Những tiết học sáng giờ đã khác. Chúng không còn buồn ngủ và buồn tẻ nữa. Tôi mong chờ chúng. Thỉnh thoảng cả hai chúng tôi còn chăm chú lắng nghe thầy giảng đạo và chỉ một ánh nhìn của người ngồi cạnh thôi cũng khiến tôi biết được câu chuyện đó kỳ lạ hoặc câu nói mà thầy đang giảng lạ thường. Và một ánh nhìn khác của cậu ấy cũng đủ để cảnh báo tôi rằng có thể sự nghi ngờ và chỉ trích sẽ hình thành trong tôi.

Chúng tôi cũng thường hay là những học sinh hư và không nghe bất cứ thứ gì trong tiết học. Đối với các giáo viên và bạn học thì Demian rất ngoan, chưa bao giờ tôi thấy cậu làm những trò ngu ngốc của mấy đứa con trai trẻ, người ta cũng chưa bao giờ nghe thấy cậu cười to hoặc buôn chuyện, cậu cũng không bao giờ đổ lỗi cho giáo viên. Nhưng rất kín đáo và bằng các ký hiệu và ánh mắt như những từ thì thầm, cậu ấy hiểu được việc tôi được tham gia vào việc riêng tư của cậu. Việc này có phần nào hơi lạ lùng.

Ví dụ như cậu ấy nói cho tôi những học sinh nào cậu thích thú và cậu ấy tìm hiểu họ bằng cách nào. Cậu ấy có thể hiểu rất rõ một số người. Trước tiết học cậu nói với tôi: " Khi tớ làm ký hiệu với ngón cái của cậu, thì nghĩa là hãy nhìn những đứa xung quanh chúng ta, hoặc là gãi vào cổ" vân vân và vân vân. Trong tiết học, khi tôi thường nghĩ vô định, Demian sẽ đột nhiên xoay ngón tay cái của cậu với cử chỉ khác lạ, tôi sẽ lập tức nhìn ngay đứa bị chỉ và nhìn cậu ta mỗi lần khi cử chỉ kia xuất hiện. Tôi sợ rằng Demian sẽ cố làm điều này với giáo viên, nhưng cậu ấy không muốn thế. Thế nhưng một lần, khi tôi đến tiết học và nói với cậu rằng hôm này tôi đã không học bài và mong rằng thầy sẽ không hỏi tôi gì, và rồi cậu ấy đã giúp tôi. Thầy giảng đạo hỏi xem ai có thể nói về một phần của giáo lý, và rồi đôi mắt đang lướt của thầy dừng lại tại khuôn mặt đầy tội lỗi của tôi. Thầy từ từ tiến đến, chỉ tay về hướng tôi và gọi tên tôi – rồi đột nhiên thầy lơ đãng hoặc lo ngại, dựng lại cổ áo, chạm mặt Demian, người đang nhìn ông chằm chằm và có vẻ như đang muốn hỏi ông điều gì đó, nhưng ngạc nhiên thay ông lại quay đi, ho một lúc và hỏi bài đứa khác.

Trong khi tôi lấy làm thích thú về những trò đùa này, thì dần dần tôi nhận ra rằng, tôi và người bạn của mình thường chơi một trò chơi giống nhau. Nó xảy ra một lần khi tôi đang trên đường đi học và đột nhiên có cảm giác rằng Demian đang đi sau tôi, và khi tôi quay mình thì cậu đã ở đó.

" Cậu thực sự có thể khiến người khác suy nghĩ những điều mà cậu muốn sao?" tôi hỏi cậu.

Cậu trả lời ngay lập tức, kín đáo và thực tế, theo một cách rất trưởng thành của cậu.

"Không", cậu nói, "người ta không thể làm điều đó được. Người ta sẽ chả có cái ý muốn tự do, kể cả khi thầy giảng đạo làm thế. Những người khác vừa không thể nghĩ những gì họ muốn, và cũng tớ cũng không thể khiến họ nghĩ những gì tớ muốn. Nhưng ta có thể quan sát người khác kỹ, và từ đó có thể chỉ ra rõ ràng chính xác, anh ta đang nghĩ hoặc cảm thấy gì, và rồi người ta cũng thường tiên đoán được anh ta sẽ làm gì tiếp theo. Điều này rất đơn giản nhưng mọi người lại không hề biết. Đương nhiên là nó vẫn cần đến luyện tập. Ví dụ như đối với loài bướm có một loài bướm đêm, chúng chủ yếu là con đực. Chúng sinh trưởng như những loài động vật bình thường, con đực giao phối với con cái để đẻ trứng. Nếu giờ cậu có một con bướm đêm cái – điều này đã được các nhà nghiên cứu thiên nhiên thử nghiệm – thì các con đực sẽ bay đến chỗ con cái vào ban đêm, và mất hai tiếng bay! Hai tiếng đấy, cậu thử nghĩ xem! Tất cả những con đực cảm nhận được một con cái duy nhất từ nơi khác cách tận nhiều kilomet! Người ta cố gắng giải thích hiện tượng này những nó vẫn quá khó. Nó chắc hẳn là do khứu giác hoặc do một thứ gì đó giống như việc những con chó săn có thể tìm được dấu vết không tìm ra được và đi theo chúng. Cậu hiểu chứ? Đây là những thứ luôn hiện hữu trong tự nhiên và không ai có thể giải thích. Nhưng giờ tớ sẽ nói: Nếu đối với loài bướm này, số con đực và con cái như nhau, thì chúng sẽ chẳng có cái mũi thính như thế đâu! Chúng có vì chúng đã được huấn luyện. Khi một con vật hoặc con người có một mối quan tâm lớn và ý thức tập trung vào một điều xác định thì sẽ đạt được nó. Đó là tất cả. Và điều này cũng đúng với những gì cậu đang thắc mắc. Khi cậu nhìn một người đủ lâu, thì cậu sẽ hiểu được anh ta hơn cả những gì anh ta tự biết."

Tôi định nói từ "đọc suy nghĩ" để cậu ấy nhớ về cảnh tượng với Kromer từ lâu về trước. Tuy nhiên điều này là một điều khá hiếm giữa chúng tôi: chưa và không bao giờ tôi hay cậu ấy nhớ lại về việc cậu ấy đã đi vào cuộc sống của tôi cách đây vài năm trước một cách đầy nghiêm túc như thế nào. Điều này chưa có tiền lệ giữa chúng tôi hoặc mỗi chúng tôi tự hiểu rằng người kia đã quên hết điều đó. Một hay vài lần chúng tôi đi qua đường và gặp Franz Kromer, tuy nhiên chúng tôi đã chả nhìn hay nói một lời nào với nó.

"Nhưng về cái ý muốn tự do thì sao?" tôi hỏi. "Cậu nói rằng, ta không hề có ý muốn tự do. Nhưng cậu lại nói rằng, ta chỉ cần có ý muốn hướng đến một thứ thì sẽ đạt được mục đích của mình. Như vậy không đúng! Khi tớ không kiểm soát được ý muốn của mình, thì tớ không thể đi đến đây hay đó được."

Cậu ấy vỗ vai tôi. Cậu ấy luôn làm điều đó, khi tôi khiến cậu ấy vui.

"Thật tuyệt khi cậu hỏi như thế!" cậu ấy cười nói. "Ta phải luôn luôn hỏi, ta phải luôn luôn nghi ngờ. Tuy nhiên điều này cực kỳ đơn giản thôi. Ví dụ khi một con bướm đêm muốn đi đến một ngôi sao hay bất kỳ nơi nào đó, thì nó không thể làm được. Chỉ là – nó không hề cố gắng làm việc đó một chút nào. Nó chỉ đi tìm ý nghĩa và giá trị đối với nó, những gì nó cần, những gì nó nhất quyết phải có. Và thậm chí khi nó mong muốn những điều không tưởng – nó cũng chả có được cái giác quan thứ sáu thần kỳ mà không một loài động vật nào ngoại trừ nó có! Con người chúng ta có nhiều không gian hơn, đương nhiên, và nhiều mối quan tâm hơn là động vật. Nhưng chúng ta cũng bị gắn vào một vòng tròn khá chật hẹp và không thể nào thoát ra. Tớ có thể tưởng tượng ra điều này điều kia, tớ muốn đến Bắc Cực bằng được hoặc điều gì đó tương tự, nhưng tớ chỉ có thể mong muốn một cách quyết liệt khi mà ước muốn tự hình thành trong tớ, khi sự tồn tại của tới được lấp đầy trong ước muốn đó. Miễn là điều đó, miễn là cậu thử điều gì đó, điều mà được ra lệnh từ bên trong, thì cậu có thể siết chặt các ý muốn của cậu giống như một con ngựa ngoan. Ví dụ ở trường hợp của tớ, tớ muốn tác động đến thầy giảng đạo của chúng ta để ông ấy không còn đeo kính nữa, điều này là không thể. Nó chỉ là một trò chơi thôi. Nhưng khi tớ, lúc đó là vào mùa thu, thực sự muốn chuyển lên phía trước ngồi, thì mọi việc lại suôn sẻ. Đột nhiên một đứa bị ốm, nó ở trước tớ theo bảng chữ cái, và vì ai đó phải thế chỗ nó, và đương nhiên tớ là người đó, vì thậm chí tớ đã thực sự muốn điều đó, nên đã lập tức chớp lấy cơ hội."

"Đúng vậy", tôi nói, "lúc đó tớ cũng thấy tò mò. Về việc quan tâm đến nhau giữa chúng ta thì cậu luôn tiến gần đến tớ. Nhưng điều này là sao? Lúc đầu cậu cũng không đến ngồi ngay cạnh tớ, lúc đầu cậu ngồi cách tớ tận mấy bàn liền? Điều đó là như thế nào?"

"Là thế này: tự tớ cũng không biết chắc chắn, tớ muốn ngồi đâu, khi tớ ngồi chỗ ngồi đầu tiên. Tớ chỉ biết, tớ muốn tiếp tục ngồi đằng sau. Mong muốn của tớ là đến gần cậu, điều mà tớ lúc đó vẫn chưa nhận ra. Rồi ý muốn của cậu đến và giúp tớ. Lần đầu khi tớ nhìn cậu, tớ biết rằng, mong muốn của tớ đã được toại nguyện một nửa – tớ nhận ra rằng, tớ không mong muốn điều gì ngoài việc được ngồi cạnh cậu."

"Nhưng lúc đó không phải điều gì mới mẻ."

"Không, nhưng lúc đó tớ đơn giản chỉ làm những gì tới muốn và tiến đến gần cậu. Cái đứa đổi chỗ cho tớ rất ngạc nhiên và để tớ đổi. Và thầy giảng đạo cũng có nhận ra một lần rằng có sự thay đổi, mỗi khi ông ấy làm gì với tớ, ông ấy thường thầm lo sợ, ông biết rằng tớ tên là Demian và thật không đúng khi một cái tên bắt đầu bằng chữ D lại ngồi sau S được! Nhưng điều đó không thể vượt qua nhận thức của ông ấy vì ý muốn của tớ đã chống lại và vì tớ luôn muốn tránh điều đó. Ông ấy luôn nhận ra khi có điều gì không đúng và nhìn tớ và bắt đầu soi xét, một quý ông tốt. Nhưng khi đó tớ có một cách đơn giản. Tớ nhìn ông ấy mỗi lần đó, nhìn chằm chằm vào mắt. Hầu hết mọi người đều thấy việc này tồi tệ. Họ sẽ cảm thấy lo sợ. Khi cậu muốn đạt được điều gì đó từ một người và nhìn chằm chằm anh ta không mong đợi gì, mà anh ta lại không hề lo sợ, thì hãy bỏ cuộc đi! Cậu sẽ không bao giờ đạt được điều gì ở anh ta đâu, không bao giờ! Nhưng điều đó hiếm khi xảy ra. Tớ biết một người duy nhất mà ở người đó không thể giúp tớ được điều gì."

"Là ai vậy?" tôi hỏi ngay.

Cậu nhìn tôi bằng đôi mắt khép lại, đôi mắt khi cậu đang ngẫm nghĩ. Rồi cậu quay đi và không trả lời, và tôi không thể hỏi lại cho dù cực kỳ tò mò.

Nhưng tôi nghĩ, lúc đó cậusẽ nói về mẹ cậu. – Đối với bà, cậu có vẻ sống rất nội tâm, cậu chưa bao giờ kểvới tôi về bà và cũng chưa bao giờ đưa tôi về nhà cậu. Tôi không hề biết, mẹ cậuấy trông như thế nào. \P#