héo, có một đoạn vòng gai. Và trong một hộp khác, cũng trên lớp lót bằng những đóa hoa khô, là một mảnh vải màu vàng từ chiếc khăn bàn trong bữa tiệc cuối cùng. Rồi có những chiếc túi với các vòng xích bằng bạc của Thánh Matthew, và trong một cái ống cột bằng một giải lụa đã mục nát vì thời gi­an và niêm lại bằng vàng là mảnh xƣơng tay của Thánh Anne. Lại có những vật khác tuy không phải là thánh tích, nhƣng vẫn mãi mãi chứng thực cho những kỳ tích và các điều lạ lùng từ phƣơng xa, chúng đƣợc mang đến tu viện do các tu sĩ đã du hành đến những cực xa xôi nhất của thế giới. Còn có những thánh tích khác mà tôi không nhận ra, đựng trong những cái hộp cổ lỗ còn quý hơn chúng nữa, vài chiếc hộp rất cổ xƣa. Tất cả những vật này, kể cả vật khiêm tốn nhất, đều đáng để Hoàng đế đánh đổi cả một lâu đài, chúng không chỉ tƣợng trƣng cho danh giá bao la của tu viện mà còn là kho báu thực sự của nơi gìn giữ chúng. Tôi cứ sững sờ dạo quanh ngắm nghía, vì Nicholas đã thôi không giải thích về các báu vật nữa, dẫu sao mỗi thứ đã có một bản miêu tả rồi. Tôi đƣợc tự do lang thang giữa đống của cải quý hiếm vô giá đó, lúc thì đƣợc ngắm chúng dƣới ánh sáng rực rỡ, lúc thì chỉ nhìn đƣợc loáng thoáng dƣới ánh sáng lờ mờ, vì các ngƣời phụ tá của Nicholas đã đem đuốc đến một nơi khác trong hầm. Tôi say mê ngắm nhìn những mẩu sụn đã ngả vàng, trông vừa huyền ảo vừa ghê sợ, vừa biểu hiện vừa bí ẩn; những mảnh áo từ một thời xa xăm ngàn xƣa giờ đã sờn chỉ bạc phếch, đôi khi đƣợc cuộn lên đựng trong lọ nhƣ một bản giấy nhạt màu, những vật liệu nhăn nhúm lẫn với tấm vải giƣờng. Phải chăng đó là cách thân thể của các vị thánh đƣợc chôn để chờ sự hồi sinh của xác thịt? Từ những mẫu rã rời đó, phải chăng sẽ tạo lại đƣợc các cơ thể mà dƣới sự rực rỡ của hƣ ảnh tuyệt đẹp, sẽ hồi phục các cảm giác tinh nhạy tự nhiên, sẽ ngửi thấy – nhƣ Piper­nus viết – các mùi vị khác nhau[2]? Thầy William chạm vào vai tôi, kéo tôi ra khỏi dòng suy nghĩ, và nói: - Thầy lên phòng thƣ tịch đây. Thầy còn phải xem vài thứ… - Nhƣng không thể lấy đƣợc sách đâu. Ben­no đƣợc lệnh… - Thầy chỉ phải xem lại các cuốn sách đang đọc hôm trƣớc; tất cả vẫn còn ở trong phòng thƣ tịch, trên bàn Venan­tius. Nếu muốn, con cứ ở đây. Hầm này là một hình ảnh đẹp thu tóm những cuộc tranh luận về cơ nghèo mà con đã theo dõi mấy ngày nay. Bây giờ chắc con hiểu tại sao các sƣ huynh xâu xé lẫn nhau để giành chức Tu viện trƣởng. - Nhƣng thầy có tin điều Nicholas ám chỉ không? Các án mạng có liên hệ với cuộc tranh đấu giành sự phong quyền không? - Thầy đã bảo con rằng, lúc này thầy không muốn đƣa ra các giả thuyết. Nicholas đã nói nhiều điều,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net có vài điều khiến ta quan tâm. Bây giờ thầy sẽ lần theo một dấu vết khác, hay có lẽ cũng là dấu vết đó, nhƣng từ một hƣớng khác. Chớ để mấy cái hộp này hớp hồn con đấy. Thầy đã thấy nhiều thập giá trong những giáo đƣờng khác. Nếu tất cả những cái đó đều thật cả thì Chúa của chúng ta không thể bị đọa đày trên hai tấm ván đóng đinh với nhau, mà là trên cả một khu rừng. - Ôi thầy! – Tôi sững sờ nói. - Đúng thế đấy, Ad­so ạ. Và thậm chí, còn có nhiều kho tàng phong phú hơn. Cách đây một thời gi­an, trong đại giáo đƣờng xứ Cologne, thầy đã trông thấy cái sọ của John-​Ngƣời rửa tội[3] lúc mƣời hai tuổi. - Thực hả thầy? – Tôi kinh ngạc thốt lên, rồi ngờ vực hỏi thêm – Nhƣng Ngƣời rửa tội bị xử tội vào tuổi già hơn kia mà. - Cái sọ kia hẳn ở trong một kho tàng khác, - thầy William nghiêm nghị nói. Tôi thật chẳng hiểu lúc nào thầy đùa. Ở xứ tôi, khi đùa thì ngƣời ta cƣời vang, rồi mọi ngƣời cùng chung vui. Còn thầy Willam chỉ cƣời khi nói những điều nghiêm túc, và rất nghiêm nghị khi nói những điều đáng cƣời. Chú thích: [1] Cha Bề trên mắc bệnh mất khả năng viết. [2] Dif­fer­en­tias odo­rum. [3] Người đã rửa tội cho Chúa Ki-​tô, bị vua Herod giết. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ SÁNG Ad­so lắng nghe khúc ca “Dies irae”[1] rồi nằm mơ, hay thấy ảo giác, tùy người ta định nghĩa như thế nào cũng được Thầy William chia tay Nicholas và lên phòng thƣ viện. Bây giờ tôi đã nhìn kho tàng đã mắt và định

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net vào nhà thờ để cầu nguyện cho linh hồn Malachi. Tôi chƣa bao giờ thích con ngƣời dễ sợ này, và không chối cãi rằng lâu nay tôi đã tin Malachi là ngƣời gây ra tất cả các án mạng. Bây giờ tôi mới biết, có lẽ Huynh ấy là một kẻ khốn nạn đáng thƣơng, ẩn ức vì không thỏa mãn đƣợc dục vọng, một cái bình đất giữa những cái bình sắt, gắt gỏng vì bối rối, im lặng và tránh né vì tự hiểu không biết nói gì. Tôi cảm thấy hơi cắn rứt, nghĩ rằng cầu nguyện cho số phận dị thƣờng của Huynh ấy có thể làm vơi đi mặc cảm tội lỗi của tôi. Bên trong giáo đƣờng lúc này mờ mờ ảo ảo vì ánh sáng bị thi hài của ngƣời xấu số chế ngự. Vang lên tiếng các tu sĩ rầm rì đọc kinh cầu hồn. Trong tu viện xứ Melk, tôi đã có lần chứng kiến cái chết của một sƣ huynh. Tôi không thể gọi đó là một dịp vui, nhƣng tôi thấy nó thanh thản, nhẹ nhàng và trung thực. Các tu sĩ thay phiên nhau ở trong phòng ngƣời hấp hối, tìm lời tốt lành để an ủi ngƣời ấy, và ai cũng thực tâm xem ngƣời chết là may mắn, vì Huynh ấy sắp chấm dứt một cuộc đời đức hạnh để sớm nhập vào ca đoàn thiên thần ở chốn ơn phƣớc vĩnh hằng. Một phần của sự thanh thản và mùi hƣơng của sự mong muốn thiện ý đó đƣợc chuyển đến ngƣời hấp hối, và ngƣời ấy cuối cùng đã nhẹ nhõm ra đi. Những cái chết trong những ngày vừa qua thật khác lạ biết bao! Cuối cùng, tôi đã trông thấy nạn nhân của những con bọ cạp quỉ quái trong “fi­nis Africae” chết nhƣ thế nào, và chắc hẳn Venan­tius và Beren­gar cũng chết nhƣ thế, dù đã nhờ nƣớc làm dịu bớt cơn đau, mặt họ cũng bị tàn phá nhƣ mặt Malachi. Tôi ngồi co ro ở cuối nhà thờ để chống rét. Khi thấy hơi ấm ngƣời, tôi mấp máy môi hòa theo điệp khúc với những sƣ huynh đang cầu nguyện. Tôi hát theo mà gần nhƣ không biết là mình hát gì, trong khi đầu gật gù, mắt muốn nhắm lại. Nhiều phút trôi qua, tôi biết mình đã ngủ gục và thức giấc, ít nhất là ba bốn lần: Rồi ca đoàn bắt đầu hát bài “Dies irae”.. .Khúc ca thấm vào tôi nhƣ ma túy. Tôi ngủ thiếp đi. Hay nói đúng hơn, tôi ngủ chập chờn, nửa say nửa tỉnh. Tôi gập ngƣời lại nhƣ một hài nhi trong bụng mẹ. Trong cái linh hồn mờ mờ sƣơng khói đó, tôi thấy mình nhƣ lọt vào một nơi không thuộc trần gi­an này, tôi gặp một ảo giác, hay một giấc mơ, tùy ngƣời ta gọi sao cũng đƣợc. Tôi bƣớc xuống những bực thang hẹp vào một lối đi thấp, nhƣ thể đang vào hầm kho tàng, nhƣng cứ tiếp tục xuống, tôi đến một hầm rộng hơn, đó là nhà bếp của Đại dinh. Nó chắc chắn là nhà bếp, nhƣng không chỉ có tiếng rộn rịp của nồi niêu song chảo, mà còn có tiếng thổi bễ, búa đập ồn ào tựa nhƣ các thợ rèn của Nicholas cũng tụ họp ở đây. Lò và vạc đỏ rực chiếu sáng mọi vật, những nồi đun bốc khói sôi sùng sục. Đầu bếp trở xiên trong không trung, còn tất cả tu sinh hiện có mặt nhảy lên bắt lấy gà vịt và các gia cầm khác bị ghim trên những cây sắt nóng đỏ. Bên cạnh đó, mấy ngƣời thợ rèn đập búa rầm rầm điếc cả trời xanh, những chùm tia lửa từ chiếc đe tung tóe lên, quyện với những ngọn lửa từ lò túa ra. Tôi không hiểu mình đang ở trong địa ngục hay trên cái thiên đàng nhỏ mật, lủng lẳng xúc xích mà Sal­va­tore đã tƣởng tƣợng. Nhƣng tôi chƣa kịp thắc mắc xem mình đang ở đâu thì một đám ngƣời

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net lùn, đầu to nhƣ cái nồi chạy ào vào, đẩy tôi dạt đi, lôi tôi tới ngƣỡng cửa của nhà ăn và tống vào trong. Gi­an phòng đƣợc bày biện để dọn tiệc. Trên tƣờng treo thảm và cờ xí, nhƣng các hình ảnh trang trí trên đó không phải là loại thƣờng trƣng bày để khai trí ngƣời ngoan đạo hoặc tán dƣơng sự vinh quang của vua chúa. Ngƣợc lại, dƣờng nhƣ chúng đƣợc gợi cảm hứng từ các minh họa bên lề của Adel­mo, và tái tạo lại các hình ảnh kém khủng khiếp hơn nhƣng lại hài hƣớc hơn của Huynh ấy: thỏ nhảy múa quanh gốc cây xum xuê; sông đầy cá, cá tự ném mình vào chảo chiên trong tay các con khỉ mặc quần áo nửa đầu bếp, nửa giám mục; những con quái vật bụng phệ nhảy tƣng tƣng quanh những ấm nƣớc bốc hơi. Ngay giữa bàn là Tu viện trƣởng trong trang phục đại tiệc, áo khoác lớn thêu chỉ tím, tay cầm chiếc nĩa nhƣ một quyền trƣợng. Bên cạnh Cha, Jorge đang uống một cốc rƣợu lớn, Remi­gio ăn mặc nhƣ Bernard Gui, tay cầm một quyển sách hình con bọ cạp, thành tâm đọc tiểu sử của các vị thánh và những đoạn trong Phúc Âm, nhƣng đó là những chuyện về Chúa Ki-​tô đang bông đùa với một Thánh Tông đồ, nhắc cho Thánh ấy rằng ông là một cục đá và ông phải xây một nhà thờ trên cục đá lì lợm đó, lăn trên cánh đồng đó, hay là chuyện Thánh Jerome bình giảng Thánh Kinh, bảo rằng Chúa muốn bỏ ngỏ phía sau thành phố Jerusalem. Cứ mỗi câu quản hầm đọc, Jorge lại phá lên cƣời, đập tay xuống bàn la lên: - Trời đất quỉ thần ơi, ngƣơi sẽ kế vị Tu viện trƣởng – Chính lão ấy đã nói những lời nhƣ thế, xin Chúa tha thứ cho con. Khi Tu viện trƣởng vui vẻ ra hiệu thì một đoàn trinh nữ tiến vào. Đó là một dãy phụ nữ ăn mặc rực rỡ, lộng lẫy, trong đám đó tôi ngỡ đã nhận ra mẹ mình, nhƣng rồi biết mình lầm, vì đó quả thực là cô gái khủng khiếp nhƣ thiên binh vạn mã. Khác chăng là nàng đang đội một vƣơng miện ngọc trai trắng, hai bên khuôn mặt là hai bím tóc và hai suối ngọc tuôn xuống quyện với hai chuỗi ngọc khác đeo trên ngực, mỗi hạt ngọc lủng lẳng một viên kim cƣơng to nhƣ quả mận. Thêm nữa, tai nàng còn đeo tòn ten hai chuỗi ngọc xanh, nối lại với nhau tạo thành một vòng quấn quanh chiếc cổ cao thẳng và trắng ngần nhƣ tháp Li-​Băng. Áo của nàng màu ốc gai, tay nàng cầm một cái cốc vàng đính kim cƣơng mà tôi biết, tôi chẳng hiểu tại sao mình lại biết, trong đó có chứa thuốc độc mà hôm nọ ngƣời nào đó đã trộm của Sev­er­inus. Theo sau nàng con gái xinh đẹp nhƣ bình minh này là các cô gái khác. Một cô khóac một chiếc áo trắng có thêu bên ngoài một chiếc áo màu đậm khác, cùng một khăn choàng vai hai lớp màu vàng có thêu hoa dại. Cô thứ hai khoác một chiếc áo dệt hoa vàng, trên chiếc áo dài màu hồng nhạt lốm đốm lá xanh có dệt hình hai hình vuông lớn, giống nhƣ một mê cung tối tăm. Cô thứ ba mặc một cái áo màu ngọc, dệt hình những con thú nhỏ màu đỏ, tay cầm một khăn choàng thêu màu trắng. Tôi không quan sát những cô còn lại ăn mặc ra sao, vì tôi cố tìm hiểu xem họ là ai mà đi theo ngƣời con gái bây giờ lại giống Đức Mẹ Đồng Trinh. Mỗi ngƣời cầm trên tay một bản hình cuộn, hay tựa nhƣ các bản hình cuộn là từ miệng các cô phun ra. Tôi nhận ra họ là Ruth,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Sarah, Su­san­na và các ngƣời đàn bà khác trong Thánh Kinh. Đến lúc này, Tu viện trƣởng la lên: “Vào đi mấy đứa con hoang!”. Rồi một loạt các thánh nhân mà tôi có thể nhận ra dễ dàng bƣớc vào nhà ăn, trang phục long trọng và lộng lẫy. Chính giữa nhóm này là một ngƣời ngồi trên ngai, đó là Chúa Ki-​tô, đồng thời cũng là Adam - trên vai khoác một chiếc áo màu tím có kết một vòng nguyệt quế lớn bằng ngọc trai và hồng ngọc, đầu đội vƣơng miện giống nhƣ vƣơng miện của ngƣời con gái ấy, tay cầm một cái cốc lớn hơn, ngập đầy huyết heo. Tất cả các vị thánh nhân quen thuộc khác mà tôi sẽ nói sau đều bao quanh Ngài, cùng với một đám lính của Vua Pháp mặc binh phục xanh hay đỏ, cầm khiên màu ngọc nhạt có khắc mẫu tự đầu tên của Chúa. Trƣởng toán lính đến bái chào Tu viện trƣởng và đƣa cốc cho Cha. Sau đó, Tu viện trƣởng nói: “Di chuyển cái thứ nhất và cái thứ bảy của cái thứ tƣ”[2], rồi mọi ngƣời đồng thanh cất tiếng ca: “Trong tận cùng Châu Phi, amen”[3]. Rồi mọi ngƣời “ngồi xuống”[4] Khi hai chủ tiệc đã giải tán khách ra nhƣ thế, thì theo lệnh của Tu viện trƣởng Solomon, ngƣời ta bắt đầu dọn bàn. Thánh James và An­drew mang đến một bó rơm, Adam ngồi ngay vào giữa, Eva nằm xuống trên một cái lá, Cain kéo vào một cái cày, Abel mang vào một cái xô để vắt sữa ngựa Brunel­lus, ông Noah đắc thắng chèo thuyền vào, Abra­ham ngồi dƣới gốc cây, Isaac nằm trên bàn thờ bằng vàng trong giáo đƣờng, Moses ngồi xổm trên một tảng đá, Thánh Daniel hiện ra trên bục mai táng trong vòng tay Malachi, To­bias nằm dài trên giƣờng, Thánh Joseph ném mình vào đấu lúa, Ben­jamin ngả ngƣời tựa vào một cái bao, và còn nhiều ngƣời nữa, nhƣng hình ảnh trở nên lộn xộn. Vua David đứng trên một mô đất, Thánh John trên nền nhà, Vua Pharoch trên đất, Lazarus trên bàn, Chúa Ki-​tô trên miệng giếng, Za­ccheus trong bụi cây, Thánh Matthew trên ghế đẩu, Raab trên bụi gai, bà Ruth trên đống rơm, The­cla trên bục cửa sổ (gƣơng mặt xanh xao của Adel­mo từ bên ngoài ló vào nhƣ để cảnh giác bà có thể ngã gục xuống vực đá), Su­san­na trong vƣờn, tên bán Chúa Ju­das giữa những nấm mồ, Thánh Pe­ter trên ngai, Thánh James nằm võng, Thánh Elias cƣỡi ngựa, bà Rachel ngồi trên một cái bọc, Thánh Tông đồ Paul đặt gƣơm xuống để nghe Esau phàn nàn, trong khi Job ngồi trên đống phân than vãn và bà Re­bec­ca mang áo quần đến giúp đỡ, bà Ju­dith thì giúp một cái chăn, bà Ha­gar giúp một tấm vải liệm, còn vài tu sinh thì khiêng vào một cái nồi lớn bốc hơi nghi ngút, từ trong đó nhảy ra Venan­tius mình mẩy đỏ lòm, rồi Huynh đi phân phát tiết canh heo. Phòng ăn ngày càng đông, mọi ngƣời đều ăn ngấu nghiến. Tiên tri Jonas bỏ lên bàn vài quả bầu, tiên tri Isa­iah đem lên ít rau, tiên tri Eze­kich một ít dâu đen, Za­echeus hoa sung dâu, Adam chanh, Thánh Daniel đậu lu-​pin, vua Pharaoh tiêu, Cain ar­tichaud, Eva quả vả, Rachel táo, Ana­nias đem vài trái mận nhỏ nhƣ kim cƣơng, Leah đem hành, Aaron ô-​liu, Thánh Joseph một quả trứng, ông Noah nho, thánh Sime­on đào, trong khi đó Chúa Ki-​tô vừa hát bài “Dies irae”, vừa vui vẻ rót lên tất cả các dĩa một ít giấm mà Ngài đã vắt đƣợc từ miếng bọt bể, lấy từ cây thƣơng của một tên lính thuộc vua

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Pháp. Đến lúc này, Jorge, sau khi gỡ cặp kính nhiệm mầu ra, đốt một bụi cây do Sarah nhóm, Isaac khuân xuống và Joseph chẻ, trong khi Ja­cob đào giếng và Thánh Daniel ngồi xuống bờ hồ thì tôi tớ mang nƣớc lên, Noah mang rƣợu, Ha­gar mang túi da đựng rƣợu, Abra­ham mang một con bê bị Raab trói vào cột, Chúa Ki-​tô nắm thừng và Eli­jah cột chân. Rồi Ab­sa­lom nắm lông nó treo lên, Pe­ter rút kiếm ra, Cain giết nó, Vua Herod thọc huyết, Shem quăng bộ lòng và phân đi, Ja­cob bôi thêm dầu, Mo­lessadon bỏ thêm muối, An­ti­ochus đem lên lửa, Re­bec­ca nấu, Eva nếm trƣớc và ọc ra, nhƣng Adam bảo không sao cả và vỗ vào lƣng Sev­er­inus, khi Huynh đề nghị thêm rau thơm vào. Rồi chúa Ki-​tô bẻ bánh mì và phân phát cá, Ja­cob hét lên vì Esau đã ăn hết súp, Isaac đang nhai ngấu nghiến một con dê non quay, Jon­al ngốn một con cá voi luộc, còn Chúa Ki-​tô thì nhịn đói bốn mƣơi ngày đêm. Trong khi đó, mọi ngƣời ra vào mang theo những con vịt ngon nhất săn đƣợc đủ màu đủ cỡ, Ben­jamin luôn luôn giữ phần lớn nhất, bà Mary ăn miếng ngon nhất, còn Martha thì phàn nàn cứ phải rửa bát đĩa. Rồi họ xẻ thịt con bê, lúc ấy đã phồng lên thật lớn. Thánh John đƣợc chia cái đầu, Abessa­lom bộ óc, Aaron cái lƣỡi, Samp­son cái hàm, Thánh Pe­ter cái tai, Holofernes cái đầu, Leah thịt mông, Saul cái cổ, Jon­al cái bụng, To­bias lá lách, Eva cái sƣờn, bà Mary cái ức, Eli­ja­beth hạ bộ, Moses cái đuôi, Lot đƣợc chân và tiên trị Ezekiel đƣợc xƣơng. Trong khi đó, Chúa Ki-​tô đang ngấu nghiến một con lừa, Thánh Fran­cis một con sói, Abel một con cừu, Eva một con lƣơn, Ngƣời rửa tội con cào cào, vua Pharaoh một con bạch tuộc; vua David đang ăn một con cánh cam, nhào xuống một trinh nữ đen nhƣng đẹp, trong khi Samp­son thì cắn một miếng thịt mông sƣ tử còn The­cla thét lên bỏ chạy vì bị một con nhện đen lông lá đuổi theo. Rõ ràng mọi ngƣời giờ đã say mèm, vài ngƣời trƣợt rƣợu té, vài ngƣời ngã vào vại, chân thọc ra ngoài nhƣ hai cái cọc. Tất cả các ngón tay của Chúa Ki-​tô đều tím đen khi Ngài đƣa ra những trang sách và phán: Cầm vật này ăn đi, đây là những câu đố của Sym­pho­sius, kể cả câu đố về con cá của Chúa trời và Đấng Cứu Chuộc của các ngƣơi. Adam nằm dài nốc rƣợu và rƣợu từ be sƣờn nhỉ ra ngoài. Noah vừa ngủ vừa chuởi Ham, Holofernes ngáy chẳng nghi ngờ ai cả, Jon­ah ngủ ngon, Thánh Pe­ter canh cho đến khi gà gáy. Chúa Ki-​tô giật mình thức giấc khi nghe Bernard Gui và Bertrand del Pogget­to âm mƣu thiêu cô gái. Ngài hét lên: Cha ơi, nếu muốn thì hãy để ta chuyền cốc này! Rồi kẻ thì rót thật tệ còn kẻ thì uống thật giỏi, ngƣời thì chết vì cƣời còn ngƣời thì cƣời đến chết, ngƣời thì cầm bình còn ngƣời thì uống chung cốc với kẻ khác. Su­san­na la lên rằng nàng chẳng bao giờ trao thân thể ngà ngọc của mình cho quản hầm và Sal­va­tore để đổi lấy một trái tim bò khốn khổ. Pi­late lang thang khắp nhà ăn nhƣ một linh hồn lƣu lạc đi xin nƣớc để rửa tay, còn Fra Dol­ci­no, đầu đội mũ gắn lông chim, mang nƣớc đến, rồi khúc khích cởi áo ra và phơi bày hạ bộ máu đỏ lòm, trong khi đó Cain chƣởi bới ông và ôm lấy ngƣời đẹp

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Mar­garet xứ Trent: Dol­ci­no bật khóc và tựa đầu vào vai Bernard Gui, gọi hắn là Giáo hoàng thiên thần, Uberti­no dùng cây của cuộc sống an ủi ông, Michael xứ Ce­se­na dùng cái túi vàng, những cô Mary vẩy thuốc lên ngƣời ông, và Adam thuyết phục ông cắn vào một quả táo vừa mới hái. Rồi vòm của Đại dinh mở ra và từ trời xanh Roger Ba­con hạ giáng trên một máy bay “chỉ có một ngƣời điều khiển”[5], vua David bèn chơi đàn lia, Sa­lome đeo bảy lớp mạng nhảy múa, mỗi lần một lớp mạng rơi xuống, nàng lại thổi một trong bảy hồi kèn và phô bày một trong bảy điềm báo trƣớc, cho đến khi chỉ còn lại một cô gái duy nhất. Ai cũng bảo chƣa hề có một Tu viện nào vui vẻ nhƣ thế này, đoạn Beren­gar kéo áo dòng của mọi ngƣời lên, đàn ông cũng nhƣ đàn bà, và hôn lên hậu môn của họ. Rồi chính Tu viện trƣởng nổi giận đùng đùng vì Cha bảo mình đã tổ chức một bữa tiệc vui vẻ nhƣ thế này mà chẳng ai cho Cha cái gì cả. Thế là mọi ngƣời tranh nhau đem tặng Cha quà cáp, báu vật, một bò đực, một cừu, một sƣ tử, một lạc đà, một nai đực, một bê, một ngựa cái, một cỗ xe ngựa mặt trời, cằm của Thánh Eu­banus, đuôi của Thánh Uberti­na, tử cung của Thánh Venan­tia, cổ của Thánh Bur­gosi­na, đƣợc chạm trổ nhƣ một cái cốc mƣời hai tuổi, và một bản sao quyển “Ngũ giác đài của vua Solomon”[6]. Nhƣng Tu viện trƣởng hét lên rằng họ đang cố đánh lạc hƣớng để Cha khỏi chú ý đến hành động của họ, nhƣng thực ra họ đang ăn cƣớp của quí trong hầm kho tàng, nơi chúng tôi đang tụ họp, và một quyển sách quý nhất nói về bọ cạp và bảy hồi kèn bị trộm mất. Cha bèn gọi lính của vua Pháp lục soát mọi kẻ tình nghi. Mọi ngƣời xấu hổ thấy bọn lính tìm đƣợc một mảnh vải nhiều màu trên ngƣời Ha­gar, một con dấu bằng vàng trong ngƣời Rachael, một gƣơng bạc trong ngực The­cla, một cái vòi dƣới cánh tay Ben­jamin, một khăn phủ giƣờng trong đống quần áo của Ju­dith, một cái thƣơng trong tay Long­inus và một bà vợ hàng xóm trong vòng tay Abim­elech. Nhƣng tồi tệ nhất là họ tìm thấy con gà trống đen trong cô gái đẹp và đen nhƣ một con mèo mun, rồi họ gọi nàng là phù thủy và Tông đồ giả danh. Thế là họ xông vào nàng để trừng trị. Ngƣời Rửa tội chém đầu nàng, Abel mổ bụng nàng, Adam lôi ruột ra, Neb­uchad­nez­zaz dùng bàn tay bốc lửa vẽ các dấu hiệu hoàng đạo lên ngực nàng, Ei­ji­ah chở nàng đi trên cỗ xe nóng đỏ, Noah ném nàng xuống nƣớc, Ana­nias nhét nàng vào lò, Samp­son xiềng nàng lại, Paul quất roi vào ngƣời nàng, Pe­ter đóng nàng vào thập giá, đầu dốc ngƣợc xuống, Stephen ném đá vào nàng, Lau­rence thiêu nàng, Bartholomew lột da nàng, Ju­das tố cáo nàng, quản hầm đốt nàng, và Thánh Pe­ter phủ nhận mọi điều. Rồi hết thảy lao lên cái xác đó, ném phân vào nàng, đánh rắm vào mặt nàng, tiểu lên đầu nàng, ói vào ngực nàng, dứt tóc, cầm đuốc đang cháy quất vào mông nàng. Thân thể cô gái xƣa kia ngọt ngào đẹp đẽ bây giờ tan nát, bị xé thành từng mảnh vƣơng vãi khắp các hộp kính, khắp những hộp vàng-​và-​pha-​lê đựng thánh tích trong hầm. Nói đúng hơn, không phải xác cô gái đã làm đầy hầm này, mà chính các mảnh thịt trong nhà hầm quay vòng vòng đã dần dà tạo thành thân xác của cô gái, bây giờ chỉ còn là một chất đá khoáng, rồi nó sẽ bị tan rã vƣơng vãi, bụi thiêng của những đoạn khúc do sự báng bổ điên

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cuồng tích tụ lại. Tựa nhƣ một thân thể bao la duy nhất, trong mƣời thế kỷ, đã rã thành từng phần, và những phần này đã đƣợc sắp xếp để làm đầy cả một hầm kho tàng này, tuy nó đẹp hơn lò thiêu xƣơng của các tu sĩ quá cố, nhƣng cũng giống vậy thôi. Tựa nhƣ chính xác thịt chắc nịch của thân thể con ngƣời, kiệt tác của tạo hóa, đã vỡ ra thành nhiều dạng riêng biệt, do đó nó trở thành hình ảnh của chính thực thể đối kháng của mình, một hình dạng không còn lý tƣởng nữa mà rất trần tục, bằng cát bụi và những mảnh hôi tanh, chỉ có thể biểu trƣng cho cái chết và sự hủy diệt… Bây giờ tôi chẳng còn thấy những ngƣời dự tiệc hay quà tặng của họ đâu nữa, tựa nhƣ mọi khách khứa trong buổi dạ tiệc đều ở trong hầm, nhƣng mỗi ngƣời đã khô đi thành bã, mỗi ngƣời là sự cải dung trong mờ của chính mình, Rachel là một khúc xƣơng, Thánh Daniel là cái răng, Samp­son là cái hàm, Chúa Ki-​tô là một mảnh vải màu tím. Tựa nhƣ đến khi gần tàn, bữa tiệc đã hóa thành vụ xử giảo cô gái, và biến hành vụ xử giảo chung khắp, và tôi đang ở đây chứng kiến hậu quả sau cùng của nó, mọi thi thể chuyển hóa thành một thi thể duy nhất, bị tan nát và đày đọa nhƣ thân thể Dol­ci­no sau khi chịu tra tấn, chuyển hóa thành một kho tàng ghê tởm, và lộng lẫy trải rộng hết mức nhƣ con vật bị lột da treo cổ, tuy nhiên vẫn còn giữ đƣợc những đƣờng gân, lòng ruột, tất cả các bộ phận khác, ngay cả nét mặt nữa, dù chúng đã bị tê liệt rồi… Từ mọi xó xỉnh trong hầm kho tàng, các đại thi thể đƣợc chia ra nằm trong những hộp bằng kính và những hộp đựng thánh tích mà vẫn đƣợc tái tạo thành một khối mênh mông dị thƣờng, đang chế giễu tôi, thầm thì với tôi và bảo tôi phải chết! Nó vẫn là cái thân thể tại bữa dạ tiệc đã ngồi ăn uống và nhào lộn một cách dung tục, nhƣng ở đây, tôi thấy nó gắn chặt vào những mảnh vụn vô tri vô giác không nắm bắt đƣợc. Uberti­no siết cánh tay tôi, bấu móng tay vào thịt tôi và thì thầm: “Con thấy không, cái mà ban đầu vênh váo tự đắc và hí hửng cƣời cợt, cũng chính là cái mà bây giờ tại đây đang bị trừng phạt và tƣởng thƣởng, nó đƣợc giải thoát khỏi sự cám dỗ của đam mê và khổ hạnh hóa vĩnh cửu. Nó bị gi­am giữ trong cơn băng giá triền miên để bảo vệ và tự thanh lọc, nhờ chiến thắng sa đọa để tự cứu khỏi sự tha hóa, vì không có một điều gì khác có thể biến cái đã là cát bụi có thể trở về với cát bụi. Cái chết là sự yên nghỉ của ngƣời lữ hành, là chấm dứt mọi công việc[7]”. Đột nhiên Sal­va­tore bƣớc vào hầm kho tàng, sáng lên nhƣ một con quỉ và la lên: “Đồ ngốc! Ngƣơi không thấy đây là Ly­otard vĩ đại à? Cậu bé ơi, ngƣơi sợ gì chứ? Phô-​mai nhồi đây!” Rồi thình lình hầm kho tàng sáng lên những tia lửa đỏ rực và nó lại biến thành nhà bếp, nhƣng nó giống phần trong của một cái tử cung máu mủ sền sệt hơn là một nhà bếp. Ở chính giữa là một con thú đen nhƣ quạ có hàng ngàn cánh tay, bị xiềng vào một cũi lớn, nhƣng nó gi­ang tay để vồ bât kỳ ai gần đó. Nhƣ một nông dân khát nƣớc vắt chùm nho, con khổng thú dừng (dùng?) tay vắt nát những ngƣời nó tóm đƣợc, rồi nó ngấu nghiến chân của ngƣời này, đầu của ngƣời kia, ợ ra một ngọn lửa thối hơn lƣu huỳnh. Nhƣng kỳ lạ thay, cảnh tƣợng ấy không khiến tôi sợ, và tôi ngạc nhiên thấy mình có thể dễ dàng ngắm nghía con “thiện quỉ” đó, mà chung qui không ai khác hơn là Sal­va­tore, vì giờ tôi đã biết

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net tất cả về thân xác trần tục của con ngƣời, cùng sự đau khổ và sự tha hóa của nó, nên tôi không sợ gì nữa. Thực ra dƣới ánh sáng của ngọn lửa ấy, nay nhƣ đã dìu dịu và vui tƣơi, tôi thấy lại tất cả những thực khách đã trở về nguyên trạng, họ đang ca hát, và nói mọi việc đang bắt đầu lại, trong số đó có ngƣời trinh nữ ấy, xinh đẹp và toàn vẹn, nàng nói với tôi: “Không sao cả, không sao cả, rồi anh sẽ thấy. Em sẽ còn đẹp hơn trƣớc đây nữa, cho em đi một lát để thiêu trên giàn hỏa, rồi hai ta sẽ hội ngộ ở đây!” Lạy Chúa tha tội, rồi nàng phơi bày chỗ kín cho tôi tiến vào, tôi thấy mình lọt vào một hang động xinh đẹp nhƣ thung lũng hạnh phúc của thời vàng son, đẫm sƣơng, sai quả và xum xuê những cây đầy phô-​mai nhồi. Mọi ngƣời thảy đều cảm ơn Tu viện trƣởng đã đãi một bữa tiệc vui vẻ, và họ tỏ thiện cảm bằng cách xô đẩy Cha, đá đít Cha, xé quần xé áo, đè xuống đất, quất roi vào hạ bộ, còn Cha thì cƣời và van xin họ đừng thọc lét Cha nữa. Rồi các thầy dòng Anh em Nghèo khó đi vào trên những con ngựa mũi phì khói lƣu huỳnh, lƣng họ giắt những bọc đầy vàng mà họ dùng để biến chó sói thành cừu non và ngƣợc lại, họ phong chúng làm Hoàng đế với sự công nhận của đông đảo nhân dân đang ca ngợi sự toàn năng vô biên của Chúa. Chúa Ki-​tô vung vòng gai của Ngài, hét lên: “Muốn khỏi cƣời phải bóp miệng lại!” Giáo hoàng John bƣớc vào, nguyền rủa cảnh hỗn độn: “Đến độ này, ta không biết nó sẽ chấm dứt ở đâu!” Nhƣng mọi ngƣời chế giễu John và theo Tu viện trƣởng đi ra cùng với heo vào rừng hái nấm truýp. Tôi toan theo họ thì thấy thầy William từ trong góc bƣớc ra khỏi Mê cung, tay cầm một cục nam châm đang kéo thầy thật nhanh về hƣớng Bắc. Tôi la lớn “Đừng bỏ con thầy ơi! Con cũng muốn xem trong “fi­nis Africae” có gì!” “Con đã thấy nó rồi!” – Thầy đáp, bấy giờ đã ở thật xa. Khi tôi thức giấc thì những lời cuối cùng của bài ca tang lễ đang chấm dứt trong giáo đƣờng: Ngày ấy đầy nước mắt Kẻ bất chính từ tro sống dậy Xin Chúa hãy tha thứ cho hắn Vì ơn đức Chúa Ki-​tô Xin Chúa hãy ban cho hắn Sự an nghỉ vĩnh viễn[8] Một dấu hiệu cho thấy ảo giác của tôi cũng nhanh nhƣ mọi ảo giác khác, nếu nó không bằng một khoảnh khắc của tiếng “amen” nhƣ tục ngữ nói, thì nó đã kéo dài gần hết bài kinh “Dies irae” Chú thích: [1] Bài ca bằng tiếng La Tinh về Ngày phán xét, bây giờ thường được hát như kinh cầu hồn. [2] Age pri­mum et sep­ti­mum de quatuor [3] In finibus Africae, amen

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net [4] Sederunt [5] uni­co homine re­gente [6] Pen­tagon­um Sa­lomo­nis [7] Mors est quies vi­atoris, fi­nis et om­nis la­boris [8] Lac­rimosa dies il­la Qua resur­get ex fav­il­la iu­di­can­dus ho­mo reus: huic er­go parce, deus. Pie Iesu domine dona eis re­quiem Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng SAU KINH XẾ SÁNG William giải thích giấc mơ của Ad­so Tôi bàng hoàng đi qua cổng chính và thấy một đám đông ở đấy. Các Sƣ Huynh dòng Fran­cis­co sắp ra đi, và thầy William đã xuống chia tay họ. Tôi cũng đến tạm biệt họ. Đoạn tôi hỏi thầy khi nào những ngƣời kia cùng với các phạm nhân sẽ lên đƣờng. Thầy bảo họ đã đi cách đây nửa tiếng, khi chúng tôi đang ở trong hầm kho tàng, hay có lẽ khi tôi đang mơ. Tôi hoảng hốt một lúc, rồi bình tâm lại. Thế tốt hơn. Tôi không chỉ chịu đựng nổi cảnh tƣợng những ngƣời phạm tội bị lôi đi xa và mãi mãi, tôi muốn nói đến tên quản hầm và Sal­va­tore xấu xa… Và dĩ nhiên, tôi cũng muốn ám chỉ cô gái. Hơn nữa, giấc mơ đã làm tôi hoảng loạn nên cảm xúc nhƣ bị tê dại đi. Khi đoàn lữ hành của các tu sĩ Khất thực đi ra cổng để rời tu viện, thầy trò tôi đứng trƣớc cửa nhà

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net thờ, lòng buồn rƣời rƣợi vì nhiều lý do khác nhau. Tôi quyết kể thầy nghe giấc mơ vừa qua. Mặc dù hƣ ảnh đó lộn xộn và nhiều màu nhiều vẻ, nhƣng lạ lùng thay, tôi nhớ rất rõ từng hình ảnh, từng hành động, từng lời nói trong giấc mơ đó. Tôi kể hết không sót một chi tiết, vi tôi biết giấc mơ thƣờng là những thông điệp huyền nhiệm, từ đó ngƣời ta có thể đọc đƣợc những lời tiên tri rõ ràng. Thầy William lặng lẽ nghe tôi, rồi hỏi: - Con có biết con đã mơ thấy gì không? Tôi hoang mang đáp: - Đúng nhƣ con đã kể… - Đƣơng nhiên, thầy hiểu. Nhƣng con có biết phần lớn điều con kể đã đƣợc viết ra không? Con đã thêm những con ngƣời và sự kiện trong những ngày qua vào bức tranh quen thuộc với con, vì con đã đọc câu chuyện trong giấc mơ ở đâu đó, hay con đƣợc nghe kể trong trƣờng, trong chủng viện khi còn nhỏ. Đó là “Bữa tiệc của Cypri­an”[1]. Tôi ngỡ ngàng trong giây lát rồi chợt nhớ ra. Thầy nói đúng! Có lẽ tôi đã quên tựa câu chuyện, nhƣng có tu sĩ chững chạc hay tu sinh ngang ngạnh nào lại không cƣời vì những hƣ ảnh khác nhau trong câu chuyện bằng văn xuôi hay văn vần này. Mặc dù các thầy tu nghiêm khắc ghét cay ghét đắng và cấm đọc tác phẩm này, không có một chủng viện nào mà tu sĩ không thầm thì kể chuyện đó cho nhau nghe, nó đã đƣợc rút gọn và viết lại theo nhiều kiểu khác nhau, vài ngƣời còn thành kính sao chép lại, bảo rằng đằng sau tấm mạng khôi hài đó của câu chuyện có ẩn giấu những bài học luân lý bí mật, những ngƣời khác thì khuyến khích lƣu hành nó vì cho rằng qua những hình ảnh giễu cợt trong đó, các tu sinh trẻ có thể dễ nhớ những đoạn thánh sử hơn. Một đoạn thơ đã đƣợc viết cho Giáo Hoàng John VI­II, với lời đề tặng: “Tôi thích bông đùa, thƣa Giáo hoàng John, hãy chấp nhận tôi trong lời bông đùa này. Và nếu Ngài muốn, Ngài cũng có thể cƣời”. Ngƣời ta còn nói Vua Charles Sói đầu [2] đã chuyển thể nó thành kịch dƣới dạng một huyền thoại hài hƣớc bằng văn vần để giải trí cho các vị chức sắc trong nhà thờ tới dự tiệc. Các thầy tôi đã chửi mắng vô kể, khi tôi cùng các bạn đồng môn đọc các đoạn trong truyện đó! Tôi nhớ có một thầy tu già ở Melk thƣờng bảo một ngƣời đạo đức nhƣ Thánh Cypri­an không thể viết một câu chuyện thô tục, phạm thần phạm thánh, nhại lại Thánh kinh nhƣ thế, đó là chuyện của một tên vô thần hay một thằng hề chớ đâu phải chuyện của Thánh viết… Tôi đã quên mất những chuyện đùa trẻ thơ đó bao nhiêu năm nay rồi. Tại sao hôm nay “Bữa tiệc” lại hiện lên trong giấc mơ của tôi rõ ràng đến thế? Trƣớc đây tôi luôn luôn nghĩ rằng giấc mơ là những thông điệp thiêng liêng, hay tệ hơn nữa cũng là những điều vớ vẩn lặp lại từ tiềm thức, khi ta ngủ, về các sự kiện đã xảy ra trong ngày. Bây giờ tôi mới biết ngƣời ta cũng có thể mơ thấy sách vở, và do đó, mơ thấy những giấc mơ. Thầy William bảo: - Giá thầy là Artemi­dorus để giảng giải thật đúng giấc mơ của con. Nhƣng thầy nghĩ: dù không có tài học của Artemi­dorus đi nữa thì cũng rất dễ hiểu những điều đã xảy ra. Cậu nhỏ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ạ, trong những ngày vừa qua, con đã chứng kiến một loạt biến cố, trong đó mọi quy luật chính trực dƣờng nhƣ đã bị tiêu diệt. Sáng nay, khi con ngủ, trong tâm trí con đã tái hiện ký ức về một loại hài kịch, trong đó miêu tả một thế giới lộn ngƣợc. Con đã ghép thêm vào đó các hồi ức, nỗi ƣu phiền, sợ hãi gần đây nhất của con. Từ những hình vẽ minh họa bên lề của Adel­mo, con cho sống lại một cuộc hội hè mà trong đó mọi thứ dƣờng nhƣ đều quay ngƣợc hƣớng, thế nhƣng, nhƣ trong câu chuyện “Bữa tiệc” mỗi ngƣời lại làm chính cái hành động của mình trong đời thực. Cuối cùng, trong giấc mơ con tự hỏi thế giới nào là giả, thế giới nào là thực, và đi cắm đầu xuống đất có nghĩa là gì. Giấc mơ của con không còn phân biệt đƣợc đâu là trời đâu là đất, đâu là sống, đâu là chết nữa. Giấc mơ của con gieo ngờ vực vào những lời giáo huấn đã ban cho con. Tôi kính cẩn nói: - Giấc mơ con, chớ không phải là con. Vậy thì giấc mơ không phải là thông điệp thiêng liêng, đó là sự mê sảng quỉ quái, và không chứa đựng một sự thật nào! - Ad­so, thầy cũng chẳng biết. Chúng ta đã có quá nhiều sự thật, đến nỗi nếu một ngày nào đó có ai đòi rút tỉa ra một sự thật, ngay từ giấc mơ của chúng ta, thì đó sẽ là ngày tên phản Chúa đã thực sự sẵn sàng. Thế nhƣng càng nghĩ đến giấc mơ của con, thầy lại càng thấy trong đó lộ ra nhiều điều hơn. Có lẽ không phải cho con mà cho thầy. Đừng phiền lòng nếu thầy dùng giấc mơ của con để lập nên những giả thuyết. Thầy biết đó là một hành động thấp hèn, không nên làm… Nhƣng thầy tin linh hồn của con trong giấc ngủ hiểu nhiều điều hơn thầy trong sáu ngày tỉnh táo… - Thật hả thầy? - Thật. Và có thể không. Thầy thấy giấc mơ của con lộ ra điều trùng hợp với một trong các giả thuyết của thầy. Con đã giúp thầy nhiều lắm. Cảm ơn con. - Nhƣng có gì trong giấc mơ của con khiến thầy quan tâm đến thế. Nó cũng vô nghĩa nhƣ mọi giấc mơ khác! - Nhƣ mọi giấc mơ và hƣ ảnh, nó có một ý nghĩa khác. Phải hiểu nó nhƣ một phép ẩn dụ, hay một phép loại suy… - Nhƣ Thánh Kinh à? - Giấc mơ là một đoạn trong thánh kinh, và nhiều đoạn kinh chẳng là gì cả mà chỉ là những giấc mơ. Chú thích: [1] Co­ena Cypri­ani. Cypri­an: Thánh tử đạo, giám mục thành Carthage (Hy lạp) [2] Chỉ Vua Charles II (875-877 sau Công Nguyên) Vua của Thánh đế La Mã.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH TRƯA Tái lập thứ tự kế vị của các quản thư viện, nắm thêm dữ kiện về quyển sách bí ẩn Thầy William quyết định lên lại phòng Thƣ tịch, nơi thầy vừa rời gót. Thầy xin phép Ben­no tra cứu thƣ mục, và giở xem thật nhanh. Thầy nói: - Nó chắc đâu đây thôi. Thầy mới thấy nó cách đây một giờ. Thầy dừng lại một trang và bảo: - Đây, hãy đọc đầu đề này. Trong một đề mục, có một nhóm bốn tựa sách, cho thấy quyển sách chứa nhiều bản văn. Tôi đọc thấy: I. ar. Về lời nói của một kẻ ngốc II. syr. Quyển sách nhỏ về thuật giả kim Ai Cập III. Cuộc triển lãm của thầy Al­cofrib­ae về bữa tiệc của Cypri­an, giám mục thành Carthage. IV. Quyển sách thiếu đoạn đầu nói về nỗi đọa đầy của các nàng trinh nữ và tình yêu của những cô gái điếm[1]. - Gì thế thầy? Thầy thì thầm bảo: - Sách chúng ta tìm đấy. Đó là lý do tại sao giấc mơ của con đã gợi cho thầy nhớ đến một điều gì. Bây giờ thầy đã biết điều đó. Thầy liếc nhanh các trang trƣớc và sau: - Thật ra, đây là tất cả các sách thầy nghĩ đến. Nhƣng đây không phải là điều thầy muốn kiểm tra lại. Xem này. Con có bảng viết không? Giỏi. Chúng ta phải tính toán và cố nhớ thật rõ điều Ali­nar­do đã bảo chúng ta hôm trƣớc, cũng nhƣ những gì ta biết đƣợc từ Nicholas sáng nay. Này nhé, Nicholas bảo Huynh ấy đến đây ba mƣơi năm trƣớc, lúc ấy Cha bề trên đã đƣợc bổ nhiệm làm Tu viện trƣởng. Tu viện trƣởng trƣớc Cha là Paul xứ Ri­mi­ni. Đúng không? Cứ cho sự kế vị này xảy ra khoảng năm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net 1290, trƣớc hay sau không thành vấn đề. Nicholas cũng bảo, khi Huynh đến thì Robert xứ Bob­bio đã là quản thƣ viện. Đúng chƣa? Rồi Robert chết, chức vụ này đƣợc trao cho Malachi, cứ cho là vào đầu thế kỷ này. Ghi vào. Tuy nhiên, trƣớc khi Nicholas đến, có một gi­ai đoạn Paul là quản thƣ viện. Ngƣời ấy giữ chức vụ đó trong bao lâu? Không ai nói. Chúng ta có thể xem sổ sách tu viện, thầy nghĩ rằng Tu viện trƣởng hiện cất giữ chúng, nhƣng lúc này thầy không muốn hỏi Cha các sổ đó. Giả sử Paul đƣợc bổ làm quản thƣ viện cách đây sáu mƣơi năm. Viết vào. Tại sao Ali­nar­do lại than phiền rằng năm mƣơi năm trƣớc đây, chức quản thƣ viện lẽ ra đã đƣợc trao cho Huynh ấy mà lại trao cho ngƣời khác? Phải chăng Huynh ám chỉ Paul xứ Ri­mi­ni? - Hay Robert xứ Bob­bio! - Có lẽ vậy. Nhƣng hãy nhìn thƣ mục này. Nhƣ con biết, các đề mục đƣợc ghi theo thứ tự thời gi­an nhận sách vào. Và ai ghi tên tựa sách vào sổ? Quản thƣ viện. Do đó, dựa theo sự thay đổi tuồng chữ trong những trang này, chúng ta có thể xác lập đƣợc thứ tự kế vị của các quản thƣ viện. Bây giờ, chúng ta xem thƣ mục ngƣợc từ dƣới lên, tuồng chữ cuối cùng là của Malachi, con thấy đấy. Và chỉ chiếm có vài trang thôi. Rồi chúng ta giở ngƣợc về sau thì thấy một loạt trang viết bằng một tuồng chữ run rẩy. Thầy có thể nhận rõ sự hiện diện của Robert bệnh hoạn. Có lẽ Robert không giữ chức quản thƣ viện lâu. Rồi chúng ta thấy gì nữa? Hết trang này sang trang khác, viết bằng một tuồng chữ thẳng và tự tin, toàn bộ số sách nhận đƣợc kể cả nhóm sách mà thầy vừa xem xét mới đây, quả thực đáng kể. Paul xứ Ri­mi­ni hẳn đã làm việc tích cực lắm! Quá tích cực nữa, nếu con nhớ rằng ngƣời ấy trở thành Tu viện trƣởng khi còn rất trẻ. Nhƣng hãy cho rằng trong vài năm, độc giả mọt sách này đã làm giàu cho thƣ viện thêm vô số sách. Chẳng phải Nicholas kể rằng, ngƣời ấy đƣợc mệnh danh là “Ab­bas agraph­icus” (2) vì cái tật, hay cơn bệnh lạ lùng đã làm ngƣời mất khả năng viết. Vậy thì ai đã viết những trang này? Có lẽ là phụ tá của ông. Nhƣng nếu có cơ may ngƣời phụ tá này đƣợc bổ làm quản thƣ, ông ta sẽ tiếp tục viết và chúng ta hiểu đƣợc tại sao có nhiều trang cùng một tuồng chữ ở đây nhƣ vậy. Thế thì, giữa nhiệm kỳ của Paul và Robert có một quản thƣ viện khác, đƣợc chọn cách đây năm mƣơi năm, đó là đối thủ bí ẩn của Ali­nar­do, lão Huynh ấy đã hy vọng đƣợc kế tục Paul vì lớn tuổi hơn. Rồi ngƣời ấy chết, và không biết thế nào đó mà Robert đƣợc bổ nhiệm thay ngƣời này, trái với kỳ vọng của Ali­nar­do và những ngƣời khác. - Nhƣng sao thầy biết chắc khoảng thời gi­an đó là đúng? Ngay cả việc cho rằng tuồng chữ này là tuồng chữ của ngƣời quản thƣ vô danh, thì tại sao Paul lại không thể viết các đầu đề trong những trang trƣớc nữa? - Vì trong số những tựa nhận đƣợc, họ có ghi lại tất cả các nghị định và sắc chỉ, và các sắc nghị này đều có ghi ngày tháng chính xác. Nếu con tra thấy ở đây có “Sự cảnh giác nghiêm nhặt” (3) của Giáo hoàng Boni­face VII ban hành năm 1296, thì con biết rằng sắc chỉ này không đến Thƣ viện trƣớc năm đó, và cũng không đến sau năm đó nhiều. Nhƣ thế là, ta đã có những cột mốc thời gi­an, do đó thầy

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cho rằng Paul xứ Ri­mi­ni lên nhận chức quản thƣ viện năm 1265 và lên Tu viện trƣởng năm 1275, và tuồng chữ của Paul, hay của một ngƣời khác không phải là Robert, kéo dài từ năm 1265 đến 1285, nhƣ vậy thầy phát hiện có một khoảng cách biệt là mƣời năm. Thầy tôi quả thực sắc sảo. Tôi hỏi: - Thế thầy rút ra đƣợc từ khoảng cách biệt thời gi­an này những kết luận gì? - Không có kết luận nào cả. Chỉ đƣợc vài tiền đề. Rồi thầy đứng lên, đến nói chuyện với Ben­no. Huynh vẫn bám vị trí, nhƣng lộ vẻ rất lúng túng. Huynh vẫn ngồi sau bàn của mình, chƣa dám chuyển sang ngồi ở bàn của Malachi bên cạnh thƣ mục. Thầy William nói chuyện với Ben­no có vẻ hơi lạnh lùng. Chúng tôi chƣa quên đƣợc buổi gặp gỡ khó chịu đêm hôm trƣớc. - Sƣ huynh quản thƣ viện, mặc dù Huynh vừa nhận một chức vụ quan trọng, tôi mong Huynh sẽ trả lời câu hỏi sau: Vào buổi sáng khi Adel­mo và vài ngƣời khác tại đây bàn luận về các câu đố dí dỏm, rồi Beren­gar lần đầu tiên, nói đến “fi­nis Africae”, có ai đề cập đến “Bữa tiệc của Cypri­an” không? Ben­no đáp: - Có, tôi đã chẳng nói với Huynh rồi ƣ? Trƣớc khi họ bàn về các câu đố của Sym­pho­sius, chính Venan­tius đã nhắc đến “Bữa tiệc”, rồi Malachi nổi giận, bảo đó là một tác phẩm hạ cấp và Tu viện trƣởng đã cấm không ai đƣợc đọc nó… - Tu viện trƣởng à? Hay lắm. Cảm ơn Ben­no. - Khoan đã. Tôi muốn nói chuyện với Huynh. – Ben­no ra dấu bảo chúng tôi theo ra khỏi phòng thƣ tịch, đến cầu thang dẫn xuống nhà bếp, để không ai nghe thấy lời mình nói. Môi Ben­no run bần bật. Huynh nói: - Sƣ huynh William, tôi sợ quá. Họ đã giết Malachi. Bây giờ tôi là ngƣời duy nhất biết quá nhiều. Hơn nữa, nhóm tu sĩ Ý ghét tôi lắm… Họ không muốn có thêm một quản thƣ viện nƣớc ngoài nữa… Tôi tin những ngƣời kia bị giết cũng chính vì nguyên do này… Tôi chƣa bao giờ kể Huynh nghe việc Ali­nar­do ghét cay ghét đắng Malachi. - Ai là ngƣời đã tƣớc mất chức quản thƣ của lão huynh ấy nhiều năm trƣớc đây? - Tôi không biết: Huynh ấy nói về chuyện ấy rất lờ mờ, và dẫu sao chuyện đó cũng xa xƣa quá. Họ chắc chết hết rồi. Nhƣng nhóm tu sĩ Ý quanh Ali­nar­do trƣớc đây thƣờng nói… Malachi là một hình nộm do một ngƣời khác đặt vào vị trí này, với sự đồng lõa của Tu viện trƣởng… Không nhận thức đƣợc điều này, tôi… tôi vô tình đã can dự vào cuộc mâu thuẫn giữa hai phe thù nghịch… Sáng nay, tôi mới nhận ra điều này… Nƣớc Ý là một nƣớc đầy rẫy âm mƣu: ở đây họ thuốc cả các Giáo hoàng, thế nên hãy tƣởng tƣợng một thanh niên khốn khổ nhƣ tôi đây… Hôm qua tôi chƣa hiểu, tôi nghĩ quyển sách đó là nguồn gốc của mọi việc, nhƣng bây giờ tôi không dám chắc thế nữa. Đó chỉ là một cái cớ thôi: Huynh thấy đấy, quyển sách đã tìm lại đƣợc mà Malachi vẫn cứ chết… Tôi phải… Tôi muốn. Tôi muốn chạy trốn. Huynh khuyên tôi nên làm gì đây?

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Hãy bình tĩnh. Bây giờ Huynh cần lời khuyên phải không? Tối hôm qua, Huynh có vẻ nhƣ mình là chúa tể thế giới. Chàng trai ngu ngốc ạ, nếu hôm qua Huynh giúp tôi thì chúng ta đã ngăn đƣợc án mạng cuối cùng này. Chính Huynh là ngƣời đã đƣa cho Malachi quyển sách, khiến Huynh ấy phải chết. Nhƣng tối thiểu, hãy cho tôi biết một điều: Huynh có cầm quyển sách ấy trong tay không, Huynh có sờ vào nó, đọc nó không? Thế sao Huynh không chết? - Tôi không biết. Tôi thề rằng tôi chƣa chạm vào nó, hay nói cho đúng ra, tôi có sờ vào nó khi lấy nó ra từ phòng thí nghiệm, nhƣng không mở nó ra. Tôi giấu nó dƣới áo dòng, rồi đem bỏ nó dƣới giƣờng trong phòng tôi. Tôi biết Malachi đang theo dõi tôi nên lên phòng thƣ tịch ngay. Sau đó, khi Malachi đề nghị tôi làm phụ tá cho Huynh, tôi bèn gi­ao quyển sách ấy lại. Toàn bộ câu chuyện là thế. - Đừng có giấu tôi là Huynh có mở sách ra. - Có, trƣớc khi giấu, tôi có mở sách ra, để biết chắc đó là quyển sách Huynh đang tìm kiếm. Sách bắt đầu bằng một bản viết tiếng Ả Rập, rồi đến một bản – tôi nghĩ bằng tiếng Xy-​ri cổ, rồi tới một bản tiếng La-​tinh, và cuối cùng là một bản tiếng Hy Lạp… Tôi nhớ lại những từ viết tắt chúng tôi đã thấy trong thƣ mục. Hai tựa đầu đƣợc ghi bằng “Ar.” và “Syr.”. Đúng là quyển sách ấy rồi! Thầy William vẫn ráo riết hỏi: - Huynh chạm vào nó mà không chết. Thế có nghĩa là không phải chạm vào sách là chết ngƣời. Huynh có thể nói gì thêm về bản tiếng Hy Lạp không? Huynh có đọc qua không? - Đọc sơ sài thôi. Chỉ đủ để biết nó không có tựa, nó bắt đầu nhƣ thể đã thiếu một phần… - Liber acephalus. Quyển sách thiếu đoạn đầu… Thầy William lầm thầm. - Tôi cố đọc trang đầu, nhƣng sự thật thì vốn Hy Lạp của tôi rất nghèo. Nhƣng tôi rất tò mò về một chi tiết khác, cũng liên quan đến những trang viết bằng tiếng Hy Lạp ấy. Tôi không thể giở xem tất cả các trang ấy đƣợc, vì chúng – biết giải thích sao nhỉ? – âm ẩm, dính chặt vào nhau. Rất khó tách một trang này ra khỏi trang kia. Vì loại giấy da đó rất kỳ… mềm hơn các loại giấy khác, trang đầu bị hƣ nhũn, gần nhƣ nhăn nhúm hết. Nó, nó… Lạ lùng lắm! - “Lạ lùng”: chính là cái từ Sev­er­inus đã dùng, - thầy William nói. - Loại giấy da đó không giống giấy da lắm… Nó nhƣ một loại hàng lụa, nhƣng rất mịn – Ben­no tiếp - Char­ta lintes, hay giấy lụa đấy. Huynh chƣa bao giờ thấy nó à? - Tôi có nghe nói đến, nhƣng chƣa bao giờ trông thấy cả. Ngƣời ta bảo nó rất đắt và mỏng manh lắm, thế nên rất hiếm khi đƣợc sử dụng. Ngƣời Ả-​rập làm ra loại giấy ấy phải không? - Họ là ngƣời đầu tiên sản xuất nó. Nhƣng nó cũng đƣợc sản xuất ở Ý và Fab­ri­ano. Và cũng… Trời đất, đƣơng nhiên rồi! – Mắt thầy William sáng lên. - Thật là một tiết lộ tuyệt hay, tuyệt đẹp! Tốt cho Huynh rồi, Ben­no! Cảm ơn Huynh! Phải, tôi nghĩ tại thƣ viện đây, loại giấy char­ta lintes phải hiếm hoi, vì không có một bản viết cận đại nào đƣợc nhập vào cả. Ngoài ra, nhiều ngƣời sợ loại giấy lụa này không chịu nổi qua nhiều thế kỷ nhƣ loại giấy da, và có lẽ đúng thế. Hãy tƣởng tƣợng xem, nếu

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ở đây họ cần một loại gì đó không trƣờng cửu nhƣ than… thì sẽ là giấy lụa chăng? Hay lắm. Tạm biệt. Và đừng lo sợ nữa. Huynh không bị nguy hiểm đâu. Chúng tôi rời phòng thƣ tịch, Ben­no ở lại, tuy chƣa hoàn toàn an tâm, nhƣng đã bình tĩnh hơn. Tu viện trƣởng đang ở nhà ăn. Thầy William đến xin thƣa chuyện với Cha. Không tìm cách trì hoãn đƣợc, Cha Bề trên đành đồng ý tiếp chúng tôi một lát, tại nhà của mình. Chú thích: [1] I. ar. de dic­tis cuius­dam stul­ti II. syr. li­bel­lus al­chemi­cus ae­gypt III. Ex­po­si­tio Mag­istri Al­cofrib­ae de co­ena beati Cypri­ani Cartagi­nen­sis Epis­copi IV. Liber acephalus de stupris vir­ginum et mere­tricum amor­ibus [2] Tu viện trưởng mất khả năng viết [3] Fir­ma Cautela Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng KINH XẾ TRƯA Tu viện trưởng không nghe William, Cha thuyết giảng về ngôn ngữ của đá quí, và tỏ ý không muốn tiếp tục cuộc điều tra về các sự kiện đau buồn vừa xảy ra thêm nữa. Các gi­an nhà của Tu viện trƣởng ở trên lầu nhà nguyện, và từ cửa sổ của một phòng khách xa họa rộng mênh mông, nơi Cha tiếp chúng tôi nhìn ra, ngƣời ta có thể nhìn thấy tòa Đại Dinh đồ sộ bên ngoài vòm mái của giáo đƣờng, dƣới bầu trời trong sáng và lộng gió. Tu viện trƣởng đang đứng bên cửa sổ quan sát nó và trịnh trọng chỉ cho chúng tôi xem. Cha bảo: - Nó là một thành trì đáng khâm phục, cách kiến trúc cân đối của nó tổng hợp các qui tắc vàng chi phối cấu trúc của một cái hộp. Nó đƣợc chia làm ba tầng, vì số ba là số của Chúa Ba Ngôi, số ba là

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net số các thiên thần đến thăm Abra­ham. Có ba đức tính thần học, ba ngôn ngữ thiêng liêng, ba phần hồn, ba loại âm thanh, ba thời đại trong lịch sử loài ngƣời: trƣớc, trong và sau Mƣời điều răn. Thầy Willam đồng ý: - Đó là sự hòa hợp tuyệt diệu của các liên hệ huyền nhiệm. Tu viện trƣởng tiếp: - Những hình vuông cũng chứa đựng các bài học tinh thần. Có bốn phƣơng trời, bốn mùa, bốn hiện tƣợng khí tƣợng: nóng, lạnh, khô, ẩm; bốn gi­ai đoạn đời ngƣời: sinh ra, lớn lên, trƣởng thành và tuổi già; bốn loại sinh vật: thiên, địa, không, thủy, và bốn màu cầu vồng, và bốn năm cần để thành một năm nhuận. Thầy William nói: - Ồ, chắc thế rồi, và ba cộng bốn là bẩy, con số huyền nhiệm nhất; trong khi đó ba nhân bốn là mƣời hai, con số Thánh Tông đồ, và mƣời hai nhân mƣời hai là một trăm bốn mƣơi bốn, là số những ngƣời đƣợc Chúa chọn lên thiên đƣờng. Tu viện trƣởng không nói thêm gì đƣợc nữa sau màn biểu diễn kiến thức về thế giới lý tƣởng của các con số nữa. Thế là thầy William vào thẳng vấn đề. Thầy bảo: - Chúng ta phải bàn về các biến cố vừa xảy ra mà con đã suy nghĩ kỹ. Tu viện trƣởng xoay lƣng về hƣớng cửa sổ và nghiêm khắc nhìn ngay mặt thầy William. - Có lẽ quá kỹ nữa. Sƣ huynh William, thú thật là Cha đã trông đợi ở con nhiều hơn thế. Con đến đây gần sáu ngày rồi, ngoài Adel­mo, đã có thêm bốn tu sĩ bị chết, hai ngƣời bị Tòa án dị giáo bắt – hẳn nhiên là do công lý thôi, nhƣng chúng ta có thể tránh đƣợc nỗi nhục này nếu phán quan chẳng buộc phải can thiệp vào các án mạng trƣớc – và cuối cùng, cuộc họp mà Cha chủ trì đã kết thúc thảm thƣơng… chính vì tất cả những điều ác độc đó. Thầy William bối rối im lặng. Tu viện trƣởng đúng mƣời mƣơi rồi. Thầy công nhận: - Đúng thế. Thƣa Đức Cha, con đã không đáp ứng đƣợc lòng trông đợi của Cha, nhƣng con xin giải thích tại sao. Các án mạng này không bắt nguồn từ một vụ cãi vã hay một mối nợ máu giữa các tu sĩ, mà từ những hành động phát xuát từ lịch sử xa xƣa của tu viện. Tu viện trƣởng khó chịu nhìn thầy: - Con muốn nói gì? Chính Cha đã nhận thấy chìa khóa của vấn đề không phải là sự việc tồi tệ của quản hầm, vốn đã gi­ao cắt với một câu chuyện khác. Nhƣng câu chuyện kia, một câu chuyện mà Cha có thể biết, nhƣng không thể bàn bạc… Cha mong nó đã minh bạch và con sẽ kể cho Cha nghe về nó… - Đức Cha đang nghĩ đến một hành động nào đó mà Cha đã biết đƣợc, nhờ xƣng tội… - Tu viện trƣởng lảng đi, và thầy William tiếp: - Nếu Đức Cha muốn biết xem con có nắm đƣợc, mà không cần Cha cho hay, rằng có những quan hệ bất hợp pháp giữa Beren­gar và Adel­mo, giữa Beren­gar và Malachi, thì phải, ai trong tu viện cũng đều biết điều này…

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tu viện trƣởng mặt đỏ gay. - Cha nghĩ không nên nói những việc nhƣ thế trƣớc mặt tu sinh này. Cha nghĩ bây giờ cuộc họp đã xong rồi, con không cần đến cậu ta làm thƣ ký ghi chép làm chi nữa. Đi đi, cậu bé – Viện trƣởng ra lệnh. Tôi xấu hổ lui ra. Nhƣng vì tò mò, tôi để hé cửa hành lang, và bò sát bên ngoài để nghe lỏm câu chuyện. Thầy William lại tiếp: - Tuy nhiên, các mối quan hệ bất hợp pháp này, cho dù chúng có xảy ra đi nữa, thì chỉ có ảnh hƣởng rất ít đến các biến cố đau thƣơng này. Then chốt của vấn đề nằm ở một nơi khác, con nghĩ rằng Cha đã hình dung đƣợc. Tất cả xoay quanh việc ăn cắp và sở hữu một quyển sách đã cất dấu trong “fi­nis Africae”, và bây giờ nhờ sự can thiệp của Malachi, đã hoàn về vị trí cũ, mặc dù, nhƣ Cha đã thấy, chúng ta không nắm đƣợc sự nối tiếp của các án mạng. Im lặng một hồi lâu, rồi Tu viện trƣởng cất tiếng, giọng ngập ngừng, nghẹn ngào, nhƣ một ngƣời bị choáng váng bởi những tiết lộ bất ngờ. - Điều này không thể xảy ra… con… Làm sao con biết về “fi­nis Africae”? Con đã vi phạm luật cấm của ta và xâm nhập Thƣ viện à? Đáng lẽ thầy William phải thƣa thật, nhƣng nhƣ thế Tu viện trƣởng sẽ nổi giận không lƣờng đƣợc. Thế nhƣng thầy tôi rõ ràng cũng không muốn nói dối. Thầy chọn cách trả lời câu hỏi đó bằng cách đƣa ra một câu hỏi khác: - Thoạt đầu tiên gặp gỡ, chẳng phải Đức Cha đã bảo con rằng, một ngƣời đã miêu tả chú ngựa Brunel­lus thật chính xác mà không hề nhìn thấy nó nhƣ con, sẽ dễ dàng hình dung những nơi chốn mà ngƣời ấy không đƣợc vào sao? - Đúng vậy. Nhƣng sao con lại nghĩ nhƣ ban nãy? - Làm thế nào con đi đến kết luận của mình là một câu chuyện dài. Nhƣng ngƣời ta đã gây ra một loạt án mạng để ngăn cản không cho nhiều ngƣời phát hiện một điều mà ngƣời ta không muốn họ phát hiện. Bây giờ, tất cả những ai biết chi đó về các bí mật của thƣ viện, bằng những cách chính đáng hay mƣu mô đi nữa, đều đã chết! Chỉ còn mỗi một ngƣời: đó là Cha. - Bộ con muốn ám chỉ… con muốn ám chỉ… - Xin chớ hiểu lầm con, - thầy William nói, có lẽ thầy cũng thật định bụng bóng gió xa gần. – Con nói, chỉ còn một ngƣời biết và không muốn ngƣời nào khác biết. Vì Cha là ngƣời cuối cùng ấy, Cha có thể sẽ là nạn nhân kế tiếp. Trừ phi Cha kể cho con những điều Cha biết về quyển sách cấm đó, và nhất là, ai trong tu viện có thể biết điều Cha biết, và có lẽ còn hơn thế nữa, về Thƣ viện. Tu viện trƣởng nói: - Trong này lạnh quá. Ta hãy ra ngoài đi. Tôi chạy xa cửa thật nhanh và đợi cả hai ở đầu cầu thang. Tu viện trƣởng trông thấy tôi, bèn mỉm cƣời.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Tu sĩ trẻ này hẳn đã nghe bao nhiêu là chuyện buồn phiền mấy ngày vừa qua! Lại đây cậu bé, đừng có ƣu phiền quá. Cha nghĩ, ngƣời ta đã tƣởng tƣợng ra nhiều âm mƣu không có thực… Cha giơ một tay cho ánh sáng soi rạng chiếc nhẫn tuyệt đẹp đeo trên ngón áp út, dấu hiệu quyền lực của mình. Chiếc nhẫn bằng đá quí lấp lánh với tất cả vẻ rực rỡ của nó. Cha bảo tôi: - Con có nhận thấy nó không? Đó là biểu tƣợng uy quyền nhƣng cũng là gánh nặng của ta. Nó không phải là vật trang sức: nó là lời luận giải xinh đẹp về Phúc âm mà Cha là kẻ giữ gìn. – Ngón tay Cha chạm lên mặt nhẫn gồm nhiều viên đá quí điểm những đốm màu khác nhau, sắp xếp lại thành một kiệt tác tuyệt diệu của nghệ thuật tự nhiên và con ngƣời. Cha nói: - Đây là thạch anh tím, tấm gƣơng của sự khiêm cung, nhắc chúng ta nhớ đến tính chân thật, ngọt ngào của Thánh Matthew. Đây là đá chal­cedony, biểu tƣợng của sự từ thiện, lòng thành tâm của Joseph và Thánh James vĩ đại. Đây là ngọc thạch anh, nói lên đức tin và gắn liền với Thánh Pe­ter, này là ngọc Sar­donyx, dấu hiệu của sự tử vì đạo, nhắc ta nhớ đến Thánh Bartholomew. Đây là ngọc xafia, hy vọng và trầm tƣ, ngọc của Thánh An­drew và Thánh Paul, và đây là beryl, giáo điều đúng đắn, học thức và lòng bao dung, các đức tính của Thánh Thomas. – Giọng Cha lạc trong những hƣ ảnh huyền nhiệm: - Ôi, ngôn ngữ của những viên ngọc đá mới kỳ thú biết bao! Cha xoay xoay chiếc nhẫn, tựa nhƣ muốn làm hoa mắt tôi với những tia lấp ánh rực rỡ của nó: - Thật là ngôn ngữ diệu kỳ phải không? Ngôn ngữ của đá ngọc rất đa dạng, mỗi loại biểu thị nhiều sự thật khác nhau, tùy theo ý nghĩa của lời giảng giải mà ta chọn, và tùy theo hoàn cảnh mà chúng xuất hiện. Và ai quyết định trình độ giảng giải và hoàn cảnh thích hợp? Cậu nhỏ, con biết vì họ đã dạy con rồi: đó chính là ngƣời cầm quyền, ngƣời bình luận tin cậy nhất, ngƣời đầy uy tín nhất, và do đó thiêng liêng nhất. – Cha chìa nhẫn ra cho tôi hôn, và tôi quì xuống. Cha vuốt đầu tôi: - Cậu bé, con phải quên đi những điều đã nghe đƣợc trong những ngày vừa qua, hẳn nhiên chúng đều sai lầm cả. Con đã bƣớc vào một dòng tu vĩ đại nhất, cao quí nhất. Cha là Tu viện trƣởng của dòng tu này, con nằm dƣới quyền của Cha. Đây là lệnh của Cha: hãy quên đi, và mãi mãi khép miệng lại. Thề đi. Quá xúc động và bị khuất phục, tôi đƣơng nhiên phải thề. Và nếu vậy, bây giờ quí độc giả sẽ chẳng còn đọc đƣợc hồi ký trung thực của tôi đâu. Thầy William lúc đó bèn can thiệp, có lẽ không phải để ngăn tôi đừng thề, mà chỉ là một phản xạ trong cơn giận dữ, thầy muốn phá vỡ cái bùa chú mà Tu viện trƣởng đang tung ra. - Thằng bé này có liên quan gì đến việc đó? Con hỏi Cha một câu, con xin lƣu ý cho Cha biết một mối nguy hiểm, con yêu cầu Cha nói lên một cái tên… Bây giờ Cha cũng muốn con hôn nhẫn này và thề sẽ quên những điều con biết hay nghi ngờ sao? - À, con… - Tu viện trƣởng buồn bã nói, - Cha không trông đợi một thầy dòng Khất thực hiểu đƣợc vẻ đẹp của truyền thống chúng tôi, hay phải tôn trọng sự kín đáo, các bí mật, những bí ẩn của lòng từ thiện, - phải, lòng từ thiện, và ý thức danh dự, và lời thề im lặng, những điều làm nền tảng cho sự vĩ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đại của chúng tôi… Con đã kể cho Cha nghe một câu chuyện lạ lùng, một câu chuyện không thể tin đƣợc, về một quyển sách cấm đã gây ra một chuỗi vụ giết ngƣời, về một kẻ nào đó biết những việc chỉ mình Cha biết… Toàn là chuyện hoang đƣờng, những lời buộc tội vu vơ. Con cứ nói lên chuyện đó đi, sẽ chẳng ai tin con đâu. Và thậm chí, nếu có vài yếu tố trong cách giải thích hoang tƣởng là đúng đi nữa… thì, bây giờ, một lần nữa, tất cả lại nằm dƣới sự kiểm soát và định đoạt của Cha. Cha sẽ xem xét việc này. Cha có quyền, có phƣơng tiện. Ngay từ đầu, Cha đã sai lầm đi nhờ một ngƣời ngoài, dù ngƣời ấy có khôn ngoan và đáng tin cậy đến đâu chăng nữa, điều tra những việc mà chỉ mình Cha có trách nhiệm giải quyết. Nhƣng con đã hiểu, nhƣ con đã kể Cha nghe. Thoạt đầu, Cha tƣởng nó liên quan đến một sự vi phạm lời thề trinh tiết, và Cha muốn một ngƣời khác nói lên cái điều Cha đã biết qua xƣng tội. Chà, bây giờ chính con đã nói lên điều đó. Cha rất biết ơn những việc con đã làm hay cố làm. Cuộc gặp gỡ giữa hai phái đoàn đã kết thúc, sứ mệnh của con tại đây đã chấm dứt. Cha nghĩ triều đình đang nóng lòng đợi con, không ai muốn vắng mặt lâu một ngƣời nhƣ con. Cha cho phép con rời tu viện. Hôm nay, có lẽ muộn rồi: Cha không muốn con ra đi sau hoàng hôn, vì đƣờng xá không đƣợc an ninh. Con sẽ lên đƣờng tảng sáng ngày mai. Thôi, khỏi cảm ơn Cha, Cha rất vui khi con đến đây, rất quí đƣợc đón tiếp con nhƣ một ngƣời anh em đến với anh em. Bây giờ, con và tu sinh của con có thể lui về sửa soạn hành lý. Bình minh sáng mai, Cha sẽ chào tạm biệt con. Cha thực tâm cảm ơn con. Dĩ nhiên, con không cần tiếp tục cuộc điều tra thêm làm gì. Chớ quấy rầy các tu sĩ thêm nữa. Con đƣợc phép đi. Đó không phải một cách cho lui, mà là một lời đuổi thẳng. Thầy William từ giã và chúng tôi xuống lầu. - Thế nghĩa là thế nào? – Tôi hỏi, chẳng còn hiểu ất giáp gì nữa. - Cố dựng lên một giả thuyết xem, con hẳn biết cách rồi. - Quả thật, con biết mình phải đƣa ra ít nhất hai giả thuyết đối nghịch nhau, và cả hai đều không thể tin đƣợc. Này nhé… - Tôi nuốt nƣớc miếng, xúc động, hồi hộp. – Giả thuyết thứ nhất: Tu viện trƣởng đã biết tất cả và tƣởng thầy sẽ không phát hiện đƣợc điều gì. Giả thuyết thứ hai: Tu viện trƣởng chẳng bao giờ nghi ngờ điều gì. Nhƣng dẫu sao, Cha cứ nghĩ, tất cả là do cuộc cãi vã… giữa các tu sĩ đồng tính luyến ái… Tuy nhiên, bây giờ thầy đã mở mắt cho Cha thấy, nên Cha đột nhiên nhận thức đƣợc một việc rất kinh khủng, và đã nghĩ ra một cái tên và biết chắc chắn ai là kẻ có tội trong các án mạng. Nhƣng lúc này, Cha muốn tự tay giải quyết vấn đề và tống khứ thầy đi để cứu vãn danh dự của tu viện. - Giỏi. Con bắt đầu suy luận khá đấy. Nhƣng, con đã thấy trong cả hai trƣờng hợp, Tu viện trƣởng đều lƣu tâm đến thanh danh của tu viện mình. Dù Cha có là kẻ sát nhân hay nạn nhân kế tiếp đi nữa, Cha không muốn những tin tức ô nhục về cộng đồng thiêng liêng này lan ra khỏi những ngọn núi. Giết tu sĩ của Cha đi, nhƣng chớ có chạm đến danh dự của tu viện. Cha chả… - Thầy William bắt

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đầu giận sôi lên. – Lão lãnh chúa lƣu manh, con công đực nổi tiếng nhờ đào mồ chôn Aquinas [1], cái túi da đựng rƣợu căng phồng vênh váo, sống chỉ vì đeo một cái nhẫn to nhƣ đáy ly! Tất cả bọn Clu­ni­ac các ngƣời đều tự mãn, tự mãn, còn lối hơn cả các vƣơng tôn công tử, còn bảo hoàng hơn cả vua! - Thầy…- tôi đánh bạo trách móc, lòng thấy bị xúc phạm. - Con im ngay, con cũng một phƣờng với chúng. Lũ các ngƣời không phải là những ngƣời dân phàm tục, hay con cái của họ. Nếu một nông dân đi theo thì các ngƣời sẽ đón nhận, nhƣng nhƣ ta thấy hôm qua đó, các ngƣời sẽ chẳng ngần ngại gì trao anh ta lại cho thế quyền. Nhƣng nếu là một kẻ trong số các ngƣời thì không, không bao giờ, phải bao che cho ngƣời ấy. Tu viện trƣởng có thể chỉ mặt tên khốn nạn đó, đập hắn chết trong hầm kho tàng rồi để hắn chết quéo trong mấy cái hộp đựng thánh tích, với điều kiện tu viện khỏi bị nhục… Còn để cho một tu sĩ Fran­cis­co, một tu sĩ Khất thực bình dân khám phá ra cái ổ chuột trong tòa nhà thiêng liêng này ƣ? À, không thể đƣợc, bằng mọi giá, Tu viện trƣởng không thể để điều này xảy ra. Cảm ơn, Sƣ huynh William, Hoàng đế cần Huynh, Huynh thấy cái nhẫn tôi đeo đẹp biết bao, tạm biết Huynh. Nhƣng bây giờ chuyện thách thức không chỉ giữa ta và Tu viện trƣởng nữa, mà là giữa ta và toàn bộ sự việc: ta sẽ không rời nơi này cho đến khi tìm ra. Lão muốn ta ra đi sáng mai phải không? Đƣợc lắm, đây là nhà của lão mà, nhƣng cho đến sáng mai ta phải biết, phải biết. - Thầy phải biết? Giờ có ai ép buộc thầy đâu? - Ad­so ạ, chẳng ai buộc chúng ta phải biết cả. Nhƣng chúng ta phải biết thế thôi, dù là biết không trọn vẹn đi nữa. Tôi vẫn còn hoang mang và thấy nhục về những lời thầy William xúc phạm đến dòng tu và các Tu viện trƣởng của tôi. Tôi cố phân minh phần nào cho Cha Bề trên, bằng cách đƣa ra giả thuyết thứ ba, sử dụng tài lý luận mà tôi nghĩ mình bắt đầu thành thạo. - Thƣa thầy, thầy chƣa xét đến khả năng thứ ba. Những ngày vừa qua chúng ta đã nhận thấy một điều, và sáng hôm nay, sau những lời tâm sự tin cậy của Nicholas và những lời đồn đại chúng ta nghe đƣợc trong nhà thờ, điều ấy dƣờng nhƣ quá rõ rằng có một nhóm tu sĩ Ý không chịu chấp nhận sự kế vị của các quản thƣ ngƣời nƣớc ngoài, họ lên án Tu viện trƣởng đã không tôn trọng truyền thống cũ, và theo nhƣ con hiểu, họ nấp sau lƣng già Ali­nar­do, đẩy già tới trƣớc nhƣ một điển hình để đòi hỏi một chính quyền khác trong tu viện. Do đó, có lẽ Tu viện trƣởng sợ tiết lộ của chúng ta sẽ trao vũ khí vào tay kẻ thù mình, và muốn giải quyết vấn đề một cách hết sức thận trọng. - Có thể nhƣ vậy. Nhƣng lão ấy vẫn là một cái túi da đựng rƣợu căng phồng vênh váo, và chính lão sẽ bị giết. Chúng tôi đang ở trong nhà dòng. Gió càng lúc càng hung tợn hơn, ánh sáng mờ dần, dù mới chỉ qua kinh Xế Trƣa. Sắp hoàng hôn rồi. Chúng tôi chẳng còn bao nhiêu thời gi­an nữa. Thầy William nói:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Muộn rồi, và khi có ít thời gi­an, ngƣời ta phải ráng giữ bình tĩnh. Chúng ta hành động nhƣ thể chúng ta đang có thời gi­an vĩnh cửu. Thầy phải giải quyết một vấn đề: làm cách nào xâm nhập “fi­nis Africae” vì lời giải đáp cuối cùng phải nằm ở đó. Rồi chúng ta phải cứu một ngƣời, thầy chƣa quyết đƣợc đó là ai. Cuối cùng, chúng ta nên xem xét có gì xảy ra ở hƣớng chuồng ngựa không, con sẽ để mắt đến nó… Hãy nhìn xem cái gì chộn rộn thế… Quả thật khoảng giữa Đại dinh và nhà dòng chợt náo động khác thƣờng. Mới cách đây một lát, một tu sinh từ nhà Tu viện trƣởng chạy vụt về phía Đại Dinh. Bây giờ, Nicholas lại từ Đại Dinh chạy trực chỉ hƣớng nhà nghỉ. Ở một góc, nhóm tu sĩ ban sáng: Paci­fi­cus, Ay­maro, và Pe­ter, đang bàn cãi sôi nổi với Ali­nar­do, tựa nhƣ muốn thuyết phục già một điều gì. Rồi, dƣờng nhƣ họ đi đến một quyết định. Ay­maro đỡ lấy già Ali­nar­do, lúc ấy vẫn lộ vẻ miễn cƣỡng không sốt sắng lắm, và cùng đi vào nhà của Tu viện trƣởng. Họ vừa mới bƣớc vào thì Nicholas từ nhà nghỉ đi ra, dẫn theo Jorge, cả hai cùng đi về hƣớng đó. Trông thấy hai tu sĩ Ý bƣớc vào, huynh rỉ tai Jorge điều gì đó, và lão già lắc đầu. Tuy nhiên, họ vẫn cất bƣớc về phía nhà nguyện. - Tu viện trƣởng đang tự cáng đáng tình hình hiện nay…- Thầy William nói, giọng ngờ vực. Từ Đại Dinh lại hiện thêm nhiều tu sinh nữa trên phòng thƣ tịch xuống, theo bén gót họ là Ben­no, Huynh tiến đến phía chúng tôi, mặt lộ vẻ hết sức lo lắng. Huynh nói: - Trong phòng thƣ tịch có điều bất an. Không ai chịu làm việc, mà cứ xì xầm nói chuyện với nhau… Việc gì xảy ra thế? - Việc xảy ra là, những ngƣời cho đến sáng nay tƣởng nhƣ là ngƣời tình nghi nhất thì đều đã chết. Hôm kia thì ai cũng dè chừng, cảnh giác với Beren­gar, ngu ngốc lƣờng gạt và dâm dục, rồi họ nghi quản hầm, ngƣời tình nghi dị giáo, và cuối cùng là Malachi, ngƣời ai nấy đều không ƣa… Bây giờ, họ chẳng biết nghi ai nữa, nên phải khẩn cấp tìm một kẻ thù hay một tên bung xung. Mỗi ngƣời nghi một ngƣời khác, vài ngƣời sợ hãi, nhƣ Huynh vậy, một số ngƣời khác lại quyết định phải hù những ngƣời khác sợ. Tất cả các Huynh đều lo cuống cuồng lên. Ad­so, thỉnh thoảng liếc chừng các chuồng ngựa nhé. Thầy về nghỉ một lát đây. Tôi chƣng hửng: về nghỉ trong khi chỉ còn lại vài giờ thật chẳng có vẻ khôn ngoan tí nào. Nhƣng bây giờ tôi đã hiểu thầy tôi. Thân thể thầy càng đƣợc nghỉ ngơi thì trí tuệ thầy lại càng sôi sục lên. Chú thích: [1] Chỉ Thánh Thomas (1225?-1274) triết gia, học giả Ý. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng GIỮA KINH CHIỀU VÀ KINH TỐI Kể tóm tắt những giờ dài hoang mang Tôi thật khó tƣờng thuật lại những gì đã xảy ra trong những giờ tiếp theo, giữa Kinh Chiều và Kinh tối. Thầy William vắng mặt. Tôi lang thang quanh dãy chuồng ngựa, nhƣng chẳng thấy có gì bất thƣờng. Các ngƣời giữ ngựa dẫn thú về chuồng, trời gió làm chúng bồn chồn. Ngoài ra, tất cả đều tĩnh lặng. Tôi bƣớc vào nhà thờ. Mọi ngƣời đều đã vào chỗ, nhƣng Tu viện trƣởng để ý thấy Jorge vắng mặt. Cha khoát tay ra hiệu hoãn buổi lễ. Cha gọi Ben­no, phái Huynh đi tìm già Jorge, nhƣng Ben­no không có mặt. Có ngƣời lên tiếng bảo: có lẽ Ben­no đang dọn dẹp phòng thƣ tịch để đóng cửa buổi tối. Tu viện trƣởng giận dữ bảo Cha đã quyết định: Ben­no sẽ không đóng cửa nào cả, vì Huynh ấy không biết cách. Ay­maro đứng dậy nói: - Nếu Đức Cha đồng ý, con sẽ đi gọi Huynh ấy… - Không ai yêu cầu Huynh làm điều gì cả. – Tu viện trƣởng cộc lốc gắt lên, Ay­maro ngồi xuống chỗ của mình, không quên ném cho Paci­fi­cus một cái nhìn khó hiểu. Tu viện trƣởng cho gọi Nicholas, lúc ấy không có mặt. Có ngƣời nhắc Cha rằng, Nicholas đang sửa soạn bữa tối, Cha lộ cử chỉ giận lắm, tựa nhƣ không thích để mọi ngƣời thấy Cha đang bồn chồn lo lắng. Cha hét: - Ta muốn Jorge có mặt ở đây. Tìm Huynh ấy! Con đi ngay! – Cha ra lệnh cho thầy của các tu sinh. Một ngƣời khác báo cáo Cha rằng Ali­nar­do cũng vắng mặt. Cha bảo: - Cha biết, Huynh ấy không đƣợc khỏe. Tôi ngồi gần Pe­ter và nghe Huynh ấy nói với Gun­zo xứ No­la ngồi bên cạnh, bằng một thứ thổ ngữ miền Trung Ý mà tôi hiểu đƣợc phần nào: - Tôi cũng nghĩ vậy. Hôm nay, sau cuộc hội đàm, tu sĩ già đáng thƣơng quẫn trí cả lên. Cha Bề trên cƣ xử nhƣ con điếm ở Avi­gnon! Các tu sinh đều hoang mang. Tâm hồn ngây thơ, nhạy cảm của họ cảm thấy một điều căng thẳng bao trùm khu hát kinh, nhƣ tôi đang cảm thấy vậy. Tiếp sau đó là im lặng và bối rối kéo dài. Tu viện trƣởng ra lệnh đọc vài bài vịnh, và Cha chọn ba bài mà giáo luật không qui định cho đọc trong Kinh Chiều. Mọi ngƣời nhìn nhau, rồi bắt đầu cầu nguyện bằng giọng trầm trầm. Thầy của các tu sinh trở lại, theo sau là Ben­no. Huynh về chỗ, đầu cúi gầm, Jorge không có trong phòng thƣ tịch, cũng không

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ở phòng mình. Tu viện trƣởng ra lệnh bắt đầu buổi lễ. Khi tan lễ, trƣớc khi mọi ngƣời đi dùng buổi tối, tôi chạy đến gọi thầy William. Thầy ăn mặc chỉnh tề, đang nằm dài bất động trên giƣờng. Thầy bảo không ngờ đã tối nhƣ vậy. Tôi kể tóm tắt những gì đã xảy ra. Thầy lắc đầu. Ở cửa nhà ăn, chúng tôi trông thấy Nicholas, ngƣời mấy giờ trƣớc đây đã cùng đi với Jorge. Thầy William hỏi Huynh, già Jorge ban nãy có vào gặp Tu viện trƣởng ngay không. Nicholas bảo Jorge phải đợi một lúc lâu ở ngoài cửa, vì Ali­nar­do và Ay­maro đang ở trong phòng. Sau khi Jorge đƣợc mời vào, già ở bên trong một lúc, trong khi Nicholas đợi bên ngoài. Rồi Jorge đi ra và bảo Nicholas đi theo đến nhà thờ, lúc ấy đã vắng ngắt, khoảng một giờ trƣớc Kinh Chiều. Tu viện trƣởng thấy chúng tôi nói chuyện với quản hầm bèn khiển trách: - Sƣ huynh William, con vẫn còn điều tra à? – Cha bảo thầy William đến bàn cùng ăn nhƣ thƣờng lệ. Đối với dòng Bene­dict, sự hiếu khách là điều thiêng liêng. Bữa tối yên lặng hơn mọi ngày, và rất buồn. Tu viện trƣởng ăn uống thờ ơ, đầu óc ám ảnh bởi những suy nghĩ nặng nề. Đến cuối bữa, Cha hối các tu sĩ đi dự Kinh Tối. Ali­nar­do và Jorge vẫn vắng mặt. Các tu sĩ chỉ vào chỗ trống của tu sĩ mù và xì xào với nhau. Khi tan lễ, Tu viện trƣởng yêu cầu mọi ngƣời đọc một bài kinh đặc biệt vì sức khỏe của Jorge xứ Bur­gos. Không rõ Cha muốn nói sức khỏe thể chất hay sức khỏe vĩnh cửu. Mọi ngƣời đều hiểu một tai họa mới sắp đổ xuống đầu cộng đồng. Đoạn Tu viện trƣởng lệnh cho mỗi tu sĩ phải về nhanh phòng mình sớm hơn lệ thƣờng. Cha ra lệnh, không một ai, Cha nhấn mạnh những từ “không một ai”, đƣợc đi lại bên ngoài khu nhà nghỉ. Các tu sinh hoảng sợ là những ngƣời đầu tiên rời gót, họ sụp mũ xuống mặt, đầu cúi thấp, không dám nói chuyện trao đổi, huých hó, cƣời đùa, hay giỡn ngầm với nhau nhƣ thƣờng bữa. Khi các tu sĩ nối nhau đi ra, tôi nhẹ nhàng nhập vào hàng, đằng sau nhóm mà bây giờ tôi đặc tả là “nhóm tu sĩ Ý”. Paci­fi­cus thầm thì với Ay­maro: - Huynh có tin thực là Cha Bề trên không biết Jorge ở đâu không? – Ay­maro đáp: - Cha có thể biết, và hiểu rằng từ nơi lão Jorge đang có mặt hiện nay, lão sẽ chẳng bao giờ quay lại nữa. Có lẽ lão già đòi hỏi quá nhiều, và Cha Bề trên không cần lão nữa… Khi thầy trò tôi giả vờ đi về khu hành hƣơng, chúng tôi thoáng thấy Tu viện trƣởng quay lại Đại Dinh, qua cánh cửa nhà ăn, lúc ấy còn đang mở ngỏ. Thầy William bảo nên đợi một lát, khi toàn khu vực đã vắng bóng ngƣời, thầy bảo tôi bám theo Cha. Chúng tôi vội băng qua khoảng trống và đi vào giáo đƣờng. Um­ber­to Eco

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng SAU KINH TỐI Gần như do tình cờ William khám phá bí mật để đột nhập “fi­nis Africae” Nhƣ hai tên ám sát, chúng tôi nấp gần cổng vào, sau một cái cột, từ đây, chúng tôi có thể quan sát nhà thờ và những cái sọ. Thầy William bảo: - Cha Bề trên đã vào đóng cửa Đại Dinh. Khi Cha gài then từ bên trong, Cha chỉ có thể đi ra bằng lối lò thiêu xƣơng. - Thế rồi? - Rồi ta sẽ thấy Cha làm gì. Chúng tôi không khám phá đƣợc Cha đã làm gì. Một giờ trôi qua mà Cha vẫn chƣa xuất hiện. Tôi nói, Cha đã vào “fi­nis Africae”. Thầy đáp, có lẽ. Muốn đƣa ra nhiều giả thuyết nữa, tôi tiếp: Có lẽ Cha đã băng qua nhà ăn để ra ngoài lại và đang đi tìm Jorge. Thầy đáp, cũng có thể lắm. Tôi tƣởng tƣợng thêm, có lẽ Jorge đã chết. Có lẽ lão đang ở trong Đại Dinh và giết Tu viện trƣởng. Có lẽ cả hai đang cùng ở một chỗ nào khác và ai đó đang rình rập họ. “Những tu sĩ Ý” muốn gì? Tại sao Ben­no sợ hãi thế? Hay Huynh ấy chỉ đeo mặt nạ để đánh lạc hƣớng chúng tôi? Tại sao Huynh ấy nán lại phòng thƣ tịch trong giờ Kinh Chiều, nếu Huynh ấy không biết cách đóng cửa phòng hay cách ra ngoài? Phải chăng, Huynh ấy muốn thăm dò lối đi trong Mê cung? Thầy William bảo: - Tất cả đều có thể xảy ra. Nhƣng chỉ có một điều đang, đã, và sắp xảy ra. Và cuối cùng, Ơn trên đã ban cho chúng ta một sự khẳng định ngời sáng. - Điều gì thế? – Tôi hỏi, tràn trề hy vọng. - Rằng sƣ huynh William xứ Baskerville, ngƣời giờ đây tin rằng đã hiểu hết mọi việc, lại không biết cách vào “fi­nis Africae”. Đi xuống chuồng ngựa, Ad­so, đi xuống chuồng ngựa! - Nhƣng nếu Tu viện trƣởng thấy chúng ta? - Chúng ta sẽ giả thành hai bóng ma. Tôi nghĩ, giải pháp này không thực tế lắm, nhƣng làm thinh. Thầy William càng lúc càng bồn chồn. Chúng tôi ra khỏi cửa bắc và băng qua nghĩa trang, gió rít từng cơn, tôi cầu Chúa sao cho đừng gặp hai con ma, vì tu viện đêm đó không thiếu các linh hồn bị đọa đày. Chúng tôi đến dãy chuồng ngựa,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net chúng càng bồn chồn hơn bao giờ hết vì thời tiết khắc nghiệt. Cửa chính của chuồng ngựa có một lƣới sắt rộng, cao ngang tầm ngực, qua đó có thể nhìn vào bên trong. Tôi thấy con Brunel­lus đứng đầu phía tay trái. Bên phải nó, con ngựa thứ ba trong hàng ngẩng đầu lên, cảm biết có ngƣời đến, nó hí lên. Tôi mỉm cƣời nói: - Ter­tius equi, con ngựa thứ ba. - Gì vậy? – Thầy William hỏi. - Không có gì cả. Con nhớ đến Sal­va­tore đáng thƣơng. Gã muốn làm phép mầu quái quỉ với con ngựa đó, gọi nó bằng tiếng La tinh của gã là “Ter­tius equi”, “i” đáng lẽ là “u” mới phải. - “U” à? – Thầy hỏi, nãy giờ thầy nghe tôi nói vu vơ mà không chú ý lắm. - Vâng, vì “Ter­tius equi” không có nghĩa là con ngựa thứ ba, mà là phần thứ ba của con ngựa, và mẫu tự thứ ba của từ “equ­us” là “u”. Nhƣng chúng thảy đều vô nghĩa. Thầy William nhìn tôi, và trong bóng đêm, dƣờng nhƣ tôi thấy mặt thầy biến đổi. Thầy bảo: - Chúa phù hộ cho con, Ad­so ạ! Chà, phải rồi, Sup­po­si­tio ma­te­ri­alis giả thuyết vật chất, bản viết đƣợc đoán theo de dic­to [1] chớ không phải de re [2]… Sao ta ngu quá! – Thầy vỗ lên trán đánh “bộp” một cái. Tôi nghĩ chắc đau lắm. – Cậu bé của thầy, trong ngày hôm nay, đây là lần thứ hai sự thông thái đã từ miệng con thốt ra, lần đầu trong giấc mơ và bây giờ khi tỉnh! Chạy đi, chạy về phòng con và đem cây đèn, hay tốt hơn đem cả hai cây đèn chúng ta đã giấu. Đừng để ai thấy con, và đến với thầy trong nhà thờ ngay! Đừng hỏi gì nữa! Đi đi! Tôi chẳng hỏi gì, đi ngay. Hai cây đèn giấu dƣới giƣờng, tôi đã cẩn thận châm đầy dầu đến miệng trƣớc rồi. Tôi có đá lửa sẵn trong áo dòng. Ôm chặt hai dụng cụ quí báu vào ngực, tôi chạy vào nhà thờ. Thầy William đứng dƣới ngọn đèn ba chân, đang đọc lại bản ghi chú của Venan­tius. Thầy bảo: - Ad­so, “pri­mum et sep­ti­mum de quatuor” không có nghĩa là cái thứ nhất và thứ bảy của thứ tƣ, mà là của cái thứ tƣ, của từ “thứ tƣ”. Tôi không hiểu gì trong một thoáng, nhƣng rồi trí sáng lên: - “Su­per thronos vig­in­ti quatuor”. Câu viết! câu thơ. Những từ này đƣợc khắc trên tấm gƣơng! - Đi ngay, - thầy William bảo – có lẽ chúng ta còn kịp cứu một mạng ngƣời! - Ngƣời nào? – tôi hỏi, khi thầy dùng tay mày mò mấy cái sọ ngƣời để mở cửa vào lò thiêu xƣơng. - Mạng của kẻ không đáng giữ nó, - thầy bảo. Chúng tôi đang ở trong lối đi dƣới đất, đèn chiếu sáng, lần về phía cửa, dẫn vào nhà bếp. Trƣớc đây, tôi đã nói rằng đến đây ngƣời ta sẽ đẩy một cánh cửa gỗ và lọt vào nhà bếp, đằng sau lò sƣởi, ở cuối cầu thang xoắn ốc dẫn lên phòng thƣ tịch. Ngay khi chúng tôi vừa đẩy cửa đó, chúng tôi nghe ở phía tay trái vài tiếng động nghèn nghẹt bên trong tƣờng. Chúng phát ra từ bức tƣờng bên cạnh cửa, cuối dãy các hốc chứa sọ và xƣơng. Thay vào các hốc cuối cùng là một bức tƣờng trống

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net bằng những viên đá lớn hình vuông, chính giữa là một tấm bảng có khắc vài chữ viết lồng nhau đã mòn nhẵn. Dƣờng nhƣ âm thanh phát xuất từ bên cạnh tấm bảng, hay trên tấm bảng gì đó, một phần bên kia bức tƣờng, và một phần gần nhƣ trên đầu chúng tôi. Nếu nghe đƣợc một âm thanh nhƣ thế vào đêm đầu tiên, có lẽ tôi đã nghĩ ngay đến mấy tu sĩ chết. Nhƣng bây giờ tôi có khuynh hƣớng nghĩ đến những điều tệ hơn từ các tu sĩ sống. Tôi hỏi: - Có thể là ai thế nhỉ? Thầy William mở cửa và trồi ra bên cạnh lò sƣởi. Cũng nghe có những tiếng đấm thùm thụp dọc theo bức tƣờng hai bên cầu thang, tựa nhƣ có ai đang bị gi­am trong bức tƣờng, hay trong cái khoảng không mênh mông dày đặc mà ta giả sử nằm giữa bức tƣờng trong cửa nhà bếp và bức tƣờng ngoài của ngọn tháp phía Nam. Thầy William bảo: - Có ngƣời đang bị nhốt kín trong đó rồi. Từ đầu, thầy vẫn tự hỏi không hiểu có một lối khác lên “fi­nis Africae” trong cái Đại Dinh đầy ngõ ngách này không. Rõ ràng là có. Từ lò xƣơng, trƣớc khi đến nhà bếp, một bức tƣờng trống mở ra, và ngƣời ta leo lên cầu thang song song với cầu thang này, nó đƣợc giấu trong tƣờng và dẫn thẳng lên căn phòng không có cửa sổ. - Nhƣng bây giờ ai đang ở đó? - Ngƣời thứ hai. Một ngƣời ở trong “fi­nis Africae”, một ngƣời khác cố đến chỗ đó, nhƣng ngƣời trên kia hẳn đã chặn cái bộ máy điều khiển cửa ra vào. Thế là ngƣời dƣới đây lọt bẫy. Và ngƣời ấy đang vùng vẫy dữ dội vì thầy nghĩ, trong khoảng tƣờng chật hẹp này, chẳng có mấy không khí đâu. - Ai vậy? Chúng ta phải cứu ngƣời ấy. - Chúng ta sẽ biết ngƣời ấy là ai ngay thôi. Còn việc cứu ngƣời ấy thì chỉ có duy nhất một cách là thả cái bộ máy ở trên kia ra: chúng ta chƣa nắm đƣợc bí mật ở đầu kia. Lên lầu nhanh thôi! Thế là chúng tôi lên phòng thƣ tịch, từ đó đi vào Mê cung và sải nhanh đến ngọn tháp phía Nam. Hai lần tôi phải chậm bƣớc lại, vì gió đêm nay tràn qua các khe hở tạo thành luồng luồn khắp các lối đi, nó rên rỉ trong mọi phòng, thổi xào xạc những tờ giấy nằm vƣơng vãi trên bàn, do đó tôi phải lấy tay che đèn lại. Chẳng bao lâu chúng tôi đã đến căn phòng có tấm gƣơng, lần này đã chuẩn bị tinh thần để đối phó với trò chơi biến dạng đang đợi mình. Chúng tôi giơ cao ngọn đèn để soi sáng dòng thơ ở trên tận cùng khung cửa tấm gƣơng. “Su­per thronos vig­in­ti quatuor”… Bây giờ bí mật đã hoàn toàn rõ: từ “quatuor” có bảy mẫu tự, chúng tôi sẽ phải nhấn vào mẫu tự “q” và “r”. Tôi náo nức nghĩ phải tự tay mình làm mới đƣợc. Tôi đặt vội cái đèn xuống chiếc bàn ở giữa phòng, nhƣng nóng nảy quá khiến ngọn lửa liếm vào bìa một quyển sách cũng đang đặt trên bàn. - Coi chừng, thằng ngốc! – Thầy William la lên, và thổi phụt một hơi tắt ngọn lửa. – Con muốn đốt thƣ viện hả? Tôi xin lỗi, và toan châm đèn lại, nhƣng thầy Willam ngăn:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Không sao. Đèn của thầy cũng đủ rồi. Cầm đèn soi cho thầy, vì câu thơ quá cao, con không với tới đâu. Chúng ta phải nhanh lên. - Nhƣng nếu có kẻ đã vũ trang ở trong đó thì sao? - Tôi hỏi, khi thấy thầy William đang nhón gót cố chạm lên dòng thơ trong sách Mặc Khải, lần mò tìm hai mẫu tự tai ác. - Đồ quỉ, soi đèn cho thầy, và đừng có sợ gì hết, Chúa ở cùng chúng ta! – Thầy đáp, tiếng hơi lùng bùng khó nghe. Ngón tay thầy đang chạm lên mẫu tự “q” của từ “quatuor”, đứng lui lại mấy bƣớc, tôi thấy rõ công việc của thầy hơn. Tôi đã nói rằng các mẫu tự trong câu thơ dƣờng nhƣ đƣợc khắc hay vạch vào tƣờng: các mẫu tự của từ “quatuor”, bề ngoài trông giống các đƣờng viền kim loại, đằng sau chúng là một bộ máy kỳ diệu đƣợc đặt kín trong tƣờng. Khi đẩy tới, chữ “q” bật lên một tiếng “click” giòn, và khi thầy William ấn vào chữ “r” thì một hiện tƣợng tƣơng tự xảy ra. Toàn khung kính dƣờng nhƣ rung chuyển, và mặt gƣơng bật ngƣợc lại. Tấm gƣơng chính là một cái cửa gắn bản lề phía bên trái. Thầy William lách mình qua kẽ hở và tôi lủi theo, tay giơ đèn qua khỏi đầu. Hai giờ sau Kinh Tối, cuối ngày thứ sáu, nửa đêm khuya thanh vắng rạng ngày thứ bảy, chúng tôi đã đột nhập vào “fi­nis Africae”. Chú thích: [1] Cách nói [2] Từ chữ “de rè­gle” có nghĩa là theo qui luật hay dạng đúng qui tắc. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng NGÀY THỨ BẢY ĐÊM Nếu đề mục này phải tóm tắt các tiết lộ phi thường của nội dung, thì khác với thông lệ, nó sẽ dài bằng chính chương này.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Chúng tôi đứng trên ngƣỡng cửa của một phòng có hình thể tƣơng tự nhƣ ba phòng bảy cạnh không cửa sổ kia, nồng nặc mùi mốc meo của sách ẩm ƣớt. Ngọn đèn dầu mà tôi giơ cao soi sáng vòm nhà trƣớc tiên, và khi tôi đƣa đèn từ phải sang trái thì ngọn lửa hắt ánh sáng mờ mờ lên các kệ sách đằng xa đặt dọc theo tƣờng. Cuối cùng, ngay giữa phòng, chúng tôi thấy một cái bàn phủ đầy giấy tờ, đằng sau bàn có một ngƣời ngồi, nếu ngƣời ấy vẫn còn sống thì dƣờng nhƣ đã ngồi bất động trong bóng tối, đợi chờ chúng tôi. Ngay trƣớc khi ánh đèn soi sáng khuôn mặt ngƣời ấy, thầy William đã lên tiếng: - Huynh Jorge kính mến, chúc Huynh một đêm vui. Huynh đang đợi chúng tôi à? Khi chúng tôi tiến thêm vài bƣớc thì ngọn đèn chiếu lên gƣơng mặt lão già đang nhìn chúng tôi nhƣ thể thấy đƣợc. Lão hỏi: - Sƣ Huynh William xứ Baskerville đấy hả? Tôi đã đợi Huynh từ trƣớc lúc Kinh Chiều đến nay, từ lúc tôi vào gi­am mình ở đây. Tôi biết Huynh sẽ đến. - Thế còn Tu viện trƣởng? Có phải đó là ngƣời đập rầm rầm trong cầu thang bí mật không? Jorge ngập ngừng một lát, đoạn hỏi: - Cha vẫn còn sống à? Tôi nghĩ Cha đã chết ngạt rồi. - Trƣớc khi chúng ta bắt đầu nói chuyện, tôi muốn cứu Cha. Huynh có thể mở từ máy trên này. Jorge mệt mỏi nói: - Không, không kịp nữa. Máy đƣợc điều khiển ở bên dƣới, bằng cách nhấn vào tấm bảng; ở trên này, một đòn bẩy bật lên và mở cánh cửa sau cái kệ đằng kia. – Lão hất hàm về phía sau. – Kế bên cái kệ Huynh sẽ thấy một bánh xe với vài vật đối trọng để điều khiển bộ máy từ trên này. Nhƣng khi tôi nghe tiếng bánh xe quay, dấu hiệu báo cho biết Cha Bề trên đã đến bên dƣới, tôi giật mạnh sợi dây thừng giữa các vật đối trọng, và thừng đã đứt. Bây giờ hai đầu lối đi này đã bịt kín, Huynh sẽ chẳng bao giờ sửa đƣợc bộ máy cả. Tu viện trƣởng đã chết. - Tại sao Huynh lại giết Cha? - Hôm nay, khi y gọi tôi đến, y bảo nhờ Huynh mà y khám phá mọi việc. Y vẫn chƣa biết điều mà tôi hằng cố bảo vệ, y chẳng bao giờ hiểu chính xác những báu vật và cứu cánh của Thƣ viện. Y bảo tôi giải thích điều y chƣa biết. Y muốn mở cửa “fi­nis Africae”: Các tu sĩ Ý yêu cầu y chấm dứt cái mà họ gọi là sự bí ẩn do tôi và các bậc tiền bối của tôi nuôi sống. Lòng họ thôi thúc dục vọng muốn tìm biết những điều mới lạ… - Huynh hẳn đã hứa với Cha sẽ đến đây và kết liễu mạng mình, nhƣ Huynh đã kết liễu mạng của những ngƣời kia một cách êm thấm để cứu vãn danh dự của tu viện và không ai biết điều gì cả. Rồi Huynh chỉ cho Cha cách đến đây và kiểm tra sau đó. Nhƣng thay vì nhƣ vậy, Huynh đã đợi để giết Cha. Huynh không nghĩ Cha có thể vào bằng đƣờng tấm gƣơng à? - Không, Tu viện trƣởng trí quá hẹp. Y sẽ chẳng bao giờ tự mình giải đƣợc bí mật của câu thơ. Tôi bày cho y một lối đi khác mà chỉ mình tôi biết. Đó là lối đi tôi đã dùng hàng bao nhiêu năm nay, vì

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net trong bóng tối nó dễ đi hơn. Tôi chỉ việc đến nhà thờ, rồi theo xƣơng ngƣời chết đến cuối hành lang. - Nhƣ thế Huynh đã dẫn dắt Cha đến đây, biết rằng mình sẽ giết Cha… - Tôi không thể tin y nữa. Y đã hoảng loạn. Trƣớc đây y nổi danh ở Fos­sano­va vì đã xoay xở mang một cái xác xuống cầu thang trôn ốc. Một vinh quang không xứng đáng. Bây giờ y chết vì không lên nổi cầu thang của chính mình. - Huynh đã dùng cầu thang đó bốn mƣơi năm nay rồi. Khi Huynh biết mình sẽ bị mù và không còn đủ khả năng điều khiển tu viện nữa, Huynh đã hành động rất khôn ngoan. Huynh dàn xếp để ngƣời ta bầu một ngƣời Huynh tin cẩn lên làm Tu viện trƣởng. Thời còn là quản thƣ viện, Huynh đã đặt tên cho ngƣời ấy là Robert xứ Bob­bio, ngƣời mà Huynh có thể điều khiển theo ý mình, rồi đến Malachi, ngƣời cần sự giúp đỡ của Huynh và chẳng bao giờ hành động mà không tham khảo ý kiến của Huynh. Bốn mƣơi năm nay Huynh là chủ của tu viện này. Nhóm tu sĩ Ý đã nhận thức đƣợc điều này, và Ali­nar­do nhắc đi nhắc lại nó mãi, nhƣng không ai chịu nghe già vì họ cho rằng bây giờ già đã điên rồi. Tôi nói đúng không? Nhƣng Huynh vẫn đợi tôi và không thể bịt tấm cửa gƣơng đƣợc vì máy mở đặt bên trong tƣờng. Tại sao Huynh lại đợi tôi? Sao Huynh biết chắc tôi sẽ đến? – Thầy William hỏi, nhƣng qua giọng nói, ta nhận rõ thầy đã đoán đƣợc câu trả lời, và mong nghe nó nhƣ phần thƣởng cho tài suy đoán của mình. - Ngay từ ngày đầu tiên, qua giọng nói của Huynh, qua cách Huynh lôi tôi vào việc tranh luận một đề tài mà tôi không muốn nhắc đến, tôi biết Huynh sẽ hiểu ra. Huynh giỏi hơn những ngƣời khác: bằng mọi cách Huynh sẽ tìm đƣợc giải đáp. Huynh biết chỉ cần suy nghĩ và hình dung lại suy nghĩ của ngƣời khác trong óc mình là đủ. Rồi tôi nghe Huynh đặt câu hỏi với các tu sĩ khác, tất cả câu Huynh hỏi đều đúng cả. Nhƣng Huynh không bao giờ hỏi về thƣ viện, tựa nhƣ Huynh đã biết mọi bí mật của nó rồi vậy. Một đêm nọ, tôi đến gõ cửa phòng Huynh, nhƣng Huynh không có bên trong. Huynh phải vào đây thôi. Tôi nghe một tôi tớ nói trong bếp mất hai cây đèn. Và cuối cùng hôm nọ, trong gi­an giữa nhà nguyện khi Sev­er­inus đến nói chuyện với Huynh về một quyển sách, tôi biết chắc Huynh đang bám theo dấu vết của tôi. - Nhƣng Huynh đã tìm cách tƣớc quyển sách đó khỏi tay tôi. Huynh đến nói với Malachi, ngƣời chẳng hiểu gì về tình hình. Trong cơn ghen tức, tên ngốc ấy vẫn còn ám ảnh bởi ý nghĩ Adel­mo đã cƣớp mất Beren­gar thân yêu của hắn vì Beren­gar khao khát xác thịt non trẻ hơn. Malachi không hiểu Sev­er­inus có liên quan gì đến việc này, và Huynh còn làm rối loạn suy nghĩ của hắn hơn nữa. Có lẽ Huynh bảo Malachi rằng Beren­gar đã thân mật với Sev­er­inus, và Beren­gar đã thƣởng cho Sev­er­inus một quyển sách trong “fi­nis Africae”. Tôi không biết chính xác Huynh đã nói với Malachi những gì. Điên lên vì ghen, Malachi đã giết Sev­er­inus, nhƣng hắn không kịp săn tìm quyển sách Huynh đã miêu tả với hắn, vì quản hầm bƣớc vào. Có phải mọi việc xảy ra nhƣ vậy không? - Gần nhƣ vậy.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Nhƣng Huynh không muốn Malachi chết. Có lẽ hắn chƣa bao giờ nhìn đến các quyển sách trong “fi­nis Africae” vì hắn tin Huynh và tôn trọng lệnh cấm của Huynh. Hắn tự giới hạn trong nhiệm vụ mỗi đêm bỏ cây thuốc để đe dọa những kẻ lạ xâm nhập. Sev­er­inus cung cấp cho Malachi các loại cây thuốc này. Thế nên, hôm nọ Sev­er­inus mới để Malachi vào bệnh xá, đó là cuộc viếng thăm thƣờng lệ của Malachi để thu các cây thuốc mới mà Sev­er­inus chuẩn bị hằng ngày theo lệnh của Tu viện trƣởng. Tôi đoán đúng chăng? - Huynh đã đoán đúng. Tôi không muốn Malachi chết. Tôi bảo hắn bằng mọi cách phải tìm lại quyển sách và mang nó đến đây, nhƣng không đƣợc mở ra. Tôi bảo nó có sức mạnh bằng cả ngàn con bò cạp. Nhƣng lần đầu tiên tên điên ấy làm theo ý mình. Tôi không muốn hắn chết vì hắn là kẻ trung thành. Nhƣng chớ nhắc lại điều Huynh biết: tôi biết Huynh biết mà. Tôi không muốn Huynh thêm tự mãn, tự Huynh đã thế rồi. Sáng nay trong phòng thƣ tịch, tôi nghe Huynh hỏi Ben­no về “Bữa tiệc của Cypri­an”. Huynh đã đến gần sự thật lắm. Tôi không biết bằng cách nào Huynh khám phá đƣợc bí mật của tấm gƣơng, nhƣng khi Tu viện trƣởng bảo Huynh đã đề cập đến “fi­nis Africae”, thì tôi biết chắc chẳng bao lâu nữa Huynh sẽ đến đây. Do đó, tôi ngồi đây đợi. Bây giờ, Huynh muốn gì nào? - Tôi muốn xem bản viết cuối cùng trong quyển sách bốn bản, gồm một bản tiếng Ả-​rập, một bản tiếng Xy-​ri cổ, và một bản bình giảng hay bản sao “Bữa tiệc Cypri­an”. Tôi muốn xem bản viết bằng tiếng Hy-​lạp mà có lẽ do một ngƣời Ả-​rập, hay một ngƣời Tây Ban Nha sao lại. Huynh đã tìm thấy bản này thời còn là phụ tá cho Paul xứ Ri­mi­ni, Huynh đã dàn xếp để đƣợc phái về nƣớc mình thu thập các bản hay nhất về sách Mặc Khải ở Léon và Castille. Số sách kiếm đƣợc này đã khiến Huynh nổi danh và cả tu viện kính trọng, giúp Huynh đoạt chức quản thƣ viện mà đáng lý thuộc về Ali­nar­do, ngƣời lớn hơn Huynh mƣời tuổi. Tôi muốn xem bản sao bằng tiếng Hy-​lạp viết trên giấy lụa, loại giấy thời đó rất hiếm, đƣợc sản xuất tại Si­los, gần Bur­gos quê của Huynh. Tôi muốn xem quyển sách mà Huynh đã trộm ở đó. Sau khi đọc nó xong, để không ai đƣợc đọc nó nữa, Huynh đã giấu nó ở đây, bảo vệ nó rất khôn khéo mà không thủ tiêu nó, vì một ngƣời nhƣ Huynh không hủy sách mà chỉ canh giữ không để ai chạm vào nó. Tôi muốn xem tập hai tác phẩm “Thi ca” của Aris­to­tle, quyển sách mà mọi ngƣời vẫn tin đã bị thất lạc, hay chƣa bao giờ đƣợc viết ra, quyển sách mà có lẽ Huynh đang giữ độc bản. - William, Huynh có thể trở thành một quản thƣ viện tuyệt vời biết bao! – Jorge nói, giọng vừa thán phục vừa tiếc nuối. – Thế là Huynh đã biết tất cả. Đến đây, tôi nghĩ có một cái ghế ở cạnh bàn, phía bên Huynh đó. Ngồi đi, phần thƣởng của Huynh đấy. Thầy William ngồi và đặt chiếc đèn tôi đã đƣa cho thầy xuống, nó soi sáng khuôn mặt của Jorge từ dƣới lên. Lão già cầm lấy quyển sách nằm trƣớc mặt, đƣa cho thầy William. Tôi nhận ra cái bìa của nó chính là quyển sách tôi đã mở ra xem trong bệnh xá mà lại ngỡ là một bản tiếng Ả-​rập. Jorge bảo:

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Này William, đọc đi, giở nó xem đi. Huynh thắng rồi. Thầy William nhìn quyển sách, nhƣng không chạm vào nó. Thầy lôi trong áo dòng ra một đôi găng tay, không phải là đôi găng hở ngón thƣờng dùng, mà là đôi Sev­er­inus đang đeo khi chết. Thầy chậm rãi mở cái bìa cũ mòn mỏng manh ra. Tôi đến sát hơn, chồm qua vai thầy để xem. Đôi tai thính của Jorge bắt đƣợc tiếng động do tôi gây ra, bèn nói: - Cậu bé cũng ở đây hả? Tôi cũng sẽ cho cậu xem… sau. Thầy William liếc nhanh qua những trang đầu: - Theo thƣ mục thì đây là bản Ả-​rập nói về lời nói của một kẻ ngu ngốc nào đó. Nó là gì vậy? - Ồ, những truyền thuyết ngớ ngẩn của bọn vô thần, cho rằng bọn ngốc phát ra những nhận xét khôn ngoan khiến ngay cả các linh mục của họ cũng phải kinh ngạc, các vua Hồi phải khoái chí… - Bản thứ hai bằng tiếng Xy-​ri cổ, nhƣng theo thƣ mục thì nó là bản dịch của một quyển sách nhỏ tiếng Ai-​cập về nghệ thuật giả kim, sao nó lại ở trong bộ này? - Đó là một tác phẩm Ai-​cập từ thế kỷ thứ ba, trong thời đại chúng ta. Nó liên hệ với các tác phẩm theo sau, nhƣng ít nguy hiểm hơn, không ai để tai nghe những lời lảm nhảm của một tên giả kim Châu Phi. Hắn qui việc tạo ra thế gi­an này cho tiếng cƣời thiêng liêng… - Lão ngƣớc mặt lên đọc, với trí nhớ phi thƣờng của một độc giả mà bốn mƣơi năm nay vẫn tự nhắc mình những điều đã đọc đƣợc khi còn sáng mắt: - Khi Chúa cƣời thì bảy vị thần cai quản thế gi­an đƣợc sinh ra. Khi Ngài bật cƣời thì ánh sáng hiện ra, Ngài cƣời tiếng thứ hai thì nƣớc tuôn, Ngài cƣời đến ngày thứ bảy thì linh hồn xuất hiện… Điên rồ. Tác phẩm theo sau cũng vậy, nó do một trong vô số gã ngốc đặt cho mình nhiệm vụ trau chuốt “Bữa tiệc” viết… Nhƣng chúng không phải là thứ Huynh chú ý đâu. Thầy William thực ra đã giở nhanh các trang sách và lần đến bản tiếng Hy-​Lạp. Tôi thấy ngay rằng các trang này làm bằng một loại giấy khác, mềm hơn, những trang đầu gần nhƣ cũ mèm, một phần lề đã bị hƣ hại, vấy những vết dơ mờ mà thời gi­an và ẩm mốc thƣờng cũng gây cho các quyển sách khác. Thầy William đọc những dòng mở đầu, thoạt tiên bằng tiếng Hy-​lạp, rồi thầy dịch ra tiếng La- tinh để tôi cũng có thể biết quyển sách tai hại ấy bắt đầu nhƣ thế nào. Trong tập một, chúng tôi đã bàn về bi kịch và chứng minh bằng cách nào, nhờ khơi dậy sự thƣơng hại và nỗi sợ hãi, nó phát sinh sự hồi hộp phấn chấn, sự thanh lọc các xúc cảm này. Nhƣ đã hứa, giờ đây chúng tôi sẽ bàn về hài kịch (cũng nhƣ về trào phúng và kịch câm), và chứng minh bằng cách nào, nhờ khơi dậy thú vui cƣời cợt, nó đạt đến đƣợc sự thanh lọc đam mê đó. Một đam mê nhƣ vậy đáng cho chúng ta quan tâm hàng đầu, chúng tôi đã nói nhƣ thế trong quyển sách về linh hồn, vì con

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net ngƣời là sinh vật duy nhất có khả năng cƣời. Chúng tôi sẽ định nghĩa các loại hành động, trong đó hài kịch đóng vai trò ngụy trang, rồi chúng tôi sẽ xem xét các phƣơng tiện mà hài kịch đã sử dụng để gây cƣời, và các phƣơng tiện này là hành động và lời nói. Chúng tôi sẽ trình bày các hành động nực cƣời đƣợc phát sinh nhƣ thế nào từ việc so sánh cái tốt nhất với cái xấu nhất, hay ngƣợc lại, từ việc gây ngạc nhiên nhƣ đánh lừa, từ điều không thể xảy ra, từ sự đảo lộn các qui luật tự nhiên, từ các lộn xộn, vẩn vơ, bất hợp lý, từ việc dung tục hóa các nhân vật, từ cách sử dụng các động tác câm hài hƣớc và thô tục, từ sự bất hài hòa, từ việc chọn lựa những điều hèn kém nhất. Chúng tôi sẽ trình bày các lời nói nực cƣời đƣợc phát sinh nhƣ thế nào từ việc hiểu lầm các từ tƣơng tự với các điều khác nhau, và các từ khác nhau với những điều tƣơng tự, từ sự ba hoa và lập đi lập lại, từ cách chơi chữ, từ cách phát âm sai, và từ cách nói thô tục. Thầy William dịch nó một cách khó khăn, vì phải chọn cho đúng chữ, và chốc chốc phải ngừng lại. Vừa dịch thầy vừa mỉm cƣời, tựa nhƣ tìm ra đƣợc điều mình mong đợi. Thầy đọc lớn trang đầu tiên, rồi ngƣng lại, nhƣ thể không muốn biết thêm nữa, và lật nhanh qua các trang kế. Nhƣng sau vài trang thầy khựng lại, vì có vài trang bị dính lại với nhau, ở rìa góc trên và phía đầu sách, nhƣ thƣờng thấy khi các loại giấy ẩm mục hóa thành một thứ keo dinh dính. Jorge nghe tiếng giở sách rào rào đã ngƣng lại, bèn giục thầy William: - Tiếp chứ, đọc đi, giở sách đi. Sách của Huynh mà. Huynh đã đoạt đƣợc nó rồi. Thầy William bật cƣời, nghe dƣờng nhƣ thích thú – Huynh nghĩ tôi khôn ngoan là không đúng đâu, Jorge ạ! Huynh không thấy đƣợc tôi đang đeo găng. Với những ngón tay cục mịch vụng về nhƣ thế này, tôi không thể tách từng trang giấy ra đƣợc. Tôi phải để tay trần, thấm nƣớc miếng, nhƣ tôi đã tình cờ làm sáng nay khi đọc sách trong phòng thƣ tịch, thế nên điều bí ẩn đó đột nhiên cũng trở nên dễ hiểu. Và tôi sẽ phải tiếp tục giở nhƣ thế cho đến khi một lƣợng lớn thuốc độc ngấm vào miệng. Tôi đang nói đến lƣợng thuốc độc mà một ngày xa xƣa nọ, Huynh đã trộm trong phòng thí nghiệm của Sev­er­inus. Có lẽ lúc ấy Huynh đã thấy lo lắng, vì nghe ai đó trong phòng thƣ tịch tỏ ý tò mò, hoặc về “fi­nis Africae”, hoặc về quyển sách thất lạc của Aris­to­tle, hoặc là cả hai. Tôi tin Huynh đã cất ống thuốc độc đó một thời gi­an dài, định sử dụng nó vào lúc thấy nguy hiểm. Và Huynh đã thấy hiểm nguy đến vài ngày trƣớc đây. Khi Venan­tius bàn quá gần đến đề tài của quyển sách, cùng lúc đó Beren­gar vô tâm, huênh hoang cố lòe Adel­mo, tỏ ra không kín đáo nhƣ Huynh hằng hy vọng. Thế là Huynh đã giăng bẫy ra. Quả là kịp lúc, vì chỉ vài đêm sau đó, Venan­tius đã đột nhập vào trộm quyển sách, và gần nhƣ ngấu nghiến giở ra xem. Chẳng bao lâu sau, Huynh ấy thấy mệt bèn chạy xuống nhà bếp cầu cứu, và chết tại đó.Tôi có lầm không nhỉ? - Không, tiếp đi.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net - Phần còn lại rất đơn giản. Beren­gar tìm thấy xác của Venan­tius trong nhà bếp, sợ ngƣời ta sẽ điều tra lôi thôi, vì nói cho cùng, Venan­tius ban đêm đột nhập vào Đại Dinh là do nhờ Beren­gar trƣớc đây đã tiết lộ bí mật cho Adel­mo. Hắn không biết phải làm gì, bèn vác xác lên vai và ném nó vào vại máu, nghĩ rằng mọi ngƣời sẽ tin Venan­tius bị chết đuối. - Thế Huynh làm cách nào biết đƣợc những sự việc xảy ra đó? - Chính Huynh cũng biết rõ nhƣ tôi. Tôi nhận thấy phản ứng của Huynh, khi ngƣời ta tìm thấy mảnh vải vấy máu của Beren­gar. Tên ngốc đó đã dùng mảnh vải này để lau tay sau khi bỏ Venan­tius vào vại. Nhƣng vì Beren­gar đã mất dạng, nên hắn chỉ có thể biến đi với quyển sách mà lúc đó đã khêu gợi óc tò mò của hắn. Huynh đợi ngƣời ta tìm ra xác Beren­gar ở đâu đó, không bị nhuốm máu mà là ngấm thuốc độc. Phần còn lại đã rõ ràng, vì Beren­gar đầu tiên đến bệnh xá để đọc sách, tránh xa các cặp mắt cú vọ. Malachi, bị Huynh xúi giục, vào giết Sev­er­inus, rồi quay lại đây và chết vì muốn khám phá điều cấm gì trong quyển sách đã khiến hắn thành một kẻ sát nhân. Nhƣ thế, chúng ta đã giải thích đƣợc tất cả mọi cái chết… Thật ngu quá… - Ai ngu? - Tôi. Vì nghe theo lời nhận xét của Ali­nar­do nên tôi đã tin rằng loạt án mạng này là theo thứ tự của bảy hồi kèn trong sách Mặc Khải. Mƣa đá cho Adel­mo, và Huynh ấy đã tự tử chết. Máu cho Venan­tius, và do thế ngƣời ta đã có những ý tƣởng kỳ quặc về cái chết của Beren­gar. Nƣớc cho Beren­gar, thực ra đó chỉ là một hành động ngẫu nhiên. Phần thứ ba của trời xanh cho Sev­er­inus, và Malachi đã dùng lồng cầu để đập huynh ấy, vì đó là một vật duy nhất tiện tay Malachi lúc đó. Và cuối cùng là bọ cạp cho Malachi… tại sao Huynh lại bảo hắn là quyển sách có sức mạnh của ngàn con bọ cạp? - Chính vì Huynh. Ali­nar­do đã kể cho tôi ý tƣởng về bảy hồi kèn, và tôi nghe ai đó bảo cả Huynh cũng thấy ý đó hữu lý… Tôi đâm tin rằng những cái chết này là do thiên định, và tôi không có trách nhiệm gì hết. Tôi đã bảo Malachi nếu hắn tò mò thì hắn sẽ bị tiêu diệt theo thiên mệnh, và hắn đã chết nhƣ thế. - Nhƣ thế, thì… Tôi đã hình dung sai cách lý giải các bƣớc hành động của tên tội phạm và hóa ra hắn đã làm trùng với cách đó. Cũng chính nhờ cách hình dung sai này mà tôi đã theo đƣợc dấu vết của Huynh. Thời nay ai cũng bị ám ảnh bởi quyển sách của Thánh John, nhƣng dƣờng nhƣ Huynh là ngƣời nghiên cứu nó kỹ nhất, nhƣng điều đó không phải vì Huynh ngẫm nghĩ mãi về tên Phản Chúa, mà vì Huynh xuất xứ từ một đất nƣớc sản sinh ra những quyển sách Mặc Khải đẹp nhất. Hôm nọ có ngƣời bảo tôi chính Huynh đã đem đến thƣ viện những bản viết tay sách Mặc khải đẹp nhất. Rồi một hôm khác, Ali­nar­do nói lảm nhảm về một kẻ thù bí ẩn đã đƣợc phái đến Si­los tìm sách, lòng hiếu kỳ của tôi nổi lên khi lão bảo kẻ thù này đã sớm quay về thế giới tối tăm: thoạt tiên có thể tƣởng lão nói về một kẻ đã chết yểu, nhƣng thực ra lão đang nói đến sự mù lòa của Huynh. Si­los ở gần Bur­gos, và

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net sáng hôm nay, tôi thấy trong thƣ mục một loạt các sách nhận đƣợc đều là sách Mặc khải Tây Ban Nha, trong thời gi­an Huynh đã hay sắp kế vị Paul xứ Ri­mi­ni. Trong nhóm sách nhận đƣợc đó cũng có quyển sách này. Nhƣng mãi đến khi tôi biết quyển sách này làm bằng giấy lụa thì tôi mới dám khẳng định lời giải thích của mình. Rồi tôi nhớ đến Si­los, và biết chắc mình đúng. Dĩ nhiên, khi ý tƣởng về quyển sách và độc chất giết ngƣời của nó dần dần hình thành thì cách suy diễn theo bảy hồi kèn Mặc khải bắt đầu sụp đổ, mặc dù tôi không hiểu tại sao cả hai đều hƣớng về Huynh. Nhƣng tôi hiểu rõ câu chuyện về sách hơn, vì theo hƣớng của hồi kèn Mặc khải, tôi buộc phải nghĩ đến Huynh và cuộc tranh luận của Huynh về tiếng cƣời nhiều hơn. Do đó buổi tối nay, khi tôi không còn tin vào kèn Mặc khải nữa thì tôi vẫn quyết canh chừng chuồng ngựa, và trong chính nơi đó, hoàn toàn tình cờ, Ad­so đã trao cho tôi chìa khóa vào “fi­nis Africae”. Jorge bảo: - Tôi không hiểu đƣợc ý Huynh. Huynh hãnh diện trình bày cái cách Huynh đã suy luận để nắm đƣợc tôi, thế rồi Huynh lại bảo Huynh đến đây vì suy luận sai. Thế Huynh muốn nói gì với tôi? - Không nói gì với Huynh cả. Tôi hơi bị hẫng, thế thôi. Nhƣng điều đó chẳng quan trọng gì. Dẫu sao tôi đã đến đây. - Chúa đang thổi bảy hồi kèn và Huynh, dù trong khi sai lầm, cũng đã nghe tiếng vọng rối loạn của âm ba đó. - Huynh đã nói đến điều này trong bài giảng tối qua. Huynh cố thuyết phục mình rằng toàn bộ sự việc là do thiên định để che dấu sự kiện Huynh là kẻ sát nhân. - Tôi chẳng giết ai cả. Mỗi ngƣời chết theo số phận tội lỗi của họ. Tôi chỉ là một công cụ. - Hôm qua Huynh bảo Ju­das cũng là một công cụ. Điều đó không ngăn hắn khỏi bị đọa đày. - Tôi chấp nhận nguy cơ bị đọa đày. Chúa sẽ giải tội cho tôi, vì Ngài biết tôi hành động vì danh Ngài. Nhiệm vụ của tôi là bảo vệ Thƣ viện. - Mới cách đây vài phút, Huynh đã sẵn sàng giết cả tôi và thằng bé này nữa…. - Huynh khôn ngoan hơn, nhƣng chẳng giỏi hơn những kẻ khác đâu. - Và bây giờ chuyện gì sẽ xảy ra, khi tôi tránh đƣợc cái bẫy đó? - Chúng ta sẽ xem, - Jorge đáp, - Tôi không nhất thiết phải lấy mạng Huynh, có lẽ tôi sẽ thuyết phục đƣợc Huynh. Nhƣng trƣớc tiên, hãy nói cho tôi biết: làm cách nào Huynh đoán đƣợc đó là tập hai của quyển sách của Aris­to­tle? - Cách Huynh nguyền rủa tiếng cƣời chắc chắn không đủ cho tôi, và những gì tôi biết về cuộc tranh luận của Huynh với những ngƣời khác cũng quá ít ỏi. Thoạt tiên, tôi không hiểu ý nghĩa của chúng. Nhƣng có những lời viết về một viên đá nhục nhã lăn trên bình nguyên, về những con ve sẽ từ lòng đất kêu vang lên, về những quả vả đáng kính. Tôi đã đọc một loại giông giống nhƣ vậy: mấy ngày vừa qua, tôi đã kiểm chứng lại. Đó là những thí dụ Aris­to­tle đã sử dụng trong tập một của tác phẩm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thi ca, và tác phẩm Tu từ học. Rồi tôi nhớ Isidore xứ Seville đã định nghĩa hài kịch là một thứ nói về - biết diễn tả nhƣ thế nào nhỉ? – về một điều kém hơn những tình yêu đức hạnh. Dần dần tập hai của tác phẩm này hình thành trong óc tôi. Tôi có thể kể cho Huynh nghe gần nhƣ toàn bộ tập đó, mà không cần phải đọc những trang sách định dùng để thuốc tôi chết. Hài kịch phát sinh từ “Ko­mai” – đó là những làng quê – nhƣ một cách liên hoan vui vẻ sau bữa ăn hay bữa tiệc. Hài kịch không nói về những kẻ quyền uy, danh giá, mà về những con ngƣời phàm tục buồn cƣời, nhƣng không độc ác, nó không chấm dứt bằng cái chết của các nhân vật. Nó đạt đƣợc tác dụng gây cƣời nhờ vạch ra các thói hƣ tật xấu của ngƣời bình dân. Ở đây, Aris­to­tle xem khuynh hƣớng gây cƣời nhƣ một lực lƣợng của điều thiện, trong đó cũng có giá trị giáo huấn: qua những câu đố hóm hỉnh và ẩn dụ bất ngờ, mặc dù chúng trình bày sự vật khác với bản chất của nó nhƣ thể nói dối vậy, khuynh hƣớng này thực sự buộc chúng ta phải xem xét sự vật kỹ lƣỡng hơn, khiến chúng ta phải thốt lên: À, sự vật là thế này đây, mà trƣớc kia ta chẳng biết. Chân lý đƣợc đạt đến nhờ miêu tả con ngƣời và thế giới tệ hơn bản chất của chúng, hay tệ hơn chúng ta vẫn nghĩ, dẫu sao thì cũng tệ hơn hình ảnh mà các trƣờng ca, bi kịch và cuộc đời của các vị thánh vẫn đƣa ra cho chúng ta thấy. Có phải thế không? - Gần nhƣ thế. Huynh đã tái lập nó nhờ đọc các sách khác à? - Nhiều điều trong đó Venan­tius đang nghiên cứu. Tôi nghĩ Venan­tius đã săn tìm quyển sách ấy khá lâu. Hẳn Huynh ấy đã đọc đƣợc trong thƣ mục các dấu hiệu cũng nhƣ tôi, và tin rằng đây là quyển sách Huynh ấy đang tìm kiếm. Nhƣng Huynh ấy không biết cách đột nhập “fi­nis Africae”. Khi nghe Beren­gar nói với Adel­mo về nó, Huynh ấy liền lao ngay vào nhƣ chó săn thỏ. - Đúng nhƣ thế. Tôi hiểu ngay. Tôi biết đã đến lúc mình phải hành động ác liệt để bảo vệ Thƣ viện… - Và Huynh đã tẩm thuốc độc vào sách. Hẳn là một công việc khó khăn… trong bóng tối… - Bây giờ tay tôi có thể nhìn rõ hơn mắt Huynh. Tôi đã lấy ở chỗ Sev­er­inus một cái bàn chải, và tôi cũng có đeo găng. Đó là một ý độc đáo phải không nào? Huynh phải mất một lúc lâu mới suy ra đƣợc… - Phải. Tôi cứ nghĩ đến một vật phức tạp hơn, một cái kim tẩm thuốc độc hay một loại gì tƣơng tự. Phải công nhận cách làm của Huynh thật là tiêu biểu: nạn nhân tự đầu độc khi có một mình, và chỉ trong mức độ ngƣời ấy muốn đọc… Tôi rùng mình nhận ra rằng phút này đây, hai con ngƣời đối mặt trong một trận chiến sống còn đang thán phục lẫn nhau, tựa nhƣ ngƣời này hành động chỉ để ngƣời kia tán dƣơng. Đầu óc tôi vụt lên ý nghĩ rằng các trò gi­an xảo mƣu mẹo mà Beren­gar đã sử dụng để quyến rũ Adel­mo, những hành vi chân thật và tự nhiên mà cô gái đã dùng để khêu gợi lòng đam mê và dục vọng của tôi, chúng thật vô nghĩa nếu so với sự khôn ngoan và tài năng điên cuồng mà ngƣời này đem ra để chinh phục ngƣời kia, và thật tầm thƣờng nếu so với cảnh nhử nhau đang xảy ra ngay trƣớc mắt tôi đây; bảy ngày qua họ triển khai chiến pháp của mình, họ nhƣ đã bí mật hẹn ngầm với nhau, mỗi ngƣời âm thầm mong

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đợi ngƣời kia tán đồng, ngƣời này vừa sợ vừa ghét ngƣời kia. Thầy William nói: - Nhƣng Huynh hãy nói cho tôi biết, cớ sao Huynh lại muốn che giấu quyển sách này hơn nhiều quyển sách khác? Tại sao Huynh lại ém đi các luận thuyết về phép phù thủy, những trang sách có thể báng bổ Chúa – mặc dù không phải trả giá bằng án mạng đi nữa - ; trong khi chỉ vì những tờ giấy này, Huynh lại đi hại những ngƣời anh em và hại cả chính mình? Có nhiều quyển sách khác nói về hài kịch, nhiều quyển khác ca ngợi tiếng cƣời. Tại sao Huynh lại sợ quyển này nhiều nhƣ vậy? - Vì nó do Triết gia [1] viết. Mỗi quyển sách do Ngƣời viết đã tiêu diệt một phần nền học vấn mà Thiên Chúa giáo đã tích lũy hàng bao thế kỷ nay. Các Đức Cha đã nói mọi điều cần biết về sức mạnh của Phúc Âm, nhƣng Boethius [2] chỉ cần trau chuốt lại lời của Triết gia là sự huyền nhiệm của Phúc Âm đã biến thành trò cƣời của những phạm trù và tam đoạn luận cho ngƣời đời. Sách “Sáng Thế Ký” [3] đã nói những điều phải biết về cấu trúc của vũ trụ, nhƣng chỉ cần đọc quyển “Vật lý” của Triết gia là đủ hình dung lại một thế giới bằng những vật chất trơn nhầy vô tri vô giác, và tên Ả Rập Aver­roes [4] đã gần thuyết phục đƣợc mọi ngƣời về sự vĩnh cửu của thế giới. Chúng ta đã biết mọi điều về các tên Thánh, thế mà tên Do­minic mà Cha bề trên đã chôn xác – kẻ đã bị Triết gia quyến rũ – dám đặt tên các thánh lại, theo những cách suy luận tự nhiên đầy kiêu hãnh. Thế là cái vũ trụ mà Thẩm phán tòa Are­opa­gus cho rằng tự mở ra cho ai biết cách chiêm ngƣỡng dòng suối ngời sáng của cội nguồn đầu tiên đã hoá thành nơi giữ gìn các nguyên tố trần tục mà họ gọi là vật thể trừu tƣợng. Trƣớc kia, chúng ta thƣờng ngƣớc lên trời, thỉnh thoảng mới hạ cố nhíu mày liếc xuống vũng bùn vật chất, bây giờ chúng ta nhìn mặt đất, và tin vào trời qua những lời thế tục. Mỗi lời nói của Triết gia, mà bây giờ ngay cả (các?) Thánh và các tiên tri cũng lấy đó ra thề, đã đảo ngƣợc hình ảnh của thế giới. Nhƣng Ngƣời chƣa đảo ngƣợc hình ảnh của Chúa. Nếu quyển sách này trở nên… hay đã trở nên, đối tƣợng để bình giảng công khai, thì chúng ta hẳn sẽ đạp qua lằn ranh cuối cùng. - Nhƣng Huynh sợ gì trong việc tranh luận về tiếng cƣời này? Huynh không thể loại trừ tiếng cƣời bằng cách loại trừ quyển sách đó đƣợc? - Không, chắc chắn không. Nhƣng tiếng cƣời là sự yếu đuối, sa đọa và xuẩn ngốc trong xác thịt ta. Nó là cách giải trí của nông dân, sự phóng túng của tên say rƣợu, ngay cả giáo hội cũng đã khôn ngoan cho phép trong dịp tiệc tùng, hội hè, chè chén đƣợc thỏa cái tật này một ngày đêm để khuây khỏa tâm trí và quên đi các đòi hỏi, dục vọng khác… Thế nhƣng, tiếng cƣời vẫn là thứ thô tục, một vật bảo vệ cho giới bình dân, một điều bí ẩn nhất, một chất thiêng liêng cho những tên khất thực. Thánh tông đồ cũng đã nói thế này: thà kết hôn còn hơn đi thiêu, thà chống lại trật tự đã đƣợc thiết lập của Thƣợng đế còn hơn cƣời cợt, khoái trá đem trật tự đó ra làm trò cƣời gớm ghiếc cuối bữa ăn, lúc đã cạn chén say sƣa; bầu lên vua ngốc, buông thả trong nghi lễ của bọn heo, lừa, chơi trò truy hoan chổng ngƣợc đầu… Còn trong đây, trong đây này – Jorge đập tay lên bàn gần quyển sách thầy

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net William đang mở ngỏ, - nhiệm vụ của tiếng cƣời đã đƣợc đảo ngƣợc. Nó đƣợc nâng lên thành nghệ thuật, cánh cửa của giới học thức mở cửa đón nó, nó trở thành đối tƣợng nghiên cứu của triết học và nền thần học xảo trá. Hôm qua, Huynh đã thấy những kẻ phàm tục có thể dung dƣỡng và thực hiện những hành động dị giáo khủng khiếp nhất nhƣ thế nào, chúng đã phản bội lời thề của Chúa và luật của tự nhiên. Nhƣng giáo hội có thể dẹp yên đƣợc loạn dị giáo của bọn phàm tục, những kẻ tự tiêu diệt mình bằng sự ngu dốt của chính họ. Sự cuồng điên dốt nát của Dol­ci­no và những loại nhƣ hắn sẽ chẳng bao giờ tạo nên cuộc khủng hoảng trong dòng đạo. Hắn quyết thuyết giảng bạo lực và sẽ chết vì bạo lực, sẽ chẳng để lại đƣợc dấu tích gì, sẽ tàn theo bữa tiệc, và nếu trong bữa tiệc đó một thế giới đảo ngƣợc có đƣợc tạo ra trên mặt đất này một khoảnh khắc thì cũng chẳng sao. Với điều kiện hành dộng đó không đƣợc biến thành mƣu định, với điều kiện giọng lƣỡi thô tục đó không tìm đƣợc tiếng la tinh để chuyển dịch nó. Tiếng cƣời khiến bọn nông nô khỏi sợ Quỉ, vì trong bữa tiệc của lũ ngốc Quỉ cũng hiện ra với vẻ nghèo nàn ngốc nghếch, thế nên có thể điều khiển nó đƣợc. Nhƣng quyển sách này có thể dạy rằng tự giải thoát khỏi nỗi sợ Quỉ là thông thái. Khi cất tiếng cƣời, với rƣợu ùng ục trong cổ họng, tên nông nô cảm thấy mình nhƣ một địa chủ, vì gã đã đảo ngƣợc vị trí của mình với lãnh chúa, nhƣ quyển sách này có thể dạy và chỉ vẽ chi tiết cho những ngƣời học thức các mƣu mẹo gi­an xảo để hợp pháp hóa sự đảo ngƣợc đó. Khi ấy, cái mà may thay vẫn còn là hoạt động của dạ dày, sẽ đƣợc biến thành hoạt động của não. Tiếng cƣời thích hợp với con ngƣời là dấu hiệu cho thấy giới hạn của chúng ta, vì con ngƣời là những kẻ phạm tội. Nhƣng từ quyển sách này, nhiều bộ óc sa đọa nhƣ Huynh sẽ suy ra một tam đoạn luận cực đoan, trong đó tiếng cƣời là cứu cánh của con ngƣời! Cƣời trong một lúc sẽ giúp tên dân quê xua đi nỗi sợ hãi. Nhƣng luật pháp đƣợc áp đặt nhờ sự sợ hãi mà cái tên chân chính của nó chính là lòng sợ Chúa. Quyển sách này có thể nhen lên đốm lửa của quỉ Lu­cifer để bùng lên ngọn lửa mới thiêu đốt toàn thế giới, và tiếng cƣời sẽ đƣợc định nghĩa là một nghệ thuật mới để chấm dứt sợ hãi, nghệ thuật mà ngay cả Prometheus [5] cũng chẳng biết đến. Khi cƣời, cái chết đối với tên nông nô chẳng còn nghĩa lý gì nữa: thế nhƣng theo thiên định, sau cơn phóng đãng thì nghi thức lại phải trùm lên gã nỗi sợ chết! Từ quyển sách này có thể sản sinh ra một mục tiêu hủy diệt mới, nhằm thủ tiêu cái chết bằng con đƣờng rũ sạch sợ hãi. Và chúng ta, những sinh vật tội lỗi, sẽ ra sao đây nếu không biết sợ, nếu không giữ đƣợc cái mà có lẽ là khả năng nhìn xa trông rộng nhất, đáng yêu nhất trong các khả năng thiên bẩm? Bao thể kỷ nay các học giả và đức cha bằng suy nghĩ về những điều cao quí đã ban phát tinh hoa của nền học xứ đạo để cứu vớt sự khốn khổ và cám dỗ của cái thô tục. Còn quyển sách này - vì cho rằng hài kịch, với thể loại trào phúng và kịch câm của nó, là một loại thần dƣợc sẽ thanh lọc mọi đam mê bằng cách đƣa lên sân khấu các thói tật và yếu đuối nhẹ dạ - nó sẽ khiến các học giả giả hiệu nỗ lực cứu vớt những điều cao quí, bằng sự đảo ngƣợc quỉ quái: chấp nhận cái thô tục. Quyển sách này có thể gieo cái ý tƣởng là con ngƣời mong mặt đất sẽ có vô số miền đất Cock­aigne [6]. Nhƣng đó là thứ chúng ta

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net không thể có và không đƣợc phép có. Hãy nhìn những tu sĩ trẻ đã nhục nhã đọc bản nhố nhăng nhái lại “Bữa tiệc của Cypri­an”. Thật là một quyển sách quỉ quái làm biến dạng Thánh Kinh! Tuy nhiên, khi họ đọc nó, họ biết nó là tội lỗi. Nhƣng ngày nào lời của Triết gia minh chứng cho các hình giễu bên lề sách của một bộ óc tƣởng tƣợng sa đọa, hay ngày nào cái nằm bên lề nhảy vào trung tâm, thì ngày đó mọi dấu vết của trung tâm sẽ biến mất. Dân Chúa sẽ hóa thành một lũ quái vật ợ ra từ vực thẳm của vùng đất chƣa biết đến, và khi đó rìa của thế giới cũ sẽ trở nên tâm của xứ đạo, Arimap­si sẽ ngồi trên ngôi của Pe­ter, bọn ngƣời lùn bụng phệ đầu to sẽ chiếm lấy Thƣ viện! Lũ tôi tớ sẽ đặt luật, và chúng tôi (lúc đó cả Huynh nữa) phải tuân theo, trong một tình trạng chẳng có luật lệ gì cả. Một triết gia Hy Lạp mà Aris­to­tle của Huynh có dẫn ra ở đây, đã bảo phải dùng nụ cƣời để xua đi sự nghiêm trang của đối phƣơng, và nụ cƣời mâu thuẫn với sự nghiêm trang. Các bậc cha ông thận trọng của chúng tôi đã chọn lựa thế này: nếu tiếng cƣời là niềm vui của giới bình dân, thì sự phóng túng của họ phải đƣợc kiềm chế, sỉ nhục, và đe dọa bằng sự khắc nghiệt. Và giới bình dân chẳng có vũ khí nào để trau chuốt tiếng cƣời của họ, cho đến khi họ biến nó thành một công cụ chống lại sự nghiêm trang của các bậc chăn chiên tinh thần, những ngƣời có sứ mệnh phải dẫn dắt họ đến đời vĩnh cửu, và cứu họ khỏi sa vào sự cám dỗ của tham, sân, si. Nhƣng nếu một ngày kia có ai đó khua lên lời của Triết gia và cất tiếng nhƣ một triết gia, nâng tiếng cƣời lên thành một vũ khí tinh xảo, nếu nghệ thuật thuyết phục đƣợc thay bằng nghệ thuật giễu cợt – thì ôi thôi, ngày đó, ngay cả Huynh nữa William ạ, và tất cả tri thức của Huynh nữa, cũng sẽ bị cuốn sạch! - Tại sao? Lúc ấy tôi sẽ đấu trí với những ngƣời khác. Thế giới ấy sẽ tốt hơn thế giới trong đó lửa và những thanh sắt nung đỏ của Bernard Gui làm nhục ngọn lửa và sắt nung của Dol­ci­no. - Chính Huynh lúc đó cũng sẽ lọt vào âm mƣu của Quỉ. Huynh sẽ chiến đấu ở phía bên kia trong trận thƣ hùng Ar­maged­don, nơi diễn ra trận chiến đấu cuối cùng. Nhƣng đến ngày đó thì giáo hội hẳn có đủ khả năng áp đặt một lần nữa giáo luật lên cuộc chiến. Chúng tôi không sợ những lời báng bổ, vì ngay cả trong những lời chƣởi Chúa, chúng tôi cũng nhận ra đƣợc hình ảnh biến dạng của Je­ho­vah nổi giận, ngƣời đã chƣởi rủa bọn thiên thần nổi loạn. Chúng tôi không sợ bạo lực của những kẻ giết ngƣời chăn chiên, nhân danh cải cách hão huyền, vì đó cũng là bạo lực của các vua chúa cố tiêu diệt dân Is­rael. Chúng tôi không sợ sự khắc nghiệt của bọn Do­natist [7], dục vọng của bọn Bo­gomil, sự điên cuồng tội lỗi của những sƣ huynh dòng Tinh thần tự do: Chúng tôi hiểu hết thảy họ và biết căn nguyên tội lỗi của họ, đó cũng là căn nguyên thánh thiện của chúng tôi. Chúng tôi không sợ, và trên hết, chúng ta biết cách tiêu diệt họ - hay tốt hơn nữa, biết cách để họ tự tiêu diệt mình. Thực ra, tôi phải nói là sự tồn tại của họ rất quí giá đối với chúng tôi, nó đã đƣợc ghi trong thiên định vì tội lỗi của họ nhắc chúng tôi đạo đức, lời nguyền rủa của họ cổ vũ cho những lời ngợi ca của chúng tôi, lối sống vô đạo của họ khiến sự thành kính của chúng tôi ngời sáng lên, cũng nhƣ cần có Sa tăng để Chúa vinh danh rạng rỡ hơn. Nhƣng nếu một ngày kia – và không còn là một ngoại lệ trong giới bình

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net dân, mà là điều phổ biến trong giới học thức đã tận tụy nghiên cứu những minh chứng không tiêu diệt đƣợc của Thánh kinh – nghệ thuật giễu cợt đƣợc chấp nhận, và trở nên cao quí, tự do, và không còn máy móc nữa; ngày kia có ngƣời nói (cho ngƣời khác nghe): “Tôi cƣời hiện thân của Chúa”, thì khi ấy chúng tôi sẽ không có vũ khí nào để chống lại lời báng bổ ấy cả, vì nó sẽ triệu về các thế lực đen tối trong thể xác vốn tụ lại trong phát rắm và hơi ợ chua và chúng sẽ đòi cái quyền mà chỉ duy nhất tinh thần mới có: quyền đƣợc xì ra nơi nào tùy thích! - Ly­cur­gus đã cho dựng một tƣợng ca ngợi cái cƣời. - Huynh đọc điều đó trong quyển sách phỉ báng của Clori­tian, ngƣời đã cố giải cho kịch câm khỏi tội vô đạo, ông kể chuyện một bệnh nhân đƣợc một bác sĩ chữa lành bệnh bằng cách giúp cho ngƣời ấy cƣời. Cần gì phải chữa cho hắn chứ, nếu Chúa đã định đời trần tục của hắn đã chấm dứt? - Tôi không nghĩ bác sĩ ấy đã chữa lành cho bệnh nhân. Ông ta dạy bệnh nhân cách cƣời căn bệnh của mình. - Bệnh không phải đuổi tà là hết. Nó phải đƣợc tiêu diệt. - Cùng với cơ thể của ngƣời bệnh. - Nếu cần thiết. - Huynh chính là Quỉ - Thầy William bèn nói. Jorge dƣờng nhƣ không hiểu. Nếu lão sáng mắt, tôi dám chắc lão phải đờ mắt ra nhìn ngƣời vừa nói. Lão hỏi: - Tôi ƣ? - Phải. Họ đã nói dối Huynh. Quỉ không phải là Sa Tăng, Quỉ chính là tinh thần kiêu hãnh, là đức tin không biết mỉm cƣời, là sự thật chẳng hề hoài nghi. Quỉ ác vì nó biết mình đi đâu, và cũng nhƣ Quỉ, Huynh sống trong bóng tối. Nếu Huynh muốn thuyết phục tôi thì Huynh đã thất bại. Jorge, tôi căm ghét Huynh, và nếu có thể, tôi sẽ dẫn Huynh xuống lầu, băng qua sân, trần truồng, lỗ đít cắm lông gà, mặt vẽ hề, để cả tu viện cƣời nhạo Huynh và chẳng còn sợ Huynh nữa. Tôi muốn trét mật khắp ngƣời Huynh rồi lăn vào đám lông, và buộc dây dắt Huynh ra chợ phiên, nói với mọi ngƣời rằng: Hắn đã công bố sự thật với quí vị và bảo sự thật có vị chết chóc, và quí vị đã tin, không phải lời hắn, mà là tính tàn nhẫn của hắn. Bây giờ, tôi xin thƣa với quí vị rằng, trong cơn xoáy vô biên của những điều khả thi, Chúa cũng cho phép quí vị tƣởng tƣợng ra một thế giới trong đó ngƣời cho mình làm sáng tỏ sự thật chẳng là cái gì khác hơn là một con quạ đen vụng về, kẻ lặp lại những lời ngƣời ta đã biết tự lâu rồi. - Huynh còn xấu hơn Quỉ nữa, tu sĩ Khất thực à – Jorge nói. – Huynh là một thằng hề, cũng nhƣ vị thánh đã khai sinh cho tất cả dòng Huynh vậy. Huynh giống nhƣ Thánh Fran­cis của Huynh, ngƣời cất tiếng nói với tất các thân xác của mình [8], ngƣời giảng kinh mà trình diễn nhƣ một tên bán thuốc dạo, ngƣời làm bọn bần tiện kinh ngạc vì dúi vào tay chúng những đồng tiền vàng, khiến các nữ tu

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net kính đạo xấu hổ vì không đọc kinh mà lại ngâm “Mis­erere. Xin thƣơng xót chúng tôi”, ngƣời ăn xin bằng tiếng Pháp, ngƣời lấy một mẩu gỗ để bắt chƣớc động tác của các nhạc công vĩ cầm, ngƣời giả dạng một tên lang thang để làm bẽ mặt các tu sĩ tham ăn tục uống, ngƣời ném mình trần truồng xuống tuyết, ngƣời nói chuyện với cỏ cây muông thú, biến cả huyền thoại của Chúa giáng sinh thành một cảnh làng, nhại tiếng cừu kêu be be để gọi con chiên xứ Beth­le­hem… Một trƣờng phái hay đấy. Thầy dòng Di­oti­salvi xứ Flo­rence ấy là tu sĩ Khất thực chứ? - Phải – thầy William mỉm cƣời – Đó là ngƣời đã đến chủng viện của những ngƣời giảng đạo, và bảo sẽ không nhận thực phẩm nếu họ không đƣa trƣớc cho Ngƣời một mảnh áo của Sƣ huynh John để giữ làm thánh tích. Khi họ đƣa mảnh áo ấy, Ngƣời bèn lấy nó chùi mông và ném vào đống phân, rồi lấy một cây gậy lăn nó quanh đống phân và la lên: “Than ôi, các sƣ huynh ơi, hãy giúp tôi, tôi lỡ đánh rơi thánh tích xuống nhà xí rồi!” - Rõ ràng câu chuyện đó làm Huynh thích thú lắm! Có lẽ Huynh cũng kể tôi nghe câu chuyện về một tu sĩ Khất thực khác là Thày dòng Paul Mille­mosche. Một hôm thầy nằm sõng xoài trên mặt băng, khi đồng bào của thầy chế giễu thầy và một ngƣời hỏi thầy có thích nằm trên cái gì tốt hơn không, thầy bèn đáp: “Có, vợ của ngƣơi…”. Đó là cách Huynh và các ngƣời anh em của Huynh tìm kiếm sự thật đấy. - Đó là cách Thánh Fran­cis dạy con ngƣời nhìn sự vật từ một góc độ khác. - Nhƣng chúng tôi đã buộc họ vào kỷ cƣơng. Hôm qua Huynh đã nhìn thấy các anh em của mình đấy. Họ đã gia nhập hàng ngũ của chúng tôi và không còn nói nhƣ những ngƣời phàm tục nữa. Những ngƣời phàm tục không đƣợc phép nói. Quyển sách này sẽ biện minh cho tƣ tƣởng ngôn ngữ của ngƣời phàm tục là phƣơng tiện của sự thông thái. Phải ngăn chặn điều này, và tôi đã làm. Huynh bảo tôi là Quỉ, nhƣng không đúng thế. Tôi là cánh tay của Chúa. - Tay của Chúa sáng tạo, chứ không che giấu. - Có những giới hạn không đƣợc vƣợt qua. Chúa ban lệnh rằng một số giấy tờ nhất định phải mang dòng chữ “đây là sƣ tử”. - Chúa cũng tạo ra quái vật. Và Huynh nữa. Và Ngài muốn mọi điều đều đƣợc nói đến. Jorge giờ đôi tay run rẩy ra kéo quyển sách về phía mình, lão mở nó ra nhƣng xoay lại, để thầy William vẫn có thể thấy nó thuận chiều. Lão bảo: - Thế tại sao Ngài lại để bản viết này lạc mất hàng bao thế kỷ, chỉ còn sót lại một bản sao duy nhất, và bản sao của cái bản viết chỉ có Chúa biết đã trôi dạt đến đâu, lại bị chôn vùi hàng nhiều năm trong tay của một tên vô thần không biết tiếng Hy Lạp, rồi bị bỏ quên chẳng ai ngó ngàng đến trong một góc bí mật của một thƣ viện cũ kỹ, nơi chính tôi, chứ không phải Huynh, đƣợc Thƣợng đế gọi phải tìm nó và giấu nó đi thêm nhiều năm nữa? Tôi biết, tôi biết nhƣ thể đã đọc đƣợc nó ghi bằng những dòng chữ sắt đá, với đôi mắt có thể nhìn thấy đƣợc những điều Huynh không thấy. Tôi biết đây là ý

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Chúa, và tôi đã hành động để minh giảng nó. Nhân danh Cha, và Con và Thánh thần. Chú thích: [1] Chỉ Aris­to­tle. [2] Chính khách và triết gia La Mã (480?-524? sau Công Nguyên). [3] Gen­esis. Quyển đầu của Kinh Cựu ước. [4] Triết gia và nhà vật lý Hồi giáo, (1126-1198). Điểm chính trong triết lý của ông là linh hồn có thể bị tiêu diệt. [5] Theo huyền thoại Hy Lạp, Prometheus đã trộm lửa trên trời đem xuống dạy cho con người cách sử dụng. Ông bị Zeus phạt xiềng vào một viên đá, mỗi ngày bị diều hâu đến ăn dần mòn lá gan, nhưng đến đêm nó lại hóa nguyên lành như cũ. [6] Miền đất tưởng tượng có cuộc sống an nhàn, xa hoa. [7] Một giáo phái thuộc đạo Thiên Chúa, được thành lập ở Bắc Phi thế kỷ IV sau Công nguyên. [8] de to­to cor­pore fe­cer­at lin­guam Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng ĐÊM Hỏa tai xảy ra, vì đạo đức quá độ, nên thế lực của địa ngục đã thắng thế Lão già im lặng. Lão xòe cả hai tay đặt lên quyển sách, tựa nhƣ mơn trớn các trang giấy, vuốt chúng thẳng ra để đọc, hay nhƣ muốn bảo vệ nó khỏi móng vuốt của một loài chim ăn thịt. Thầy William bảo Jorge: - Dẫu sao, tất cả đều hoài công. Bây giờ mọi việc đã xong. Tôi đã tìm thấy Huynh, tìm thấy quyển

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net sách, và những ngƣời kia đã chết vô ích. - Không vô ích đâu. Có lẽ đã có quá nhiều ngƣời chết quá. Và nếu Huynh cần có bằng chứng rằng quyển sách này là bạc mệnh thì Huynh đã giữ nó rồi. Và để chắc rằng họ đã không chết vô ích, thì thêm một cái chết nữa cũng chẳng có nhiều nhặng gì. Vừa nói, lão vừa đƣa ngón tay xƣơng xẩu trong mờ lên, chậm chạp xé những trang giấy mỏng manh của quyển sách thành từng mảnh nhỏ, tọng chúng vào miệng, và từ từ nuốt xuống, tựa nhƣ lão đang ăn bánh thánh và muốn biến nó thành xác thịt của mình. Thầy William bàng hoàng nhìn lão, dƣờng nhƣ chƣa hiểu đƣợc điều đang xảy ra. Rồi thầy bình tâm lại và chúi về phía trƣớc hét lên: - Huynh làm gì thế? – Jorge mỉm cƣời, giơ hai cái lợi trắng dã ra, một chất nhầy vàng vàng từ đôi môi tái nhợt của lão ứa ra, nhỏ giọt xuống mấy sợi râu trắng lƣa thƣa dƣới cằm. - Huynh đang đợi hồi kèn thứ bảy, phải không? Giờ hãy lắng nghe tiếng kèn lên tiếng đây: “Hãy niêm kín những điều bảy sấm truyền đã nói, và chớ viết nó ra, hãy nuốt nó đi, nó sẽ làm ruột ngƣơi đắng ngắt, nhƣng trên môi ngƣơi nó sẽ ngọt nhƣ mật”. Huynh thấy chƣa? Bây giờ tôi đã niêm kín điều không đƣợc nói, trong nấm mồ chôn tôi. Lão cƣời, trời, lão Jorge cƣời. Lần đầu tiên tôi mới nghe lão cƣời... Lão cƣời từ trong cổ họng, mặc dù môi lão không tƣơi và trông lão dƣờng nhƣ gần khóc. - Huynh không ngờ đƣợc một chung cuộc nhƣ thế này, phải không William? Lão già này nhờ ơn huệ của Chúa, một lần nữa lại thắng phải không nào? – Khi thầy William định giật lấy quyển sách thì Jorge nghe tiếng gió đoán đƣợc bèn lùi lại, tay trái ôm chặt quyển sách vào ngực, còn tay phải tiếp tục xé các trang giấy và nhồi chúng vào miệng. Lão ở phía bên kia bàn, thầy William không với tới đƣợc bèn cố đứng phắt dậy chạy quanh chƣớng ngại vật đó. Nhƣng thầy làm đổ ghế và vƣớng áo vào đó, thế nên Jorge đã hiểu đƣợc mƣu định. Lão già lại phá lên cƣời, lần này còn to hơn nữa, và thật nhanh không ngờ, lão vung tay phải ra quờ quạng tìm ngọn đèn. Theo sức nhiệt tỏa ra lão chộp lấy ngọn lửa và chẳng sợ đau, đè mạnh tay lên đó. Đèn tắt phụt. Căn phòng tối đen, và lần cuối cùng, chúng tôi nghe tiếng cƣời của Jorge, lão nói: - Giờ tìm ta đi! Bây giờ ta là ngƣời nhìn rõ nhất. – Rồi lão lặng thinh và không hề tạo ra một tiếng động nào khác, lão di chuyển với những bƣớc chân lặng lẽ, vốn khiến lão luôn xuất hiện thật bất ngờ. Chúng tôi chỉ còn nghe đƣợc đâu đó trong căn phòng, chốc chốc lại phát ra tiếng xé sách. - Ad­so, - thầy William la lên. – Chận ngay cửa. Đừng để lão lọt ra ngoài. Nhƣng thầy nói muộn quá, vì nãy giờ tôi chỉ muốn nhào vào chụp lấy lão già, nên khi phòng sụp tối, tôi đã lao tới, cố chạy vòng theo nửa vòng bàn ngƣợc hƣớng với thầy. Tôi nhận ra quá muộn là tôi đã giúp Jorge chiếm đƣợc cửa, vì lão già có thể di chuyển trong bóng tối một cách tự tin lạ thƣờng. Chúng tôi nghe sau lƣng tiếng xé giấy – hơi lùng bùng, vì phát ra từ phòng bên cạnh, và cùng lúc đó,

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net chúng tôi nghe một âm thanh khác, tiếng kèn kẹt khô khốc chạy tới, tiếng bản lề kêu ken két. Thầy William la lên: - Tấm gƣơng! Lão định nhốt chúng ta ở trong này! – Theo hƣớng tiếng động phát ra, cả hai thầy trò tôi đều lao về phía cửa. Tôi ngã nhào lên một cái ghế và bầm cả chân, nhƣng chẳng thèm để ý, vì tôi vụt nhận ra rằng nếu Jorge nhốt chúng tôi trong này thì chúng tôi muôn đời chẳng ra đƣợc: trong bóng đêm, chúng tôi sẽ chẳng bao giờ tìm đƣợc cách mở cửa, vì không biết cách và không biết điều khiển máy nào ở phía bên này. Tôi tin thầy William cũng bổ tới thục mạng nhƣ tôi vậy, vì tôi cảm thấy thầy bên cạnh tôi khi cả hai thầy trò đến đƣợc ngƣỡng cửa và ép sát mình vào lƣng tấm kính đang khép lại về phía chúng tôi. Chúng tôi đến kịp lúc cánh cửa ngừng lại, rồi hé mở ra. Rõ ràng Jorge thấy trận chiến không cân sức nên bỏ đi. Chúng tôi ra khỏi căn phòng kinh khủng đó, nhƣng giờ đây chẳng biết lão già đang đi đâu, và bóng tôi vẫn còn dày đặc. Đột nhiên, tôi nhớ ra: - Thầy ơi! Con vẫn giữ cục đá lửa! - Thế còn đợi cái gì nữa? – Thầy William la lên – Tìm cây đèn và châm lửa đi! – Tôi lao trở lại “fi­nis Africae” tối tăm để tìm cây đèn. Nhờ phép lạ, tôi tìm thấy nó ngay bèn lần theo áo dòng lấy ra cục đá lửa. Tay tôi run lẩy bẩy, và đánh lửa hai ba lần chƣa châm đƣợc đèn, còn thầy William thì đứng ở cửa gọi hổn hển. – Nhanh lên, nhanh lên! – Cuối cùng tôi đánh đƣợc lửa. Thầy William lại giục: - Nhanh lên! Nếu không lão già sẽ ăn sạch Aris­to­tle! - Và chết! – Tôi đau đớn thốt lên, vƣợt lên trƣớc thầy và cùng thầy tìm kiếm. - Thầy không thèm biết lão chết hay sống, đồ quái vật đó! – Thầy William la lên, chạy lại chỗ này chỗ kia, chõ mắt nhìn khắp mọi nơi – Với số giấy nuốt đƣợc đó, mạng lão đã tuyệt rồi. Nhƣng thầy muốn có quyển sách. Đoạn thầy ngừng lại, bình tĩnh hơn, tiếp: - Khoan đã. Nếu tiếp tục thể này thì chúng ta sẽ chẳng bao giờ tìm thấy lão. Im lặng, chúng ta sẽ đứng yên một lúc, - Chúng tôi gồng cứng mình, nín thinh, và trong yên lặng, chúng tôi nghe, cách không xa lắm, tiếng thân ngƣời đụng mạnh vào kệ sách, và tiếng vài quyển sách đổ ầm xuống đất – Hƣớng đó! – Cả hai chúng tôi đồng thanh hét lên. Chúng tôi chạy về hƣớng phát ra tiếng động, nhƣng chẳng bao lâu phải chậm bƣớc lại. Thực ra, bên ngoài “fi­nis Africae”, Thƣ viện đêm nay đầy những luồng khí rên rĩ rít lên, tƣơng ứng với con gió mạnh ngoài trời. Tốc độ chạy của chúng tôi khiến luồng gió càng mạnh hơn, và đe dọa sẽ dập tắt ngọn đèn, mà châm lại rất vất vả. Vì chúng tôi không thể đi nhanh hơn, chúng tôi buộc phải làm Jorge đi chậm lại. Nhƣng thầy William lại nảy lên một ý trái ngƣợc, bèn hét lên: - Chúng tôi bắt đƣợc Huynh rồi, lão già ạ, chúng tôi đã có đèn! – Thật là một quyết định khôn ngoan, vì lời tiết lộ ấy có lẽ đã khiến lão hoảng, lão bèn đi nhanh hơn, và tự làm tổn hại đến khả năng mẫn cảm nhiệm màu và tài nhìn trong bóng tối của mình. Ít lâu sau, chúng tôi nghe một tiếng động khác, theo hƣớng đó, chúng tôi bƣớc vào phòng Y của YS­PANIA, và thấy lão nằm trên mặt đất, tay vẫn

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net giữ quyển sách, cố đứng dậy giữa đống sách ngổn ngang mà lão đã đụng vào bàn làm đổ nhào xuống. Lão đang gắng đứng dậy, nhƣng vẫn tiếp tục xé sách, quyết nuốt hết con mồi càng nhanh càng tốt. Khi chúng tôi chạy đến thì lão đã đứng thẳng, nghe biết chúng tôi đã tới, lão lùi lại, đối mặt với chúng tôi. Dƣới ánh đèn sáng đỏ, gƣơng mặt lão bây giờ trông thật khủng khiếp: các đƣờng nét đã méo mó, một dòng mồ hôi thâm hiểm chảy ròng ròng xuống mày, xuống má lão, đôi mắt thƣờng vẫn trắng dã chết chóc của lão giờ đỏ nhƣ máu, từ miệng lão rơi ra những mẩu giấy, lão trông hệt một con thú đen nhƣ quạ đã nhồi đầy bụng mình và không còn nuốt nổi thức ăn nữa. Ngƣời co rúm vì hoảng loạn, vì sự tàn phá của thuốc độc giờ đang chạy rần rần khắp thân thể, vì mƣu đồ quái quỉ quyết thực hiện cho bằng đƣợc, thân hình quắc thƣớc của lão già bây giờ trông ghê tởm và cục mịch. Vào lúc khác thì hình ảnh đó có thể làm ngƣời ta cƣời, nhƣng chúng tôi giờ cũng mệt rã rƣợi nhƣ chó rình mồi. Lẽ ra bình tĩnh bắt lão, chúng tôi lại nhào vào tấn công lão mãnh liệt. Lão quằn quại nhƣng tay vẫn ôm ghì trƣớc lồng ngực, quyết giữ quyển sách. Tay trái tôi nắm lấy lão còn tay phải thì cố giơ cao ngọn đèn, nhƣng ngọn lửa táp vào mặt lão, lão nóng quá bèn nghẹn ngào la gần nhƣ rống lên, những mẩu giấy trong miệng văng ra, tay phải lão liền buông quyển sách, vồ lấy ngọn đèn, bất thần giật nó khỏi tay tôi và ném đi xa… Ngọn đèn rơi ngay trên đống sách mở ngỏ bị hất nhào từ trên bàn xuống. Dầu đổ tung tóe, ngọn lửa liền táp lấy một trang giấy mỏng manh, và nó cháy bùng lên nhƣ một bó củi khô. Tất cả xảy ra trong khoảnh khắc, tựa nhƣ bao thế kỷ nay, những trang giấy cổ ấy đã trông chờ một cuộc hỏa hoạn, và giờ đang thích thú, đột nhiên đƣợc thỏa mãn khát vọng triền miên đƣợc bùng cháy. Thấy nguy hiểm thầy William buông lão già ra. Biết đã thoát, lão lùi lại vài bƣớc, thầy William do dự một thoáng, mà có lẽ là quá lâu, phân vân không biết nên tóm lão Jorge lại, hay nên dập tắt ngay ngọn lửa nhỏ. Một quyển sách cũ nhất bốc cháy ngay, bùng lên một ngon lửa. Những luồng gió nhẹ, có thể thổi tắt ánh đèn lung linh, thì lại giúp cho ngọn lửa lớn cháy rực hơn, chúng còn thổi tàn bay đi tung tóe. Thầy William la: - Dập lửa ngay! Nhanh lên! Cháy hết bây giờ! Tôi chạy về phía đống lửa, rồi ngừng lại vì không biết phải làm gì. Thầy William lại chạy đến giúp tôi. Chúng tôi đƣa tay ra, mắt tìm kiếm vật gì đó để dập lửa. Óc tôi lóe lên một ý: tôi tuột áo qua khỏi đầu và cố ném nó vào giữa đống lửa. Nhƣng bây giờ ngọn lửa đã quá cao, nó nuốt luôn áo của tôi và đƣợc nuôi lớn thêm. Giật đôi tay cháy sém của mình lại, tôi quay sang thầy William và trông thấy Jorge đang tiến đến ngay sau lƣng thầy. Bây giờ hơi nóng tỏa ra rất mạnh nên lão có thể nhận ra rất dễ dàng, do đó lão biết chắc chắn ngọn lửa ở đâu. Lão bèn ném quyển sách của Aris­to­tle vào lửa. Điên tiết lên, thầy William bèn đẩy lão một cái thật mạnh. Jorge ngã sầm vào một kệ sách, đầu đập

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net mạnh vào một góc. Lão gục xuống đất… Nhƣng thầy William, tôi nghĩ thầy đã bật ra một lời nguyền rủa đáng sợ, chẳng thèm ngó ngàng chi đến lão. Thầy quay sang mấy quyển sách. Muộn mất rồi. Tác phẩm của Aris­to­tle, hay phần còn lại sau bữa ăn ngấu nghiến của lão già đã bị thiêu rụi. Trong khi đó, vài tàn lửa đã bay về phía tƣờng, và các quyển sách trong một kệ khác đang co rúm lại dƣới ngọn lửa giận dữ. Bây giờ, trong phòng không phải có một mà đến hai đống lửa đang cháy. Thầy William nhận thấy chúng tôi không thể dùng tay để dập lửa đƣợc, bèn quyết định lấy sách để cứu sách. Thầy nắm lấy một quyển mà thầy nghĩ chắc chắn và dày dặn hơn các quyển khác, cố dùng nó nhƣ một vũ khí để đàn áp kẻ thù hung hãn. Nhƣng đập quyển sách bìa đóng nẹp đinh lên các quyển đang cháy chỉ khêu thêm nhiều đóm lửa khác. Thầy cố lấy chân rải chúng ra thì tác dụng lại ngƣợc lại: những mẩu giấy cháy dở bay lên chấp chới nhƣ cánh dơi, thổi chúng đi nhóm thêm những ngọn lửa mới trên các trang giấy khác. Rủi thay, đó là căn phòng bừa bãi nhất trong Mê Cung. Bản thảo cuộn tròn treo trên kệ, những quyển sách khác thì tả tơi, ruột long khỏi bìa, trông nhƣ những cái lƣỡi bằng da bê khô héo vì thời gi­an lè ra khỏi cái miệng há hốc, trên bàn chất đầy những bản viết mà Malachi đã quên không cất đúng chỗ. Thế nên căn phòng, sau khi bị Jorge làm đổ nháo nhào, ngổn ngang những bản da chỉ chờ đợi biến ra tro. Căn phòng phút chốc đã biến thành một lò than, một lùm cây bốc cháy. Cả những kệ sách cũng dự vào cuộc hiến tế này, chúng bắt đầu kêu răng rắc. Tôi nhận ra toàn Mê cung giờ chỉ là một giàn hỏa tế khổng lồ, hết thảy chuẩn bị đợi mồi lửa đầu tiên. - Nƣớc. Ta cần nƣớc! – Thầy William nói, rồi tiếp. – Nhƣng làm sao tìm đƣợc nƣớc trong hỏa ngục này. - Dƣới bếp, xuống dƣới bếp, - Tôi la lên. Thầy William sững sờ nhìn tôi, mặt thầy đỏ gay trong ánh lửa bừng bừng. – Đúng, nhƣng khi chúng ta xuống và lên trở lại thì… Bà hỏa đã ngốn hết! – Rồi thầy hét lên – Dẫu sao, căn phòng này đã tiêu rồi, và có lẽ phòng kế bên cũng thế. Chúng ta hãy xuống ngay, thầy tìm nƣớc, còn con phóng ra ngoài báo động. Ta cần nhiều ngƣời! Chúng tôi tìm đƣờng đến cầu thang, ngọn lửa cũng bắt sang những phòng kế cận, nhƣng càng xa càng mờ, thế nên chúng tôi gần nhƣ mò mẫm băng qua hai phòng cuối. Bên dƣới, ánh trăng lờ mờ soi vào phòng thƣ tịch, và từ đây chúng tôi đi xuống nhà ăn. Thầy William phóng vào nhà bếp, tôi lao lên cửa nhà ăn, loay hoay mở nó từ phía trong mãi mới đƣợc, vì lo lắng làm chân tay tôi vụng về luống cuống. Tôi bƣớc ra sân cỏ và chạy về hƣớng nhà nghỉ, rồi chợt nghĩ mình không thể đánh thức từng tu sĩ một đƣợc. Đầu tôi nảy lên một ý: tôi chạy đến nhà thờ, tìm cách leo lên tháp chuông. Khi leo đến nơi, tôi nắm tất cả dây giật chuông báo động. Tôi kéo thật mạnh, và sợi dây chuông chính, khi rút lên, kéo tôi theo lên luôn. Trong thƣ viện, mu bàn tay tôi đã cháy sém, còn lòng bàn tay vẫn

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net còn nguyên lành. Nhƣng bây giờ chúng cũng phồng giộp cả lên, tôi bám theo dây thừng tuột xuống cho đến khi tay đổ máu mới buông ra. Tuy nhiên đến lúc ấy tiếng chuông tôi đã khua động lên rồi. Tôi chạy ra ngoài, vừa kịp thấy các tu sĩ đầu tiên từ trong nhà nghỉ ra, và nghe từ đằng xa tiếng tôi tớ lao nhao trƣớc cửa nhà họ. Tôi không thể trình bày rõ ý mình vì chẳng còn sức để cất tiếng, và những từ đầu tiên thoát ra khỏi miệng bằng tiếng Đức mẹ đẻ. Tôi đƣa bàn tay máu chảy ròng ròng chỉ lên cửa sổ ở cánh nam của Đại Dinh, bệ thạch cao tuyết hoa của chúng đang rực sáng lạ thƣờng. Căn cứ theo cƣờng độ sáng đó tôi biết trong khi tôi trở xuống rung chuông thì ngọn lửa đã lan sang các phòng khác. Tất cả cửa sổ của “Châu Phi” và toàn bộ tiền diện giữa nó và ngọn tháp phía đông, bây giờ bập bùng những ánh lửa bất thƣờng. - Nƣớc! Mang nƣớc! – Tôi hét lên. Thoạt tiên chẳng ai hiểu gì hết. Các tu sĩ quá quen xem Thƣ viện là một nơi linh thiêng bất khả xâm phạm, nên họ không hiểu sao nó lại bị đe dọa bởi một tai ƣơng tầm thƣờng vốn có thể xảy đến cho một túp lều nhà nông. Những ngƣời đầu tiên nhìn lên cửa sổ làm dấu thánh giá và lầm thầm sợ hãi, tôi biết họ đang nghĩ lại thêm ma quỉ hiện hình đây. Tôi nắm áo họ cố nài nỉ cho họ hiểu, cho đến khi có ngƣời chuyển tiếng khóc của tôi thành lời. Đó là Nicholas xứ Mo­ri­mon­do, Huynh nói: - Thƣ viện đang cháy! - Vâng, đúng nhƣ vậy. – Tôi thều thào, ngã xuống đất, lả đi. Nico­las xông xáo truyền lệnh cho các tôi tớ và chỉ cho các tu sĩ đứng xung quanh, bảo ngƣời này đi mở các cửa khác trong Đại dinh, bảo ngƣời kia kiếm nƣớc và các loại xô chậu. Huynh chỉ cho những ngƣời có mặt ra các giếng và hồ nƣớc trong thƣ viện. Huynh gọi những ngƣời chăn bò đem la và lừa đến chuyển bình nƣớc… Nếu một ngƣời nắm quyền ban những lệnh này, thì chắc hẳn ngƣời ta sẽ tuân theo ngay. Nhƣng tôi tớ thì vẫn quen theo lệnh Remi­gio, các ngƣời ghi chép thì theo Malachi, và tất cả thì theo Tu viện trƣởng. Nhƣng than ôi, cả ba ngƣời này chẳng còn ai hiện diện. Tu sĩ nhìn quanh tìm Tu viện trƣởng để chờ nghe những lời chỉ thị trấn an, nhƣng chẳng thấy Cha đâu. Chỉ mình tôi biết lúc đó Cha đã chết hay đang hấp hối trong một lối đi kín bƣng ngột ngạt, bây giờ đang biến thành một lò thiêu. Nicholas đẩy những ngƣời chăn bò đi hƣớng này, thì vài tu sĩ tốt bụng lại đẩy họ đi hƣớng khác. Vài sƣ huynh rõ ràng đã mất bình tĩnh, còn các huynh khác thì vẫn ngái ngủ. Vì giờ tôi đã tỉnh, nên tôi cố dùng lời lẽ để giải thích, nhƣng nên nhớ rằng sau khi đã ném áo dòng vào ngọn lửa, tôi gần nhƣ trần truồng, và hình ảnh của một cậu bé mặt lọ lem, tay chảy máu, ngƣời kỳ cục không lông, tê cóng vì lạnh, chắc chắn không làm ngƣời ta tin lắm. Cuối cùng Nicholas kéo đƣợc vài sƣ huynh và mấy ngƣời khác vào bếp, mà ai đó đã mở cửa. Một tu sĩ khác lanh trí cầm thêm vài cây đuốc. Chúng tôi thấy nhà bếp bừa bãi, hỗn độn, và tôi biết thầy William hẳn đã xáo tung nó lên để tìm nƣớc và chậu xách.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Lúc ấy tôi thấy thầy William hiện ra ở cửa nhà ăn, mặt thầy cháy nám, áo bốc khói. Tay thầy cầm một cái bình lớn, đó là hình ảnh đau thƣơng của sự bất lực, tôi tội nghiệp thầy quá. Tôi biết dẫu thầy có mang đƣợc một xô nƣớc nguyên vẹn lên tầng hai, hay nhiều hơn nữa, thì cũng chẳng giúp đƣợc mấy. Tôi nhớ lại câu chuyện của Au­gus­tine khi Ngài trông thấy một thằng bé dùng muỗng múc nƣớc biển: cậu bé là một thiên thần, cậu làm thế để trêu ông thánh, ngƣời muốn thông hiểu những lẽ nhiệm mầu của thiên nhiên. Và cũng nhƣ thiên thần đó, thầy William mệt lả, dựa vào rầm cửa, nói với tôi: - Tuyệt vọng rồi. Dù tất cả tu sĩ trong tu viện có hiệp lực lại thì cũng đành bó tay thôi. Thƣ viện tiêu tan rồi. – Nhƣng khác thiên thần ấy, thầy William nức nở khóc. Tôi ôm ghì lấy thầy, thầy giật tấm khăn bàn để quấn lấy ngƣời tôi. Chúng tôi sải tay đầu hàng, và quan sát diễn biến chung quanh. Thật là một quang cảnh hỗn loạn. Ngƣời ta chạy tay không lên cầu thang trôn ốc, đụng đầu những ngƣời tay không khác đã lên lầu vì hiếu kỳ, bây giờ đang chạy xuống để kiếm chậu. Những ngƣời lanh trí khác thì lập tức đi lùng xô chậu, nhƣng lại phát giác trong nhà bếp không có đủ nƣớc. Đột nhiên những con la chở các vại nƣớc to tràn vào gi­an phòng lớn, các ngƣời chăn chúng giở vại xuống và định xách nƣớc lên. Nhƣng họ không biết cách lên phòng thƣ tịch, phải mất một hồi lâu sau mấy ngƣời ghi chép mới chỉ cho họ, khi họ đi lên thì tông vào những ngƣời hoảng hốt đang chạy xuống. Vại vỡ, nƣớc bắn tung tóe xuống đất, thế nhƣng các vại kia vẫn đƣợc những ngƣời sốt sắng chuyển lên cầu thang. Tôi theo đám ngƣời ấy vào phòng thƣ tịch. Từ cửa Thƣ viện tuôn ra làn khói dày đặc. Những ngƣời cuối cùng cố lên tháp phía đông vừa đi xuống, họ ho sặc sụa, mắt đỏ ngầu, và cho biết không thể nào đi vào hỏa ngục đó nữa. Rồi tôi gặp Ben­no, tay xách một xô nƣớc khổng lồ từ dƣới lên, mặt mày méo xẹo. Huynh nghe những ngƣời đi xuống nói nhƣ vậy bèn mắng: - Hỏa ngục sẽ nuốt hết các ngƣời, đồ hèn nhát! – Nhƣ muốn tìm ngƣời hỗ trợ, Huynh quay lại thì gặp tôi, và la lên, - Ad­so ơi, Thƣ viện… Thƣ viện… Thƣ viện… - Không đợi tôi trả lời, Huynh chạy đến chân cầu thang và liều lĩnh lao vào đám khói. Đó là lần cuối cùng tôi gặp Ben­no. Tôi nghe phía trên có tiếng răng rắc. Gạch đá, vôi vữa rớt từ trên phòng Thƣ tịch xuống. Viên đá ở đỉnh vòm, chạm hình một bông hoa, long ra và gần suýt rơi xuống đầu tôi. Nền của Mê cung đang sụp xuống. Tôi lao xuống, chạy ra ngoài trời. Vài tôi tớ sốt sắng đem thang cố lao vào các tầng trên để đƣa nƣớc lên. Nhƣng thang cao nhất chỉ vừa chạm đến cửa sổ phòng thƣ tịch, những ngƣời đã leo lên không thể từ ngoài mở cửa sổ đƣợc. Họ gọi với xuống, bảo ngƣời vào trong mở, nhƣng đến lúc này thì chẳng ai dám lên đó nữa. Tôi ngƣớc nhìn các cửa sổ ở tầng thƣợng. Toàn thƣ viện bây giờ đã biến thành một hỏa lò ngút khói, lửa túa từ phòng này sang phòng khác, cháy tràn qua hàng ngàn quyển sách khô giòn. Mọi cửa sổ

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net đều rực lửa, mái Đại Dinh bốc khói đen ngòm: lửa đã lan đến các sà nhà. Tòa Đại Dinh, bên ngoài trông hùng dũng, bên trong thì rạn nứt, mục rã, đá thì nát bấy để cho lửa táp vào bất cứ chỗ nào có gỗ. Đột nhiên tựa nhƣ vì một lực bên trong ép xuống, vài cửa sổ vỡ nát, các tàn lửa bay lên không trung, điểm những đốm sáng chấp chới lên màn đêm. Cơn cuồng phong đã dịu hơn, đó là một điều bất hạnh, vì nếu mạnh, nó có thể dập tắt các đốm lửa, nhƣng vì gió nhẹ nên nó thổi chúng bùng lên, rồi mang đi, cuốn theo các mảnh giấy da bay lên trời. Một tiếng nổ vang lên: sàn của Mê cung ở đâu đó sụp xuống nền nhà dƣới. Bây giờ tôi trông thấy các ngọn lửa lóe lên từ phòng thƣ tịch, nơi cũng đầy ắp sách, kệ, giấy rời trên bàn giấy, những thứ sẵn sàng đón nhận tàn lửa. Tôi nghe những ngƣời ghi chép đau khổ kêu lên, họ bứt tóc bứt tai, còn toan đánh liều leo lên để cứu những bản da thân yêu. Vô ích! Nhà bếp và nhà ăn bây giờ đông nghẹt những kẻ mất hồn, họ chạy lung tung tứ tán, ngƣời này cản trở ngƣời kia, họ va vào nhau, té nhào, kẻ xách chậu thì làm đổ nƣớc quí, la dẫn vào nhà bếp đánh hơi thấy lửa bèn nhảy dựng lên, lao ra cửa, đá văng ngƣời ta, và cả những ngƣời chăn dắt hoảng hốt của chúng nữa. Dẫu sao rõ ràng là đám ô hợp những tên nông nô và những ngƣời tuy thông thái ngoan đạo nhƣng vụng về, không ngƣời điều khiển này đang ngăn cản mọi sự tiếp tay còn lại. * * * Toàn thƣ viện lâm vào cơn dầu sôi lửa bỏng, nhƣng đó mới là phần đầu của thảm kịch. Từ mái nhà và cửa sổ Đại dinh, đám tàn lửa đắc thắng đƣợc gió nuôi dƣỡng đang từ muôn phía lao xuống mái giáo đƣờng. Ai cũng biết các giáo đƣờng đẹp nhất đều rất kỵ hỏa. Nhà của Chúa trông đẹp và kiên cố nhƣ chính đất thánh Jerusalem là nhờ mặt tiền bằng đá phô ra ngoài, còn trần và tƣờng đều dựa theo một cấu trúc bằng gỗ nhẹ và đẹp, và nếu nhà thờ bằng đá với những cột vƣơn cao thẳng chắc nhƣ cây sồi gợi ta nghĩ đến những khu rừng đáng kính nhất, thì gần giáp vòm mái, các cột này thƣờng độn ruột trong bằng gỗ sồi – nhiều đồ đạc trang trí nội thất trong nhà thờ cũng bằng gỗ: bàn thờ, khu hát kinh, ván sơn lát tƣờng, bàn ghế, bục, chân đèn. Trong nhà thờ của Tu viện trƣởng, nơi có cánh cửa đã quyến rũ tôi hôm đầu tiên, cũng vậy. Giáo đƣờng phút chốc bén lửa ngay. Các tu sĩ và tất cả mọi ngƣời bây giờ đều hiểu sự sinh tồn của tu viện đang lâm nguy, nên hết thảy bèn thục mạng chạy tới, để chống đỡ một hiểm họa mới, cảnh càng hỗn loạn hơn nữa. Đƣơng nhiên, dễ lọt vào và bảo vệ giáo đƣờng hơn thƣ viện. Thƣ viện đã tận số vì chính sự bất khả xâm phạm của nó, vì cái huyền thoại bao giữ nó và vì nó ít cửa vào quá. Giáo đƣờng, nơi mở rộng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net cánh cửa nhân từ đón mọi ngƣời trong giờ hành lễ, giờ mở rộng cho tất cả vào chữa cháy. Nhƣng nƣớc đã hết, hay ít ra chẳng tìm đƣợc mấy nƣớc trữ nữa, các giếng nƣớc dâng lên theo mức độ chậm chạp tự nhiên không đáp ứng nổi nhu cầu khẩn cấp. Mọi tu sĩ lẽ ra có thể dập tắt đƣợc ngọn lửa trong giáo đƣờng nhƣng đến lúc này chẳng ai biết làm cách nào nữa. Ngoài ra, lửa lan từ phía trên, nên rất khó đội ngƣời lên để dùng bao hay cát dập lửa. Còn khi lửa lan xuống dƣới thì có ném đất cát vào cũng vô ích, vì trần nhà sập xuống đè dập nhiều ngƣời cứu hỏa. Thế là thêm vào những tiếng kêu than thƣơng tiếc bao của cải bị thiêu rụi và tiếng kêu đau đớn vì mặt bị phỏng, chân tay dập nát, thân chôn vùi dƣới đống gạch đá từ vòm mái cao đổ sập xuống. Gió lại giận dữ nổi lên, và càng giận dữ thốc tới thổi lan ngọn lửa hơn. Kế tiếp ngay sau giáo đƣờng là dãy nhà kho và chuồng ngựa bắt lửa. Ngựa hoảng hốt giật bứt dây cƣơng, đá sập cửa và chạy toán loạn, vừa chạy vừa rống vừa hí rất khủng khiếp. Tàn lửa bắn lên nhiều bờm ngựa và những con ngựa cháy đỏ đó chạy nhƣ điên trong sân nhƣ những quái thú dƣới địa ngục. Chúng phóng vô định không ngừng và đạp nát mọi vật trên đƣờng đi. Tôi thấy già Ali­nar­do đang lang thang, ngơ ngác không hiểu chuyện gì xảy ra, bị con ngựa tuyệt đẹp Brunel­lus lửa cháy quanh mình đá ngã xuống đất. Già bị ngựa kéo trên đất rồi bỏ mặc ở đó, thân tan nát thật tội nghiệp. Nhƣng tôi chẳng có thời gi­an, cũng chẳng có cách nào để cứu hay khóc thƣơng già cả, vì những cảnh tƣợng tƣơng tự nhƣ vậy đang xảy ra khắp nơi. Những con ngựa bốc cháy đã mang lửa đến những nơi gió chƣa chuyển tới kịp: bây giờ các lò rèn và khu nhà tu sinh đang bốc cháy. Từng đoàn ngƣời chạy từ đầu này sang đầu kia, dáo dác chẳng biết làm gì. Tôi gặp Nicholas đầu bị thƣơng, áo tả tơi, giờ kiệt sức bó tay, quì xuống đất nguyền rủa. Tôi thấy Paci­fi­cus, không còn nghĩ đến chuyện cứu chữa gì nữa, mà cố tóm lấy một con la điên cuồng đang chạy qua. Khi bắt đƣợc nó, Huynh hét lên bảo tôi hãy làm nhƣ vậy đi, bảo tôi hãy thoát chạy khỏi các cảnh ghê sợ của trận thƣ hùng Ar­maged­don này đi. Tôi không biết thầy William đâu rồi và sợ thầy đã mắc kẹt dƣới đống tƣờng sập. Tìm kiếm mãi, tôi mới gặp thầy gần nhà dòng. Tay thầy cầm bọc hành lý: khi lửa lan tới khu hành hƣơng, thầy đã chạy về phòng mình để cứu đƣợc ít ra là các vật dụng quí giá nhất của mình. Thầy cũng đã thu nhặt bọc hành lý của tôi nên tôi bèn rút áo ra mặc. Chúng tôi ngừng lại, nín thở quan sát diễn biến chung quanh. Đến bây giờ tu viện đã tiêu vong. Gần nhƣ toàn bộ tòa nhà ít nhiều đều bị thiêu cháy. Những tòa nhà chƣa bén lửa sẽ không đứng vững đƣợc lâu, vì mọi thứ, từ yếu tố thiên nhiên đến công việc chữa cháy hỗn quân hỗn quan, đều góp phần giúp ngọn lửa lan xa. Chỉ có những khu vực không nhà cửa mới an lành: vƣờn rau, khu vƣờn ngoài nhà dòng… Không có thể làm gì để cứu tòa nhà đƣợc nữa. Bỏ ý nghĩ chữa cháy đi, chúng tôi đứng ngoài trời và có thể an toàn quan sát mọi việc. Chúng tôi nhìn giáo đƣờng đang rụi dần, những cấu trúc vĩ đại nhƣ thế này có đặc tính là phần bằng

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net gỗ bùng cháy rất nhanh, sau đó nó sẽ âm ỉ trong nhiều giờ, đôi khi nhiều ngày. Ngọn lửa trong Đại dinh lại khác. Ở đây, các vật không bắt lửa nhiều hơn, và bà hỏa sau khi lan khắp phòng thƣ tịch đang tràn xuống bếp. Còn về tầng thƣợng nơi xƣa kia và hàng bao thế kỷ nay là Mê cung, thì nay quả thực đã bị tiêu hủy. - Đó là thƣ viện lớn nhất trong xứ đạo. – Thầy William nói, và tiếp. - Bây giờ, tên Phản chúa đã thực sự sẵn sàng vì không có nền học vấn nào ngăn cản hắn nữa. Bởi lẽ đó, đêm nay chúng ta đã nhìn thấy mặt hắn. - Mặt ai kia? – Tôi sững sờ hỏi. - Thầy muốn nói mặt Jorge. Trong gƣơng mặt biến dạng vì sự căm ghét triết học, lần đầu tiên thầy thấy chân dung của tên Phản chúa, hắn không đến từ bộ lạc của Ju­das hay từ một đất nƣớc xa xôi nào đó, nhƣ đã đƣợc báo hiệu. Tên Phản chúa có thể thoát thai từ chính lòng kính đạo, từ lòng yêu thƣơng Chúa trời hay yêu thƣơng chân lý quá độ, cũng nhƣ kẻ dị giáo thoát thai từ thánh nhân, và kẻ bị ám ảnh từ nhà tiên tri vậy. Ad­so ạ, hãy sợ những nhà tiên tri, và những kẻ sẵn sàng chết cho chân lý, vì nói chung chúng làm ngƣời khác chết theo, có khi chết trƣớc chúng, có khi chết thế chúng. Jorge đã làm điều quái quỉ vì lão yêu chân lý của lão một cách quá đê hèn đến độ lão dám làm bất kỳ điều gì để tiêu diệt sự giả trá. Jorge sợ tập hai của Aris­to­tle có lẽ vì nó thực sự dạy làm cách nào để bóp méo gƣơng mặt của mọi sự thật, để chúng ta khỏi trở thành nô lệ cho linh hồn của chính mình nữa. Có lẽ sứ mệnh của những ngƣời yêu nhân loại là làm con ngƣời cƣời vào chân lý, là làm chân lý cười lên, vì chân lý duy nhất là học cách giải thoát chúng ta khỏi sự đam mê chân lý một cách điên cuồng. Tôi buồn bã đánh bạo nói – Nhƣng, thƣa thầy, bây giờ thầy nói thế vì thầy đang bị tổn thƣơng tận đáy lòng. Tuy nhiên, có một chân lý mà đêm nay thầy đã khám phá đƣợc, cái chân lý mà thầy đạt đƣợc nhờ giải thích các mấu chốt thầy đọc trong mấy ngày qua. Jorge thắng, nhƣng thầy đã hạ lão vì thầy đã vạch trần âm mƣu của lão. - Chẳng có âm mƣu nào cả, thầy ngẫu nhiên khám phá ra nó thôi. Lời tuyên bố tự nó nghe mâu thuẫn, tôi không biết thầy William có thực muốn thế không, bèn nói: - Nhƣng quả thực những dấu vết trên tuyết đã dẫn đến con ngựa Brunel­lus, quả thực Adel­mo tự tử, Venan­tius đúng là chết đuối trong vại, Mê cung đúng là đƣợc xây cất theo cách thầy hình dung, ngƣời ta vào “fi­nis Africae” nhờ chạm vào chữ “quatuor”, quả thực quyển sách bí mật là của Aris­to­tle… Con có thể kể tiếp tất cả điều đúng mà thầy đã khám phá nhờ kiến thức… - Thầy không bao giờ hoài nghi chân lý của các dấu hiệu, Ad­so ạ, đó là những sự vật duy nhất giúp con ngƣời tự định hƣớng trên đƣờng đời. Điều thầy không hiểu là mối tƣơng quan giữa các dấu hiệu. Thầy tìm ra Jorge nhờ cách suy luận theo sách Mặc Khải, mà ngỡ nhƣ nó làm cơ sở cho tất cả các án mạng, thế nhƣng nó lại chỉ là ngẫu nhiên thôi. Thầy tìm ra Jorge trong khi truy lùng một thủ phạm

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net gây ra mọi án mạng, nhƣng lại khám phá rằng mỗi án mạng do một ngƣời khác gây ra, hoặc là không do ai gây ra cả. Thầy tìm ra Jorge trong khi đuổi theo kế hoạch của một đầu óc sa đọa nhƣng duy lý, thế nhƣng chẳng có một kế hoạch nào cả, hay đúng hơn, chính Jorge cũng không giữ đƣợc kế hoạch ban đầu, rồi từ đó bắt đầu một loạt các nguyên nhân và phản nguyên nhân, các nguyên nhân mâu thuẫn với nhau và tự chúng diễn tiến và tạo nên những mối tƣơng quan không phát xuất từ một kế hoạch nào cả. Thế thì thầy có khôn ngoan gì đâu? Thầy ngoan cố theo đuổi một loại trật tự giống nhau, mà đáng lẽ thầy phải hiểu rằng trong vũ trụ này không có trật tự. Lúc đó một góc mái nhà nghỉ đổ rầm xuống, tung lên trời một đám lửa. Vài con cừu, dê chạy thất thểu trƣớc mặt chúng tôi kêu lên thảm thiết. Một nhóm tôi tớ chạy ngang qua, họ la hét, suýt hất chúng tôi ngã nhào. Thầy William bảo: - Hỗn loạn quá. Um­ber­to Eco Tên của đóa hồng Dịch giả: Đặng Thu Hƣơng Trang cuối cùng Tu viện cháy trong ba ngày ba đêm, và các nỗ lực cứu chữa cuối cùng đều vô ích. Vào sáng ngày thứ bảy chúng tôi lƣu lại đó, khi những ngƣời sống sót hiểu rõ rằng chẳng còn giữ nổi tòa nhà nào nữa, khi những kiến trúc đẹp nhất chỉ còn trơ lại bức tƣờng ngoài, và giáo đƣờng nuốt dần các ngọn tháp của nó nhƣ tự thu mình vào – ngay đến giây phút đó, ý chí chiến đấu của mọi ngƣời nhằm chống lại sự trừng phạt của Chúa đã thất bại. Nhà nguyện và các căn phòng tuyệt đẹp của Tu viện trƣởng vẫn đang bốc cháy, mà việc chạy đi lấy những thùng nƣớc cuối cùng đã chán nản rã rời. Lúc này ngọn lửa đã lan đến tận các xƣởng làm việc, tôi tớ từ lâu đã cố chạy đồ đạc của họ và phóng ra làng quê để bắt lại vài súc vật đã trốn khỏi tu viện trong đêm hoảng loạn. Tôi thấy vài tôi tớ liều lao vào phần còn lại của giáo đƣờng, tôi chắc họ định xuống hầm kho tàng để chộp lấy vài món quí giá trƣớc khi bỏ chạy. Tôi không biết họ có thành công không, hay hầm đã sụp xuống rồi, hay họ đã bị vùi vào lòng đất khi cố đến đƣợc kho tàng. Trong khi đó, dân quê trong làng đã chạy đến cứu viện hay để hôi của. Các ngƣời chết phần lớn vẫn ở trong đống tàn tích còn nóng đỏ. Vào ngày thứ ba, sau khi băng bó cho các ngƣời bị thƣơng và chôn cất những xác chết tìm thấy bên ngoài, các tu sĩ và mọi ngƣời khác thu nhặt đồ đạc của mình và rời bỏ tu viện còn ngút khói nhƣ một nơi bị nguyền rủa. Họ tản đi đến phƣơng trời nào tôi chẳng biết.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net Thầy trò tôi lên đƣờng trên hai con ngựa chạy lạc trong rừng, trực chỉ hƣớng đông. Khi đến Bob­bio, chúng tôi bắt đầu nghe những tin xấu về Hoàng đế. Khi đến Pom­posa, chúng tôi nghe La Mã đã nổi dậy chống vua Louis khiến Ngài lui trở lại Pisa, trong khi đó các giáo sĩ đại diện John đắc thắng tiến vào thành phố Thánh. Trong khi đó, Michael xứ Ce­se­na biết rằng sự có mặt của mình tại Avi­gnon sẽ chẳng mang lại kết quả nào – thực ra, Cha sợ mất mạng – nên đã bỏ trốn về Pisa với vua Louis. Chẳng bao lâu sau, tiên đoán thời cuộc và biết Vua sẽ tiến về Mu­nich, chúng tôi đổi hƣớng và quyết định sẽ đến đó trƣớc, vì thầy William linh cảm thầy sẽ không an toàn ở Ý. Trong những năm tháng kế tiếp, các lãnh chúa Ghi­belline thôi không ủng hộ vua Louis nữa. Khi chúng tôi đến Mu­nich, tôi nức nở tiễn biệt thầy William. Số mạng của thầy bấp bênh quá, nên gia đình muốn tôi phải quay về Melk. Sau cái đêm đau thƣơng tại tu viện, chúng tôi nhƣ ngầm thỏa thuận với nhau không nhắc đến câu chuyện ấy nữa. Chúng tôi cũng chẳng đề cập gì đến nó khi buồn bã chia tay nhau. Thầy ban cho tôi nhiều lời khuyên quí giá về đƣờng học vấn tƣơng lai, và tặng tôi cặp kính Nicholas đã làm, vì thầy đã lấy lại cặp kính cũ. Thầy bảo tôi còn trẻ, nhƣng một ngày kia, nó sẽ trở nên hữu dụng (và quả thực khi viết những dòng này, tôi đang đeo kính). Rồi thầy âu yếm ôm tôi nhƣ một ngƣời cha thƣơng yêu và bảo tôi lên đƣờng. Tôi chẳng bao giờ gặp lại thầy nữa. Rất lâu sau, tôi nghe nói thầy đã chết trong trận dịch lớn hoành hành khắp Âu Châu khoảng giữa thế kỷ này. Tôi luôn cầu nguyện Chúa sẽ đón nhận linh hồn thầy và tha thứ cho thầy nhiều hành động kiêu hãnh mà tính cao ngạo trí thức của thầy đã gây ra. * * * Nhiều năm sau, khi đã trƣởng thành, tôi có dịp đƣợc Tu viện trƣởng của mình phái về Ý công cán. Tôi không cƣỡng nổi cơ may này, và trên đƣờng về tôi rẽ về thăm lại tàn tích của tu viện. Hai ngôi làng trên sƣờn núi đã hoang vắng, đất bỏ hoang không ai cày cấy. Khi tôi leo lên đỉnh núi, cảnh hoang tàn chết chóc hiện ra khiến mắt tôi mờ lệ. Những cấu trúc vĩ đại tráng lệ xƣa kia mọc sừng sững nơi đây, giờ chỉ trơ lại những mảnh đổ nát, nhƣ trƣớc đây đã xảy ra với các tƣợng đài của những ngƣời đa thần cổ đại ở La Mã. Dây leo quấn chằng chịt lên các mảng tƣờng, cột còn nguyên. Cỏ dại mọc tràn lan muôn phía, chẳng còn biết vƣờn rau, vƣờn hoa xƣa đâu nữa. Chỉ có nghĩa trang là còn nhận ra đƣợc, vì vài nấm mồ vẫn còn nhô cao

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net khỏi mặt đất. Dấu hiệu duy nhất của sự sống là vài con chim ăn thịt đang săn thằn lằn và rắn, những con vật giống rắn thần đang trƣờn đi giữa những khe đá hay bò trên tƣờng. Cánh cửa giáo đƣờng chỉ còn lại vài mẩu mốc meo. Phân nửa vòm mạng trung tâm vẫn còn, và tôi liếc thấy trong đó con mắt trái của Chúa ngồi trên ngai và vài nét trên bộ mặt sƣ tử, chúng đã bị các yếu tố thiên nhiên làm giãn nở ra và bị địa y bao phủ. Đại Dinh, trừ tƣờng phía nam bị tàn phá, dƣờng nhƣ vẫn đứng vững với thời gi­an. Hai ngọn tháp trên vực đá trông nhƣ không hề suy suyển, chỉ trừ các cửa sổ bây giờ là những hố mắt trống hốc đang chảy những hàng lệ là các dây leo mục rữa. Bên trong, công trình nghệ thuật bị tàn phá nhào trộn với công trình thiên nhiên, và qua khoảng diện tích bao la của nhà bếp, mắt tôi nhìn suốt lên tận trời xanh qua vùng trống của các tầng trên và mái nhà, đã sụp xuống nhƣ các thiên thần giáng thế. Những thứ chƣa xanh rêu thì vẫn ám khói đen của nhiều thập niên về trƣớc. Lang thang trong đống gạch vụn, tôi thỉnh thoảng lại thấy những mảnh giấy da đã bay từ phòng thƣ tịch và thƣ viện xuống, và tồn tại nhƣ những châu ngọc chôn dƣới đất. Tôi nhặt nhạnh chúng, tựa nhƣ sắp khâu lại các trang giấy bị bứt rời trong một quyển sách. Rồi tôi để ý thấy trong một ngọn tháp có một cầu thang trôn ốc dẫn lên phòng thƣ tịch, tuy rung rinh nhƣng vẫn nguyên vẹn, từ đây, leo lên một núi đá vụn, tôi đến đƣợc tầng thƣ viện, thế nhƣng nó chỉ còn một hành lang sát với tƣờng ngoài, nhìn xuống cảnh tan hoang khắp phía. Dọc theo một bức tƣờng, tôi bắt gặp một kệ sách bị nƣớc và mối ăn mòn mà không hiểu sao đã thắng đƣợc lửa để đứng thẳng thật diệu kỳ. Trong kệ vẫn còn vài trang sách. Các trang sống sót khác tôi nhặt đƣợc nhờ lục lọi khắp trong đống đổ nát bên dƣới. Tôi đã bỏ cả ngày để gặt, tuy chẳng thu đƣợc bao nhiêu, tựa nhƣ từ những hạt ký ức về Thƣ viện sẽ nảy lên cho tôi một thông điệp nào đó. Vài mẩu giấy da đã phai mờ, vài mảnh khác cho ta cái bóng của một hình ảnh nào đó, hay tinh anh của một hai chữ. Đôi khi tôi nhặt đƣợc những trang giấy còn nguyên cả câu, còn thƣờng thì nhặt đƣợc các bìa còn nguyên, xƣa kia đƣợc bảo vệ nhờ các đinh kim loại đầu lớn… Những quyển sách ma, xác còn nhƣng hồn đã tiêu tán, tuy nhiên thỉnh thoảng tôi lại vớt đƣợc nửa trang giấy, trong đó nhận ra đƣợc tựa sách, hay chữ đầu tựa. Tôi thhu góp mọi thánh tích nhặt đƣợc, xếp chúng đầy hai bọc hành lý và vất bỏ các dụng cụ khác để cứu lấy kho tàng bất hạnh này. Trên đƣờng về, và sau này tại Melk, tôi bỏ ra nhiều giờ cố đọc những mẩu giấy sót lại này. Từ một chữ hay hình ảnh, tôi thƣờng nhận ra đƣợc nó thuộc tác phẩm nào. Về sau, khi tôi tìm đƣợc các bản sao khác của những tác phẩm đó, tôi âu yếm nghiên cứu chúng, nhƣ thể số mệnh đã để lại cho tôi di sản này. Cuối thời gi­an tái tạo kiên nhẫn của tôi, tôi có trƣớc mặt một thƣ viện nhỏ, biểu tƣợng của một thƣ viện lớn hơn đã tan biến, một thƣ viện bằng các mảnh giấy, trích dẫn, câu viết dang dở và các thân thể sách què cụt.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net o0o Tôi càng đọc đi đọc lại các danh mục này thì càng tin rằng nó chỉ là một kết quả ngẫu nhiên và chẳng chứa đựng một thông điệp nào cả. Nhƣng những trang sách không toàn vẹn đó đã theo tôi suốt quãng đời còn lại. Tôi thƣờng giở chúng ra xem nhƣ một lời sấm truyền, và gần nhƣ tin rằng những gì tôi viết trên những trang giấy này mà quí vị độc giả chƣa quen nào đó đang đọc, chỉ là một bài thơ chắp vá, một bài thánh ca tƣởng tƣợng, một bài acros­tic [1] bao la, mà chẳng nói lên hay nhắc lại điều gì ngoài những ý các mẩu sách đó đã gợi cho tôi. Tôi cũng không biết mình đã nói về chúng hay chúng nói qua miệng mình bao xa. Nhƣng dù bất kỳ một trong hai khả năng này đúng đi nữa, tôi càng nhủ lòng câu chuyện này phát sinh từ chúng bao nhiêu, thì tôi càng không hiểu phải chăng có một mƣu định vƣợt ra ngoài diễn biến tự nhiên của các sự kiện và các thời gi­an đan nối chúng với nhau hay không. Một tu sĩ già, trên ngƣỡng cửa của cái chết mà không biết dòng chữ mình viết có ẩn chứa một ý nghĩa, hay hơn, hay nhiều, hay chẳng có ý nghĩa nào hết, thì quả là một điều đau lòng. Nhƣng việc tôi không có khả năng để nhận biết này có lẽ là do tác dụng của cái bóng, mà màn đen vĩ đại khi đến gần, đang phủ lên thế gi­an già nua. Vinh quang của Thành Baby­lon nay đâu rồi? Tuyết trắng năm xƣa đâu? Thế giới đang quay cuồng điệu múa của Macabré, có lúc tôi nghĩ sông Danube đang đầy nghẹt tàu bè chở đầy những kẻ ngốc đi về một miền tối tăm. Bây giờ tôi chỉ còn biết yên lặng. Thật lành mạnh biết bao, thật vui thú và ngọt ngào biết bao đƣợc ngồi trong cô tịch và nói chuyện cùng Thiên Chúa [2]. Chẳng bao lâu nữa tôi sẽ quay về căn nguyên của mình, và tôi không còn tin đó là Chúa vinh quang mà các tu viện trƣờng dòng tôi đã nói đến, hay là nơi hân hoan nhƣ dòng Khất thực ngày đó vẫn tin tƣởng, mà có lẽ cũng chẳng phải nơi thành kính nữa… Chẳng bao lâu nữa tôi sẽ đi vào sa mạc mênh mông, bằng phẳng và vô tận, nơi trái tim thành tâm kính đạo hƣởng hạnh phúc. Tôi sẽ rơi vào bóng tối thánh thiện, vào cõi thinh lặng và hợp nhất khôn tả, khi rơi xuống mọi điều bình đẳng, bất công sẽ mất hết và trong vực sâu ấy linh hồn tôi sẽ tự biến đi chẳng còn biết điều bình đẳng, bất công hay thứ gì khác nữa, và sẽ lãng quên đi mọi sự phân biệt. Tôi sẽ ngự trong một miền đơn giản, trong một hoang mạc yên lặng, không tìm thấy sự phân biệt, trong cõi riêng tƣ nơi không ai tìm cho mình một chỗ biệt lập. Tôi sẽ về nƣớc Chúa thanh tịnh, yên vắng, thƣ nhàn, và vô ảnh.

Tên của đóa hồng Um­ber­to Eco Tạo Ebook: Nguyễn Kim Vỹ Nguồn truyện: vn­thuquan.net * * * Phòng thƣ tịch lạnh quá, ngón tay tôi nhức buốt. Tôi để lại bản viết này, chẳng biết cho ai. Tôi chẳng còn biết nó viết về điều gì nữa: stat rosa pristi­na nom­ina, nom­ina nu­da ten­emus, bông hồng xa xƣa còn tồn tại nhờ cái tên, và chúng tôi chỉ giữ lại mỗi một cái tên thôi. Chú thích : [1] Một loại bài thơ nếu ghép các mẫu tự đầu hay cuối của các dòng thơ lại sẽ có một từ hay một danh ngôn. [2] O quam salu­bre, quam iu­cun­dum et suave est sedere in soli­tu­dine et tacere et lo­qui cum Deo. HẾT Lời cuối: Cám ơn bạn đã theo dõi hết cuốn truyện. Nguồn: http://vn­thuquan.net Phát hành: Nguyễn Kim Vỹ. Đánh máy: Pha Lê Dễ Vỡ, Cun­hoi, Me­olu, Chip­muck, Tieuoc, Tu­usac­qui, Tuyết Nhung, Thiên Thần, Tot­tochan, Nguồn: Huy­Tran / VN­thuquan - Thƣ viện On­line Đƣợc bạn: Ct.Ly đƣa lên vào ngày: 28 tháng 10 năm 2009