I. Tác giả Kim Lân
 - Vị trí: là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học hiện đại Việt Nam
 - Phong cách: 
  + là nhà văn chuyên viết truyện ngắn
  + thế giới nhân vật: viết về khung cảnh nông thôn và người nông dân lao động nghèo khổ nhưng lạc quan, yêu đời, thông minh, hóm hỉnh
 - Sự nghiệp: Kim Lân chỉ để lại hai tập truyện ngắn "Nên vợ nên chồng" và "Con chó xấu xí"
-> Kim Lân viết không nhiều nhưng là một trong những cây bút truyện ngắn tài năng của văn học Việt Nam
-> Mỗi trang văn của Kim Lân giống những "tờ hoa" đẹp dâng tặng cho đời giúp người đọc hình dung, tưởng tượng về xã hội Việt Nam những năm trước Cách mạng, hình dung về những miền quê, những người lao động thật thà, chất phác. Thế nên giữa mỗi trang văn và cuộc sống luôn có mối quan hệ mật thiết bởi: "Cuộc đời là nơi xuất phát và cũng là nơi đi đến của văn học".

II. Tác phẩm
  1. Xuất xứ
 - Rút trong tập truyện "Con chó xấu xí" (xuất bản năm 1962)
   2. Hoàn cảnh sáng tác
 - Truyện ngắn được lấy bối cảnh từ nạn đói khủng khiếp năm Ất Dậu 1945, hơn 2 triệu đồng bào ta ở vùng đồng bằng Bắc Bộ chết đói.
 - Truyện ngắn này ban đầu là cuốn tiểu thuyết có tên "Xóm ngụ cư" được viết ngay sau Cách mạng tháng 8, sau đó bị mất bản thảo. Hoà bình lập lại năm 1954, Kim Lân dựa vào cốt truyện cũ để viết truyện ngắn này.
=> Như vậy, tác phẩm nghệ thuật của Kim Lân gắn liền với hoàn cảnh lịch sử của đất nước, của nhân dân. Đúng như một ý kiến khẳng định: "Mỗi trang văn in dấu một thời đại mà nó ra đời".
   3. Đề tài
 - Tác phẩm viết về cái đói, cái nghèo của người nông dân
-> Đây là môt đề tài quen thuộc chúng ta đã gặp nhiều trong những tác phẩm trước đó như: "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố, "Lão Hạc", "Chí Phèo" của Nam Cao, "Nhà mẹ Lê" của Thạch Lam,... nhưng Kim Lân lại viết với một ý tưởng khác: trong cảnh khốn cùng, đói khát, cận kề cái chết, con người ta vẫn hướng tới sự sống, vẫn khát khao hạnh phúc và hy vọng, tin tưởng vào tương lai tươi sáng.
-> Đề tài cũ nhưng với cách khai thác mới mẻ, Kim Lân đã tại cho mình một dấu ấn riêng, một đôi mắt riêng. Nói như Mác-xen Prut: "Một cuộc thám hiểm thực thụ không cần một vùng đất mới mà cần một đôi mắt mới."