GỢI Ý
Trên cơ sỏ hiểu biết về nhà văn Tô Hoài và tác phẩm Vợ chồng A Phủ, thí sinh có thể trình bày bài viết theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần làm rõ được các ý cơ bản sau:

1. Nêu được vấn đề nghị luận:
+ Tô Hoài là một nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học hiện đại Việt Nam, các sáng tác của ông thiên về diễn tả sự thật đời thường với lối viết giản dị, gần gũi, thông tục.
+ Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ in trong tập "Truyện Tây Bắc" là một tác phẩm tiêu biểu, sau hơn nửa thế kỉ, đến nay vẫn giữ nguyên vẹn sức hút với nhiều thế hệ người đọc.
+ Tác phẩm xoay quanh số cuộc sống của nhân vật Mị, đặc biệt là diễn tả diễn biến nội tâm của cô trong từng giai đoạn và đêm tình mùa xuân là một cảnh tác động lớn diễn biến tâm lý và hành động của người con gái vùng núi này.

2. Hoàn cảnh xuất hiện tâm trạng và hành động nhân vật Mị:

– Mị vốn là một thiếu nữ xinh đẹp, tài hoa, yêu đời; từ khi buộc phải làm con dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra. Quãng đời Mị sống trong nhà thống lí là chuỗi dài những đọa đày, tủi nhục. Tuy danh nghĩa là con dâu nhà quan lớn nhưng thực chất Mị chỉ là đầy tớ, nô lệ, bị coi rẻ hơn cả con trâu, con ngựa. Đau khổ, cực nhục đã cướp mất tuổi xuân của Mị, biến cô thành kẻ nhẫn nhịn và cam chịu. Lúc mới bị bắt về, Mị phản ứng quyết liệt, định ăn lá ngón tự tử, nhưng rồi thương xót cha già, Mị không đành lòng chết. Đời Mị cứ thế lặng lẽ trôi đi. Cuộc sống không còn ý nghĩa. Cô sống mà như đã chết. Đau khổ triền miên đã làm cho Mị hóa thờ ơ, lạnh lùng. Mọi cảm xúc trong cô dường như đã chai lì. Tuy nhiên, khát vọng sống trong Mị chưa hoàn toàn lụi tắt. Trong Mị luôn tồn tại hai con người tưởng chừng đối lập: Con người bên ngoài lạnh lùng vô cảm và con người bên trong có sức sống âm thầm nhưng mãnh liệt.
– Mùa xuân về, thiên nhiên đất trời thay đổi, không khí đón Tết náo nức (đối lập với không gian sống và tâm trạng của Mị) khiến sức sống trong Mị trỗi dậy.

3. Nội dung diễn biến tâm lí và hành động của Mị

a. Khi nghe tiếng sáo gọi bạn tình:

+ Tâm trạng: bồi hồi xúc động, thức tỉnh (ý thức về thời gian, kỉ niệm sống dậy, tiếng sáo gợi nhớ, thấy mình còn trẻ, ý thức về thân phận, ...) và muốn đi chơi. Mỗi lần tiếng sáo trở lại là mỗi lần nó được biến đối đi từ âm thanh của hiện tại dần dần thành tiếng cùa những mùa xuân trước. Từ chỗ ở ngoài Mị, ở xa Mị, dần dần như tiếng ai mời gọi, hồn ai chờ đợi ngoài đường, để cuối cùng rập rờn trong đầu người thiếu phụ. Tiếng sáo dìu hồn Mị hay là bước đi của hồn Mị được ghi dấu bằng tiếng sáo.

+ Hành động: khác thường (nhẩm theo bài hát, uống rượu, xắn mỡ bỏ thêm vào đĩa đèn, sửa soạn đi chơi, ...) thể hiện trạng thái phản kháng.
Trong nhà thống lý ăn uống linh đình ăn uống xong thì lại tiếp một trận rượu nữa. khi mọi người say sưa lăn hết ra nhà thì Mị lén lấy rượu, cô uống ực từng bát. Tưởng chừng như cô đang uống chén cay chén đắng của cuộc đời mình. Thế rồi Mị mơ tưởng đến những kỉ niệm ngày xưa. Tiếng sáo vẫn bồi hồi xúc động. Mị hãy còn trẻ Mị muốn đi chơi. Tiếng sáo kia làm cho cô nhớ đến nhưng ngày xưa yêu dấu và đến bay giờ nó vẫn cứ vẳng vẳng bên tai cô không thôi khiến cho Mị đi tới một quyết định.
Mị đến phòng mình khẽ xắn thêm mỡ để sáng đèn lên có thể nói chính hành động ấy đã thắp sáng lên cuộc đời cô. Dường như cô đã tỉnh dậy sau bao nhiêu năm tháng ngủ quên. Cô không còn là một con rùa lầm lũi trong xó cửa nửa. tết này cô đã uống rượu rồi. tiếng sáo vẫn vẳng lên thiết tha:

"Mày có con trai con gái
....
Tao không có con trai con gái
Tao đi tìm người yêu"

Mị quyết định lấy chiếc váy hoa trong vách để chuẩn bị đi chơi. Mị sửa sang lại đầu óc. Điều đó cho thấy sức sống niềm yêu đời trong Mị đã quay trở lại, nó mãnh liệt và thật là con người mà Mị từng có.

b. Khi bị trói:

+ Tâm trạng: đau khổ, chập chờn giữa quá khứ và hiện tại (không biết mình bị trói, vẫn sống với tiếng sáo, bồi hồi tha thiết, lúc mê, lúc tỉnh, ...).
+ Hành động: mạnh mẽ (vùng bước đi nhưng bị dây trói thít chặt).

4. Nghệ thuật
– Miêu tả và phân tích tâm lí nhân vật phù hợp với logic của đời sống, đạt đến sự chân thực, tinh tế
– Trần thuật uyển chuyển, linh hoạt; dẫn dắt tình tiết khéo léo, tự nhiên.
– Ngôn ngữ sinh động, chọn lọc, sáng tạo; câu văn giàu tính tạo hình và đậm chất thơ.

5. Đánh giá:
Tô Hoài đã tạo một ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc. Ông đã khiến cho trang văn của mình không nhuốm màu u uất và tối tăm mà vẫn chứa chan ánh sáng của sự sống. Tâm trạng của Mị trong đêm tình mùa xuân như một bước "chuyển nhịp" cho tác phẩm Vợ chồng A Phủ. Nó mang đến màu sắc mới cho truyện ngắn. Chính khát vọng sống tiềm tàng, ẩn chứa trong Mị đã làm nên điều đó. Diễn biến tâm lí và hành động của Mị đã thể hiện một tâm hồn khao khát hạnh phúc, một sức sống tiềm tàng mãnh liệt; thể hiện tình cảm nhân đạo của nhà văn.