Năm 1958,Beaufort,thuộc tiểu bang Bắc Carolina,nằm ven biển gần thành phố Morehead,một miền đất giống với nhiều thị trấn nhỏ miền Nam khác. Vào mùa hè,độ ẩm ở nơi đây cao tới mức đi bộ ra ngoài lấy thư cũng khiến cho người ta có cảm giác cần phải tắm,và suốt từ tháng Tư đến tháng Mười,bọn trẻ đi chân trần dưới những cây sồi mọc đầy rêu Tây Ban Nha.Ngồi trong ô tô,người ta vẫy tay chào tất cả những ai họ gặp trên đường,bất kể có quen biết hay không,còn không khí thì bốc mùi gỗ thông,muối và biển,một mùi hương rất riêng đối với người dân California. Với nhiều người ở thị trấn,câu cá ở phá Pamlico hay bắt cua ở sông Neusey cũng là một cách sống,và thuyền bè neo đậu ở bất cứ chỗ nào trên đường thuỷ Intracoastal. Tivi chỉ có ba kênh,tuy nhiên với chúng tôi,những người lớn lên ở đây,truyền hình chưa bao giờ quan trọng cả. Thay vào đó,cuộc sống của chúng tôi xoay quanh các nhà thờ,có tới tận mười tám ngôi nhà thờ trong thị trấn bé xíu này. Chúng được đặt tên là Nhà thờ Thiên Chúa giáo ái hữu,Nhà thờ của những kẻ được tha thứ,Nhà thờ của sự chuộc tội ngày Chủ nhật,và tất nhiên là các nhà thờ dòng Baptist. Hồi tôi còn nhỏ,thị trấn này hiển nhiên là giáo xứ nổi tiếng nhất vùng,và thực tế là cả các nhà thờ Baptist có mặt ở mọi ngóc ngách thị trấn,dù mỗi nhà thờ đều tự cho mình là hơn hẳn những nhà thờ còn lại. Thế đấy,bạn có thể hình dung ra được có đủ các kiểu nhà thờ Baptist-Baptist tự do ý chí,Baptist miền Nam,Baptist đạo hữu,Baptist truyền giáo,Baptist độc lập.

Hồi đó,sự kiện lớn của năm được nhà thờ Baptist trung tâm-miền Nam,nếu bạn muốn biết-kết hợp với trường trung học địa phương tài trợ. Năm nào cũng thế,người ta diễn Hoạt canh Giáng sinh tại Nhà hát Beaufort,thực ra nó vốn là một vở kịch của Hegbert Sullivan,một mục sư đã ở nhà thờ từ khi Moses tách đôi Biển Đỏ. À vâng,có lẽ ông không già đến mức ấy,nhưng cũng đủ già để bạn có thể nhìn thấy làn da ông. Làn da lúc nào cũng nhớp nháp và trong suốt-bọn trẻ thề là chúng có thể nhìn thấy máu đang chảy trong huyết quản ông-còn tóc ông thì bạc trắng như màu lông của những con thỏ bạn vẫn thấy trong các cửa hàng bán thú cưng gần dịp Phục sinh.

Dù sao,ông cũng đã viết vở kịch Thiên thần Giáng sinh,vì không muốn tiếp tục trình diễn vở kịch cổ điển Bản nhạc Giáng sinh cũ rích của Charles Dickens nữa. Trong ý nghĩ của ông,lão Scrooge là một kẻ ngoại đạo,kẻ đã tìm đến sự cứu rỗi của Chúa chỉ bởi đã nhìn thấy ma quỷ chứ không phải các thiên thần-và là kẻ bai bải suốt rằng liệu chăng chính Chúa phái ma quỷ đến? Cũng là kẻ lúc nào cũng bảo rằng mình sẽ không quay lại con đường tội lỗi nếu như lũ ma quỷ không phải từ thiên đường xuống. Vở kịch không trực tiếp nói thẳng ra như vậy ở đoạn kết-nó chỉ tạo ra niềm tin ở người xem,đại loại vậy-nhưng Hegbert không tin ở ma quỷ nếu chúng không thực sự được Chúa phái xuống,điều này không được giải thích bằng từ ngữ đơn giản,đây chính là vấn đề lớn của ông trong vở kịch. Vài năm trước,ông thay đổi cái kết của vở kịch-kiểu như nối tiếp nó bằng một phiên bản của riêng ông,kết thúc khi lão Scrooge trở thành một người truyền giáo hay đại loại như thế rồi lão ta hành hương về Jerusalem để tìm đến nơi Chúa Jesus từng giảng kinh. Vở kịch không gây được ấn tượng tốt lắm-thậm chí ngay cả đối với giáo đoàn,những người ngồi ở vị trí khán giả mở to mắt xem buổi biểu diễn-còn báo chí thì đưa ra những nhận xét kiểu như "Mặc dù vở kịch thực sự thú vị,nhưng đây không hẳn là vở kịch tất cả chúng ta từng biết tới và yêu mến..."

Vì thế Hegbert quyết định thử tự mình viết kịch bản. Từ trước đến giờ ông vẫn tự viết các bài giảng đạo,phải thừa nhận một vài bài trong số đó thực sự rất hay,nhất là khi ông nói về "sự phẫn nộ của Chúa giáng xuống những kẻ tà dâm" và những điều hay ho tương tự. Khi nói về lúc tà dâm,tôi có thể nói ngay,là ông lại sôi máu lên. Đây đúng là chỗ bức xúc của ông. Hồi nhỏ,khi thấy ông đi bộ xuống phố,tôi với lúc bạn thường trốn sau những cái cây mà hét lên "Hegbert là kẻ tà dâm!",rồi cả bọn khúc khích cười như lũ ngốc,như thể chúng tôi là những sinh vật dí dỏm nhất trên đời.

Ông già Hegbert,đứng im như thóc ở trên đường,hai tai ông vểnh lên-thề có Chúa,chúng cử động thực sự-mặt ông đỏ bừng,như thể vừa uống xăng vậy,và những đường gân xanh to tướng trên cổ ông bắt đầu nổi hết cả lên,như bản đồ của sông Amazon mà bạn thấy trên kênh National Geographic. Ông nhìn hết bên này tới bên kia,mắt nheo lại thành hai dải nhỏ xíu khi tìm bọn tôi,rồi sau đó,đột ngột ngay trước mắt chúng tôi,ông trở lại nhợt nhạt với làn da tai tái. Thật tình,chắc chắn đó là một thứ rất đáng xem.

Bọn tôi trốn sau một cái cây và Hegbert (dù thế nào đi chăng nữa sao cha mẹ lại có thể đặt tên con là Hegbert cơ chứ?) đứng đó chờ chúng tôi đầu hàng như thể ông cho rằng bọn tôi ngốc xít không bằng. Bọn tôi lấy tay che miệng để khỏi cười phá lên,nhưng đối với bọn tôi ông chỉ là con số không. Ông quay hết bên này tới bên kia,rồi dừng lại,cặp mắt nhỏ và sáng nhìn thẳng về phía chúng tôi,xuyên qua thân cây,"Ta biết cháu là ai,Landon Carter," ông nói, "và Chúa cũng biết." Ông đứng lặng một phút hoặc lâu hơn,rồi tiếp tục đi,và trong suốt buổi giảng đạo cuối tuần đó ông nhìn chằm chằm vào bọn tôi mà nói đại loại thế này "Chúa rất khoan dung với con trẻ,nhưng trẻ con cũng phải xứng đáng với sự nhân từ đó." Bọn tôi thu mình lại dưới ghế,không phải vì ngượng mà để giấu những tiếng khúc khích. Hegbert không hiểu bọn tôi tẹo nào,điều này thực sự rất lạ vì ông cũng có một đứa con. Mà còn nữa,nó là con gái. Còn hơn thế,tuy nhiên chuyện đó để sau.

Dù sao,như tôi đã nói,Hegbert viết vở kịch Thiên thần Giáng sinh và quyết định dựng vở kịch đó thay cho vở cũ của Dickens. Thực sự bản thân vở kịch không đến nỗi nào,điều này khiến tất cả mọi người ngạc nhiên trong năm đầu tiên nó được trình diễn. Đại loại đó là câu chuyện về một người đàn ông goá vợ đã mấy năm. Người đàn ông đó,Tom Thornton,từng rất sùng đạo,nhưng ông bị khủng hoảng đức tin sau khi vợ mất trong lúc sinh nở. Ông dành hết tâm sức nuôi nấng đứa con gái nhỏ,nhưng ông không hẳn là một người cha tốt,và thứ cô con gái nhỏ khao khát có được vào dịp Giáng sinh là chiếc hộp nhạc đặc biệt với một thiên thần chạm trổ ở bên trên,giống như trong bức ảnh mà cô bé cắt ra từ cuốn tạp chí cũ. Ông vất vả tìm kiếm món quà rất lâu nhưng không tài nào tìm được. Thế nên,đêm Giáng sinh đã đến mà ông vẫn đi tìm,và khi còn đang ngắm nhìn qua tủ kính các cửa hàng,ông gặp một người phụ nữ kỳ lạ mà ông chưa thấy bao giờ,người phụ nữ đó hứa giúp tìm món quà cho con gái ông. Tuy nhiên,trước tiên họ phải giúp một người vô gia cư nọ đã (nhân tiện,hồi trước,những người vô gia cư được gọi là những kẻ lang thang),rồi họ dừng chân tại một trại trẻ mồ côi để thăm mấy đứa trẻ,rồi đi thăm một bà già cô đơn,bà chỉ cần có ai đó bên cạnh trong đêm Giáng sinh. Lúc này,người phụ nữ bí ẩn hỏi Tom Thornton muốn điều gì cho Giáng sinh,Tom nói rằng ông chỉ muốn vợ mình sống lại. Người phụ nữ đưa Tom tới đài phun nước của thị trấn và bảo ông hãy nhìn xuống nước sẽ thấy những gì mình đang tìm kiếm. Khi nhìn vào,ông thấy gương mặt cô con gái nhỏ của mình,ông sụp xuống và khóc ngay ở đó. Trong khi Tom thổn thức,người phụ nữ bí ẩn bỏ đi,Tom tìm kiếm nhưng không thấy cô đâu. Cuối cùng ông về nhà,những điều học được buổi tối hôm đó hiện ra trong đầu ông. Tom vào phòng con gái,nhìn con bé ngủ ông nhận ra con bé là tất cả những gì vợ ông để lại,và lại thổn thức vì biết ông đã không phải là một người cha tốt. Thật kỳ lạ,sáng hôm sau,chiếc hộp nhạc ở ngay dưới gốc cây thông,và thiên thần được chạm khắc trên mặt hộp giống hệt người phụ nữ Tom đã gặp đêm trước.

Thực sự vở kịch không dở. Thành thật mà nói, nhiều người lần nào xem cũng khóc như mưa. Năm nào vở kịch cũng cháy vé khi được trình diễn và bởi vì tiếng tăm của nó,cuối cùng Hegbert phải đưa vở diễn từ nhà thờ tới Nhà hát Beaufort,nơi có nhiều chỗ ngồi hơn. Đến khi tôi học năm cuối trung học,nhà hát lúc nào cũng không còn lấy một chỗ trống dù với hai suất diễn,đấy là chưa nói đến những người tham gia trình diễn,riêng chuyện về họ thôi cũng phải kể hết cả ngày.

Bạn thấy đấy,Hegbert muốn các bạn trẻ trình diễn vở kịch-những học sinh năm cuối trung học,không phải diễn viên nhà hát. Tôi đoán ông nghĩ đó là một kinh nghiệm học tập tốt trước khi học sinh vào đại học và đối mặt với những kẻ tà dâm. Ông là kiểu người luôn muốn cứu rỗi chúng tôi khỏi sự cám dỗ. Ông muốn bọn tôi biết rằng ngay cả khi ở xa,Chúa cũng đang theo dõi chúng ta,và nếu chúng ta đặt lòng tin vào Chúa thì mọi việc sẽ ổn cả. Đó là bài học cuối cùng tôi cũng học được kịp lúc,dù không phải do Hegbert dạy.